«Και που θυμώνεις, τι καταλαβαίνεις;» μου έχουν πει πολλοί άνθρωποι από το οικείο περιβάλλον μου. Στη προσπάθειά μου να τους εξηγήσω ότι δεν μπορώ να τον ελέγξω, συνήθως εκστομίζεται η επόμενη -και ίσως η πιο εκνευριστική- ατάκα: «μα δεν είναι λύση». Δυστυχώς, αρκετοί πιστεύουν ότι ο θυμός είναι μέρος της συμπεριφοράς μας, όμως στη πραγματικότητα πρόκειται για συναίσθημα, που ανάλογα με τη κατάσταση μπορεί να πάρει αρκετό χρόνο για να δαμαστεί.
Πρόκειται για μια νευροφυσιολογική αντίδραση διέγερσης, η οποία ενεργοποιείται όταν νιώθουμε απειλή ή ότι βλέπουμε να διαπράττεται μία αδικία, σύμφωνα με επιστημονικό άρθρο του Science Direct. Εκείνη τη στιγμή το σώμα μας θέλει να φωνάξει και η αμυγδαλή ξεκινά το κάλεσμα για “μάχη”. Στη συνέχεια, ένας καταρράκτης εγκεφαλικών και σωματικών γεγονότων οδηγεί σε άντληση αδρεναλίνης και κορτιζόλης μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, αυξημένο καρδιακό ρυθμό, σφιγμένους μύες, αυξημένη και περιορισμένη προσοχή και μια έκφραση του προσώπου που συνήθως λέει «προσοχή κίνδυνος, επικίνδυνη ζώνη». Αυτό δε σημαίνει ότι θα υπάρξει και επιθετικότητα, γιατί αυτή δεν αναφέρεται πουθενά στον ορισμό του. Συνεχίζουμε να μιλάμε για το συναίσθημα και όχι για όποια συμπεριφορά μπορεί να επιφέρει. Ναι, μπορεί να ενεργοποιηθεί από θυμό, ωστόσο αν έχουμε μάθει να τον διαχειριζόμαστε, αυτό θα συμβεί σπάνια.
Ο θυμός είναι ένα από τα πιο παρεξηγημένα συναισθήματα και το διαδίκτυο έχει συμβάλλει αρκετά στη δημιουργία αυτής της διαστρεβλωμένης εντύπωσης. Ομάδες και μονάδες μας καλούν να μην θυμώνουμε λέγοντας ότι «ο θυμός είναι ο μεγαλύτερος εχθρός» μας και, βέβαια φράσεις όπως αυτή είναι πιθανό να μας κάνουν να θυμώσουμε ακόμα κι αν είμαστε ήρεμοι (αυτό μου συνέβη τώρα που γράφω αυτές τις λέξεις). Ο μόνος άνθρωπος που πιστεύω ότι είναι αποδεκτό να χρησιμοποιεί αυτή τη φράση είναι ο γιατρός μου, αφού ο θυμός σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης, καρδιακή προσβολή, υψηλή αρτηριακή πίεση και με εγκεφαλικό επεισόδιο.
Σκεφτείτε πότε θυμώσατε τελευταία. Μπορεί να έφταιγε κάποιος που παραβίασε το STOP ή κάποιος που προσπάθησε να σας πάρει τη σειρά σε κάποια δημόσιο υπηρεσία ή ο υπεύθυνός σας στη δουλειά που σας ζήτησε λίγο πριν το σχόλασμα να του κάνετε «μία χάρη» για ακόμα μία φορά. Θα μπορούσα να προσθέσω κι άλλα παραδείγματα, όμως δε θα είχε νόημα, αφού για τη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων που θυμώνουμε μόνο ένας παράγοντας ευθύνεται, ο άνθρωπος.
