Από τον ελληνικό κόσμο μέχρι την Αναγέννηση, στη λογοτεχνία και την τέχνη, οι λαγοί εμφανίζονται συχνά ως σύμβολα της αναγέννησης, της σεξουαλικότητας, του Πάσχα και της γονιμότητας. Για παράδειγμα, η Παναγία συχνά απεικονίζεται με έναν λευκό λαγό ή κουνέλι, συμβολίζοντας ότι ξεπέρασε τον σεξουαλικό πειρασμό ενώ στην κλασική ελληνική παράδοση ήταν ιεροί και προστατεύονταν από τη θεά Αφροδίτη. Ο γιος της ο Έρωτας, απεικονιζόταν συχνά να κουβαλάει έναν λαγό, ως σύμβολο του άσβεστου πόθου. Στις λαϊκές παραδόσεις της Αγγλίας και της Γερμανίας η μορφή του συνδέεται με το Πάσχα, το κυνήγι και την κατανάλωση του κρέατός του, για να ξορκιστεί το κακό, καθώς στην Βόρεια Ευρώπη υπήρχε η διαδεδομένη πεποίθηση ότι οι μάγισσες έπαιρναν τη μορφή του για να φέρουν χάος και οδύνες στη ζωή των ανθρώπων.

Ο θρησκευτικός ρόλος του λαγού

Το Πάσχα είναι η γιορτή της άνοιξης και της νέας ζωής. Τα αυγά και τα λουλούδια είναι μάλλον προφανή σύμβολα της γυναικείας γονιμότητας, αλλά στις ευρωπαϊκές παραδόσεις, ο λαγός, με τις εκπληκτικές δυνατότητες αναπαραγωγής του, δεν πάει πίσω. Στο πέρασμα των χρόνων ο συμβολισμός του στην Ευρώπη, είχε πολλούς βασανιστικούς τελετουργικούς και θρησκευτικούς ρόλους.

Στην Ευρώπη κατά τη νεολιθική εποχή γίνονταν τελετουργικές ταφές ανθρώπων μαζί με τους λαγούς. Η ερμηνεία που έδωσαν οι αρχαιολόγοι σε αυτή τη θρησκευτική τελετουργία, είναι ότι οι λαγοί αντιπροσωπεύουν την αναγέννηση.

Περισσότερα από χίλια χρόνια αργότερα, κατά την Εποχή του Σιδήρου, οι τελετουργικές ταφές που συμπεριλάμβαναν λαγούς ήταν πλέον συνηθισμένες, ενώ το 51 π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρας αναφέρει ότι στη Βρετανία οι λαγοί δεν τρώγονταν, λόγω της θρησκευτικής τους σημασίας.

Ο Καίσαρας πιθανότατα θα γνώριζε ότι στην κλασική ελληνική παράδοση, οι λαγοί ήταν ιεροί και προστατευμένοι από τη θεά Αφροδίτη, τη θεά του έρωτα. Ο γιος της Αφροδίτης, ο Έρωτας, απεικονιζόταν συχνά να κουβαλάει έναν λαγό, ως σύμβολο του άσβεστου πόθου.

Από τον ελληνικό κόσμο μέχρι την Αναγέννηση, στη λογοτεχνία και την τέχνη οι λαγοί εμφανίζονται συχνά ως σύμβολα σεξουαλικότητας. Για παράδειγμα, η Παναγία συχνά απεικονίζεται με έναν λευκό λαγό ή κουνέλι, συμβολίζοντας ότι ξεπέρασε τον σεξουαλικό πειρασμό.

Κρέας λαγού και σκανδαλιές μαγισσών

Εντούτοις, στις λαϊκές παραδόσεις ειδικά της Αγγλίας και της Γερμανίας η μορφή του λαγού συνδέεται με το Πάσχα. Αναφορές από το 1600 στη Γερμανία περιγράφουν παιδιά που κυνηγούσαν πασχαλινά αυγά που τα πασχαλινά λαγουδάκια κρύβουν σε διάφορα σημεία, μια παράδοση που επιβιώνει μέχρι σήμερα στις ΗΠΑ.

Γραπτές αναφορές από την Αγγλία την ίδια περίπου εποχή κάνουν επίσης λόγο για τον Πασχαλινό Λαγό, με αναφορές στο παραδοσιακό κυνήγι λαγού το Πάσχα και την κατανάλωση του κρέατος του.

Μια παράδοση, γνωστή ως «Hare Pie Scramble», γινόταν στο Hallaton, ένα χωριό στο Leicestershire της Αγγλίας, η οποία περιελάβανε την κατανάλωση μιας πίτας φτιαγμένης με κρέας λαγού και οι άνθρωποι έτρεχαν για ένα κομμάτι. Το 1790, ο τοπικός εφημέριος προσπάθησε να σταματήσει το έθιμο λόγω των παγανιστικών του συνειρμών, αλλά δεν τα κατάφερε και το έθιμο συνεχίζεται στο χωριό αυτό μέχρι και σήμερα.

