Ήμασταν πάντα κτήνη ή τώρα αποκτηνωθήκαμε τελείως; Υπήρξαν άραγε ποτέ εποχές που ζούσαν καλά οι άνθρωποι ή ήταν όλοι οι καιροί χαλεποί; Σε τι βαθμό φταίνε τα άστρα και σε τι βαθμό το ανθρώπινο είδος ψάχνει απλώς να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα; Κάποτε, θυμούνται οι παλιοί, δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Δεν είχαμε να ανησυχούμε για τα πάντα. Τώρα δεν ξέρεις για ποια συμφορά να απελπιστείς περισσότερο, υπέρ ποιου αγώνα να ταχθείς πρώτα. Περιβαλλοντικές καταστροφές, πανδημίες, συρράξεις, συγκρούσεις, ενεργειακή και ανθρωπιστική κρίση και το πηγάδι δεν έχει πάτο.
Ζούμε σε μια εποχή αρκετά σκοτεινή. Ο ανθρώπινος πολιτισμός μοιάζει να βρίσκεται σε βαθιά κρίση και τα συμπτώματα της κρίσης αυτής τα βλέπουμε παντού, ακόμα και στις μικρότερες εκφάνσεις της ζωής. Και μας προβληματίζει βαθιά αυτή πραγματικότητα την οποία βιώνουμε καθημερινά, τη συζητάμε μεταξύ μας ακόμα και στις εξόδους μας για διασκέδαση. Σε μια από αυτές τις συζητήσεις, ένας φίλος είπε μεταξύ σοβαρού και αστείου: «Για όλα φταίει η Kali Yuga!». Ποια ή μάλλον τι είναι η Kali Yuga;
Οι αρχαίες σανσκριτικές διδασκαλίες θεωρούσαν ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός διανύει ξεχωριστούς κύκλους δημιουργίας και καταστροφής. Κατά την αρχαιότητα, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν τον χρόνο κυκλικά, όχι γραμμικά. Οι Ινδουιστές πίστευαν πως, όπως κάθε έτος έχει τέσσερις εποχές που διαδέχονται η μία την άλλη, αντίστοιχα υπάρχουν τέσσερις χρονικές περίοδοι ή εποχές, οι λεγόμενες yugas, στον πλήρη κύκλο yuga (Mahayuga). Κάθε κύκλος περιλαμβάνει ξεχωριστά θέματα και πνευματικά μαθήματα για την ανθρωπότητα. Η πρώτη yuga είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια με κάθε μία να γίνεται διαδοχικά μικρότερη (4:3:2:1) μέχρι να ξεκινήσει ξανά ο κύκλος. Κάτι σαν τον διαχωρισμό δηλαδή που είχαν κάνει και οι αρχαίοι Έλληνες στις εποχές του ανθρώπινου πολιτισμού, τις οποίες είχαν ονομάσει Χρυσή Εποχή, Ασημένια, Χάλκινη και Εποχή του Σιδήρου.
Σύμφωνα με τις ιερές Ινδουιστικές γραφές, λοιπόν, κατά την πρώτη εποχή, την Satya Yuga, η ανθρωπότητα προικίζεται με αφθονία και αρετές. Κατά την δεύτερη εποχή, τη λεγόμενη Treta Yuga, η ανθρώπινη αρετή αρχίζει να φθίνει. Οι ηγέτες αποκτούν μεγαλύτερη εξουσία και ο πόλεμος σιγά σιγά γίνεται συχνότερο φαινόμενο. Ακολουθεί η τρίτη εποχή, η Dvapara Yuga, κατά την οποία η ανθρωπότητα γίνεται νωθρή και βάλλεται από ασθένειες. Καθώς γίνονται ολοένα και πιο δυσαρεστημένοι από την ζωή τους, οι άνθρωποι στρέφονται ο ένας ενάντια στον άλλο. Και ύστερα ακολουθεί η περιβόητη Kali Yuga, η τελευταία σε σειρά από τις τέσσερις εποχές. Παρότι μικρότερη σε διάρκεια από τις προηγούμενες τρεις, η Kali Yuga είναι η σκοτεινότερη. Οι ανθρωπότητα διολισθαίνει όλο και περισσότερο στο μονοπάτι της άγνοιας, ενώ η αρετή χάνει κάθε αξία. Τα πάθη γίνονται ανεξέλεγκτα και καταπίνουν τις ανθρώπινες κοινωνίες, το περιβάλλον οδηγείται στην καταστροφή, το νερό φθίνει και η ανθρώπινη διατροφή χειροτερεύει.
Καθώς φαίνεται, η ανθρωπότητα διανύει αυτή τη στιγμή την τέταρτη και πιο δυσοίωνη εποχή. Το κατά πόσο έχουν δίκιο οι Ινδουιστές και σε τι βαθμό η θεωρία των yugas ισχύει δεν μπορούμε σαφώς να το γνωρίζουμε. Το εάν οι διαταραχές του κοινωνικού ιστού, η εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης, η ανεξέλεγκτη έλξη της ύλης, η ολοένα μεγαλύτερη διαίρεση της κοινωνίας και τα λοιπά αμέτρητα δεινά της εποχής μας οφείλονται στην Kali Yuga, προσωπικά, μου είναι αδύνατον να το πιστέψω. Χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει και ότι το απορρίπτω. Απλώς δεν είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν σε αυτοεκπληρούμενες προφητείες.