Ο καθένας μας τον βιώνει διαφορετικά, σύμφωνα με τον ψυχολόγο και συγγραφέα του βιβλίου “How to Deal With Angry People και Why We Get Mad: How to Use Your Anger for Positive Change”, Ryan Martin. Μπορεί να είναι εκτυφλωτικός αλλά και διευκρινιστικός, ασφυκτικός αλλά και κινητήριος. Τον θυμό δεν τον νιώθουμε μόνο όταν λαμβάνει χώρα το συμβάν που μας αναστατώνει, μπορεί να συνεχίζεται για αρκετή ώρα ή ακόμα και ξαναβιώσουμε μέρος αυτού, όταν τι συνέβη. «Το ξαναθυμήθηκα και φούντωσα», συνηθίζουμε να λέμε περιγράφοντας εύστοχα τη συναισθηματική μας κατάσταση.
Πράγματι, ο θυμός είναι -ίσως- το μοναδικό συναίσθημα που μπορεί να νιώσουμε ότι βράζουμε, ότι καίει μία δυνατή φωτιά στα σωθικά μας, ότι βγαίνουν καπνοί από τα αυτιά μας και φλόγες από τα μάτια μας. Φλέβες πετάγονται, το πρόσωπο κοκκινίζει και κάποιοι λένε ότι σηκώνονται και οι τρίχες τους. Μπορεί να κλάψουμε, να σωπάσουμε, να βγάλουμε μία κραυγή, να φύγουμε, να ξεσπάσουμε ανάλογα με τη περίπτωση η αντίδραση θα διαφέρει, όμως, η τελευταία πρέπει να αποφεύγεται. Γιατί, ο μπροστινός οδηγός που δε ξεκίνησε με το που άναψε το φανάρι, ούτε η σχέση που δεν μπορούσε να μας καλέσει την ώρα που θέλαμε. Αν τον χρησιμοποιήσετε σωστά, όμως, μπορεί να αποδειχθεί ευεργετικός και να φέρει θετικές αλλαγές.
«Όταν η ένταση του θυμού μας καίει πιο έντονα, είναι η ώρα να κάνετε σχέδια», λέει η Jennifer Lerner στο Vox, καθηγήτρια δημόσιας πολιτικής, διοίκησης και επιστήμης των αποφάσεων στη Σχολή Κένεντι του Χάρβαρντ, η οποία μελετά τις επιδράσεις των συναισθημάτων στη λήψη αποφάσεων. Πρέπει να περιμένετε όμως μέχρι να σβήσει η φωτιά για να αναλάβετε δράση και στη συνέχεια να σκεφτείτε την αιτία που προκάλεσε τον θυμό σας καθώς και ποιο είναι το δικό σας μερίδιο ευθύνης -αν υπάρχει. Γιατί σας “την είπαν” στη δουλειά; Μήπως δεν ήσασταν συνεπής; Ή πράγματι οι ανώτεροί σας βρίσκονταν σε πίεση και ξέσπασαν σε εσάς;
Χρησιμοποιήστε το θυμό για την επίλυση προβλημάτων
Όταν έχετε μια ακριβή εκτίμηση του γιατί είστε θυμωμένοι, μπορείτε να σχεδιάσετε να διασφαλίσετε ότι η αδικία θα αποκατασταθεί. «Είναι πολύ σημαντικό να μην αγνοείτε το θυμό», λέει η Lerner τονίζοντας ότι πρέπει να τον ονομάζουμε. Δεν πρέπει να φοβόμαστε να λέμε ότι είμαστε θυμωμένοι ή ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση οργής. Η μη εξωτερίκευση του συναισθήματος φέρνει τη δαιμονοποίησή του και τότε είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούμε σε κάποιο πιθανό και άδικο ξέσπασμα ή ακόμα και σε κάποια εκδικητική πράξη
Όσο τον κρατάμε μέσα μας, τόσο θα εντείνεται. Ωστόσο, πρέπει να τον κρατήσουμε λιγάκι, τουλάχιστον μέχρι να ξεθυμάνει. Και, μετά αναρωτηθείτε αν πράγματι ήταν δικαιολογημένος και προσπαθήστε να ανακαλέσετε ποια γεγονότα τον πυροδότησαν. Μπορεί να σας είχαν θίξει παλαιότερα, να υπήρξε κάποιο trigger, ή απλά να ήταν πράγματι αδικαιολόγητος.
