Στην ταινία In Time του 2011 σε σκηνοθεσία του Andrew Niccol με πρωταγωνιστή τον Justin Timberlake, οι άνθρωποι δεν ζουν περισσότερο από τα 25 τους. Στην ταινία που λαμβάνει χώρα στο μέλλον, ο Timberlake που κατηγορείται για φόνο θα εναντιωθεί στο σύστημα και στους προνομοιύχους, που στην πραγματικότητα είναι «αυτοί που έχουν όλο το χρόνο με το μέρος τους». Εδώ, ο χρόνος καθίσταται το πολυτιμότερο ανταλλάξιμο προϊόν -αντικαθιστώντας στην ουσία το εισόδημα.

Ίσως αυτό το σενάριο επιστημονικής φαντασίας να μην απέχει και πολύ από την πραγματικότητα, και τα ζητήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε σαν ανθρωπότητα.

Ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται και ο κόσμος γίνεται πλουσιότερος. Αν ωστόσο οι πόροι μας είναι περιορισμένοι, τότε πώς είναι δυνατόν κάτι τέτοιο; Πράγματι, οι πόροι είναι περιορισμένοι, αλλά η ανθρώπινη γνώση δεν είναι. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι μπορούν να βρίσκουν όλο και πιο έξυπνους τρόπους να χρησιμοποιούν τους περιορισμένους πόρους μας – και αυτό ακριβώς κάνουμε. Αναδεικνύεται το ζήτημα αν ο πλούτος και η ανισότητα πρέπει να κατανοούνται με όρους χρόνου, και όχι χρημάτων.

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, στις 15 Νοεμβρίου 2022 ο πλανήτης μας σημείωσε 8 δισεκατομμύρια πληθυσμό. Θα πρέπει να γιορτάσουμε ή να θρηνήσουμε αυτό το ορόσημο; Ως γνωστόν, πολλοί βλέπουν την επέκταση του ανθρώπινου πληθυσμού ως συμφορά. Στοχαστές από τον Thomas Malthus και τον Paul Ehrlich μέχρι διασημότητες από τον Bill Maher μέχρι τον Tucker Carlson υποστηρίζουν ότι η αύξηση του πληθυσμού επιβαρύνει τους πόρους του πλανήτη μέχρις εξαντλήσεως. Και ποιος μπορεί να ξεχάσει τον Thanos, τον σούπερ κακοποιό από τις ταινίες Avengers, και τη διάσημη ατάκα του: «Αυτό το σύμπαν είναι πεπερασμένο όπως και οι πόροι του. Αν η ζωή αφεθεί ανεξέλεγκτη, θα πάψει να υπάρχει. Χρειάζεται διόρθωση».

Διαφωνούμε

Το 1800, υπήρχαν μόνο ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι στον πλανήτη και το μέσο προσδόκιμο ζωής ήταν 28,5 χρόνια. Το σημερινό μέσο προσδόκιμο ζωής στον κόσμο κυμαίνεται γύρω στα 73 έτη, με τους άνδρες στα 71 έτη και τις γυναίκες στα 75 έτη. Σε αντίθεση με τους προγόνους μας, έχουμε επιπλέον 45 χρόνια για να ζήσουμε.

Αν οι πόροι μας είναι «πεπερασμένοι», πώς έγινε και το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε κατά 156%, ενώ παράλληλα ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά 700%, δίνοντάς μας έτσι 20 φορές περισσότερα χρόνια ζωής (έτη ζωής = πληθυσμός x προσδόκιμο ζωής); Η απάντηση είναι, «επειδή οThanos είχε δίκιο μόνο κατά το ήμισυ». Ενώ υπάρχει πεπερασμένος αριθμός ατόμων στον πλανήτη μας, η αξία που προκύπτει από αυτά τα άτομα είναι δυνητικά άπειρη. Η διαφορά μεταξύ των πεπερασμένων ατόμων και της άπειρης αξίας έγκειται στην ανθρώπινη γνώση. Είναι η γνώση που κάνει τον συνδυασμό και τον ανασυνδυασμό των ατόμων όλο και πιο πολύτιμο. Και η γνώση δεν περιορίζεται από τους νόμους της φυσικής. Είναι δυνητικά άπειρη.