Οι ιερές Ινδουιστικές γραφές πάντως συνιστούν το διαλογισμό, τη γιόγκα και άλλες πνευματικές πρακτικές ως το φυσικό αντίδοτο στα δεινά της Kali Yuga. Εάν θεωρήσουμε ότι η θεωρία των yugas ισχύουν, το φλέγον ερώτημα φυσικά είναι το πότε θα τελειώσει αυτή η εποχή και θα περάσουμε επιτέλους στην επόμενη και κατά πολύ καλύτερη. Δυστυχώς, παρόλο που ορισμένοι μελετητές έχουν προσπαθήσει να συνδέσουν τις ημερομηνίες αυτών των κύκλων με το ημερολόγιο, εντούτοις δεν υπάρχει συμφωνία για το πότε θα τελειώσει η Kali Yuga.
Εκείνο που έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον πάντως είναι το πως οι άνθρωποι από τις απαρχές του πολιτισμού προσβλέπουν σε έναν καλύτερο κόσμο και φτιάχνουν ιστορίες αναγέννησης του κόσμου από τις ίδιες του τις στάχτες. Η φυλή των Χόπι, για παράδειγμα, πιστεύει ότι τον λεγόμενο «Τέταρτος Κόσμος του Διαχωρισμού», τον οποίο διανύουμε, θα διαδεχθεί ο «Πέμπτος Κόσμος της Ειρήνης» ή αλλιώς μια εποχή κατά την οποία θα κυριαρχήσει η αρμονία. Οι Λακότα πιστεύουν ότι η γέννηση ενός Λευκού Βουβάλου το 1994 σηματοδότησε μια εποχή σπουδαίας επανόρθωσης και ενοποίησης σε όλο τον κόσμο. Η παναμερικανική προφητεία του Αετού και του Κόνδορα μιλάει για την επανένωση των φυλών μέσω της ιερής σοφίας και δύναμης. Ανεξάρτητα από το εάν πιστεύει κανείς ή όχι σε αυτές τις θεωρίες, το σίγουρο είναι ότι η καταστροφή ήταν, είναι και θα είναι πάντοτε μέρος της δημιουργίας.
Ήμασταν πάντα κτήνη ή τώρα αποκτηνωθήκαμε τελείως; Υπήρξαν άραγε ποτέ εποχές που ζούσαν καλά οι άνθρωποι ή ήταν όλοι οι καιροί χαλεποί; Σε τι βαθμό φταίνε τα άστρα και σε τι βαθμό το ανθρώπινο είδος ψάχνει απλώς να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα; Κάποτε, θυμούνται οι παλιοί, δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Δεν είχαμε να ανησυχούμε για τα πάντα. Τώρα δεν ξέρεις για ποια συμφορά να απελπιστείς περισσότερο, υπέρ ποιου αγώνα να ταχθείς πρώτα. Περιβαλλοντικές καταστροφές, πανδημίες, συρράξεις, συγκρούσεις, ενεργειακή και ανθρωπιστική κρίση και το πηγάδι δεν έχει πάτο.
Ζούμε σε μια εποχή αρκετά σκοτεινή. Ο ανθρώπινος πολιτισμός μοιάζει να βρίσκεται σε βαθιά κρίση και τα συμπτώματα της κρίσης αυτής τα βλέπουμε παντού, ακόμα και στις μικρότερες εκφάνσεις της ζωής. Και μας προβληματίζει βαθιά αυτή πραγματικότητα την οποία βιώνουμε καθημερινά, τη συζητάμε μεταξύ μας ακόμα και στις εξόδους μας για διασκέδαση. Σε μια από αυτές τις συζητήσεις, ένας φίλος είπε μεταξύ σοβαρού και αστείου: «Για όλα φταίει η Kali Yuga!». Ποια ή μάλλον τι είναι η Kali Yuga;
Οι αρχαίες σανσκριτικές διδασκαλίες θεωρούσαν ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός διανύει ξεχωριστούς κύκλους δημιουργίας και καταστροφής. Κατά την αρχαιότητα, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν τον χρόνο κυκλικά, όχι γραμμικά. Οι Ινδουιστές πίστευαν πως, όπως κάθε έτος έχει τέσσερις εποχές που διαδέχονται η μία την άλλη, αντίστοιχα υπάρχουν τέσσερις χρονικές περίοδοι ή εποχές, οι λεγόμενες yugas, στον πλήρη κύκλο yuga (Mahayuga). Κάθε κύκλος περιλαμβάνει ξεχωριστά θέματα και πνευματικά μαθήματα για την ανθρωπότητα. Η πρώτη yuga είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια με κάθε μία να γίνεται διαδοχικά μικρότερη (4:3:2:1) μέχρι να ξεκινήσει ξανά ο κύκλος. Κάτι σαν τον διαχωρισμό δηλαδή που είχαν κάνει και οι αρχαίοι Έλληνες στις εποχές του ανθρώπινου πολιτισμού, τις οποίες είχαν ονομάσει Χρυσή Εποχή, Ασημένια, Χάλκινη και Εποχή του Σιδήρου.
