Όταν φτάσετε σε μια ορισμένη ηλικία (όπως εγώ στα 38 μου), οι λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ακολουθείτε συχνά ασχολούνται με τα παιδιά. Και όταν αναφέρεσαι στα παιδιά, είθισται να γκρινιάζεις. Τα παιδιά συνήθως σε καθιστούν μια κουρασμένη, ασθενική και χειρότερη εκδοχή του παλιού σου εαυτού, παριστάνοντας τον σκλάβο στις χαοτικές εναλλαγές διάθεσης του μικροσκοπικού δικτάτορα. Οπότε, δεν είναι παράλογο να γκρινιάζεις γι’ αυτό. Αν ρίξετε μια ματιά στα σχόλια κάτω από αυτές τις αναρτήσεις, σίγουρα θα εντοπίσετε κάποιον να καταθέτει την εξής ατάκα: «Εσύ επέλεξες να κάνεις παιδιά, σταμάτα να γκρινιάζεις γι’ αυτά».
Αλλά αυτό δεν αποτελεί απλώς μια σύγκρουση των επιλογών ζωής – είναι μια σύγκρουση του πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια της “ευτυχίας” γενικότερα. Με εξαίρεση φυσικά ελάχιστους, πολλοί γονείς που γκρινιάζουν θα απαντήσουν: «Ω, μα είμαι πιο ευτυχισμένη/ος από ποτέ». Οι εμετοί, οι κατακερματισμένες νύχτες και τα βρεγμένα κρεβάτια, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτής της ευτυχίας.
Η γονεϊκότητα είναι μόνο ένα παράδειγμα ενός παράξενου φαινομένου: Συχνά οι πιο ουσιαστικές και ευτυχισμένες στιγμές της ζωής μας συνοδεύονται από μια δόση μιζέριας. Οι άνθρωποι μπορεί να νομίζουν ότι ευτυχία σημαίνει απουσία μόχθου: τα πόδια ψηλά, κοκτέιλ στην παραλία και ένα γλυκό αεράκι να μας δροσίζει κάτω από τον τροπικό ήλιο. Σύμφωνα με τη Stephanie Harrison, όμως, αυτό είναι η περιγραφή μιας «παλιάς ευτυχίας».
Η Harrison είναι η ιδρύτρια του κινήματος “The New Happy”, μιας επιστημονικά τεκμηριωμένης φιλοσοφίας σχετικά με την ευτυχία, η οποία επιδιώκει να θεμελιώσει την φιλοσοφία της σε ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες δομές.
Το κίνημα της “Νέας ευτυχίας”, έχει σχεδόν ένα εκατομμύριο οπαδούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ το νέο βιβλίο της Harrison, ” The New Happy”, είναι ένα βιβλίο που πρέπει οπωσδήποτε να τσεκάρετε μέσα στο 2024.
Η παλιά ευτυχία
Για τη Harrison, «ως κοινωνία είχαμε μια εντελώς λανθασμένη κατανόηση του τι εστί ευτυχία». Και αυτό αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα. «Ισχυριζόμαστε ότι η επιδίωξη της ευτυχίας καθοδηγεί κάθε μία από τις συμπεριφορές μας και όλα όσα κάνουμε. Έτσι, αν έχουμε έναν λανθασμένο ορισμό της ευτυχίας, τότε θα εμπλακούμε σε συμπεριφορές που τελικά καταλήγουν να μας οδηγούν σε έναν λάθος δρόμο».
Στο πρώτο κεφάλαιο στο έργο του “Ηθικά Νικομάχεια”, ο Αριστοτέλης υποστήριξε ότι η ευτυχία είναι ο «σκοπός στον οποίο πρέπει να στοχεύουν όλες μας οι πράξεις». Ό,τι κάνουμε -κάθε πράξη ή καθήκον, αρετή ή βίτσιο- το κάνουμε επειδή πιστεύουμε ότι θα μας κάνει ευτυχισμένους. Η άποψη της Harrison, που βασίζεται στην άποψη του Αριστοτέλη, είναι ότι αν η ευτυχία είναι ο τελικός στόχος των πάντων, καλύτερα να είμαστε σίγουροι ότι ο τελικός στόχος αξίζει τον κόπο.
