Scrolling, το: Κάποτε, οι άνθρωποι του μέλλοντος που πιθανώς θα σκρολάρουν όπως εμείς σήμερα ανταλλάσουμε χειραψίες, δηλαδή με φυσικότητα και άνεση, θα αναζητούν τα πρώτα χρόνια υιοθέτησης αυτής της κοινωνικής συνήθειας και θα λένε Κύριος οίδε τι. Σκρολάρω ίσον υπάρχω, έχω κινητό στο χέρι, δεν έχω χρόνο να χαζέψω τις μύτες των παπουτσιών μου ούτε ένα λεπτό, συνεχίζω να πλήττω θανάσιμα, αλλά πλήττω με στίλ, πλήττω βλέποντας κατσίκια να χοροποηδούν, τύπισσες να εφαρμόζουν κρεμώδες ρουζ, ανθρώπους χωρίς χέρια και πόδια να παντρεύονται σε κατάμεστες εκκλησίες. Σκρολάρω υπνωτιστικά, μαυλισμένα, παραδομένα και ζω την ζωή μου μέσω και της οθόνης, ποτέ αποκλειστικά μέσω αυτής, τουλάχιστον όχι ακόμα, όχι όσο είναι προσβάσιμες οι ακρογυαλιές, οι βουνοκορφές και τα αγαπημένα σώματα των άλλων ανθρώπων. Οι άνθρωποι του μέλλοντος θα μιλούν για την εποχή μας ως την πρώτη κατά την οποία εμείς, οι πρόγονοί τους, ξεκινήσαμε να αποκτάμε χρήματα, εισόδημα από τα κινητά μας, αλλά και μια άλλη, καινούργια κοινωνικότητα, όπου, μέσω των ψηφιακών μας εκδοχών, είμαστε χιουμορίστες, ευφυείς, ερωτικοί με τρόπο πρωτόγνωρο, εντελώς καινούργιο, εκπληκτικό.

Ας λένε ό, τι θέλουν. Κάποτε, η εποχή μας, αυτή εδώ που ζούμε τώρα, θα θεωρείται η επιτομή του ρομαντισμού. Γιατί σε πολλά πολλά χρόνια, μπορεί το ηλιοβασίλεμα να έχει χάσει την συνάφειά του με οτιδήποτε ρομαντικό. Μπορεί σε πολλά πολλά χρόνια, η τέχνη να προκύπτει από συνδυασμών καλωδιώσεων και λογισμικών αποκλειστικά, και όχι από ψυχές κι από μυαλά ατόμων. Στο σήμερα, το κακό μπορεί να έχει παραγίνει με τα κινητά, αλλά είναι δυνατόν να απαγορεύσει κάποιο κέντρο εξουσίας ή αποφάσεων την χρήση τους;

Κι όμως είναι. Μετά από δημοκρατική διαδικασία, φυσικά.

Μια μικρή πόλη στη Γαλλία αποφάσισε πρόσφατα να απαγορεύσει τα κινητά τηλέφωνα σε δημόσιους χώρους. Συγκεκριμένα, οι κάτοικοι του γραφικού Seine-Port, μιας περιοχής κοντά στο Παρίσι, ψήφισαν υπέρ του τερματισμού της χρήσης smartphones, θέλοντας να διαμορφώσουν ένα δημόσιο χώρο απαλλαγμένο από την εξάρτηση της τεχνολογίας. Από τους περίπου 2000 κατοίκους της πόλης, βέβαια, στο σχετικό δημοψήφισμα ψήφισαν μόνο 272. Από αυτούς 146 τάχθηκαν υπέρ της απαγόρευσης και 126 κατά. Μικρή η διαφορά, αλλά υπαρκτή. Πλέον, λοιπόν, στο Saint-Porte υπάρχουν πινακίδες που αναγράφουν: «Κοινότητα χωρίς οθόνες, ας προστατεύσουμε τα παιδιά μας!». Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας Sun, δημιουργήθηκε επίσης ένας χάρτης της πόλης με τα σημεία που απαγορεύεται η χρήση κινητού, αλλά και με εναλλακτικές δραστηριότητες που προσφέρονται στους νέους, οι οποίοι ήταν και το βασικό θέμα της ψηφοφορίας.  Η χρήση κινητών θα απαγορεύεται μπροστά από σχολεία, καταστήματα, αλλά και κατά τη διάρκεια που οι πολίτες προχωρούν στους δρόμους ή κατά τη διάρκεια συμμετοχής σε μεγάλες εκδηλώσεις! Ο δήμαρχος της μικρής πόλης έχει δεσμευτεί να κατασκευάσει ένα αθλητικό κέντρο και έναν κινηματογράφο για παιδιά και εφήβους, για να τους κρατήσει μακριά από τις οθόνες.

Πώς νιώθετε διαβάζοντας αυτή την είδηση; Αν η απάντησή σας είναι «άβολα», μην ανησυχείτε, σας κατανοούμε. Δηλαδή, τόσο ανώριμοι είμαστε που πρέπει να μας επιβληθεί μία δια νόμου απαγόρευση για να ξεκολλήσουμε τα μάτια «από αυτόν τον διάολο»; Κι από την άλλη, πόσο διάολος είναι «αυτός ο διάολος»; Μήπως είναι και λιγάκι θεός; Ακόμα και αν είμαστε θύματα του doom scrolling, και πάλι, δεν μου κάθεται πολύ καλά μία άνωθεν απαγόρευση, ένας τέτοιου είδους περιορισμός.

