Όλοι έχουμε όνειρα που κάποια στιγμή διαλύθηκαν. Νιώθουμε απογοήτευση μετά από βραχυπρόθεσμες προσπάθειες, όπως για παράδειγμα μετά από μια τρίωρη προσπάθεια μαγειρέματος που καταλήγει σε φιάσκο. Επίσης νιώθουμε απογοήτευση μετά από πιο σοβαρές και δυνητικά μακροπρόθεσμες προσπάθειες, όπως για παράδειγμα την απόρριψη της αίτησής μας σε κάποιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα που ελπίζαμε να μπούμε, έναν φίλο που δε μας στάθηκε σε μία δύσκολη στιγμή, έναν γονιό που δεν ήταν στο πλευρό μας, ή έναν σύντροφο που μας απάτησε ή μας εγκατέλειψε.
Όσο μεγαλύτερο είναι το χάσμα μεταξύ των αποτελεσμάτων και των προσδοκιών μας, τόσο μεγαλύτερη είναι και η απογοήτευσή μας. Όλα αυτά έχουν τη δύναμη να μας οδηγήσουν σε μια δίνη αρνητικών συναισθημάτων που μπορούν να διαρκέσουν μέρες εβδομάδες ή και περισσότερο. Κι αν, μάλιστα, συσσωρευτούν αρκετές απογοητεύσεις, μπορεί και να εγκαταλείψουμε για πάντα το όνειρο μας, το στόχο μας.
Σε κάθε περίπτωση -όσο επώδυνη κι αν είναι- η απογοήτευση έχει τη δυνατότητα να μας διδάξει τους προσωπικούς και επαγγελματικούς κινδύνους, αλλά και τη διαχείριση των συνεπειών τους.
Ακολουθούν πέντε μαθήματα που μας διδάσκει η απογοήτευση:
Μαθαίνουμε να επανεκτιμούμε τις επιθυμίες μας
Ένα απογοητευτικό αποτέλεσμα μας ωθεί να κοιτάξουμε πίσω και να αναρωτηθούμε αν αυτό στο οποίο εναποθέσαμε τις ελπίδες μας είναι κάτι που πραγματικά θέλουμε.
Αν οι αρχικές μας προσδοκίες δεν είναι πλέον συνυφασμένες με τους στόχους μας, μπορούμε να εστιάσουμε σε άλλους καινούργιους. Αν όμως είναι απαραίτητες για την επίτευξή τους, θα πρέπει να προσπαθήσουμε ξανά, ενδεχομένως με μια διαφορετική προσέγγιση. Με αυτόν τον τρόπο, η απογοήτευση μας διδάσκει να βάζουμε προτεραιότητες στους στόχους και στις επιθυμίες μας με καθαρό μυαλό.
Ένα πολύ βασικό λάθος που κάνουμε, είναι να ρίχνουμε όλο το φταίξιμο στον εαυτό μας, παραβλέποντας τον ρόλο που παίζουν οι εξωτερικοί παράγοντες. Είναι πιθανό μια καλύτερη απόδοση από μέρους μας να είχε αλλάξει το αποτέλεσμα, αλλά είναι επίσης πιθανό άλλες καταστάσεις που δεν ήταν στο χέρι μας, να έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα.
Μια αποτυχία δεν αποτελεί κριτική ολόκληρης της προσπάθειάς μας – παρά μόνο της επί μέρους προσπάθειας υπό αυτές τις συγκεκριμένες συνθήκες.
Επιμονή μέχρι ενός σημείου
Το «ποτέ μην τα παρατάτε» είναι πολύ απλοϊκό. Στο σκάκι, ένας παίκτης ρίχνει τον βασιλιά αν η παρτίδα έχει ήδη χαθεί, κι ο προπονητής μιας ομάδας δεν θα καλέσει τάιμ-άουτ αν έχει μείνει πολύ πίσω, για να προλάβει να κάνει την αναατροπή στον εναπομείναντα χρόνο.
