Ένα πρόβλημα με τους ενήλικες που βίωσαν τραυματικές εμπειρίες κατά την παιδική τους ηλικία είναι ότι συχνά δυσκολεύονται να κατανοήσουν συμπεριφορές και όρια που οι περισσότεροί συνομήλικοί τους θεωρούν δεδομένα.

Καθώς ένα παιδί μεγαλώνει και αναπτύσσεται, βλέπει τους κηδεμόνες του ως παράδειγμα για το πώς πρέπει να αλληλεπιδρούν με τον κόσμο γύρω τους. Εάν οι κηδεμόνες συμπεριφέρονται με δυσλειτουργικούς, μη υγιείς και τοξικούς τρόπους, τότε είναι πολύ πιθανό τα παιδιά να μάθουν να μιμούνται αυτές τις προβληματικές συμπεριφορές, έστω και ακούσια. «Για πολλούς, τα αποτελέσματα της κακοποίησης εκδηλώνονται σε δυσλειτουργικές διαπροσωπικές σχέσεις ως αποτέλεσμα των διαταραχών της προσκόλλησης σε κομβικά σημεία της παιδικής ανάπτυξης». (Kvarnstrom, 2018)

Ο τρόπος με τον οποίο πήραμε και δώσαμε αγάπη κατά την παιδική και την εφηβική ηλικία, μπορεί να αποκαλύψει πολλά για τη συμπεριφορά μας στην ενήλικη ζωή. Οι τρόποι με τους οποίους οι γονείς μας αλληλεπιδρούσαν (κι ίσως αλληλεπιδρούν ακόμη) μαζί μας, καθώς και μεταξύ τους, μπορεί να διαμορφώσει την εικόνα μας για τον κόσμογύρω μας. Αυτό, με τη σειρά του, επηρεάζει τρεις θεμελιώδεις δομές της ζωής μας: α) την αυτοεικόνα μας και τη σχέση με τον εαυτό μας, β) τον τρόπο που επικοινωνούμε και γ) τον τρόπο που συνάπτουμε σχέσεις. Αν δε δουλέψουμε με τον εαυτό μας, τα τραύματα και τις φοβίες μας, αν δεν αναπτύξουμε αυτογνωσία, συνήθως θα επαναλαμβάνουμε τα ίδια μοτίβα στην ενήλικη ζωή μας.

Ακολουθούν 10 + 1 τρόποι με τους οποίους τα παιδικά τραύματα εκδηλώνονται στην ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας τις σχέσεις μας.

1. Φοβία εγκατάλειψης

Τα παιδιά που παραμελήθηκαν ή εγκαταλείφθηκαν από τουλάχιστον έναν γονέα, συχνά υποφέρουν από φοβία εγκατάλειψης ως ενήλικες, ακόμα κι αν δεν συνειδητοποιούν πλήρως τον φόβο αυτό. Ο υποκείμενος φόβος είναι ότι ο σύντροφος θα τους εγκαταλείψει ανά πάσα στιγμή και έτσι οι σκέψεις αυτές συχνά αποκαλύπτονται σε καθημερινές καταστάσεις. Για παράδειγμα μπορεί να φοβούνται και να αγχώνονται όταν ο/η σύντροφός τους βγαίνει με παρέα. Ή μπορεί να μην είναι σε θέση να ηρεμήσουν αν κατά τη διάρκεια του καβγά ο/η σύντροφός τους φύγει από το δωμάτιο. Αυτός ο φόβος μπορεί να εκδηλωθεί επίσης ως ζήλια και -σε ακραίες περιπτώσεις- ως κτητικότητα.

2. Θυμός και εκνευρισμός

Όταν μεγαλώνουμε σε περιβάλλοντα όπου μας επικρίνουν συχνά για το παραμικρό, μαθαίνουμε ότι αυτός είναι ένας φυσικός τρόπος να εκφράσουμε τη δυσαρέσκειά μας στις σχέσεις. Μαθαίνουμε, ουσιαστικά, ότι οι ανθρώπινες ατέλειες και οι ιδιορρυθμίες είναι ανυπόφορες και προβάλλουμε αυτήν την ενόχληση και τον εκνευρισμός στους συνεργάτες μας, στις σχέσεις μας ή στα παιδιά μας.

3. Ανάγκη απομόνωσης

Το να μεγαλώνει κανείς σε ένα χαοτικό και απρόβλεπτο περιβάλλον δημιουργεί πολύ άγχος και συχνά αφήνει το κεντρικό νευρικό σύστημα των παιδιών σε μια συνεχή κατάσταση υπερεπαγρύπνησης. Στην ενήλικη ζωή, τα άτομα που φέρουν αυτό το τραύμα χρειάζονται πολύ χρόνο για τον εαυτό τους για να ηρεμήσουν και να διαχειριστούν τα συμπτώματα του άγχους. Το να μένετε σπίτι, σας δημιουργεί μια αίσθηση ασφάλειας, νιώθοντας ότι μπορείτε να ελέγξετε το περιβάλλον σας. Κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητα κακό. Σε ακραίες περιπτώσεις, όμως, ορισμένοι ενήλικες μπορεί να αναπτύξουν κοινωνικό άγχος ή ακόμα και αγοραφοβία.