Το πρόβλημα είναι ότι, κάπου στην πορεία, έχουμε χάσει από την οπτική μας το τι πραγματικά σημαίνει ευτυχία. Για τη Harrison, η σύγχρονη αντίληψή μας για την ευτυχία είναι ένα παραμορφωμένο ομοίωμα – ένα παραπλανητικό, μπερδεμένο φάντασμα της πραγματικότητας. Αυτή η παλιά ευτυχία ορίζεται από τρεις θεμελιώδεις αξίες που όχι μόνο δεν θα μας κάνουν ευτυχισμένους, αλλά μας κατευθύνουν προς το αντίθετο
Οι αξίες αυτές είναι οι εξής:
Ατομικισμός: η ιδέα ότι «δεν χρειάζεσαι κανέναν» και ότι «τα καταφέρνεις μια χαρά και μόνος σου».
Καπιταλισμός: πρέπει να είσαι επιτυχημένος, η ξεκούραση είναι τεμπελιά και η αξία σου καθορίζεται αποκλειστικά από την δουλειά που κάνεις.
Κυριαρχία: όλοι νιώθουμε την ανάγκη να «ανταγωνιζόμαστε και να κερδίζουμε» και να συγκρίνουμε συνεχώς τον εαυτό μας με τους άλλους. Τοποθετούμε τους εαυτούς μας και τους άλλους, σε κάποιο είδος συστήματος κατάταξης.
Πολλές από τις αρνητικές μας συμπεριφορές συμβαδίζουν με αυτές τις αξίες της “παλιάς ευτυχίας”. Η παλιά ευτυχία θεωρεί τον πλούτο και τη συνεχή συσσώρευση ως απαραίτητα στοιχεία για να είμαστε ευτυχισμένοι. Μπερδεύει την ανεργία ή τον ελεύθερο χρόνο με την αδυναμία. Επιδιώκει τη συνεχή επιβεβαίωση, τα επιτεύγματα και την αναγνώριση.
Η Νέα Ευτυχία
Για να γίνει κατανοητό, λοιπόν, ότι αν αυτές οι αξίες είναι αυτές που μας καθιστούν αγχώδεις, μοναχικούς και δυστυχισμένους, τότε πρέπει όχι μόνο να τις ξεφορτωθούμε, αλλά και να τις αναθεωρήσουμε. Δεν είναι ότι βαδίζουμε στον λάθος δρόμο – αλλά ότι βαδίζουμε προς τη λάθος κατεύθυνση. Μέρος της νοοτροπίας της νέας ευτυχίας είναι να αναγνωρίσουμε την καταστροφική φύση των αξιών της παλιάς ευτυχίας και να λάβουμε προληπτικά μέτρα για να τις υπερβούμε.
Αν αναλογιστείτε, για παράδειγμα, την πίεση να παρουσιάζετε τον εαυτό σας ως έναν τέλειο άνθρωπο και την πίεση να επιδεικνύετε όλα τα επιτεύγματα και όλα τα θετικά πράγματα στη ζωή σας και τον πλούτο που έχετε συσσωρεύσει ή τη δύναμη που μπορείτε να ασκήσετε, η ειρωνεία για μένα είναι πως μας λένε ότι αυτά τα πράγματα θα μας κάνουν ευτυχισμένους, σωστά;
Αν μπορείτε απλά να είστε τέλειοι, αν μπορείτε να αγοράζετε όλο και περισσότερα, αν μπορείτε να παίρνετε συνεχώς προαγωγές και αν μπορείτε να συνεχίσετε να διαπρέπετε, τότε θα είστε ευτυχισμένοι.
Και στην πραγματικότητα, το μόνο που κάνει αυτό είναι να μας αποσυνδέει από την πραγματική πηγή της ευτυχίας μας, που στην ουσία είναι η ανθρωπιά μας και οι σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους. Όλοι είμαστε άνθρωποι. Ταλαιπωρούμαστε- έχουμε καλές και κακές μέρες, και όλοι παλεύουμε μέσα από αυτό. Είμαστε όλοι άνθρωποι, και όλοι έχουμε τόσα πολλά να μάθουμε ο ένας από τον άλλον- αυτό που μας συνδέει είναι ακριβώς η ανθρωπιά μας αυτή και η αδυναμία μας.
