Το 1960, ο πλαστικός χειρουργός Maxwell Maltz δημοσίευσε ένα εξαιρετικά δημοφιλές βιβλίο που δημιούργησε ένα ψευδές γεγονός: χρειάζονται μόλις 21 ημέρες για να αλλάξετε τους τρόπους σας και να διαμορφώσετε μια νέα συνήθεια. Ο αριθμός αυτός βασίστηκε στις παρατηρήσεις του Maltz σχετικά με το χρόνο που χρειάστηκαν οι ασθενείς του για να προσαρμοστούν στα νέα τους πρόσωπα. Αν και αυτό έχει ελάχιστη σχέση με την αλλαγή συμπεριφορών, πολλοί από εμάς εξακολουθούν να προσκολλώνται στην υπόσχεση ότι μέσα σε λίγες εβδομάδες μπορούμε να κάνουμε μικρές αλλά ουσιαστικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας.

Τώρα επιστήμονες από το Caltech, το Πανεπιστήμιο του Σικάγο και το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια αμφισβήτησαν αυτή την ήδη αμφίβολη ιδέα χρησιμοποιώντας δεδομένα από περισσότερους από 30.000 επισκέπτες γυμναστηρίων που γυμνάστηκαν περίπου 12 εκατομμύρια φορές σε μια περίοδο τεσσάρων ετών και περισσότερους από 3.000 εργαζόμενους σε νοσοκομεία που έπλυναν συλλογικά τα χέρια τους 40 εκατομμύρια φορές σε σχεδόν 100 βάρδιες.

Χρησιμοποιώντας εργαλεία μηχανικής μάθησης για να αναλύσουν πότε οι συμπεριφορές των ανθρώπων έγιναν προβλέψιμες – και επομένως, συνήθειες – οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι (ίσως χωρίς έκπληξη) ορισμένες συνήθειες χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να διαμορφωθούν από άλλες. Για παράδειγμα, το να μπει κανείς στο ρυθμό της γυμναστικής χρειάζεται κατά μέσο όρο περίπου έξι μήνες. “Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση για έναν “μαγικό αριθμό” ημερών για την ανάπτυξη μιας συνήθειας, διαπιστώνουμε ότι συνήθως χρειάζονται μήνες για να διαμορφωθεί η συνήθεια να πηγαίνει κανείς στο γυμναστήριο, αλλά εβδομάδες για να αναπτυχθεί η συνήθεια να πλένει τα χέρια του στο νοσοκομείο“, γράφει η ομάδα των επιστημόνων συμπεριφοράς, με επικεφαλής τον Κόλιν Κάμερερ του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech).

Η προσπάθεια κατανόησης των συνηθειών – πώς να τις δημιουργούμε και πώς να τις διακόπτουμε – ενδιαφέρει διαρκώς τους ψυχολόγους για προφανείς λόγους. Οι συνήθειες, τόσο οι καλές όσο και οι κακές, μπορούν να έχουν τεράστιες επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία μας: απλές συνήθειες μπορούν να διευκολύνουν την ψυχική πίεση της λήψης δισεκατομμυρίων μικροσκοπικών αποφάσεων μέσα στην ημέρα- ζωές που μαστίζονται από εθισμό μπορούν γρήγορα να διαλυθούν. Παρά την προσοχή, αυτή η νέα έρευνα είναι μία από τις λίγες μόνο μελέτες που έχουν εξετάσει πόσο γρήγορα οι άνθρωποι διαμορφώνουν συνήθειες σε πραγματικές συνθήκες, έξω από το τεχνητό βασίλειο των εργαστηρίων ψυχολογίας.