4. Άνισες ευθύνες

Μερικές φορές τα άτομα με παιδικά τραύματα αποφεύγουν να ζητήσουν βοήθεια και να βασιστούν στον/στην σύντροφό τους, από φόβο μήπως φανούν αδύναμοι. Τα άτομα αυτά δε θέλουν σε καμία περίπτωση να εξαρτώνται από τις ανθρώπινες σχέσεις, γνωρίζοντας πόσο αβέβαιες μπορεί να είναι. Για παράδειγμα, μπορεί να αναλάβετε πλήρως τις οικονομικές ευθύνες, τις δουλειές στο σπίτι ή τη φροντίδα του άλλου ατόμου, σε σημείο εκμετάλλευσης.

Το αντίθετο επίσης μπορεί να συμβεί: μπορεί να θέλετε να βασιστείτε υπερβολικά στη σχέση σας, εναποθέτοντας όλη την ευτυχία σας σε έναν εξωτερικό παράγοντα, τον/την σύντροφό σας. Και οι δύο αυτές συμπεριφορές είναι αποτέλεσμα ανεκπλήρωτων αναγκών κατά την παιδική ηλικία.

5. Παραμονή σε σχέσεις που έχουν τελειώσει προ πολλού

Μεγαλώνοντας σε ασταθή περιβάλλοντα (εθισμοί, ψυχικές ασθένειες, εγκατάλειψη, θάνατος, χρόνιες παθήσεις, κακοποίηση), τα θύματα συχνά αναπτύσσουν ένα αίσθημα ενοχής που προέρχεται από την επιθυμία να τερματίσουν μια σχέση. Τα άτομα αυτά προτιμούν να παραμείνουν σε τοξικά περιβάλλοντα προκειμένου να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να διορθώσουν την κατάσταση. Το να μένουμε με κάποιον που δεν μας ταιριάζει μερικές φορές φαντάζει πιο ασφαλές από το να είμαστε μόνοι. Για τον λόγο αυτό, συχνά οι ενήλικες αυτοί είναι κατά συρροή μονογαμικοί, δηλαδή βρίσκονται συνεχώς σε σοβαρές σχέσεις, ακόμα κι όταν δεν είναι συναισθηματικά ικανοποιημένοι από τις σχέσεις αυτές. Με κάθε νέο σύντροφο, έρχονται νέες ελπίδες για να επιβεβαιώσουν ότι είναι άξιοι αγάπης και σεβασμού.

6. Συνεχείς τσακωμοί ή αποφυγή συγκρούσεων πάση θυσία

Όλες οι σχέσεις έχουν συγκρούσεις και διαφωνίες, μάλιστα πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι αυτό δεν είναι απλά ένα φυσικό κομμάτι της σχέσης αλλά συχνά μπορεί να είναι και υγιές. Ωστόσο τα άτομα που μεγάλωσαν σε περιβάλλοντα όπου οι γονείς μάλωναν συνεχώς ή, από την άλλη, απέφευγαν οποιοδήποτε είδος σύγκρουσης, δεν γνωρίζουν πώς να επικοινωνήσουν με τρόπο ανοικτό, ήρεμο, παραγωγικό και υγιή.

7. Δε γνωρίζετε πώς να διαχειριστείτε τους καβγάδες

Σε συνέχεια του παραπάνω συμπτώματος, όταν δεν έχουμε μάθει από παιδιά πώς να διαχειριζόμαστε τις συγκρούσεις, δεν ξέρουμε πώς να συμπεριφερθούμε μετά από έναν καβγά στην ενήλικη ζωή μας, για παράδειγμα στην ερωτική μας σχέση ή στον χώρο εργασίας μας. Συχνά μπορεί να φοβόμαστε ότι ένας καβγάς σηματοδωτεί το τέλος της σχέσης, κάτι που φυσικά δεν είναι αλήθεια. Συχνά τα άτομα αυτά μπορεί να αντιδράσουν με προβληματικούς τρόπους μετά από έναν καβγά. Για παράδειγμα μπορεί να μη μιλάνε στον/στην σύντροφό τους για κάποιο χρονικό διάστημα (να μη σηκώνουν τηλέφωνα, block στα social media, κλπ) ή, από την άλλη, μπορεί να βάλουν τα συναισθήματά τους στην άκρη και να προσποιηθούν ότι ο καβγάς δε συνέβη ποτέ.

https://www.youtube.com/watch?v=cg0t4mqQoXA

8. Κυνηγάτε πάντα συναισθηματικά μη διαθέσιμα άτομα

Ξοδεύετε πολλή χρόνο κι ενέργεια, κυνηγώντας άτομα που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, δεν είναι διαθέσιμα. Μπορεί να βρίσκονται ήδη σε άλλες σχέσεις, να βγήκαν μόλις από μια μεγάλη σχέση, να ζουν στην άλλη άκρη της χώρας ή της γης, να μη ψάχνουν για δέσμευση ή να τους λείπει η συναισθηματική ωριμότητα ώστε να σας πουν ότι δεν ενδιαφέρονται. Ή μπορεί να σας έχουν πει ξεκάθαρα ότι δεν ενδιαφέρονται! Αλλά παρόλαυτα έχετε φάει κόλλημα. Αντλείτε ικανοποιήση από το γεγονός ότι σας «επέλεξαν» ή στη σκέψη ότι μπορείτε να τους «αλλάξετε».

