Όπως συμβαίνει με την ομορφιά ενός προσώπου, τον ιδιαίτερο εκείνο χαρακτήρα του που σου τραβάει την προσοχή, που δεν έχει να κάνει τόσο με το σχήμα των ματιών, της μύτης, των χειλιών, αλλά με κάτι πιο βαθύ, κάτι αδιόρατα ανεπαίσθητο που δεν ανήκει στον κόσμο της ύλης. Η σημασία που αποκτάει το βλέμμα του άλλου δεν είναι παρά η αποτύπωση κάποιου απροσδιόριστου πράγματος στο οποίο δεν έχουμε πρόσβαση αλλιώς, που έρχεται από μέσα προς τα έξω και επικάθεται σε ένα κομμάτι επιδερμίδας, μια μικρή μεταβολή στο σχήμα των χειλιών, ένα στιγμιαίο πετάρισμα στις βλεφαρίδες, τόσο λίγο υλικό όσο ένα χάδι. Το να απολαμβάνουμε είναι κι αυτό μια ικανότητα, εμπεριέχει τον άλλο, πώς να το θεωρήσεις δεδομένο; Κι όμως η αίσθηση της ανθρώπινης παρουσίας μας ενθαρρύνει, κι έρχεται μια στιγμή που καταλαβαίνουμε ότι είναι ο άλλος που μας σώζει πάντα. Κι ας είναι μόνο ένα βλέμμα ή μια ολόκληρη ζωή. Εντάξει, δεν υπάρχει «για πάντα». Υπάρχουν αγαπημένοι άνθρωποι. Στο τέλος βεβαιώνομαι, ένα βλέμμα, μια χειρονομία, μια συνάντηση, μπορεί να σου πάρει το βάρος.

Πόσο συχνά αναλογίζεστε την ομορφιά, και πόσες φορές έχει περάσει εντελώς απαρατήρητη από δίπλα σας;

Στη συχνά βιαστική ζωή μας, είναι εύκολο να προσπεράσουμε συναισθήματα, εικόνες, ανθρώπους και εμπειρίες που αποπνέουν ομορφιά. Επικεντρονόμαστε τόσο στο να φτάσουμε στο επόμενο επίτευγμα, να μειώσουμε την αγωνία ή να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε ό,τι αισθανόμαστε ακατάστατο στη ζωή μας, που δεν βρίσκουμε χρόνο να σταματήσουμε, να σκεφτούμε ή να θαυμάσουμε. Το να αφιερώνουμε χρόνο για να εκτιμήσουμε και να βρούμε την ομορφιά μπορεί να βελτιώσει την υγεία, τις σχέσεις και την ευημερία μας με διάφορους τρόπους.

Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει οτιδήποτε, από το να κάνετε μια μικρή στάση να δείτε το ηλιοβασίλεμα στο δρόμο για το σπίτι σας μέχρι την ανθισμένη μανόλια έξω από τον χώρο εργασίας σας. Μπορεί επίσης να την βρείτε στις πρώτες μουσικές νότες του πιάνου που μαθαίνει το παιδί σας, ή ακόμα στο χαμόγελο που θα σας χαρίσει μια ηλικιωμένη κυρία στο δρόμο. Μπορείτε να την εντοπίσετε στη συζήτηση με τον κύριο Σπύρο τον λαχειοπώλη που αν τον ρωτήσετε τί κάνει, θα απαντήσει, «ρομαντικούς περιπάτους μέσα στην πόλη». Ακόμα την ομορφιά θα την βρείτε όταν ένας κύριος παρακρατήσει τη θύρα του συρμού του μετρό καθώς σας βλέπει να πλησιάζετε τρέχοντας για να το προλάβετε. Αν είχατε μια κακή μέρα και ο μανάβης της γειτονιάς σας χαρίσει ένα πορτοκάλι, ή ένα πιτσιρίκι σας κάνει μια αναπάντεχη γκριμάτσα στο λεωφορείο. Βρίσκεται σε ένα τραγούδι που θα ακούσουμε, ή την ευεξία που θα νιώσουμε μόλις γράψουμε ένα ποίημα. Κάπως έτσι θα όριζα την ομορφιά.