Τα περισσότερα παραδείγματα του να μην τα παρατάς ποτέ μπορεί να είναι ενθαρρυντικά αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα. Σίγουρα πολλοί από τους πιο επιτυχημένους ανθρώπους στον κόσμο, πριν πετύχουν αντιμετώπισαν πολλαπλές απογοητεύσεις και αποτυχίες. Προτού ο Jay-Z σημειώσει τεράστια επιτυχία, κάθε μεγάλη δισκογραφική εταιρεία τον είχε απορρίψει. Δώδεκα εκδότες απέρριψαν το πρώτο μυθιστόρημα της J.K. Rowling για τον Harry Potter και το πρώτο βιβλίο του Steven King, το Carrie, απορρίφθηκε περισσότερες από τριάντα φορές. Ακόμη και οι Beatles είδαν κι έπαθαν για να πετύχουν ένα δισκογραφικό συμβόλαιο. Αυτά τα παραδείγματα μας διδάσκουν να μην τα παρατάμε ποτέ.
Αλλά εδώ πρέπει να προσέξουμε κάτι πολύ σημαντικό. Είναι πιο αντιπροσωπευτικό και σίγουρα πιο πιθανό να ακούσουμε για αυτούς που πέτυχαν, ενώ η αποτυχία κάποιου συνήθως δεν φτάνει ποτέ στα αφτιά μας. Υπάρχουν πολλά συναρπαστικά παραδείγματα στην καθημερινή ζωή ανθρώπων που άλλαξαν την επαγγελματική τους πορεία και κινήθηκαν με επιτυχία προς μια διαφορετική επαγγελματική κατεύθυνση. Ακριβώς λόγω αυτής της συναρπαστικής φύσης της επιτυχίας μαθαίνουμε γι’ αυτήν. Ο πετυχημένοι γίνονται ήρωες σε ταινίες και βιβλία, και οι ιστορίες τους viral στα social media. Αντιθέτως, οι ιστορίες αποτυχίας συνήθως δεν ενδιαφέρουν κανέναν, κι έτσι παραμένουν στην αφάνεια.
Μαθαίνουμε την ισορροπία
Μπορούμε να δεχτούμε την αποτυχία μας μας και ταυτόχρονα να εντοπίσουμε και να νιώσουμε περηφάνια για άλλα γεγονότα που είχαν αίσιο αποτέλεσμα. Δεν έχει έρθει το τέλος του κόσμου αν έχουμε βιώσει μια αποτυχία μέσα στην πορεία της ζωής μας όπου συναντάμε επιτυχίες και αποτυχίες αμφότερες. Το να έχουμε μια γενική εικόνα και να μην εστιάζουμε στις επιμέρους αποτυχίες μάς μαθαίνει την ισορροπία.
Μαθαίνουμε να αγκαλιάζουμε την πολυπλοκότητα
Η απογοήτευση μας διδάσκει ότι δεν υπάρχουν απλοί κανόνες. Αν πιστεύουμε ακράδαντα στην προσπάθειά μας, θα πρέπει να εμείνουμε σε αυτήν. Μερικές ισχυρές πιέσεις μπορεί να είναι αρκετές. Αλλά μπορεί επίσης να είναι επωφελές να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο.
Καλύτερα να έχεις αγαπήσει και να έχεις χάσει παρά να μην έχεις αγαπήσει ποτέ. Αν και δεν το νιώθουμε έτσι αμέσως μετά την ματαίωση ενός μεγάλου έρωτα, στη συνέχεια όταν περάσει το πρώτο σοκ, καλούμαστε να σκεφτούμε λογικά. Μια απλή αλλά αποτελεσματική συμβουλή ως απάντηση στο ρίσκο της αναζήτησης της ρομαντικής αγάπης είναι: Καλύτερα να είσαι προσεκτικός παρά να λυπάσαι μετά.
Ακόμα και κάποιες παροιμίες παρουσιάζουν αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με την ανάληψη ρίσκου που μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση, «Κτυπάει το κεφάλι του στον τοίχο», «Ο τολμών νικά», «Μη βάζεις δύο καρπούζια κάτω από την ίδια μασχάλη».
