Ξυπνάω το πρωί της Δευτέρας, έτοιμη να ξεκινήσω μια καινούργια απαιτητική εβδομάδα, και προτού σηκωθώ καν από το κρεβάτι, μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, παίρνω το κινητό και ρίχνω μια γρήγορη ματιά στη ροή των ειδήσεων, να δω «τί παίζει εκεί έξω». Το πρώτο πράγμα που πέφτει στην αντίληψή μου, είναι η είδηση ότι 50 μετανάστες βρέθηκαν νεκροί μέσα σε μια νταλίκα στο Τέξας, καθώς οι άνθρωποι αυτοί ήταν χωρίς νερό στους 40 βαθμούς κελσίου. Μια από τις χειρότερες τραγωδίες διακίνησης ανθρώπων στα σύνορα με τις ΗΠΑ. Με τί ψυχή θα σηκωθείς από το κρεβάτι και πώς να ξεκινήσεις την εβδομάδα σου μετά από αυτό; Άλλη μια συνειδητοποίηση ότι η δυστοπία δεν αφορά ένα μακρινό μέλλον, αντιθέτως, είναι κάτι που ζούμε κάθε μέρα, και κάθε ενσυνείδητος άνθρωπος που ενδιαφέρεται βαθιά για τον κόσμο μας, το γνωρίζει αυτό πολύ καλά.
Η παρακολούθηση ασταμάτητων ειδήσεων σε μια εποχή βίας, γυναικοκτονιών, πολέμων και πολιτικών συγκρούσεων μπορεί να γίνει δυσβάστακτη. Οι δολοφονίες γυναικών στην Ελλάδα, η υπόθεση παιδοκτονίας στην Πάτρα, οι ειδήσεις για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες που πνίγηκαν προσπαθώντας να φθάσουν στις ακτές της Ευρώπης, αλλά και διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν μακριά αλλά επηρεάζουν τον ψυχισμό μας και αυξάνουν την ανησυχία μας για το μέλλον, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι πυροβολισμοί σε σχολεία στις ΗΠΑ κ.α., είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα με τα οποία κατακλύζεται καθημερινά το news feed μας, και αναπόφευκτα και τον ψυχισμό μας. Και εν μέσω των πολλών συνεχιζόμενων προκλήσεών που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε- την πανδημία, την κλιματική αλλαγή, την οικονομική αβεβαιότητα – είναι κατανοητό να αισθανόμαστε θλίψη, θυμό και άγχος.
Σε μία προηγούμενη συνέντευξη που είχαμε κάνει με την Λακανική ψυχολόγο Μαρία Δήμου, σε ερώτηση που αφορούσε το πώς επηρεάζουν τον ψυχισμό μας τα διάφορα δυσάρεστα γεγονότα για τα οποία ενημερωνόμαστε καθημερινά, η ψυχολόγος το ανήγαγε στην «θεμελιακή συστημική βία του καπιταλισμού» που βιώνουμε τόσο έντονα όλο τον τελευταίο καιρό: τις «αδιόρατες μορφές καταναγκασμού που συντηρούν σχέσεις κυριαρχίας και εκμετάλλευσης», εξηγώντας ότι «ο έλεγχος μέσω της συνεχούς ενημέρωσης γύρω από τη βία που ασκείται μέσω του πολέμου πχ στην Ουκρανία, είναι ένα δείγμα της συστημικής βίας του καπιταλισμού είτε ως αφορμή πολέμου είτε ως εργαλείο ενημέρωσης του απλού λαού, ασκώντας μια συνεχή πίεση προς το “πραγματικό” στη ψυχή του σύγχρονου ανθρώπου».
Σίγουρα είναι πολύ δύσκολο να μπορέσει να παραμείνει κανείς θετικός – ή έστω ισορροπημένος – ενώ νοιάζεται βαθιά για τον κόσμο μας. Προσωπικά, πολύ συχνά πιάνω τον εαυτό μου να μην μπορώ να σταματήσω την καταστροφολογία, ενώ κάποιοι άλλοι απλά σταματούν εντελώς να παρακολουθούν τις ειδήσεις ώστε να έχουν «το κεφάλι τους ήσυχο», ενώ πολλοί αναπηδούν μεταξύ των δύο αυτών άκρων.
