Εμείς οι άνθρωποι έχουμε την εκπληκτική ικανότητα να συνεχίζουμε να κάνουμε κάθε μέρα το ίδιο ακριβώς πράγμα που γνωρίζουμε ότι μας βλάπτει, περιμένοντας κάθε φορά ένα διαφορετικό αποτέλεσμα.

Όταν οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ξανά και ξανά, μπορεί να αναζητούν μια τέλεια, ανώδυνη λύση. Αλλά στη ζωή, οι ανώδυνες λύσεις σπάνια αποτελούν επιλογή. Σε τέτοιες συγκυρίες, να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας και να επιλέγετε την επώδυνη επιλογή που ωστόσο σας ενδυναμώνει περισσότερο.

Αν η απογοήτευσή σας διαρκεί χρόνια, αν αντιμετωπίζετε τα ίδια προβλήματα ξανά και ξανά, πιθανόν να έχετε κολλήσει επειδή αναζητάτε την τέλεια λύση. Αλλά δεν χρειάζεστε μια τέλεια λύση- χρειάζεστε μια ισχυρή λύση.

Τέλειες λύσεις δεν υπάρχουν, γιατί προϋποθέτουν την παντελή απουσία του πόνου, κάτι που είναι επιστημονικά αδύνατο. Αντί να προσπαθείτε να εξαλείψετε τον πόνο σας, αυτό που θέλετε να κάνετε είναι πρώτα να κατανοήσετε με σαφήνεια τον πόνο που νιώθετε και στη συνέχεια να επιλέξετε έναν πιο ισχυρό πόνο – έναν πόνο που τελικά θα σας κάνει πιο δυνατούς, επειδή είστε σε θέση να συγκρατήσετε περισσότερη συναισθηματική ενέργεια.

Ας χρησιμοποιήσουμε μια αναλογία που θα το καταστήσει αυτό σαφές. Αν προσπαθείτε να γίνετε πιο δυνατοί σωματικά, πηγαίνετε στο γυμναστήριο και σηκώνετε περισσότερα βάρη. Στην αρχή, τα 20 κιλά μπορεί να είναι το όριο αυτού που μπορείτε να σηκώσετε με ευκολία. Αλλά αποφασίσατε ότι ο στόχος σας είναι να γίνετε πιο δυνατοί και ξέρετε ότι πρέπει να επιλέξετε ένα πιο ισχυρό βάρος. Ας πούμε ότι μοχθήσατε αρκετά ώστε να είστε πλέον σε θέση να σηκώνετε 40 κιλά. Είναι σαφές ότι έχετε γίνει πιο δυνατός.

Αλλά εδώ είναι το θέμα: Όταν είστε σε θέση να σηκώσετε 40 κιλά, δεν είναι ότι τα 20 κιλά δεν υπάρχουν πλέον. Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να σηκώνετε για πάντα 20 κιλά για να σηκώνετε 40 – το 20 θα αποτελεί πάντα μέρος του 40. Τα 20 κιλά δεν έγιναν πιο εύκολα, απλά γίνατε πιο δυνατοί.

Για να δείτε πώς αυτό σχετίζεται με τη συναισθηματική σας ζωή, ας εφαρμόσουμε αυτή τη λογική της επιλογής ενός πιο ισχυρού πόνου σε σχέση με τον σύντροφό σας.

Ας φανταστούμε ότι ο σύντροφός σας σας εκνευρίζει επειδή αισθάνεστε ότι πρέπει να τον φροντίζετε υπερβολικά – πλένετε τα ρούχα του, μαγειρεύετε το φαγητό του, κάνετε όλα τα ψώνια, φροντίζετε τα παιδιά, πληρώνετε όλους τους λογαριασμούς και του κάνετε και τη γραμματέα, θυμίζοντάς του συνεχώς τις  δικές του υποχρεώσεις και τα ραντεβού. Αισθάνεστε περισσότερο σαν γονέας παρά σαν σύντροφος. Συνεχίζετε να κάνετε αυτή τη δουλειά γι’ αυτόν, ενώ παράλληλα ελπίζετε ότι θα αλλάξει. Ίσως έχετε κάνει πολλές συζητήσεις μαζί του για το πόσο σας ενοχλεί η συμπεριφορά του- ίσως έχετε επιδείξει τη θλίψη σας για να του δείξετε πόσο σας πληγώνει η συμπεριφορά του- ίσως έχετε κάνει ακόμη και δηκτικά σχόλια – όλα αυτά με την ελπίδα ότι θα αλλάξει τη συμπεριφορά του, μπας και σας απαλλάξει από τα οδυνηρά συναισθήματα που αισθάνεστε. Αν μπορούσατε να τον κάνετε να αλλάξει, αυτή θα ήταν η τέλεια λύση εσάς.