Γινόμαστε όλο και καλύτεροι, ως κοινωνία, στο να αναγνωρίζουμε τη ζημιά που προκαλείται από την κουλτούρα της εργασιομανίας, της βιασύνης και του 24/7. Είμαστε περισσότερο συντονισμένοι με την ευημερία, το να «πάρω τον χρόνο μου» και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Αλλά εξακολουθεί να επικρατεί αυτή η παράξενη αίσθηση ενοχής η οποία μας αναγκάζει να κάνουμε αυτά τα πράγματα. Βοηθάμε ο ένας τον άλλον, αλλά θεωρούμε τη βοήθεια ως μια προσωρινή “ανάσα” – όχι ως κάτι δομικό που συνεπάγεται το να είσαι άνθρωπος. Η αληθινή ευτυχία πιστεύουμε ότι βρίσκεται σε κάποιο μακρινό μέλλον, όπου μπορούμε να εργαζόμαστε με επταψήφιους μισθούς.
Αλλά το σημείο που θέλει να επισημάνει η Harrison είναι ότι κανείς δεν ζει με αυτόν τον τρόπο. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να τα έχει όλα υπό έλεγχο, να συναντά μόνο ευκολίες και να ζει μια παραμυθένια ζωή. Ζωή σημαίνει να αγωνιζόμαστε, να ταλαιπωρούμαστε, και να λαχανιάζουμε για να τα καταφέρουμε. Όταν νιώθουμε ότι χρειάζεται να προσποιούμαστε για το αντίθετο, όχι μόνο καθιστά τη ζωή μας πιο δύσκολη, αλλά λειτουργεί και ως ένα είδος πολλαπλασιαστικής δυστυχίας: Νομίζουμε ότι όλοι οι άλλοι είναι τέλειοι, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι. Όλοι ρουφάνε την κοιλιά τους δημοσίως και στο σπίτι την αφήνουν να κρεμαστεί. Η αναγνώριση αυτού του γεγονότος είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της λεγόμενης νέας ευτυχίας.
✥ Δείτε επίσης: Στη ζωή δεν είναι όλα άσπρο-μαύρο! Υπάρχει και το γκρι!
Όταν φτάσετε σε μια ορισμένη ηλικία (όπως εγώ στα 38 μου), οι λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ακολουθείτε συχνά ασχολούνται με τα παιδιά. Και όταν αναφέρεσαι στα παιδιά, είθισται να γκρινιάζεις. Τα παιδιά συνήθως σε καθιστούν μια κουρασμένη, ασθενική και χειρότερη εκδοχή του παλιού σου εαυτού, παριστάνοντας τον σκλάβο στις χαοτικές εναλλαγές διάθεσης του μικροσκοπικού δικτάτορα. Οπότε, δεν είναι παράλογο να γκρινιάζεις γι’ αυτό. Αν ρίξετε μια ματιά στα σχόλια κάτω από αυτές τις αναρτήσεις, σίγουρα θα εντοπίσετε κάποιον να καταθέτει την εξής ατάκα: «Εσύ επέλεξες να κάνεις παιδιά, σταμάτα να γκρινιάζεις γι’ αυτά».
Αλλά αυτό δεν αποτελεί απλώς μια σύγκρουση των επιλογών ζωής – είναι μια σύγκρουση του πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια της “ευτυχίας” γενικότερα. Με εξαίρεση φυσικά ελάχιστους, πολλοί γονείς που γκρινιάζουν θα απαντήσουν: «Ω, μα είμαι πιο ευτυχισμένη/ος από ποτέ». Οι εμετοί, οι κατακερματισμένες νύχτες και τα βρεγμένα κρεβάτια, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτής της ευτυχίας.
Η γονεϊκότητα είναι μόνο ένα παράδειγμα ενός παράξενου φαινομένου: Συχνά οι πιο ουσιαστικές και ευτυχισμένες στιγμές της ζωής μας συνοδεύονται από μια δόση μιζέριας. Οι άνθρωποι μπορεί να νομίζουν ότι ευτυχία σημαίνει απουσία μόχθου: τα πόδια ψηλά, κοκτέιλ στην παραλία και ένα γλυκό αεράκι να μας δροσίζει κάτω από τον τροπικό ήλιο. Σύμφωνα με τη Stephanie Harrison, όμως, αυτό είναι η περιγραφή μιας «παλιάς ευτυχίας».
