Από γνωστές και μεγάλες προσωπικότητες της Τέχνης και της πολιτικής μέχρι διάσημους και εκκεντρικούς επιστήμονες, πολλοί άνθρωποι έχουν πειραματιστεί με τις ψυχεδελικές ουσίες -μερικοί μάλιστα θα μπορούσαν να θεωρηθούν και ως ambassadors της ψυχεδέλειας. Και, όχι, δεν αναφερόμαστε μόνο στα 60s. Επίσης, οι αρχαίοι πολιτισμοί έδιναν συχνά πολιτιστική σημασία στα ενθεογόνα για τις θεραπευτικές, θρησκευτικές και πνευματικές πρακτικές τους. Έτσι, μπορούμε να πούμε, ότι η χρήση των ψυχεδελικών ουσιών έχει δημιουργήσει μια πλούσια παλέτα που έχει χρωματίσει την ανθρώπινη ιστορία με φαντασία και ταξίδια στην ανθρώπινη συνείδηση.

Και ενώ διάφορα πρόσωπα κατά καιρούς έχουν βγει στο προσκήνιο κηρύσσοντας τον «Λόγο των Ψυχεδελικών», λίγοι κατάφεραν να επηρεάσουν ριζικά την κοινή γνώμη και να διαμορφώσουν με το έργο τους τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αντιμετωπίζει αυτές τις ουσίες. Ένας απ’ αυτούς, είναι ο Rick Strassman.

Επί πέντε χρόνια, ο Dr. Rick Strassman πραγματοποίησε μια κλινική μελέτη σε 60 εθελοντές με το πιο ισχυρό ψυχεδελικό φάρμακο: το DMT. Η λεπτομερής έρευνά του, που καταγράφηκε στο βιβλίο “DMT: The Spirit Molecule”, εξηγεί τις συλλογικές εμπειρίες αυτών των εθελοντών. Σύμφωνα με τον Strassman , το DMT συνδέεται με την επίφυση (ο ενδοκρινής αδένας που βρίσκεται ανάμεσα στα ημισφαίρια του εγκεφάλου), θεωρείται το έβδομο τσάκρα και σχετίζεται με τη γέννηση, τον «παραλίγο θάνατο», τις μυστικιστικές, ακόμη και τις εξωγήινες συναντήσεις [σ.σ. βιβλίο “Inner Paths to Outer Space”]. Ο Strassman μέσω της έρευνάς του έδειξε ότι αν χρησιμοποιηθεί κατάλληλα, η ουσία DMT θα μπορούσε να ξεκλειδώσει μια βαθιά επιστημονική και πνευματική επανάσταση του ανθρώπινου νου. Το βιβλίο του έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση όταν κυκλοφόρησε, το 2000-1, που δέκα χρόνια μετά έγινε ντοκιμαντέρ στο Netflix υπό τον ίδιο τίτλο και, σύμφωνα με το Variety, ήταν ένα από τα ντοκιμαντέρ που σημείωσε τα περισσότερα streams (θεάσεις).

Ενώ λοιπόν είναι ιδιαίτερα γνωστός για την θεμελιώδη έρευνά του για την ουσία DMT, η επιστημονική και βιωματική  εμπειρία του καλύπτει και άλλες ψυδελικές ουσίες: τη ψιλοκυβίνη, το LSD, το MDMA, την κεταμίνη, την αγιαχουάσκα, τη μεσκαλίνη και μερικά άλλα που ίσως δεν έχετε καν ακούσει.

To 2022, ο Dr. Strassman δημοσίευσε το “The Psychedelic Handbook: A Practical Guide to Psilocybin, LSD, Ketamine, MDMA, and Ayahuasca”, το οποίο -όπως υποδηλώνει και το όνομά του- παρέχει μια εμπεριστατωμένη επισκόπηση του βασιλείου των ψυχεδελικών ουσιών. Περιλαμβάνει επίσης μια συλλογή των πιο πρόσφατων ερευνών, λεπτομερείς πληροφορίες για συγκεκριμένα ναρκωτικά και πρακτικές συμβουλές για την ίδια την εμπειρία.