Μπορεί τώρα να αποφασίσατε ότι ήρθε η ώρα να επιλέξετε έναν πιο ισχυρό πόνο: Καθώς ότι όλο αυτό θίγει την αξιοπρέπειά σας, αποφασίσατε ότι δεν είστε πλέον πρόθυμοι να κάνετε τόση δουλειά για λογαριασμό του συντρόφου σας. Ξέρετε, όμως, ότι όταν έρθει η στιγμή να το κάνετε αυτό, θα πρέπει να αντιμετωπίσετε τα απειλητικά συναισθήματά του. Οι πιθανότητες να θυμώσει μαζί σας είναι πολλές. Μπορεί επίσης να πληγωθεί και να σας ρωτήσει γιατί δεν ενδιαφέρεστε πλέον γι’ αυτόν. Μπορεί να αρχίσει να σας απευθύνεται με passive-aggressive τρόπους. Ίσως ο χειρότερος φόβος σας είναι ότι αν επιχειρήσετε να βάλετε όρια, αυτό να οδηγήσει στο τέλος της σχέσης.

Εικονογράφηση: @artificial_vandalism / Olafaq

Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό μπορεί να ακούγεται καταστροφικό. Αλλά μην πανικοβάλλεστε. Είναι τουλάχιστον ανακουφιστικό όταν συνειδητοποιήσετε ότι σε κανένα σενάριο δεν θα αποφεύγετε ως διά μαγείας τον πόνο. Τώρα, κάντε στον εαυτό σας αυτή την ερώτηση: Ποιον πόνο επιλέγω; Επιλέγω τον πόνο που προέρχεται από το αίσθημα της έλλειψης σεβασμού, της μη εκτίμησης; Ή επιλέγω τον πόνο που πιθανότατα θα έρθει όταν προσπαθήσω να επεκταθώ σε μια σχέση με περισσότερο αυτοσεβασμό, συνεργασία και οικειότητα;

Αυτά δεν είναι κενά, ηθικιστικά ερωτήματα – ψεύτικοι προβληματισμοί όπου η επιλογή είναι ήδη αυτονόητη. Αυτές οι ερωτήσεις είναι τόσο ισχυρές ακριβώς επειδή σας προσανατολίζουν στην αλήθεια, η οποία είναι αυτή: Σε μια ζωή όπου δεν υπάρχει ανώδυνη επιλογή, ποιον πόνο επιλέγω; Αυτό το επίπεδο ειλικρίνειας είναι μια σημαντική κίνηση για να ανακτήσετε τον αυτοέλεγχό σας.

Η συναισθηματική σας δύναμη επεκτείνεται στα όρια των παλαιών σας συμπεριφορών.

Στο προηγούμενο σενάριο φροντίδας, γνωρίζετε ήδη τον ακριβή πόνο που σας προσφέρει η τρέχουσα κατάστασή σας, απλώς και μόνο επειδή τη ζείτε εδώ και καιρό. Είναι απολύτως εντάξει να παραμείνετε σε αυτή την εκδοχή μιας σχέσης, αν μπορείτε να ανεχτείτε αυτόν τον βαθμό πόνου. Αλλά αν επιθυμείτε να εξελιχτείτε – για να αντιμετωπίσετε τη φυσική και αγχωτική αντίσταση που συνοδεύει την αλλαγή – έχετε την ευκαιρία να οικοδομήσετε τη σχέση που ονειρεύεστε. Ίσως με τον τωρινό σας σύντροφο, ίσως με έναν νέο, αλλά, πάνω απ’ όλα, με τον εαυτό σας. Αυτή η αλλαγή, όπως κάθε αλλαγή, συνοδεύεται από τον πόνο του αγνώστου.