Μια σημαντική μελέτη του 2009 διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι χρειάστηκαν περίπου δύο μήνες για να δημιουργήσουν μια συνήθεια που ήταν συνδεδεμένη με ένα καθημερινό σύνθημα, για παράδειγμα την κατανάλωση πρωινού. Αλλά υπήρχε τεράστια διακύμανση μεταξύ των 96 εθελοντών: χρειάστηκαν από 18 έως 254 ημέρες για να νιώσουν οι άνθρωποι ότι η νεοδημιουργηθείσα συνήθειά τους είχε γίνει αυτόματη. Αυτές οι μελέτες, ωστόσο, βασίστηκαν σε ανθρώπους που συμπλήρωναν έρευνες για να αναφέρουν τις συμπεριφορές τους, ενώ η νέα μελέτη ανέλυσε δεδομένα από σημειακές πηγές σχετικά με τις επισκέψεις στο γυμναστήριο και τις πρακτικές πλυσίματος των χεριών για να δει πότε οι πραγματικές, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές έγιναν προβλέψιμες.

Ακριβώς όπως τα μέλη του γυμναστηρίου έπρεπε να κάνουν σάρωση κατά την άφιξή τους, το προσωπικό που συμμετείχε σε μια ξεχωριστή μελέτη παρακολούθησης του πλυσίματος των χεριών στα νοσοκομεία έπρεπε να σαρώνει μια κάρτα ταυτότητας κάθε φορά που έπλενε τα χέρια του. Τα δεδομένα περιλάμβαναν λεπτομέρειες που επέτρεπαν στους ερευνητές να μελετήσουν ορισμένες μεταβλητές, όπως η ώρα της ημέρας ή η ημέρα της εβδομάδας, για να διαπιστώσουν αν είχαν κάποια επίδραση στη συμπεριφορά ενός ατόμου. “Με τη μηχανική μάθηση, μπορούμε να παρατηρήσουμε εκατοντάδες μεταβλητές πλαισίου που μπορεί να είναι προγνωστικές της εκτέλεσης της συμπεριφοράς“, εξηγεί η επιστήμονας συμπεριφοράς Αναστασία Μπουγιάλσκαγια, η οποία εργάζεται τώρα σε μια γαλλική εταιρεία μάρκετινγκ μετά την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών σπουδών της στο Caltech.

Αν είχε περάσει περισσότερος χρόνος από την τελευταία φορά που πήγαν στο γυμναστήριο, οι επισκέπτες του γυμναστηρίου ήταν λιγότερο πιθανό να επιστρέψουν. Η ώρα της ημέρας είχε μικρή επίδραση στη συνήθη προσέλευση των ανθρώπων. Όπως και με προηγούμενες έρευνες, φαίνεται ότι η διατήρηση κάποιας ευελιξίας σε μια ρουτίνα άσκησης είναι σημαντική, αλλά το ίδιο ισχύει και για τη συνέπεια. Τα δύο τρίτα των επισκεπτών του γυμναστηρίου παρέμειναν στις ίδιες ημέρες της εβδομάδας, με τις Δευτέρες και τις Τρίτες να είναι δημοφιλείς – και πάλι, αυτό απηχεί άλλες μελέτες που δείχνουν ότι τα κίνητρα κορυφώνονται γύρω από τις λεγόμενες ημερομηνίες νέας έναρξης.

Όσο για το αν θα έκαναν τη νέα τους συνήθεια άσκησης να μείνει σταθερή, χρειάστηκαν τέσσερις έως επτά μήνες, σύμφωνα με τη μοντελοποίηση, κάτι που είναι υπερδιπλάσιο από ό,τι είχαν διαπιστώσει προηγούμενες μελέτες. Από την άλλη πλευρά, ήταν μόνο θέμα εβδομάδων πριν οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας αρχίσουν να πλένουν συστηματικά τα χέρια τους. Αυτό δείχνει ότι η διαμόρφωση μιας νέας συνήθειας εξαρτάται πραγματικά από το άτομο, αλλά και από την ίδια τη συμπεριφορά, από το πόσο χρόνο και προσπάθεια χρειάζεται και από το σύνθημα που την ενεργοποιεί. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να το φτάσουν στα άκρα, κοιμούνται με τα ρούχα του τρεξίματος για να απομακρύνουν κάθε “τριβή” για να γυμναστούν το πρωί όπως είχαν προγραμματίσει. Αλλά για τους περισσότερους από εμάς, με το χρόνο και την επανάληψη, οι συνήθειες θα σχηματιστούν σιγά σιγά – αν μπορέσουμε να βρούμε το σωστό κίνητρο.

Πηγή: ScienceAlert