Όπως και να χει, προσπαθήστε να μη βρίσετε, να μην υψώσετε τον τόνο της φωνής, ούτε να χτυπήσετε το χέρι σας σε κάποιο έπιπλο, γιατί η κατάσταση δεν πρόκειται να εξομαλυνθεί έτσι. «Συχνά είναι πιο χρήσιμο να μιλάτε για το πώς σας έκανε κάτι να νιώσετε παρά να περιγράφετε τι δεν πάει καλά με τους άλλους», αναφέρει η ψυχολόγος. Με αυτόν τον τρόπο αφήνετε μικρά περιθώρια σε αυτούς που σας θύμωσαν και είναι πολύ πιθανόν να καταφέρουν να μπουν στη θέση σας.
Αν είστε ειλικρινείς και επικοινωνήσετε σωστά την κατάσταση, τότε ο θυμός μπορεί να ωφελήσει και στη συνέχεια να εξελίξει την εκάστοτε σχέση σας, αλλά και τον εαυτό σας. Η διαχείριση και η κατανόησή του είναι τα απαραίτητα συστατικά για να μη φοβάστε όταν θυμώνετε. Άλλωστε για να συμβαίνει όλο και κάποιος λόγος θα υπάρχει. Η φωτιά που θα ανάψει μέσα σας, ίσως, σας κάνει να δείτε πιο καθαρά μία κατάσταση και να σας οδηγήσει να κάνει μία στροφή 180 μοιρών στη ζωή σας. Θυμώστε. Νιώστε. Αν μας πάρουν και τον θυμό, ποιο άλλο τόσο δυνατό συναίσθημα θα μας απομείνει;
Με πληροφορίες από: Vox
«Και που θυμώνεις, τι καταλαβαίνεις;» μου έχουν πει πολλοί άνθρωποι από το οικείο περιβάλλον μου. Στη προσπάθειά μου να τους εξηγήσω ότι δεν μπορώ να τον ελέγξω, συνήθως εκστομίζεται η επόμενη -και ίσως η πιο εκνευριστική- ατάκα: «μα δεν είναι λύση». Δυστυχώς, αρκετοί πιστεύουν ότι ο θυμός είναι μέρος της συμπεριφοράς μας, όμως στη πραγματικότητα πρόκειται για συναίσθημα, που ανάλογα με τη κατάσταση μπορεί να πάρει αρκετό χρόνο για να δαμαστεί.
Πρόκειται για μια νευροφυσιολογική αντίδραση διέγερσης, η οποία ενεργοποιείται όταν νιώθουμε απειλή ή ότι βλέπουμε να διαπράττεται μία αδικία, σύμφωνα με επιστημονικό άρθρο του Science Direct. Εκείνη τη στιγμή το σώμα μας θέλει να φωνάξει και η αμυγδαλή ξεκινά το κάλεσμα για “μάχη”. Στη συνέχεια, ένας καταρράκτης εγκεφαλικών και σωματικών γεγονότων οδηγεί σε άντληση αδρεναλίνης και κορτιζόλης μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, αυξημένο καρδιακό ρυθμό, σφιγμένους μύες, αυξημένη και περιορισμένη προσοχή και μια έκφραση του προσώπου που συνήθως λέει «προσοχή κίνδυνος, επικίνδυνη ζώνη». Αυτό δε σημαίνει ότι θα υπάρξει και επιθετικότητα, γιατί αυτή δεν αναφέρεται πουθενά στον ορισμό του. Συνεχίζουμε να μιλάμε για το συναίσθημα και όχι για όποια συμπεριφορά μπορεί να επιφέρει. Ναι, μπορεί να ενεργοποιηθεί από θυμό, ωστόσο αν έχουμε μάθει να τον διαχειριζόμαστε, αυτό θα συμβεί σπάνια.