Σύμφωνα με τον Strassman, μπορούμε να αποκομίσουμε «τα μέγιστα» από μια ψυχεδελική εμπειρία αν προετοιμαστούμε κατάλληλα, με το να είμαστε «υγιείς, ψυχικά και σωματικά». «Ξεκαθαρίστε ποια είναι η πρόθεσή σας. Να έχετε καταρτίσει ένα σχέδιο ασφαλείας. Βεβαιωθείτε ότι οι άνθρωποι γύρω σας και το φυσικό περιβάλλον είναι ασφαλή», είπε ο ερευνητής στο The Manual.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι όποιος θέλει να βιώσει μια ψυχεδελική εμπειρία καλό είναι καταναλώσει υγιεινές τροφές τις προηγούμενες ημέρες, να κάνει γιόγκα ή διαλογισμό και, γενικά, ό,τι περνάει από το χέρι του για να βρεθεί σε μια σχετική κατάσταση ηρεμίας και γαλήνης. Κάτι που επιβεβαιώνουν και άνθρωποι που έχουν κάνει ψυχεδελικά ταξίδια, καθώς ένας υγιεινός τρόπος ζωής είναι η καλύτερη προετοιμασία για μια βουτιά στον εσωτερικό μας κόσμο με τα ενθεογόνα. Επιπλέον, όπως σημειώνει και ο Strassman, θα πρέπει να έχουμε «μια σαφή ιδέα» του γιατί θέλουμε να πάρουμε ψυχεδελικά και τι ελπίζουμε ότι θα πετύχουμε μέσω αυτής της εμπειρίας. Τέλος, η ύπαρξη ενός σχεδίου ασφαλείας σε περίπτωση που το ταξίδι καταλήξει σε bad trip είναι κάτι που θα πρέπει να έχουμε κατά νου -για παράδειγμα, μπορείτε να ενημερώσετε έναν δικό σας έμπιστο άνθρωπο ότι πρόκειται να γίνετε, έστω για μία μέρα, «κοσμοναύτες» και να βρίσκεστε σε έναν χώρο που θα διασφαλίζει τη σωματική σας ακεραιότητα.

Στο τελευταίο βιβλίο του, ο Rick Strassman, εξηγεί ότι «όσο περισσότερα “εργαλεία” έχεις στη διάθεσή σου για να επεξεργαστείς αυτά που σου δείχνει η ψυχεδελική ουσία, τόσο περισσότερα θα πάρεις από αυτήν».

Τα οφέλη των ψυχεδελικών ουσιών

Στο τελευταίο βιβλίο του, ο Dr. Strassman εξηγεί ότι ένα από τα βασικά οφέλη των ψυχεδελικών είναι η ικανότητά τους να προσδίδουν νευροπλαστικότητα με την οποία ο εγκέφαλος χτίζει νέες νευρικές οδούς.

«Ορισμένες παθολογικές καταστάσεις συνδέονται με μειωμένο αριθμό νευρώνων και μειωμένη συνδεσιμότητα μεταξύ τους -νευροεκφυλιστικές ασθένειες, κατάθλιψη, PTSD κ.λπ. Στο βαθμό που η διόρθωση αυτών των ελλείψεων θα μπορούσε να βελτιώσει αυτές τις διαταραχές, θα βλέπαμε οφέλη. Το σημαντικό, όμως, είναι να κατευθύνουμε ή να δημιουργήσουμε αυτούς τους νέους νευρώνες και τις συνδέσεις τους σε επιθυμητά κανάλια -για παράδειγμα, δεν θα θέλαμε να εκθέσουμε κάποιον σε βίαιη πορνογραφία κατά τη διάρκεια της κρίσιμης περιόδου μετά τη διέγερση της νευροπλαστικότητας. Αντ’ αυτού, [αυτός ο άνθρωπος] θα θέλατε να εργάζεται ψυχοθεραπευτικά, να διαλογίζεται κ.λπ. Για την αποκατάσταση μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, θα θέλατε το άτομο να βρίσκεται σε εντατική φυσικοθεραπεία, όχι απλά να χτυπιέται σε ένα γηροκομείο», σχολιάζει ο Strassman στο The Manual.

