Η ψυχαναγκαστική συμπεριφορά μπορεί να εμφανιστεί με πολλές διαφορετικές μορφές, όπως σε σκέψεις, παρορμήσεις και πράξεις. Το είδος της ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς που σκέφτονται οι περισσότεροι σε σχέση με τον όρο είναι το επαναλαμβανόμενο πλύσιμο των χεριών ή άλλες τελετουργίες.

Όσοι έχουν ψυχαναγκαστικές διαταραχές νιώθουν μια ολοζώντανη παρόρμηση να ολοκληρώσουν τις πράξεις, τις σκέψεις ή τις παρορμήσεις τους που μπορεί να κάνουν την καθημερινή ζωή δύσκολη.

Ένας τύπος ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς είναι και η επανειλημμένη μάσηση των μαλλιών, γνωστή ως τριχοτιλλομανία. Πρόκειται για μία ψυχιατρική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες παρορμήσεις για αφαίρεση τριχών, βλεφαρίδων ή προς τα κάτω σε άλλα μέρη του σώματος.

Η τριχοφαγία, η οποία είναι η ώθηση για την κατάποση των τραβηγμένων τριχών, μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο Ραπουνζέλ.

Όπως δημοσιεύτηκε στο Journal of Clinical Medicine Research, το σύνδρομο Rapunzel είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια συμπαγή μάζα δύσπεπτου υλικού που σχηματίζεται στο στομάχι. Τις περισσότερες φορές αυτό συμβαίνει στα παιδιά, η μάζα συνήθως αποτελείται από μαλλιά από το κεφάλι, τις κούκλες ή τις βούρτσες τους που έχουν καταποθεί.

Η τριχοτιλλομανία και η τριχοφαγία, είναι και οι δύο σπάνιες—τόσο σπάνιες που οι ακριβείς εκτιμήσεις του αριθμού των ατόμων με αυτές τις παθήσεις είναι δύσκολο να προσδιοριστούν. Η ακριβής αιτία της τριχοτιλλομανίας δεν είναι γνωστή, αλλά χαρακτηρίζεται ως μια σχετιζόμενη με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή στο Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Version 5.

Ακόμη και σε άτομα που έχουν αυτές τις (ήδη σπάνιες) καταστάσεις, το σύνδρομο Ραπουνζέλ δεν είναι συχνό. Μια μελέτη στο Pancreas, το περιοδικό Neuroendocrine Tumors and Pancreatic Diseases and Sciences εκτιμά ότι μόλις το 1% των ανθρώπων που ταλαιπωρούνται τόσο με την τριχοτιλλομανία όσο και με την τριχοφαγία θα σχηματίσουν μια μπάλα από τρίχες στο γαστρεντερικό σωλήνα τους.

Η πάθηση περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1968. Πήρε το όνομά της από έναν παραμυθένιο χαρακτήρα, τη Ραπουνζέλ, που ήταν γνωστή για τα μακριά μαλλιά της.

Αυτή η κατάσταση είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες παρά στους άνδρες. 8 στις 10 περιπτώσεις, παρατηρείται μεταξύ παιδιών, έφηβων κοριτσιών και νεαρών γυναικών κάτω των 30 ετών.

Τα μακριά μαλλιά έχουν μια λεία επιφάνεια που συχνά είναι δύσκολο για το στομάχι σας να διασπαστεί και να χωνέψει. Τα μαλλιά επίσης δεν κινούνται καλά μέσω του πεπτικού συστήματος καθώς συστέλλονται και χαλαρώνουν (μια διαδικασία που ονομάζεται περισταλτισμός) για να μετακινήσουν τα τρόφιμα και τα υγρά από το στόμα σας στο παχύ έντερο.

Αυτό μπορεί να κάνει τα μαλλιά να κολλήσουν στην κοιλότητα του στομάχου σας. Με την πάροδο του χρόνου, τρώγοντας τα μαλλιά σας μπορεί να σχηματίσουν μια γιγάντια μπάλα μαλλιών.

Καθώς η μπάλα της τρίχας αρχίζει να μεγαλώνει σε βάρος και μέγεθος, είναι πιο πιθανό να συσσωρευτεί με το φαγητό που τρώτε και τη βλέννα από το βλεννογόνο του στομάχου.

Τελικά, η μπάλα μαλλιών φτάνει στα όρια του τοιχώματος του στομάχου σας. Χωρίς να υπάρχει πουθενά να πάει, τα μπερδεμένα μαλλιά μπορεί να αρχίσουν να προεξέχουν από το άνοιγμα του στομάχου (πυλωρός) και να αναπτυχθούν στο λεπτό έντερο.

Δυστυχώς, τα συμπτώματα του συνδρόμου Rapunzel δεν εκδηλώνονται τυπικά έως ότου υπάρξουν σωματικά συμπτώματα μιας τρίχας που έχει συσσωρευτεί με την πάροδο ετών – αν όχι δεκαετιών.