Είναι πολύ πιθανόν η αδιάκοπη ανάγνωση δυσάρεστων ειδήσεων να μας οδηγήσει σε απόγνωση, κι εδώ καλούμαστε να βρούμε μια λύση στο εξής δίλημμα: Συνεχίζουμε να αφήνουμε τις δυσάρεστες ειδήσεις να μας επηρεάζουν και να επιδιδόμαστε σε μια καταστροφολογική πρακτική ή αδιαφορούμε τελείως και σταματάμε να ενημερωνόμαστε για οτιδήποτε συμβαίνει εκεί έξω, ώστε να παραμένουμε ήρεμοι;
Η απάντηση είναι ότι αν μας ενδιαφέρει βαθιά ο κόσμος μας, δεν μπορούμε και δεν γίνεται να σταματήσουμε να ενημερωνόμαστε, καθώς ο κάθε ένας από εμάς αποτελεί μέρος του συνόλου, κι αντίστοιχα, έχουμε ο καθένας μας την κοινωνική ευθύνη που μας αναλογεί. Πάμε να δούμε λοιπόν κάποιους τρόπους που μπορούμε να ισορροπήσουμε και να διαχειριστούμε να αρνητικά αυτά συναισθήματα, ενώ εξακολουθούμε να ενημερωνόμαστε για το τί σύμβαίνει. Αυτές οι στρατηγικές που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα μπορούν να μας βοηθήσουν να παραμείνουμε ισορροπημένοι ψυχικά, ενώ εξακολουθούμε να νοιαζόμαστε βαθιά για τον κόσμο:
Καταρχάς ονομάστε τα συναισθήματά σας
Αν μπορείτε να ονομάσετε με ακρίβεια το συναίσθημα που βιώνετε εκείνη τη στιγμή, μπορείτε να μειώσετε τη δύναμή των δυσάρεστων ειδήσεων στο σώμα και στον εγκέφαλό σας. Ονομάστε όποιο συναίσθημα νιώθετε, είτε πρόκειται για θλίψη, φόβο, θυμό, αηδία ή ενοχή – και πόσο έντονα το βιώνετε. Προσπαθήστε όμως να μην περιμένετε μέχρι να κορυφωθούν τα συναισθήματά σας. Κάντε συνήθεια να ονομάζετε τα συναισθήματά σας καθώς έρχονται. Η παρακολούθηση της έντασής τους σας προσφέρει την ευκαιρία να επιβραδύνετε προτού φτάσετε σε σημείο βρασμού και χαθείτε στην ανησυχία και στο άγχος, ή προτού ξεσπάσετε σε κάποιον άλλον ή φτάσετε σε ακραία δυσάρεστες σκέψεις.
Εξάσκηση σε διαφορετικούς τύπους ενσυναίσθησης
Μπορείτε να αισθάνεστε ότι θέλετε να κάνετε τη διαφορά και να βοηθήσετε χωρίς να ταυτίζεστε υπερβολικά με τον πόνο ενός άλλου ατόμου.
«Υπάρχει διαφορά μεταξύ του να έχεις επίγνωση και του να βυθίζεσαι στον πόνο που σε περιβάλλει», δήλωσε η Sharon Salzberg, συγγραφέας του βιβλίου «Real Change: Mindfulness to Heal Ourselves and the World».