Η πολυπλοκότητα είναι δύσκολη ως προς τη διαχείρισή της, αλλά η απλοϊκότητα είναι εντελώς προβληματική. Μακροπρόθεσμα το να μάθουμε να αγκαλιάζουμε την πολυπλοκότητα είναι πολύ πιο αποτελεσματικό.
Συμπέρασμα
Τα περισσότερα απογοητευτικά γεγονότα δεν είναι καταστροφικά. Αφού τα πράγματα πάνε στραβά, ένας φίλος φυσιοθεραπευτής λέει στους πελάτες του: «Δεν ήρθε το τέλος του κόσμου. Είναι ο κόσμος».
Αυτό που στην τελική βοήθησε τους Beatles, την J.K. Rowling, τον Stephen King και τον Jay-Z να πετύχουν είναι ότι δεν επέτρεψαν στις απογοητεύσεις ή τις απορρίψεις να τους εμποδίσουν από το να ξαναπροσπαθήσουν. Και το πιο σημαντικό, έμαθαν από την κάθε απόπειρα πώς να βελτιώνονται έτσι ώστε την επόμενη φορά να το κάνουν διαφορετικά.
Μερικές φορές δεν είμαστε έτοιμοι για αυτό που θέλουμε, αλλά η διαδικασία της προσπάθειας μπορεί να μας βοηθήσει να προετοιμαστούμε , εάν το επιτρέψουμε και αν μάθουμε από την απογοήτευσή μας. Εάν πάρετε τις απογοητεύσεις ως ευκαιρίες αντί ως εμπόδια, επιτρέπετε στον εαυτό σας ν΄ αναπτυχθεί. Και όπως λένε και οι Rolling Stones: «Δεν παίρνεις πάντα αυτό που θέλεις, αλλά μερικές φορές παίρνεις αυτό που χρειάζεσαι».
Όλοι έχουμε όνειρα που κάποια στιγμή διαλύθηκαν. Νιώθουμε απογοήτευση μετά από βραχυπρόθεσμες προσπάθειες, όπως για παράδειγμα μετά από μια τρίωρη προσπάθεια μαγειρέματος που καταλήγει σε φιάσκο. Επίσης νιώθουμε απογοήτευση μετά από πιο σοβαρές και δυνητικά μακροπρόθεσμες προσπάθειες, όπως για παράδειγμα την απόρριψη της αίτησής μας σε κάποιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα που ελπίζαμε να μπούμε, έναν φίλο που δε μας στάθηκε σε μία δύσκολη στιγμή, έναν γονιό που δεν ήταν στο πλευρό μας, ή έναν σύντροφο που μας απάτησε ή μας εγκατέλειψε.
Όσο μεγαλύτερο είναι το χάσμα μεταξύ των αποτελεσμάτων και των προσδοκιών μας, τόσο μεγαλύτερη είναι και η απογοήτευσή μας. Όλα αυτά έχουν τη δύναμη να μας οδηγήσουν σε μια δίνη αρνητικών συναισθημάτων που μπορούν να διαρκέσουν μέρες εβδομάδες ή και περισσότερο. Κι αν, μάλιστα, συσσωρευτούν αρκετές απογοητεύσεις, μπορεί και να εγκαταλείψουμε για πάντα το όνειρο μας, το στόχο μας.
Σε κάθε περίπτωση -όσο επώδυνη κι αν είναι- η απογοήτευση έχει τη δυνατότητα να μας διδάξει τους προσωπικούς και επαγγελματικούς κινδύνους, αλλά και τη διαχείριση των συνεπειών τους.
Ακολουθούν πέντε μαθήματα που μας διδάσκει η απογοήτευση:
Μαθαίνουμε να επανεκτιμούμε τις επιθυμίες μας
Ένα απογοητευτικό αποτέλεσμα μας ωθεί να κοιτάξουμε πίσω και να αναρωτηθούμε αν αυτό στο οποίο εναποθέσαμε τις ελπίδες μας είναι κάτι που πραγματικά θέλουμε.