Πίσω από αυτή τη συμπεριφορά υπάρχει μια τόσο απλή (και τόσο ανυπόσταση) σκέψη: Η αγάπη είναι δύσκολη. Η αγάπη είναι κάτι που πρέπει να κερδίσετε, περνώντας πρώτα από 40 κύματα.

Αυτές οι συμπεριφορές συχνά οδηγούν στην ανάπτυξη συναισθηματικών εθισμών. Το μη διαθέσιμο άτομο μας δίνει κάθε τόσο μια μικρή δόση επιβεβαίωσης κάτι που μπορεί να είναι εθιστικό. Συχνά προσελκύουμε ανθρώπους που «παίζουν» με το παιδικό τραύμα της προσκόλλησης. Συχνά αυτό που μας προκαλεί τόσα συναισθήματα δεν είναι το πρόσωπο που έχουμε απέναντί μας αλλά το ίδιο το trigger του τραύματος.

9. Φοβία δέσμευσης

Αυτό οφείλεται σε κηδεμόνες που ήταν αναξιόπιστοι, συναισθηματικά ασταθείς ή απόντες, κάτι που σας δημιούργησε προβλήματα εμπιστοσύνης. Εάν φοβάστε ότι οι άλλοι θα σας πληγώσουν όπως έκαναν οι γονείς σας, η αποφυγή της δέσμευσης μπορεί να σας δημιουργεί μια ψευδαίσθηση ασφάλειας, καθώς σας επιτρέπει την ελευθερία να εγκαταλείψετε τη σχέση ανά πάσα στιγμή.

10. Προσπαθείτε να αλλάξετε τον/την σύντροφό σας

Αυτή είναι μια αντίδραση του τραύματος που προέρχεται από την πεποίθηση ότι δε μας αξίζει κάτι καλύτερο. Φυσικά σε κάθε σχέση γίνονται συμβιβασμοί και συχνά αλλάζουμε προβληματικές συμπεριφορές προκειμένου να εξασφαλίσουμε την υγεία της σχέσης.

Ωστόσο, στους ενήλικες που έχουν περάσει από παιδικά τραύματα τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Τα παιδιά δε μπορούν να αλλάξουν τους γονείς τους, έτσι μαθαίνουν να αρκούνται σε αυτό που έχουν. Ως ενήλικες, το μοτίβο αυτό μεταφέρεται στις σχέσεις τους, με αποτέλεσμα αντί να αποχωρούν από μια σχέση που δεν τους ταιριάζει, να προσπαθούν να αλλάξουν τη συμπεριφορά του/της συντρόφου τους, προκειμένου να κατευνάσουν τους φόβους τους. Γιατί να αλλάξουν σύντροφο, όταν μπορούν να αλλάξουν ΤΟΝ σύντροφο;

Στην προσπάθειά τους να «διορθώσουν» τον/την σύντροφό τους, επιθυμούν να αποδείξουν στον εαυτό τους ότι είναι άξιοι και ικανοί να έχουν μια επιτυχημένη σχέση.

11. Παραβλέπετε τα red flags

O/Η σύντροφός σας δε σας κάνει να νιώθετε ασφαλείς και δε σέβεται τα όριά σας, ωστόσο δεν λέτε τίποτα από φόβο μήπως τον/την χάσετε. Δεν έχετε ιδέα πώς να θέσετε τα όριά σας ή να επικοινωνήσετε τις ανάγκες σας. Αντ’ αυτού προτιμάτε να αγνοείτε τις τοξικές και χειριστικές συμπεριφορές και τα προειδοποιητικά σημάδια.

Αν μεγαλώσατε σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον, όπου οι γονείς σας υποτιμούσαν ή δε σέβονταν τα όριά σας ή σας έκαναν να νιώθετε τύψεις κάθε φορά που εκφράζατε τις ανάγκες σας, τότε ίσως τέτοιες συμπεριφορές να μοιάζουν φυσιολογικές. Μπορεί ενστικτωδώς να καταλαβαίνετε ότι αυτός ο άνθρωπος σας κάνει κακό ή ότι η σχέση έχει τελειώσει, αλλά παρόλαυτα παραμένετε και συμβιβάζεστε. Ακόμα κι όταν παίρνετε πολύ λίγα από τη σχέση, νιώθετε ότι αυτό είναι το καλύτερο που μπορείτε να αποκτήσετε.