Μια μελέτη σε περισσότερους από 7.500 γιατρούς διαπίστωσε ότι η κατανόηση και η αναγνώριση των συναισθημάτων των ασθενών μείωσε την επαγγελματική εξουθένωση των γιατρών, ενώ η υπερβολική ταύτιση με τις εμπειρίες των ασθενών τους, επέφερε τη συναισθηματική εξάντληση των γιατρών. Χρειάζεται εξάσκηση, αλλά αν παρατηρήσετε τον εαυτό σας να αισθάνεται ότι βουλιάζει στις δυσάρεστες ειδήσεις, δοκιμάστε να πάρετε μερικές αναπνοές και στη συνέχεια να μετατοπιστείτε σε μια πιο γνωστική μορφή ανησυχίας, σε αντίθεση με την πλήρη συμμετοχή στον πόνο.
Αναλάβετε δράση
Σκεπτόμενοι τρόπους να βοηθήσετε τους άλλους, θα ανακτήσετε κάποιο έλεγχο σε έναν κόσμο που μπορεί να φαντάζει ήδη εκτός ελέγχου, ενώ παράλληλα θα βελτιώσετε τη δική σας ευεξία. Το να ασχοληθείτε με τον εθελοντισμό ή με την διεκδίκηση πολιτικών δικαιωμάτων, ή με ζητήματα οικολογίας, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο ενός ατόμου να διολισθήσει στην κατάθλιψη και έτσι θα νιώσει την αίσθηση της ανάκτησης ενός έστω επιμέρους ελέγχου της κοινωνικής πραγματικότητας που μας περιβάλλει.
«Όταν κινητοποιούμαστε και αντιδρούμε με μια θετική, απτή δράση, είναι σχεδόν αδύνατο να πέσουμε σε απόγνωση», δήλωσε η Shelly Tygielski, ακτιβίστρια και συγγραφέας του βιβλίου «Sit Down to Rise Up».
Επενδύστε λίγο χρόνο σκεπτόμενοι τρόπους με τους οποίους θέλετε να συνεισφέρετε σε σκοπούς που έχουν νόημα για εσάς. Ενώ εργάζεστε για τη βελτίωση των αδικιών στον κόσμο, θα πρέπει να εξισορροπήσετε τη συμπόνια και την προσπάθειά σας, έχοντας κατά νου ότι τα πράγματα μπορεί να πάρουν χρόνο. Για την ακρίβεια, μπορεί να πάρουν πολύ χρόνο, αλλά μερικές φορές οι προσπάθειές μας φυτεύουν έναν σπόρο αλλαγής.
Επενδύστε σε μια πρακτική χαράς
Η ανθεκτικότητα, η ικανότητα να παραμένετε λειτουργικοί μετά από μια στρεσογόνα είδηση, συχνά εξαρτάται από την προσθήκη θετικών συναισθημάτων και ενεργειών στην ημέρα σας για να βελτιώσετε την ικανότητά σας να αντιμετωπίζετε τις προκλήσεις αυτές. Συνδεθείτε με ανθρώπους που σας εμπνέουν και προγραμματίστε χόμπι που μπορεί να σας ηρεμούν. Η προστασία της ψυχικής σας υγείας δεν είναι εγωιστική- σας δίνει τη δυνατότητα να μην εξαντλήστε ψυχολογικά, και να εκφράζετε την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας.
Να βάζετε τα όριά σας, χωρίς να σταματάτε να ενημερώνεστε για τον κόσμο
Ένας καλός τρόπος αντιμετώπισης, είναι να βάζετε τα όριά σας χωρίς σταματήσετε να ενημερώνεστε. Προσπαθήστε να ορίστε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, π.χ. το πρωί και το μεσημέρι, που θέλετε να παρακολουθείτε τις ειδήσεις, αντί να κάνετε ατελείωτο scrolling οποιαδήποτε ώρα τη ημέρας. Το να κάνετε ένα διάλειμμα από τη συνεχή ενημέρωση, δεν σημαίνει ότι δεν σας ενδιαφέρει- πρόκειται απλά για μια μικρή παύση ώστε να μπορέσετε να επιστρέψετε όταν θα είστε έτοιμοι να αντιμετωπίσετε τις συμφορές που συμβαίνουν εκεί έξω, και ίσως να συνεισφέρετε ως προς την βελτίωση του κόσμου μας.