Σύμφωνα με τις ιερές Ινδουιστικές γραφές, λοιπόν, κατά την πρώτη εποχή, την Satya Yuga, η ανθρωπότητα προικίζεται με αφθονία και αρετές. Κατά την δεύτερη εποχή, τη λεγόμενη Treta Yuga, η ανθρώπινη αρετή αρχίζει να φθίνει. Οι ηγέτες αποκτούν μεγαλύτερη εξουσία και ο πόλεμος σιγά σιγά γίνεται συχνότερο φαινόμενο. Ακολουθεί η τρίτη εποχή, η Dvapara Yuga, κατά την οποία η ανθρωπότητα γίνεται νωθρή και βάλλεται από ασθένειες. Καθώς γίνονται ολοένα και πιο δυσαρεστημένοι από την ζωή τους, οι άνθρωποι στρέφονται ο ένας ενάντια στον άλλο. Και ύστερα ακολουθεί η περιβόητη Kali Yuga, η τελευταία σε σειρά από τις τέσσερις εποχές. Παρότι μικρότερη σε διάρκεια από τις προηγούμενες τρεις, η Kali Yuga είναι η σκοτεινότερη. Οι ανθρωπότητα διολισθαίνει όλο και περισσότερο στο μονοπάτι της άγνοιας, ενώ η αρετή χάνει κάθε αξία. Τα πάθη γίνονται ανεξέλεγκτα και καταπίνουν τις ανθρώπινες κοινωνίες, το περιβάλλον οδηγείται στην καταστροφή, το νερό φθίνει και η ανθρώπινη διατροφή χειροτερεύει.
Καθώς φαίνεται, η ανθρωπότητα διανύει αυτή τη στιγμή την τέταρτη και πιο δυσοίωνη εποχή. Το κατά πόσο έχουν δίκιο οι Ινδουιστές και σε τι βαθμό η θεωρία των yugas ισχύει δεν μπορούμε σαφώς να το γνωρίζουμε. Το εάν οι διαταραχές του κοινωνικού ιστού, η εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης, η ανεξέλεγκτη έλξη της ύλης, η ολοένα μεγαλύτερη διαίρεση της κοινωνίας και τα λοιπά αμέτρητα δεινά της εποχής μας οφείλονται στην Kali Yuga, προσωπικά, μου είναι αδύνατον να το πιστέψω. Χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει και ότι το απορρίπτω. Απλώς δεν είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν σε αυτοεκπληρούμενες προφητείες.
Οι ιερές Ινδουιστικές γραφές πάντως συνιστούν το διαλογισμό, τη γιόγκα και άλλες πνευματικές πρακτικές ως το φυσικό αντίδοτο στα δεινά της Kali Yuga. Εάν θεωρήσουμε ότι η θεωρία των yugas ισχύουν, το φλέγον ερώτημα φυσικά είναι το πότε θα τελειώσει αυτή η εποχή και θα περάσουμε επιτέλους στην επόμενη και κατά πολύ καλύτερη. Δυστυχώς, παρόλο που ορισμένοι μελετητές έχουν προσπαθήσει να συνδέσουν τις ημερομηνίες αυτών των κύκλων με το ημερολόγιο, εντούτοις δεν υπάρχει συμφωνία για το πότε θα τελειώσει η Kali Yuga.
Εκείνο που έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον πάντως είναι το πως οι άνθρωποι από τις απαρχές του πολιτισμού προσβλέπουν σε έναν καλύτερο κόσμο και φτιάχνουν ιστορίες αναγέννησης του κόσμου από τις ίδιες του τις στάχτες. Η φυλή των Χόπι, για παράδειγμα, πιστεύει ότι τον λεγόμενο «Τέταρτος Κόσμος του Διαχωρισμού», τον οποίο διανύουμε, θα διαδεχθεί ο «Πέμπτος Κόσμος της Ειρήνης» ή αλλιώς μια εποχή κατά την οποία θα κυριαρχήσει η αρμονία. Οι Λακότα πιστεύουν ότι η γέννηση ενός Λευκού Βουβάλου το 1994 σηματοδότησε μια εποχή σπουδαίας επανόρθωσης και ενοποίησης σε όλο τον κόσμο. Η παναμερικανική προφητεία του Αετού και του Κόνδορα μιλάει για την επανένωση των φυλών μέσω της ιερής σοφίας και δύναμης. Ανεξάρτητα από το εάν πιστεύει κανείς ή όχι σε αυτές τις θεωρίες, το σίγουρο είναι ότι η καταστροφή ήταν, είναι και θα είναι πάντοτε μέρος της δημιουργίας.