Τα άτομα με τριχοφαγία μπορεί να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια λόγω συμπτωμάτων όπως κοιλιακό άλγος ή πρήξιμο, ναυτία και έμετο.

Πολλοί ασθενείς αρνούνται οποιοδήποτε ιστορικό τριχοτιλλομανίας ή τριχοφαγίας, ακόμη και όταν τους ζητείται συγκεκριμένα.

Υπάρχουν όμως σημάδια που μπορεί να μαρτυρήσουν κάτι τέτοιο: 

• Κοιλιακός πόνος ή πρήξιμο
• Αναπτύχθηκε μάζα στην άνω κοιλιακή χώρα
• Κακοσμία στόματος (κακή αναπνοή)
• Περιτονίτιδα (φλεγμονή της επένδυσης του κοιλιακού τοιχώματος)
• Ναυτία
• Εμετός
• Αίσθημα κορεσμού από την κατανάλωση μικρών μερίδων
• Απώλεια βάρους

Ωστόσο, ένας γονιός θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση σε περίπτωση που παρατηρήσει σημάδια κατάποσης τριχών. Οι αρνητικές συνέπειες χρειάζονται χρόνο για να εκδηλωθούν, αλλά πρόκειται για μία συνήθεια που δύσκολα κόβεται και συχνά χρειάζεται τη βοήθεια ειδικού.

Άγχος και αρνητικά συναισθήματα

Η τριχοτιλλομανία και η τριχοφαγία φαίνεται να έχουν ηρεμιστικό αποτέλεσμα. Οι συμπεριφορές χρησιμοποιούνται ως τρόπος ρύθμισης των συναισθημάτων κάποιου και αντιμετώπισης του στρες, της πλήξης, των αρνητικών ή άβολων συναισθημάτων, του άγχους, της έντασης, της μοναξιάς, της κούρασης ή της απογοήτευσης.

Άλλοι συναισθηματικοί παράγοντες που προσδιορίζονται ότι συμβάλλουν στις συμπεριφορές είναι η γονική διαφωνία, η θλίψη ή άλλα οικογενειακά προβλήματα.

Κατάθλιψη & Κοινωνική Απομόνωση

Οι άνθρωποι συχνά βιώνουν αισθήματα ενοχής, ντροπής και αμηχανίας όταν τραβούν ή τρώνε τα μαλλιά τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση υπό τον φόβο της αρνητικής κρίσης από τους άλλους. Η κοινωνική απομόνωση συχνά οδηγεί σε κατάθλιψη και μειώνει την αυτοπεποίθηση, με αποτέλεσμα αυξημένες ορμές για να τραβήξουν ή να φάνε μαλλιά.

Συχνά υπάρχει μια συσσώρευση έντασης που πυροδοτεί την επιθυμία για κατανάλωση μαλλιών που έχουν τραβηχτεί από το σώμα ή άλλες πηγές (δηλαδή, τις χαλαρές τρίχες άλλων).

Οι παρορμήσεις μπορούν να γίνουν συνειδητά ως μέρος μιας καθημερινής ρουτίνας ή χωρίς την επίγνωση του ατόμου, παρόμοια με μια νευρική συνήθεια. Τα μεγαλύτερα επεισόδια μπορεί να οδηγήσουν σε αισθήματα αποπροσωποποίησης, να είσαι σε κατάσταση έκστασης και να χάσεις την αίσθηση του χρόνου.

Θεραπέια και αντιμετώπιση

Στις περισσότερες περιπτώσεις, απαιτείται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της μπάλας μαλλιών σε ένα κομμάτι.

Είναι επίσης δυνατό να διαλυθεί η μπάλα τρίχας με χημικά, να σπάσει σε μικρότερα κομμάτια με λέιζερ ή να αφαιρεθεί μέσω ενός σωλήνα που τροφοδοτείται από το στόμα και στο στομάχι, που ονομάζεται ενδοσκόπηση. Ωστόσο, αυτές οι μέθοδοι είναι γενικά λιγότερο επιτυχείς από τη χειρουργική επέμβαση.

Συνιστάται ψυχολογική θεραπεία για την πρόληψη μελλοντικής καταναγκαστικής τριχοφαγίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για ασθενείς με τριχοτιλλομανία  σχετιζόμενη με το στρες, επειδή μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο να αναπτύξουν ξανά το σύνδρομο Rapunzel.

Η συμμετοχή των γονέων και των συντρόφων στην ψυχολογική θεραπεία είναι σημαντική, ώστε να μπορούν να μάθουν να υποστηρίζουν το αγαπημένο τους πρόσωπο για να σταματήσει τη συμπεριφορά, καθώς και επειδή ο αντίκτυπος του συνδρόμου Rapunzel μπορεί να τους ενοχλήσει επίσης.

➪ Με πληροφορίες από: The Conversation, WebMed, Health