Ξυπνάω το πρωί της Δευτέρας, έτοιμη να ξεκινήσω μια καινούργια απαιτητική εβδομάδα, και προτού σηκωθώ καν από το κρεβάτι, μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, παίρνω το κινητό και ρίχνω μια γρήγορη ματιά στη ροή των ειδήσεων, να δω «τί παίζει εκεί έξω». Το πρώτο πράγμα που πέφτει στην αντίληψή μου, είναι η είδηση ότι 50 μετανάστες βρέθηκαν νεκροί μέσα σε μια νταλίκα στο Τέξας, καθώς οι άνθρωποι αυτοί ήταν χωρίς νερό στους 40 βαθμούς κελσίου. Μια από τις χειρότερες τραγωδίες διακίνησης ανθρώπων στα σύνορα με τις ΗΠΑ. Με τί ψυχή θα σηκωθείς από το κρεβάτι και πώς να ξεκινήσεις την εβδομάδα σου μετά από αυτό; Άλλη μια συνειδητοποίηση ότι η δυστοπία δεν αφορά ένα μακρινό μέλλον, αντιθέτως, είναι κάτι που ζούμε κάθε μέρα, και κάθε ενσυνείδητος άνθρωπος που ενδιαφέρεται βαθιά για τον κόσμο μας, το γνωρίζει αυτό πολύ καλά.
Η παρακολούθηση ασταμάτητων ειδήσεων σε μια εποχή βίας, γυναικοκτονιών, πολέμων και πολιτικών συγκρούσεων μπορεί να γίνει δυσβάστακτη. Οι δολοφονίες γυναικών στην Ελλάδα, η υπόθεση παιδοκτονίας στην Πάτρα, οι ειδήσεις για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες που πνίγηκαν προσπαθώντας να φθάσουν στις ακτές της Ευρώπης, αλλά και διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν μακριά αλλά επηρεάζουν τον ψυχισμό μας και αυξάνουν την ανησυχία μας για το μέλλον, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι πυροβολισμοί σε σχολεία στις ΗΠΑ κ.α., είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα με τα οποία κατακλύζεται καθημερινά το news feed μας, και αναπόφευκτα και τον ψυχισμό μας. Και εν μέσω των πολλών συνεχιζόμενων προκλήσεών που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε- την πανδημία, την κλιματική αλλαγή, την οικονομική αβεβαιότητα – είναι κατανοητό να αισθανόμαστε θλίψη, θυμό και άγχος.
Σε μία προηγούμενη συνέντευξη που είχαμε κάνει με την Λακανική ψυχολόγο Μαρία Δήμου, σε ερώτηση που αφορούσε το πώς επηρεάζουν τον ψυχισμό μας τα διάφορα δυσάρεστα γεγονότα για τα οποία ενημερωνόμαστε καθημερινά, η ψυχολόγος το ανήγαγε στην «θεμελιακή συστημική βία του καπιταλισμού» που βιώνουμε τόσο έντονα όλο τον τελευταίο καιρό: τις «αδιόρατες μορφές καταναγκασμού που συντηρούν σχέσεις κυριαρχίας και εκμετάλλευσης», εξηγώντας ότι «ο έλεγχος μέσω της συνεχούς ενημέρωσης γύρω από τη βία που ασκείται μέσω του πολέμου πχ στην Ουκρανία, είναι ένα δείγμα της συστημικής βίας του καπιταλισμού είτε ως αφορμή πολέμου είτε ως εργαλείο ενημέρωσης του απλού λαού, ασκώντας μια συνεχή πίεση προς το “πραγματικό” στη ψυχή του σύγχρονου ανθρώπου».
Σίγουρα είναι πολύ δύσκολο να μπορέσει να παραμείνει κανείς θετικός – ή έστω ισορροπημένος – ενώ νοιάζεται βαθιά για τον κόσμο μας. Προσωπικά, πολύ συχνά πιάνω τον εαυτό μου να μην μπορώ να σταματήσω την καταστροφολογία, ενώ κάποιοι άλλοι απλά σταματούν εντελώς να παρακολουθούν τις ειδήσεις ώστε να έχουν «το κεφάλι τους ήσυχο», ενώ πολλοί αναπηδούν μεταξύ των δύο αυτών άκρων.