Αν οι αρχικές μας προσδοκίες δεν είναι πλέον συνυφασμένες με τους στόχους μας, μπορούμε να εστιάσουμε σε άλλους καινούργιους. Αν όμως είναι απαραίτητες για την επίτευξή τους, θα πρέπει να προσπαθήσουμε ξανά, ενδεχομένως με μια διαφορετική προσέγγιση. Με αυτόν τον τρόπο, η απογοήτευση μας διδάσκει να βάζουμε προτεραιότητες στους στόχους και στις επιθυμίες μας με καθαρό μυαλό.
Ένα πολύ βασικό λάθος που κάνουμε, είναι να ρίχνουμε όλο το φταίξιμο στον εαυτό μας, παραβλέποντας τον ρόλο που παίζουν οι εξωτερικοί παράγοντες. Είναι πιθανό μια καλύτερη απόδοση από μέρους μας να είχε αλλάξει το αποτέλεσμα, αλλά είναι επίσης πιθανό άλλες καταστάσεις που δεν ήταν στο χέρι μας, να έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα.
Μια αποτυχία δεν αποτελεί κριτική ολόκληρης της προσπάθειάς μας – παρά μόνο της επί μέρους προσπάθειας υπό αυτές τις συγκεκριμένες συνθήκες.
Επιμονή μέχρι ενός σημείου
Το «ποτέ μην τα παρατάτε» είναι πολύ απλοϊκό. Στο σκάκι, ένας παίκτης ρίχνει τον βασιλιά αν η παρτίδα έχει ήδη χαθεί, κι ο προπονητής μιας ομάδας δεν θα καλέσει τάιμ-άουτ αν έχει μείνει πολύ πίσω, για να προλάβει να κάνει την αναατροπή στον εναπομείναντα χρόνο.
Τα περισσότερα παραδείγματα του να μην τα παρατάς ποτέ μπορεί να είναι ενθαρρυντικά αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα. Σίγουρα πολλοί από τους πιο επιτυχημένους ανθρώπους στον κόσμο, πριν πετύχουν αντιμετώπισαν πολλαπλές απογοητεύσεις και αποτυχίες. Προτού ο Jay-Z σημειώσει τεράστια επιτυχία, κάθε μεγάλη δισκογραφική εταιρεία τον είχε απορρίψει. Δώδεκα εκδότες απέρριψαν το πρώτο μυθιστόρημα της J.K. Rowling για τον Harry Potter και το πρώτο βιβλίο του Steven King, το Carrie, απορρίφθηκε περισσότερες από τριάντα φορές. Ακόμη και οι Beatles είδαν κι έπαθαν για να πετύχουν ένα δισκογραφικό συμβόλαιο. Αυτά τα παραδείγματα μας διδάσκουν να μην τα παρατάμε ποτέ.
Αλλά εδώ πρέπει να προσέξουμε κάτι πολύ σημαντικό. Είναι πιο αντιπροσωπευτικό και σίγουρα πιο πιθανό να ακούσουμε για αυτούς που πέτυχαν, ενώ η αποτυχία κάποιου συνήθως δεν φτάνει ποτέ στα αφτιά μας. Υπάρχουν πολλά συναρπαστικά παραδείγματα στην καθημερινή ζωή ανθρώπων που άλλαξαν την επαγγελματική τους πορεία και κινήθηκαν με επιτυχία προς μια διαφορετική επαγγελματική κατεύθυνση. Ακριβώς λόγω αυτής της συναρπαστικής φύσης της επιτυχίας μαθαίνουμε γι’ αυτήν. Ο πετυχημένοι γίνονται ήρωες σε ταινίες και βιβλία, και οι ιστορίες τους viral στα social media. Αντιθέτως, οι ιστορίες αποτυχίας συνήθως δεν ενδιαφέρουν κανέναν, κι έτσι παραμένουν στην αφάνεια.