Ο θυμός είναι ένα από τα πιο παρεξηγημένα συναισθήματα και το διαδίκτυο έχει συμβάλλει αρκετά στη δημιουργία αυτής της διαστρεβλωμένης εντύπωσης. Ομάδες και μονάδες μας καλούν να μην θυμώνουμε λέγοντας ότι «ο θυμός είναι ο μεγαλύτερος εχθρός» μας και, βέβαια φράσεις όπως αυτή είναι πιθανό να μας κάνουν να θυμώσουμε ακόμα κι αν είμαστε ήρεμοι (αυτό μου συνέβη τώρα που γράφω αυτές τις λέξεις). Ο μόνος άνθρωπος που πιστεύω ότι είναι αποδεκτό να χρησιμοποιεί αυτή τη φράση είναι ο γιατρός μου, αφού ο θυμός σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης, καρδιακή προσβολή, υψηλή αρτηριακή πίεση και με εγκεφαλικό επεισόδιο.
Σκεφτείτε πότε θυμώσατε τελευταία. Μπορεί να έφταιγε κάποιος που παραβίασε το STOP ή κάποιος που προσπάθησε να σας πάρει τη σειρά σε κάποια δημόσιο υπηρεσία ή ο υπεύθυνός σας στη δουλειά που σας ζήτησε λίγο πριν το σχόλασμα να του κάνετε «μία χάρη» για ακόμα μία φορά. Θα μπορούσα να προσθέσω κι άλλα παραδείγματα, όμως δε θα είχε νόημα, αφού για τη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων που θυμώνουμε μόνο ένας παράγοντας ευθύνεται, ο άνθρωπος.
Ο καθένας μας τον βιώνει διαφορετικά, σύμφωνα με τον ψυχολόγο και συγγραφέα του βιβλίου “How to Deal With Angry People και Why We Get Mad: How to Use Your Anger for Positive Change”, Ryan Martin. Μπορεί να είναι εκτυφλωτικός αλλά και διευκρινιστικός, ασφυκτικός αλλά και κινητήριος. Τον θυμό δεν τον νιώθουμε μόνο όταν λαμβάνει χώρα το συμβάν που μας αναστατώνει, μπορεί να συνεχίζεται για αρκετή ώρα ή ακόμα και ξαναβιώσουμε μέρος αυτού, όταν τι συνέβη. «Το ξαναθυμήθηκα και φούντωσα», συνηθίζουμε να λέμε περιγράφοντας εύστοχα τη συναισθηματική μας κατάσταση.
Πράγματι, ο θυμός είναι -ίσως- το μοναδικό συναίσθημα που μπορεί να νιώσουμε ότι βράζουμε, ότι καίει μία δυνατή φωτιά στα σωθικά μας, ότι βγαίνουν καπνοί από τα αυτιά μας και φλόγες από τα μάτια μας. Φλέβες πετάγονται, το πρόσωπο κοκκινίζει και κάποιοι λένε ότι σηκώνονται και οι τρίχες τους. Μπορεί να κλάψουμε, να σωπάσουμε, να βγάλουμε μία κραυγή, να φύγουμε, να ξεσπάσουμε ανάλογα με τη περίπτωση η αντίδραση θα διαφέρει, όμως, η τελευταία πρέπει να αποφεύγεται. Γιατί, ο μπροστινός οδηγός που δε ξεκίνησε με το που άναψε το φανάρι, ούτε η σχέση που δεν μπορούσε να μας καλέσει την ώρα που θέλαμε. Αν τον χρησιμοποιήσετε σωστά, όμως, μπορεί να αποδειχθεί ευεργετικός και να φέρει θετικές αλλαγές.