Είναι πολύ πιθανόν η αδιάκοπη ανάγνωση δυσάρεστων ειδήσεων να μας οδηγήσει σε απόγνωση, κι εδώ καλούμαστε να βρούμε μια λύση στο εξής δίλημμα: Συνεχίζουμε να αφήνουμε τις δυσάρεστες ειδήσεις να μας επηρεάζουν και να επιδιδόμαστε σε μια καταστροφολογική πρακτική ή αδιαφορούμε τελείως και σταματάμε να ενημερωνόμαστε για οτιδήποτε συμβαίνει εκεί έξω, ώστε να παραμένουμε ήρεμοι;
Η απάντηση είναι ότι αν μας ενδιαφέρει βαθιά ο κόσμος μας, δεν μπορούμε και δεν γίνεται να σταματήσουμε να ενημερωνόμαστε, καθώς ο κάθε ένας από εμάς αποτελεί μέρος του συνόλου, κι αντίστοιχα, έχουμε ο καθένας μας την κοινωνική ευθύνη που μας αναλογεί. Πάμε να δούμε λοιπόν κάποιους τρόπους που μπορούμε να ισορροπήσουμε και να διαχειριστούμε να αρνητικά αυτά συναισθήματα, ενώ εξακολουθούμε να ενημερωνόμαστε για το τί σύμβαίνει. Αυτές οι στρατηγικές που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα μπορούν να μας βοηθήσουν να παραμείνουμε ισορροπημένοι ψυχικά, ενώ εξακολουθούμε να νοιαζόμαστε βαθιά για τον κόσμο:
Καταρχάς ονομάστε τα συναισθήματά σας
Αν μπορείτε να ονομάσετε με ακρίβεια το συναίσθημα που βιώνετε εκείνη τη στιγμή, μπορείτε να μειώσετε τη δύναμή των δυσάρεστων ειδήσεων στο σώμα και στον εγκέφαλό σας. Ονομάστε όποιο συναίσθημα νιώθετε, είτε πρόκειται για θλίψη, φόβο, θυμό, αηδία ή ενοχή – και πόσο έντονα το βιώνετε. Προσπαθήστε όμως να μην περιμένετε μέχρι να κορυφωθούν τα συναισθήματά σας. Κάντε συνήθεια να ονομάζετε τα συναισθήματά σας καθώς έρχονται. Η παρακολούθηση της έντασής τους σας προσφέρει την ευκαιρία να επιβραδύνετε προτού φτάσετε σε σημείο βρασμού και χαθείτε στην ανησυχία και στο άγχος, ή προτού ξεσπάσετε σε κάποιον άλλον ή φτάσετε σε ακραία δυσάρεστες σκέψεις.
Εξάσκηση σε διαφορετικούς τύπους ενσυναίσθησης
Μπορείτε να αισθάνεστε ότι θέλετε να κάνετε τη διαφορά και να βοηθήσετε χωρίς να ταυτίζεστε υπερβολικά με τον πόνο ενός άλλου ατόμου.
«Υπάρχει διαφορά μεταξύ του να έχεις επίγνωση και του να βυθίζεσαι στον πόνο που σε περιβάλλει», δήλωσε η Sharon Salzberg, συγγραφέας του βιβλίου «Real Change: Mindfulness to Heal Ourselves and the World».