Για μια στιγμή, τι είναι το doom scrolling;

Ένα scrolling σε βαθμό υπερθετικό, ήτοι η άσκοπη κύληση στο διαδίκτυο και πιο συγκεκριμένα σε αρνητικού χαρακτήρα ειδησεογραφικά άρθρα, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή σε άλλες πλατφόρμες που επιτρέπουν την κοινή χρήση περιεχομένου. Πρόσφατη έρευνα στον Καναδά ονόμασε το συγκεκριμένο φαινόμενο ως «τον πανικό των social media». Σύμφωνα δε με τους ειδικούς ψυχικής υγείας, όσοι παλεύουν με άγχος ή διαταραχές που σχετίζονται με το άγχος (αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν διαταραχή πανικού, διαταραχή μετατραυματικού στρες [PTSD], ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή [OCD] και διαταραχή κοινωνικού άγχους) είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στο doom scroll επειδή το άγχος αφορά τον έλεγχο ή την έλλειψη ελέγχου. Το doom scrolling θεωρείται αρνητικό για την ψυχική υγεία, αφού το μόνο που θα καταφέρετε μέσω της συνήθειας αυτής είναι να αυξήσετε το άγχος σας και να αναρωτιέστε συνεχώς για τα χειρότερα που μπορεί να σας συμβούν. Παράλληλα,σας αποτρέπει από το να δίνετε προσοχή στις σκέψεις και τα συναισθήματά σας, κάτι που είναι επιπλέον επιζήμιο για την ψυχική υγεία και μπορεί να μην έχετε καν πλήρη επίγνωση του πόσο σας επηρεάζει.

Φωτ.: Μaria Τeneva / Unsplash

Στην περίπτωση της γαλλικής πόλης, η υψηλή αποχή από την ψηφοφορία (που οδήγησε διακόσια τόσα άτομα να αποφασίσουν για δυο χιλιάδες, αχ, δημοκρατία με τα συν και τα πλην σου!) δείχνει ξεκάθαρα το άβολο της θέσης των περισσότερων. Δηλαδή, δεν υπάρχει νομίζω σώφρων άνθρωπος που να θεωρεί ότι είναι υπέροχο να βρισκόμαστε πάνω από μια οθόνη όλη μέρα (μέχρι που κάποτε, θα είναι παράφρονες αυτοί που δεν θα έχουν οθόνες, ήδη μπορεί να θεωρούνται), αλλά από την άλλη είναι δύσκολο να βάλεις χέρι και να ψηφίσεις σε μια απαγόρευση χρήσης κινητών. Η ζωή μας, την τελευταία δεκαετία και βάλε, έχει ρυθμιστεί από τα κινητά. Η ιδέα μιας έκτακτης ανάγκης, η επικοινωνιακή μας εξάρτηση από ανθρώπους που θα θέλαμε να βλέπουμε συχνότερα αλλά δεν μπορούμε, η αποτύπωση και, ακολούθως, η δημοσιοποίηση στιγμών και εικόνων της καθημερινότητάς μας, όλα αυτά και άλλα πολλά, μας έχουν οδηγήσει σε μια στενή σχέση με τα κινητά και τις οθόνες μας. Είναι κάπως βίαιη η ιδέα της απότομης αποκοπής.

Την ίδια στιγμή που γράφω αυτό, σκέφτομαι ότι θα είχε νόημα από μόνες και μόνοι μας να επιλέγαμε κάποιες ώρες μες στη μέρα (πχ. η βόλτα με τον σκύλο μας) κατά τις οποίες το κινητό μένει μακριά μας, σπίτι, αλλού. Οι θεατρικοί χώροι που απαγορεύουν την χρήση φωτεινών οθονών είναι επίσης μια όαση. Προσωπικά, απολαμβάνω και τις στιγμές εκείνες που δεν έχω τηλέφωνο, επειδή μου έχει κλείσει ας πούμε από μπαταρία. Ως ένα έκτακτο περιστατικό που με γλυκοξεκουράζει και που δεν μπορώ να διορθώσω άμεσα-ναι, πλάκα έχει αυτό, εκτός κι αν αγχωθώ επειδή κάποιος περιμένει επικοινωνία μαζί μου και μπορεί να τον ανησυχήσω.

Εντάξει, δεν είναι δα και τόσο παράλογη η απόφαση των κατοίκων της γαλλικής πόλης. Ας τα πούμε σε έξι μήνες ή έναν χρόνο να δούμε τι αποτέλεσμα θα έχει όλο αυτό, Βάζω στοίχημα ότι σύντομα θα καταγραφούν παραβάσεις. Άνθρωποι πίσω από θάμνους να βλέπουν reels με τα τελευταία trends και να χασκογελούν σιωπηλά. Εικόνες, θα έλεγε κανείς, βγαλμένες από επεισόδια του Black Mirror που δεν γράφτηκαν ποτέ, αν και θα μπορούσαν.