Ο Αμερικανός οικονομολόγος Thomas Sowell σημείωσε ότι, «οι άνθρωποι των σπηλαίων είχαν στη διάθεσή τους τους ίδιους φυσικούς πόρους που έχουμε εμείς σήμερα, και η διαφορά μεταξύ του βιοτικού τους επιπέδου και του δικού μας είναι στην πραγματικότητα η διαφορά μεταξύ της γνώσης που μπορούσαν να αξιοποιήσουν αυτούς τους πόρους και της γνώσης που χρησιμοποιείται σήμερα». Αν ο Thanos καταλάβαινε ότι η ανθρώπινη ευημερία έχει να κάνει με τη γνώση, κι όχι με τα άτομα, και ότι οι άνθρωποι είναι η πηγή ανακάλυψης νέων γνώσεων, θα χρησιμοποιούσε τις πέτρες τα infinity stones (πέτρες της αιωνιότητας)για να δημιουργήσει περισσότερη ζωή, όχι για να την καταστρέψει.

Η τιμή του χρήματος έναντι τγς τιμής του χρόνου

Πώς μετράμε την αύξηση της γνώσης; Μπορούμε να τη μετρήσουμε με το χρόνο. Αγοράζουμε πράγματα με χρήματα, αλλά στην πραγματικότητα τα πληρώνουμε με χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν δύο τιμές: οι χρηματικές τιμές και οι τιμές του χρόνου. Οι χρηματικές τιμές εκφράζονται σε Ευρώ και σεντς. Οι τιμές του χρόνου εκφράζονται σε ώρες και λεπτά. Η τιμή του χρόνου είναι απλώς η χρηματική τιμή διαιρεμένη με το ωρομίσθιο κατά τη στιγμή της αγοράς.

Αν μια πίτσα κοστίζει 10 ευρώ και κερδίζετε 10 ευρώ την ώρα, η τιμή του χρόνου είναι μία ώρα ή 60 λεπτά. Αν η τιμή αυξηθεί σε 15 ευρώ αλλά το εισόδημα αυξηθεί σε 20 ευρώ την ώρα, η τιμή του χρόνου έχει πέσει σε 50 λεπτά. Τώρα παίρνετε 20 τοις εκατό περισσότερη πίτσα για τον ίδιο χρόνο. Ένας κριτής παρατήρησε ότι «αν μπορείτε να παράγετε την ίδια ποσότητα στο μισό χρόνο, πάει να πει ότι είστε διπλά έξυπνοι. Οι γνώσεις σας έχουν διπλασιαστεί». Οι τιμές χρόνου στην ουσία οι πραγματικές τιμές που πληρώνουμε για τα πράγματα που αγοράζουμε στη ζωή μας.

Οι τιμές χρόνου έχουν περισσότερο νόημα για τουλάχιστον πέντε διαφορετικούς λόγους

Πρώτον, οι τιμές του χρόνου περιέχουν περισσότερες πληροφορίες από τις χρηματικές τιμές. Δεδομένου ότι η καινοτομία μειώνει τις τιμές και αυξάνει τους μισθούς, η τιμή του χρόνου αποτυπώνει πληρέστερα τα οφέλη της πολύτιμης νέας γνώσης. Το να εξετάζουμε μόνο τις τιμές, χωρίς να εξετάζουμε και τους μισθούς, λέει μόνο τη μισή ιστορία. Οι τιμή του χρόνου διευκολύνει τη συνολική μας εικόνα.

Δεύτερον, οι τιμές του χρόνου ξεπερνούν όλες τις δυσκολίες που σχετίζονται με την προσπάθεια μετατροπής των ονομαστικών τιμών σε πραγματικές τιμές. Οι τιμές χρόνου αποφεύγουν τις υποκειμενικές και αμφισβητούμενες προσαρμογές όπως ο δείκτης τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ), ο αποπληθωριστής ΑΕΠ, ο δείκτης τιμών προσωπικών καταναλωτικών δαπανών (PCE) και η ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (PPP). Οι χρονικές τιμές χρησιμοποιούν την ονομαστική τιμή και το ονομαστικό ωρομίσθιο σε κάθε χρονική στιγμή, οπότε δεν απαιτούνται προσαρμογές στον πληθωρισμό.

Τρίτον, οι χρονικές τιμές μπορούν να υπολογιστούν για οποιοδήποτε προϊόν με οποιοδήποτε νόμισμα, οποιαδήποτε στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος. Αυτό σημαίνει ότι μπορείτε να συγκρίνετε τη χρονική τιμή του ψωμιού στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ (υπολογίζοντας πόσα λεπτά πρέπει να εργαστούν οι Έλληνες και οι Αμερικανοί για να αγοράσουν μια φρατζόλα ψωμί, μπορείτε να καταλάβετε ποιος είναι σε καλύτερη θέση). Ή μπορείτε να συγκρίνετε τη χρονική τιμή του ψωμιού στην Ελλάδα το 1850 και το 2022, πράγμα που σας λέει πόσο καλύτερα ή χειρότερα είναι οι σημερινοί Έλληνες σε σύγκριση με τους προγόνους τους.