«Όταν η ένταση του θυμού μας καίει πιο έντονα, είναι η ώρα να κάνετε σχέδια», λέει η Jennifer Lerner στο Vox, καθηγήτρια δημόσιας πολιτικής, διοίκησης και επιστήμης των αποφάσεων στη Σχολή Κένεντι του Χάρβαρντ, η οποία μελετά τις επιδράσεις των συναισθημάτων στη λήψη αποφάσεων. Πρέπει να περιμένετε όμως μέχρι να σβήσει η φωτιά για να αναλάβετε δράση και στη συνέχεια να σκεφτείτε την αιτία που προκάλεσε τον θυμό σας καθώς και ποιο είναι το δικό σας μερίδιο ευθύνης -αν υπάρχει. Γιατί σας “την είπαν” στη δουλειά; Μήπως δεν ήσασταν συνεπής; Ή πράγματι οι ανώτεροί σας βρίσκονταν σε πίεση και ξέσπασαν σε εσάς;
Χρησιμοποιήστε το θυμό για την επίλυση προβλημάτων
Όταν έχετε μια ακριβή εκτίμηση του γιατί είστε θυμωμένοι, μπορείτε να σχεδιάσετε να διασφαλίσετε ότι η αδικία θα αποκατασταθεί. «Είναι πολύ σημαντικό να μην αγνοείτε το θυμό», λέει η Lerner τονίζοντας ότι πρέπει να τον ονομάζουμε. Δεν πρέπει να φοβόμαστε να λέμε ότι είμαστε θυμωμένοι ή ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση οργής. Η μη εξωτερίκευση του συναισθήματος φέρνει τη δαιμονοποίησή του και τότε είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούμε σε κάποιο πιθανό και άδικο ξέσπασμα ή ακόμα και σε κάποια εκδικητική πράξη
Όσο τον κρατάμε μέσα μας, τόσο θα εντείνεται. Ωστόσο, πρέπει να τον κρατήσουμε λιγάκι, τουλάχιστον μέχρι να ξεθυμάνει. Και, μετά αναρωτηθείτε αν πράγματι ήταν δικαιολογημένος και προσπαθήστε να ανακαλέσετε ποια γεγονότα τον πυροδότησαν. Μπορεί να σας είχαν θίξει παλαιότερα, να υπήρξε κάποιο trigger, ή απλά να ήταν πράγματι αδικαιολόγητος.
Όπως και να χει, προσπαθήστε να μη βρίσετε, να μην υψώσετε τον τόνο της φωνής, ούτε να χτυπήσετε το χέρι σας σε κάποιο έπιπλο, γιατί η κατάσταση δεν πρόκειται να εξομαλυνθεί έτσι. «Συχνά είναι πιο χρήσιμο να μιλάτε για το πώς σας έκανε κάτι να νιώσετε παρά να περιγράφετε τι δεν πάει καλά με τους άλλους», αναφέρει η ψυχολόγος. Με αυτόν τον τρόπο αφήνετε μικρά περιθώρια σε αυτούς που σας θύμωσαν και είναι πολύ πιθανόν να καταφέρουν να μπουν στη θέση σας.
Αν είστε ειλικρινείς και επικοινωνήσετε σωστά την κατάσταση, τότε ο θυμός μπορεί να ωφελήσει και στη συνέχεια να εξελίξει την εκάστοτε σχέση σας, αλλά και τον εαυτό σας. Η διαχείριση και η κατανόησή του είναι τα απαραίτητα συστατικά για να μη φοβάστε όταν θυμώνετε. Άλλωστε για να συμβαίνει όλο και κάποιος λόγος θα υπάρχει. Η φωτιά που θα ανάψει μέσα σας, ίσως, σας κάνει να δείτε πιο καθαρά μία κατάσταση και να σας οδηγήσει να κάνει μία στροφή 180 μοιρών στη ζωή σας. Θυμώστε. Νιώστε. Αν μας πάρουν και τον θυμό, ποιο άλλο τόσο δυνατό συναίσθημα θα μας απομείνει;
Με πληροφορίες από: Vox