Η κατανάλωση του κρέατος του λαγού πιθανόν να σχετίζεται με διάφορες λαϊκές παραδόσεις για τον εκφοβισμό των μαγισσών κατά την περίοδο του Πάσχα. Σε ολόκληρη τη Βόρεια Ευρώπη, οι λαϊκές παραδόσεις καταγράφουν την ισχυρή πεποίθηση ότι οι μάγισσες συχνά έπαιρναν τη μορφή του λαγού, συνήθως για να προκαλέσουν αναστάτωση, όπως την κλοπή γάλακτος από τις αγελάδες των γειτόνων. Στη μεσαιωνική Ευρώπη υπήρχε η ισχυρή πεποίθηση ότι οι μάγισσες μπορούσαν να απορροφούν τη ζωτική ενέργεια των ανθρώπων, προκαλώντας τους αρρώστιες και οδύνες.

Η αντίληψη ότι οι μάγισσες του χειμώνα θα πρέπει να εξοριστούν το Πάσχα, είναι ένα κοινό λαϊκό ευρωπαϊκό μοτίβο, που εμφανίζεται σε διάφορες γιορτές και τελετουργίες. Η εαρινή ισημερία, που φέρει την υπόσχεσή για νέα ζωή, θεωρούνταν συμβολικά αντίθετη με τις πράξεις των μαγισσών που υπονόμευαν τη ζωή και την ευρωστία και τον χειμώνα.

Αυτή η άποψη αποτελεί τη βασική λογική πίσω από διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις και τελετουργίες, όπως η Πασχαλινή Φωτιά, μια γιορτή στη Γερμανία που περιλαμβάνει μεγάλες υπαίθριες φωτιές με σκοπό να τρομάξουν τις μάγισσες. Στην Ελλάδα και στην Κύπρο το έθιμο αυτό έχει επιβιώσει προσαρμοσμένο περισσότερο στην χριστιανική παράδοση. Στη Σουηδία, η λαϊκή λαογραφία αναφέρει ότι το Πάσχα, οι μάγισσες πετούν όλες μακριά με τα σκουπόξυλά τους για να γιορτάσουν και να χορέψουν με τον Διάβολο στο θρυλικό νησί Blakulla, στη Βαλτική Θάλασσα.

Παγανιστική προέλευση

Το 1835, ο λαογράφος Γιάκομπ Γκριμ, μέλος της διάσημης ομάδας των παραμυθιών των Αδελφών Γκριμ, υποστήριξε ότι ο Πασχαλινός λαγός συνδέεται με μια θεά, που με τη φαντασία του την ονόμασε  «Ostara». Εμπνεύστηκε το όνομα αυτό από την αγγλοσαξονική θεά Eostre, για την οποία κάνει αναφορά το 731 ο Bede, ένας Αγγλοσ’αξονας μοναχός που θεωρείται ο πατέρας της αγγλικής ιστορίας.

Ο Bede σημείωσε ότι στην Αγγλία του όγδοου αιώνα ο μήνας Απρίλιος ονομαζόταν Eosturmonath ή Eostre Month, από το όνομα της θεάς Eostre. Έγραψε ότι μια παγανιστική γιορτή της άνοιξης στο όνομα της θεάς είχε αφομοιωθεί στον χριστιανικό εορτασμό της ανάστασης του Χριστού.

Είναι ενδιαφέρον ότι ενώ οι περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες αναφέρονται στη χριστιανική γιορτή με ονόματα που προέρχονται από την εβραϊκή γιορτή του Πάσχα, όπως Pâques στα γαλλικά ή Påsk στα σουηδικά, οι γερμανικές και αγγλικές γλώσσες διατηρούν αυτή την παλαιότερη, μη βιβλική λέξη, Πάσχα.

Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες φαίνεται να επιβεβαιώνουν τη λατρεία της Eostre σε μέρη της Αγγλίας και της Γερμανίας, με βασικό τους σύμβολο τον λαγό. Το Πασχαλινό Λαγουδάκι φαίνεται επομένως να θυμίζει αυτούς τους προχριστιανικούς εορτασμούς της άνοιξης, που προαναγγέλλονται από την εαρινή ισημερία και προσωποποιούνται στο πρόσωπο της θεάς Eostre.

Μετά από έναν μακρύ, κρύο, βόρειο χειμώνα, φαίνεται αρκετά φυσικό για τους ανθρώπους να γιορτάζουν τη χαρά της ανάστασης και της αναγέννησης. Τα λουλούδια ανθίζουν, τα πουλιά γεννούν αυγά και τα κουνελάκια χοροπηδούν. Καθώς η νέα ζωή αναδύεται την άνοιξη, το Πασχαλινό Λαγουδάκι αποτελεί ένα μακροχρόνιο πολιτιστικό σύμβολο που μας υπενθυμίζει τους κύκλους και τα στάδια της δικής μας ζωής.