Τέταρτον, ο χρόνος είναι μια σταθερή και ανεξάρτητη μεταβλητή. Το Διεθνές Σύστημα Μονάδων (SI) έχει καθιερώσει επτά βασικές μετρήσεις. Από αυτές τις επτά μετρικές, οι έξι περιορίζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από το πέρασμα του χρόνου. Ο χρόνος δεν μπορεί να διογκωθεί ή να παραχαραχθεί.

Πέμπτον, με 24 ώρες την ημέρα, όλοι έχουν απόλυτη χρονική ισότητα. Αυτό μας επιτρέπει να συγκρίνουμε το βιοτικό επίπεδο των πλούσιων και των φτωχών.

Η αφθονία πόρων μετρούμενη με βάση το χρόνο

Τα οικονομικά μπορούν να γίνουν πολύ πιο διαφωτιστικά αν πέρα από το χρήμα και τα άτομα τα μετρήσουμε μέσω της γνώσης και του χρόνου. Χρησιμοποιώντας τις τιμές του χρόνου, ερευνητές ανάπτυξαν ένα αναλυτικό πλαίσιο για τη μέτρηση της αφθονίας των πόρων τόσο σε προσωπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η μεταβολή των χρονικών τιμών είναι αυτή που αποκαλύπτει πόσο καλύτερα είμαστε με την πάροδο του χρόνου.

Διαπιστώθηκε ότι η χρονική τιμή 50 βασικών αγαθών, όπως το πετρέλαιο, το σιτάρι, η ξυλεία και το σίδηρο, μειώθηκε κατά μέσο όρο κατά 75,2% από το 1980 έως το 2020. Αυτό σημαίνει ότι για τον χρόνο που απαιτείται για να κερδίσετε τα χρήματα για να αγοράσετε μια μονάδα στο καλάθι σας με τα 50 βασικά εμπορεύματα το 1980, θα έχετε 4,03 το 2020. Αυτό σημαίνει αύξηση 303% μέσα σε 40 χρόνια. Η αφθονία των προσωπικών πόρων αυξανόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 3,55%, διπλασιάζοντας κάθε 20 χρόνια. Κατά την ίδια περίοδο, ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά 75,8%. Δεδομένου ότι η παγκόσμια αφθονία πόρων ισούται με την προσωπική αφθονία πόρων επί τον πληθυσμό, διαπιστώθηκε ότι η παγκόσμια αφθονία πόρων αυξήθηκε κατά 608%. Για κάθε 1% αύξηση του πληθυσμού, η αφθονία προσωπικών πόρων αυξήθηκε κατά 4% και η αφθονία παγκόσμιων πόρων αυξήθηκε κατά 8%.

Απεριόριστη γνώση, απεριόριστος πλούτος

Η αύξηση της γνώσης περιορίζεται μόνο από τον αριθμό των ανθρώπων που είναι ελεύθεροι να δράσουν με βάση τις ιδέες τους για τη δημιουργία αξίας. Τα οικονομικά είναι η μελέτη του τρόπου με τον οποίο τα ανθρώπινα όντα δημιουργούν αξία το ένα για το άλλο ανακαλύπτοντας και μοιράζοντας πολύτιμη γνώση στις ελεύθερες αγορές.

Κάποιοι πιστεύουν ότι στόχος μας θα πρέπει να είναι η βιωσιμότητα, αλλά η βιωσιμότητα σκέφτεται σε πεπερασμένα άτομα. Η καινοτομία αφορά την επένδυση στη γνώση. Δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε περισσότερα άτομα, αλλά μπορούμε να δημιουργήσουμε περισσότερη γνώση και, ως εκ τούτου, περισσότερο πλούτο για όλους στον πλανήτη. Ακριβώς όπως δεν υπάρχουν όρια στον αριθμό των τραγουδιών που μπορείτε να δημιουργήσετε με 88 πλήκτρα σε ένα πιάνο, δεν υπάρχουν πραγματικά όρια στην ανάπτυξη της γνώσης που μπορεί να συνδυάσει και να ανασυνδυάσει τα υπάρχοντα άτομα.

Κοιτάζοντας τον κόσμο από τη σκοπιά του χρόνου και της αύξησης της γνώσης, δεν μπορεί παρά να αισθανθεί κανείς βαθιά ευγνωμοσύνη για τα δισεκατομμύρια ανθρώπων που προηγήθηκαν, και που εργάστηκαν, ανακάλυψαν, δημιούργησαν και μοιράστηκαν τις ιδέες τους, ώστε οι ζωές μας να είναι πολύ καλύτερες από τις δικές τους.