Μια μελέτη σε περισσότερους από 7.500 γιατρούς διαπίστωσε ότι η κατανόηση και η αναγνώριση των συναισθημάτων των ασθενών μείωσε την επαγγελματική εξουθένωση των γιατρών, ενώ η υπερβολική ταύτιση με τις εμπειρίες των ασθενών τους, επέφερε τη συναισθηματική εξάντληση των γιατρών. Χρειάζεται εξάσκηση, αλλά αν παρατηρήσετε τον εαυτό σας να αισθάνεται ότι βουλιάζει στις δυσάρεστες ειδήσεις, δοκιμάστε να πάρετε μερικές αναπνοές και στη συνέχεια να μετατοπιστείτε σε μια πιο γνωστική μορφή ανησυχίας, σε αντίθεση με την πλήρη συμμετοχή στον πόνο.
Αναλάβετε δράση
Σκεπτόμενοι τρόπους να βοηθήσετε τους άλλους, θα ανακτήσετε κάποιο έλεγχο σε έναν κόσμο που μπορεί να φαντάζει ήδη εκτός ελέγχου, ενώ παράλληλα θα βελτιώσετε τη δική σας ευεξία. Το να ασχοληθείτε με τον εθελοντισμό ή με την διεκδίκηση πολιτικών δικαιωμάτων, ή με ζητήματα οικολογίας, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο ενός ατόμου να διολισθήσει στην κατάθλιψη και έτσι θα νιώσει την αίσθηση της ανάκτησης ενός έστω επιμέρους ελέγχου της κοινωνικής πραγματικότητας που μας περιβάλλει.
«Όταν κινητοποιούμαστε και αντιδρούμε με μια θετική, απτή δράση, είναι σχεδόν αδύνατο να πέσουμε σε απόγνωση», δήλωσε η Shelly Tygielski, ακτιβίστρια και συγγραφέας του βιβλίου «Sit Down to Rise Up».
Επενδύστε λίγο χρόνο σκεπτόμενοι τρόπους με τους οποίους θέλετε να συνεισφέρετε σε σκοπούς που έχουν νόημα για εσάς. Ενώ εργάζεστε για τη βελτίωση των αδικιών στον κόσμο, θα πρέπει να εξισορροπήσετε τη συμπόνια και την προσπάθειά σας, έχοντας κατά νου ότι τα πράγματα μπορεί να πάρουν χρόνο. Για την ακρίβεια, μπορεί να πάρουν πολύ χρόνο, αλλά μερικές φορές οι προσπάθειές μας φυτεύουν έναν σπόρο αλλαγής.
Επενδύστε σε μια πρακτική χαράς
Η ανθεκτικότητα, η ικανότητα να παραμένετε λειτουργικοί μετά από μια στρεσογόνα είδηση, συχνά εξαρτάται από την προσθήκη θετικών συναισθημάτων και ενεργειών στην ημέρα σας για να βελτιώσετε την ικανότητά σας να αντιμετωπίζετε τις προκλήσεις αυτές. Συνδεθείτε με ανθρώπους που σας εμπνέουν και προγραμματίστε χόμπι που μπορεί να σας ηρεμούν. Η προστασία της ψυχικής σας υγείας δεν είναι εγωιστική- σας δίνει τη δυνατότητα να μην εξαντλήστε ψυχολογικά, και να εκφράζετε την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας.
Να βάζετε τα όριά σας, χωρίς να σταματάτε να ενημερώνεστε για τον κόσμο
Ένας καλός τρόπος αντιμετώπισης, είναι να βάζετε τα όριά σας χωρίς σταματήσετε να ενημερώνεστε. Προσπαθήστε να ορίστε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, π.χ. το πρωί και το μεσημέρι, που θέλετε να παρακολουθείτε τις ειδήσεις, αντί να κάνετε ατελείωτο scrolling οποιαδήποτε ώρα τη ημέρας. Το να κάνετε ένα διάλειμμα από τη συνεχή ενημέρωση, δεν σημαίνει ότι δεν σας ενδιαφέρει- πρόκειται απλά για μια μικρή παύση ώστε να μπορέσετε να επιστρέψετε όταν θα είστε έτοιμοι να αντιμετωπίσετε τις συμφορές που συμβαίνουν εκεί έξω, και ίσως να συνεισφέρετε ως προς την βελτίωση του κόσμου μας.