Μαθαίνουμε την ισορροπία
Μπορούμε να δεχτούμε την αποτυχία μας μας και ταυτόχρονα να εντοπίσουμε και να νιώσουμε περηφάνια για άλλα γεγονότα που είχαν αίσιο αποτέλεσμα. Δεν έχει έρθει το τέλος του κόσμου αν έχουμε βιώσει μια αποτυχία μέσα στην πορεία της ζωής μας όπου συναντάμε επιτυχίες και αποτυχίες αμφότερες. Το να έχουμε μια γενική εικόνα και να μην εστιάζουμε στις επιμέρους αποτυχίες μάς μαθαίνει την ισορροπία.
Μαθαίνουμε να αγκαλιάζουμε την πολυπλοκότητα
Η απογοήτευση μας διδάσκει ότι δεν υπάρχουν απλοί κανόνες. Αν πιστεύουμε ακράδαντα στην προσπάθειά μας, θα πρέπει να εμείνουμε σε αυτήν. Μερικές ισχυρές πιέσεις μπορεί να είναι αρκετές. Αλλά μπορεί επίσης να είναι επωφελές να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο.
Καλύτερα να έχεις αγαπήσει και να έχεις χάσει παρά να μην έχεις αγαπήσει ποτέ. Αν και δεν το νιώθουμε έτσι αμέσως μετά την ματαίωση ενός μεγάλου έρωτα, στη συνέχεια όταν περάσει το πρώτο σοκ, καλούμαστε να σκεφτούμε λογικά. Μια απλή αλλά αποτελεσματική συμβουλή ως απάντηση στο ρίσκο της αναζήτησης της ρομαντικής αγάπης είναι: Καλύτερα να είσαι προσεκτικός παρά να λυπάσαι μετά.
Ακόμα και κάποιες παροιμίες παρουσιάζουν αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με την ανάληψη ρίσκου που μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση, «Κτυπάει το κεφάλι του στον τοίχο», «Ο τολμών νικά», «Μη βάζεις δύο καρπούζια κάτω από την ίδια μασχάλη».
Η πολυπλοκότητα είναι δύσκολη ως προς τη διαχείρισή της, αλλά η απλοϊκότητα είναι εντελώς προβληματική. Μακροπρόθεσμα το να μάθουμε να αγκαλιάζουμε την πολυπλοκότητα είναι πολύ πιο αποτελεσματικό.
Συμπέρασμα
Τα περισσότερα απογοητευτικά γεγονότα δεν είναι καταστροφικά. Αφού τα πράγματα πάνε στραβά, ένας φίλος φυσιοθεραπευτής λέει στους πελάτες του: «Δεν ήρθε το τέλος του κόσμου. Είναι ο κόσμος».
Αυτό που στην τελική βοήθησε τους Beatles, την J.K. Rowling, τον Stephen King και τον Jay-Z να πετύχουν είναι ότι δεν επέτρεψαν στις απογοητεύσεις ή τις απορρίψεις να τους εμποδίσουν από το να ξαναπροσπαθήσουν. Και το πιο σημαντικό, έμαθαν από την κάθε απόπειρα πώς να βελτιώνονται έτσι ώστε την επόμενη φορά να το κάνουν διαφορετικά.
Μερικές φορές δεν είμαστε έτοιμοι για αυτό που θέλουμε, αλλά η διαδικασία της προσπάθειας μπορεί να μας βοηθήσει να προετοιμαστούμε , εάν το επιτρέψουμε και αν μάθουμε από την απογοήτευσή μας. Εάν πάρετε τις απογοητεύσεις ως ευκαιρίες αντί ως εμπόδια, επιτρέπετε στον εαυτό σας ν΄ αναπτυχθεί. Και όπως λένε και οι Rolling Stones: «Δεν παίρνεις πάντα αυτό που θέλεις, αλλά μερικές φορές παίρνεις αυτό που χρειάζεσαι».