Λάβετε υπόψιν ότι στο παράδειγμα της άρσης βαρών, δεν σηκώνετε 20 κιλά τη μια μέρα και μετά 40 κιλά την αμέσως επόμενη. Αυτές οι αλλαγές γίνονται σταδιακά. Για να εφαρμόσετε αυτή τη λογική στο παράδειγμα με έναν σύντροφο, δεν χρειάζεται να εγκαταλείψετε με συνοπτικές διαδικασίες τη σχέση σας. Ίσως ξεκινήσετε απλά αρνούμενοι να υπενθυμίζετε στον σύντροφό σας τα προσωπικά του ραντεβού και διατηρείτε αυτή τη θέση μέχρι να καταλάβετε ότι έχετε θέσει κάποια όρια. Θα καταλάβετε ότι τα όριά σας έχουν τεθεί για να κρατήσει περισσότερη ενέργεια όταν δεν αισθάνεστε πλέον αισθήματα άγχους, φόβου και ανησυχίας όταν δεν του υπενθυμίζετε τα ραντεβού του. Ο εγκέφαλός σας – όπως και οι μύες σας – θα εγκλιματιστεί για να κρατήσει αυτό το νέο «ενεργειακό φορτίο». Στη συνέχεια, σταματάτε να αναλαμβάνετε τους λογαριασμούς και επαναλαμβάνετε την ίδια διαδικασία. Στη συνέχεια, τα παιδιά και το μαγείρεμα και ούτω καθεξής.

Σε κάθε φάση, έχετε τη δυνατότητα να αξιολογείτε πώς λειτουργεί η κατάσταση για εσάς. Αισθάνεστε ότι σας σέβονται επαρκώς; Εξακολουθείτε να επιθυμείτε περαιτέρω αλλαγές; Αν ναι, με ποιον τρόπο; Είναι αλήθεια ότι μερικές φορές οι άνθρωποι γύρω μας αρνούνται να αλλάξουν. Ακόμα κι έτσι, έχετε πλέον ενδυναμωθεί, εμπλουτίζοντας την εργαλειοθήκη σας με νέα δεδομένα σχετικά με τα παλιά μοτίβα που σας έβλαπταν. Ίσως συνειδητοποιήσετε ότι, στην πραγματικότητα, αισθάνεστε άνετα να συνεχίσετε να φροντίζετε τον σύντροφό σας με τους τρόπους που κάνατε – και τώρα, οπλισμένοι με αυτή τη νέα προοπτική, φροντίζετε τον σύντροφό σας με προθυμία αντί με δυσαρέσκεια. Όχι κι άσχημα!

Ή ίσως συνειδητοποιήσετε ότι δεν μπορείτε να έχετε μια ουσιαστική, στενή σχέση με ένα άλλο άτομο όσο αισθάνεστε ότι δεν σας σέβεστε, και τελικά αποφασίζετε να ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία από κοινού ή ακόμη και να εγκαταλείψετε τη σχέση. Ανεξάρτητα από το τι θα αποφασίσετε, είναι απόλυτα ανακουφιστικό να συνειδητοποιήσετε ότι αν θέλετε να σχεδιάσετε τη ζωή σας με συναισθηματικά ισχυρούς τρόπους, υπάρχει πραγματικά μόνο ένα λάθος που μπορείτε να κάνετε: να συνεχίσετε να κάνετε το ίδιο πράγμα που ήδη ξέρετε ότι σας πληγώνει και να περιμένετε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα. Από το να οριοθετήσετε τις παλιές σας συμπεριφορές θα είναι σίγουρα ενδυναμωτικό.

 

➪ Δείτε επίσης: To “carpe diem”, o Κλεόβουλος και ο στωικισμός ως φιλοσοφία ζωής