Οι «κρίσιμες περίοδοι» (critical periods), που αναφέρονται παραπάνω, είναι φάσεις κατά τις οποίες οι συνδέσεις των εγκεφαλικών κυττάρων μας είναι πιο εύπλαστες και δεκτικές στην επίδραση διαφόρων εμπειριών. Αυτές οι συνδέσεις, που ονομάζονται «συνάψεις», μπορούν να σχηματιστούν ή να ενισχυθούν πιο εύκολα κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής κρίσιμης περιόδου. Οι συναπτικές συνδέσεις συνήθως ωριμάζουν και σταθεροποιούνται μετά από αυτή τη χρονική περίοδο, καθιστώντας δυσκολότερη την αλλαγή των συνδέσεων μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων καθώς μεγαλώνουμε.

Για παράδειγμα, όπως είχαμε γράψει και στο άρθρο μας “Οι ψυχεδελικές ουσίες δεν είναι πλέον στο στόχαστρο, αλλά σε επιστημονικά εργαστήρια”, η έλλειψη ορισμένων εμπειριών στα πρώτα χρόνια της ζωής μας μπορεί να έχει βαθιά επίδραση στην ανάπτυξη των συγκεκριμένων νευρωνικών συνδέσεων και αργότερα όταν λάβουμε κάποιο σχετικό ερέθισμα, με αυτό που κάποτε δεν λάβαμε, δεν μπορούμε να το αποκωδικοποιήσουμε και να το κατανοήσουμε.

«Υπάρχει μια χρονική περίοδος κατά την οποία ο εγκέφαλος των θηλαστικών είναι πολύ πιο ευαίσθητος και ανοιχτός στη μάθηση από το περιβάλλον», είχε πει η Gül Dölen, αναπληρώτρια καθηγήτρια νευροεπιστήμης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, που συμμετείχε στην έρευνα “Psychedelics reopen the social reward learning critical period”. Επεσήμανε επίσης ότι όταν αυτή η περίοδος “κλείσει”, τότε, ο εγκέφαλος είναι «πολύ λιγότερο ανοιχτός για νέα μάθηση».

Η κατάργηση του «εγώ»

Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού με ψυχεδελικά, πολλοί άνθρωποι αναφέρουν τη λεγόμενη «κατάργηση του εγώ» και είναι η αίσθηση που προκύπτει όταν το άτομο γίνεται ένα με το σύμπαν, σε πνευματικό επίπεδο. Μια παρόμοια εμπειρία είχα και εγώ όταν το καλοκαίρι του 2018 είχα βρεθεί στην Ανάφη για δύο εβδομάδες στο ελεύθερο κάμπινγκ του Ρούκουνα. Εκεί, και χωρίς τη χρήση ψυχεδελικών ουσιών, είχα καταφέρει να βγω εκτός σώματος έχοντας χάσει (μεταφορικά) για λίγες στιγμές την ταυτότητά μου. Ήμουν μόνος μου, μια ύπαρξη -όχι απαραίτητα ανθρώπινη- χωρίς φορεμένους κοινωνικούς μανδύες -επανήλθα άτσαλα όταν επέστρεψα στην Αθήνα και έπρεπε να “κλειστώ” σε τέσσερις τοίχους.

Γιατί, όμως, να θέλει κάποιος να καταργήσει το «εγώ» του;

«Για θετικούς ή/και αρνητικούς λόγους», δήλωσε ο Strassman στο The Manual. «Κάποιος μπορεί να μισεί τον εαυτό του και να θέλει απλώς να εξαφανιστεί η προσωπικότητά του. Άλλοι μπορεί να επιθυμούν να αξιοποιήσουν μια λεγόμενη μη-δυαδική κατάσταση προκειμένου να μελετήσουν τη λειτουργία του νου φιλοσοφικά, θρησκευτικά ή ψυχοθεραπευτικά».