Η Harrison είναι η ιδρύτρια του κινήματος “The New Happy”, μιας επιστημονικά τεκμηριωμένης φιλοσοφίας σχετικά με την ευτυχία, η οποία επιδιώκει να θεμελιώσει την φιλοσοφία της σε ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες δομές.
Το κίνημα της “Νέας ευτυχίας”, έχει σχεδόν ένα εκατομμύριο οπαδούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ το νέο βιβλίο της Harrison, ” The New Happy”, είναι ένα βιβλίο που πρέπει οπωσδήποτε να τσεκάρετε μέσα στο 2024.
Η παλιά ευτυχία
Για τη Harrison, «ως κοινωνία είχαμε μια εντελώς λανθασμένη κατανόηση του τι εστί ευτυχία». Και αυτό αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα. «Ισχυριζόμαστε ότι η επιδίωξη της ευτυχίας καθοδηγεί κάθε μία από τις συμπεριφορές μας και όλα όσα κάνουμε. Έτσι, αν έχουμε έναν λανθασμένο ορισμό της ευτυχίας, τότε θα εμπλακούμε σε συμπεριφορές που τελικά καταλήγουν να μας οδηγούν σε έναν λάθος δρόμο».
Στο πρώτο κεφάλαιο στο έργο του “Ηθικά Νικομάχεια”, ο Αριστοτέλης υποστήριξε ότι η ευτυχία είναι ο «σκοπός στον οποίο πρέπει να στοχεύουν όλες μας οι πράξεις». Ό,τι κάνουμε -κάθε πράξη ή καθήκον, αρετή ή βίτσιο- το κάνουμε επειδή πιστεύουμε ότι θα μας κάνει ευτυχισμένους. Η άποψη της Harrison, που βασίζεται στην άποψη του Αριστοτέλη, είναι ότι αν η ευτυχία είναι ο τελικός στόχος των πάντων, καλύτερα να είμαστε σίγουροι ότι ο τελικός στόχος αξίζει τον κόπο.
Το πρόβλημα είναι ότι, κάπου στην πορεία, έχουμε χάσει από την οπτική μας το τι πραγματικά σημαίνει ευτυχία. Για τη Harrison, η σύγχρονη αντίληψή μας για την ευτυχία είναι ένα παραμορφωμένο ομοίωμα – ένα παραπλανητικό, μπερδεμένο φάντασμα της πραγματικότητας. Αυτή η παλιά ευτυχία ορίζεται από τρεις θεμελιώδεις αξίες που όχι μόνο δεν θα μας κάνουν ευτυχισμένους, αλλά μας κατευθύνουν προς το αντίθετο
Οι αξίες αυτές είναι οι εξής:
Ατομικισμός: η ιδέα ότι «δεν χρειάζεσαι κανέναν» και ότι «τα καταφέρνεις μια χαρά και μόνος σου».
Καπιταλισμός: πρέπει να είσαι επιτυχημένος, η ξεκούραση είναι τεμπελιά και η αξία σου καθορίζεται αποκλειστικά από την δουλειά που κάνεις.
Κυριαρχία: όλοι νιώθουμε την ανάγκη να «ανταγωνιζόμαστε και να κερδίζουμε» και να συγκρίνουμε συνεχώς τον εαυτό μας με τους άλλους. Τοποθετούμε τους εαυτούς μας και τους άλλους, σε κάποιο είδος συστήματος κατάταξης.
Πολλές από τις αρνητικές μας συμπεριφορές συμβαδίζουν με αυτές τις αξίες της “παλιάς ευτυχίας”. Η παλιά ευτυχία θεωρεί τον πλούτο και τη συνεχή συσσώρευση ως απαραίτητα στοιχεία για να είμαστε ευτυχισμένοι. Μπερδεύει την ανεργία ή τον ελεύθερο χρόνο με την αδυναμία. Επιδιώκει τη συνεχή επιβεβαίωση, τα επιτεύγματα και την αναγνώριση.
Η Νέα Ευτυχία
Για να γίνει κατανοητό, λοιπόν, ότι αν αυτές οι αξίες είναι αυτές που μας καθιστούν αγχώδεις, μοναχικούς και δυστυχισμένους, τότε πρέπει όχι μόνο να τις ξεφορτωθούμε, αλλά και να τις αναθεωρήσουμε. Δεν είναι ότι βαδίζουμε στον λάθος δρόμο – αλλά ότι βαδίζουμε προς τη λάθος κατεύθυνση. Μέρος της νοοτροπίας της νέας ευτυχίας είναι να αναγνωρίσουμε την καταστροφική φύση των αξιών της παλιάς ευτυχίας και να λάβουμε προληπτικά μέτρα για να τις υπερβούμε.
Αν αναλογιστείτε, για παράδειγμα, την πίεση να παρουσιάζετε τον εαυτό σας ως έναν τέλειο άνθρωπο και την πίεση να επιδεικνύετε όλα τα επιτεύγματα και όλα τα θετικά πράγματα στη ζωή σας και τον πλούτο που έχετε συσσωρεύσει ή τη δύναμη που μπορείτε να ασκήσετε, η ειρωνεία για μένα είναι πως μας λένε ότι αυτά τα πράγματα θα μας κάνουν ευτυχισμένους, σωστά;
Αν μπορείτε απλά να είστε τέλειοι, αν μπορείτε να αγοράζετε όλο και περισσότερα, αν μπορείτε να παίρνετε συνεχώς προαγωγές και αν μπορείτε να συνεχίσετε να διαπρέπετε, τότε θα είστε ευτυχισμένοι.
Και στην πραγματικότητα, το μόνο που κάνει αυτό είναι να μας αποσυνδέει από την πραγματική πηγή της ευτυχίας μας, που στην ουσία είναι η ανθρωπιά μας και οι σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους. Όλοι είμαστε άνθρωποι. Ταλαιπωρούμαστε- έχουμε καλές και κακές μέρες, και όλοι παλεύουμε μέσα από αυτό. Είμαστε όλοι άνθρωποι, και όλοι έχουμε τόσα πολλά να μάθουμε ο ένας από τον άλλον- αυτό που μας συνδέει είναι ακριβώς η ανθρωπιά μας αυτή και η αδυναμία μας.
Γινόμαστε όλο και καλύτεροι, ως κοινωνία, στο να αναγνωρίζουμε τη ζημιά που προκαλείται από την κουλτούρα της εργασιομανίας, της βιασύνης και του 24/7. Είμαστε περισσότερο συντονισμένοι με την ευημερία, το να «πάρω τον χρόνο μου» και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Αλλά εξακολουθεί να επικρατεί αυτή η παράξενη αίσθηση ενοχής η οποία μας αναγκάζει να κάνουμε αυτά τα πράγματα. Βοηθάμε ο ένας τον άλλον, αλλά θεωρούμε τη βοήθεια ως μια προσωρινή “ανάσα” – όχι ως κάτι δομικό που συνεπάγεται το να είσαι άνθρωπος. Η αληθινή ευτυχία πιστεύουμε ότι βρίσκεται σε κάποιο μακρινό μέλλον, όπου μπορούμε να εργαζόμαστε με επταψήφιους μισθούς.
Αλλά το σημείο που θέλει να επισημάνει η Harrison είναι ότι κανείς δεν ζει με αυτόν τον τρόπο. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να τα έχει όλα υπό έλεγχο, να συναντά μόνο ευκολίες και να ζει μια παραμυθένια ζωή. Ζωή σημαίνει να αγωνιζόμαστε, να ταλαιπωρούμαστε, και να λαχανιάζουμε για να τα καταφέρουμε. Όταν νιώθουμε ότι χρειάζεται να προσποιούμαστε για το αντίθετο, όχι μόνο καθιστά τη ζωή μας πιο δύσκολη, αλλά λειτουργεί και ως ένα είδος πολλαπλασιαστικής δυστυχίας: Νομίζουμε ότι όλοι οι άλλοι είναι τέλειοι, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι. Όλοι ρουφάνε την κοιλιά τους δημοσίως και στο σπίτι την αφήνουν να κρεμαστεί. Η αναγνώριση αυτού του γεγονότος είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της λεγόμενης νέας ευτυχίας.
✥ Δείτε επίσης: Στη ζωή δεν είναι όλα άσπρο-μαύρο! Υπάρχει και το γκρι!