Έχει μέλλον το ψυχεδελικό κίνημα των τελευταίων ετών;

Καθώς το ψυχεδελικό κίνημα περνάει όλο και περισσότερο στην ποπ κουλτούρα και γίνεται mainstream -πριν λίγες μέρες, η Lorde δήλωσε στους θαυμαστές της ότι ανακάλυψε τον Θεό μέσα από «μια χούφτα magic mushrooms»-, ο Dr. Strassman υποστηρίζει ότι «πάντα θα υπάρχει και ένα underground στοιχείο. Νομίζω όμως ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν κλινικές και νοσοκομειακές μονάδες, ανάλογα με τη σοβαρότητα των διαταραχών που αντιμετωπίζουν και τη φύση των ναρκωτικών που χρησιμοποιούνται. Κέντρα ευεξίας θα ξεπηδήσουν, επίσης, μόλις διευθετηθεί η νομιμοποίηση».

Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται το Κεμπέκ του Καναδά, που επέλεξε να ευθυγραμμιστεί με την επιστήμη όσον αφορά την ψυχεδελική ιατρική και να την αναγνωρίσει ως ιατρικά ενδεδειγμένη υπηρεσία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, το Κολοράντο των ΗΠΑ, που οι κάτοικοί που ψήφισαν για την αποποινικοποίηση αρκετών ψυχεδελικών ουσιών -στο Ντένβερ έγινε φέτος το μεγαλύτερο συνέδριο ψυχεδελικών-, αλλά και το Σαν Φρανσίσκο, που τον Σεπτέμβριο του 2022 ενέκρινε ομόφωνα ένα ψήφισμα που προέτρεπε τις τοπικές αρχές, την πολιτεία της Καλιφόρνια και την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, να θέσουν ως προτεραιότητα την αποποινικοποίηση πρακτικών που προκύπτουν από ενθεογόνα.

«Οι ομάδες απόσχισης από τις μεγάλες θρησκείες μπορεί να καταλήξουν να τα ενσωματώσουν με κάποιο τρόπο επίσης. Το σαμανικό μοντέλο θα παραμείνει πιθανότατα ως επί το πλείστον υπόγειο ή υπεράκτιο», λέει ο Strassman, κλείνοντας το μάτι σε ομάδες/αιρέσεις όπως η Εκκλησία της Ψιλομεθοξίνης (Church of Psilomethoxin) ή αλλιώς Εκκλησία της Ιεράς Σύνθεσης (Church of the Sacred Synthesis).

Το πρόβλημα που προκύπτει με το σύγχρονο κίνημα των ψυχεδελικών ουσίων είναι ότι από τη ψηφιακή μας ζωή αφαιρούνται συχνά τα στοιχεία της εμπεριστατωμένης αλήθειας, καθώς ο ωκεανός της πληροφορίας που υπάρχει στο ίντερνετ συχνά μας “ρουφάει” στον πάτο του, εκεί που οι φήμες, οι ανακρίβειες και τα ψεύδη κυριαρχούν στα σκοτάδια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η bananadine και το κάπνισμα πράσινων πιπεριών που είχαμε αναφέρει λεπτομερώς στο κείμενο “Μη δοκιμάσετε αυτά τα παραισθησιογόνα. Είναι χίπικες φήμες“. Επίσης, η εμπορευματοποίηση των ψυχεδελικών είναι ακόμα ένα ζήτημα, καθώς, όπως λέει και ο Strassman, «Υπάρχει ένα σκοτεινό στοιχείο στην εφαρμογή οποιουδήποτε ισχυρού εργαλείου. Ο ψυχεδελικός κόσμος δεν έχει έλλειψη από ψυχοπαθείς και απατεώνες».