Τι είναι η «ομορφιά»;

Ο πολιτισμός μας έχει πολλές διαφορετικές οπτικές για το τι σημαίνει «ομορφιά». Η ομορφιά δεν έχει να κάνει μόνο με ωραία, όμορφα πράγματα ή ανθρώπους. Αφορά περισσότερο την αίσθηση της πληρότητας που δημιουργείται, την βαθύτερη και πιο ουσιαστική επικοινωνία με τους άλλους, αλλά και μιας ζωής πλούσιας σε μνήμες για τις οποίες είμαστε περήφανοι.

Θεωρώ την ομορφιά με την ευρύτερη έννοια, τα έργα και τις αισθητικές εμπειρίες που τραβούν την προσοχή μας έξω από το βασίλειο της εγωπάθειας και του εγωκεντρισμού μας που διεγείρουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία μας  και μας ωθούν σε πράξεις καλοσύνης και ευγνωμοσύνης.

Έρευνες δείχνουν ότι όταν ασχολούμαστε με δημιουργικές ασχολίες, όπως η μουσική, ο χορός, η ποίηση και η τέχνη, μπορούμε να βιώσουμε βελτιωμένη σωματική και ψυχική ευεξία. Η εκφραστική γραφή μπορεί να συμβάλει σε διάφορα οφέλη για τη σωματική και ψυχική υγεία, όπως καλύτερος έλεγχος του πόνου και η μείωση καταθλιπτικής διάθεσης.

Οι συγγραφείς Stuckey και Nobel μοιράστηκαν επίσης πώς η ποίηση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της επούλωσης. Βοηθά τους ανθρώπους «να βρουν τη φωνή τους και να αποκτήσουν πρόσβαση στη σοφία που ήδη έχουν αλλά δεν μπορούν να βιώσουν επειδή δεν μπορούν να βρουν τις λέξεις στη συνηθισμένη γλώσσα». «Η καλλιτεχνική αυτοέκφραση», αναφέρουν, «μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση ή την ανασυγκρότηση μιας θετικής ταυτότητας».

Εκτός από τις τέχνες, η ασχολία με τη φύση ενισχύει επίσης την υγεία και την ευεξία μας. Σε μια μελέτη 20.000 ατόμων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που περνούσαν τουλάχιστον δύο ώρες την εβδομάδα σε χώρους πρασίνου είχαν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν ένα ψηλότερο επίπεδο υγείας και ψυχικής ευεξίας από εκείνους που δεν το έκαναν -το να αφιερώσετε χρόνο για να κάνετε μικρές βόλτες ή να επισκεφθείτε τα τοπικά πάρκα κατά τη διάρκεια της εβδομάδας μπορεί να κάνει τη διαφορά, ενώ παράλληλα σας δίνει δυνατότητες να παρατηρήσετε την ομορφιά.

Ομορφιά και διαπροσωπική νευροβιολογία

Από την άποψη της διαπροσωπικής νευροβιολογίας, ο νους είναι σε θέση να ευδοκιμήσει όταν καταφέρνουμε να συνθέσουμε αντιφατικές μεταξύ τους καταστάσεις, μια διαδικασία που περιγράφεται ως ολοκλήρωση. Αυτό μας επιτρέπει να ισορροπήσουμε μεταξύ καταστάσεων χάους και στατικότητας, ρέοντας σαν ποτάμι μεταξύ αυτών των δύο άκρων.

Η ομορφιά ενθαρρύνει αυτή τη διαδικασία ολοκλήρωσης, ενθαρρύνοντας την επίγνωση της παρούσας στιγμής, την εναρμόνιση και τη συναισθηματική επικοινωνία με τους άλλους, καθώς και την ικανότητα να αναγνωρίζουμε τα εξωτερικά ερεθίσματα. Καθώς ο εγκέφαλός μας γίνεται πιο ολοκληρωμένος, γίνεται επίσης πιο ευέλικτος στο να εντοπίζει αλλά και να δημιουργεί όμορφα πράγματα, σχέσεις και εμπειρίες.

Η ενασχόληση με εκφραστικές, καλλιτεχνικές, και συναισθηματικές εμπειρίες ενδυναμώνουν την καλύτερη λειτουργία του μυαλού μας. Αυτό ενισχύεται όταν εντασσόμαστε  στην ευρύτερη κοινότητα και να αναπτύσσουμε σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους.

Μαθαίνοντας από τα παιδιά

Η επιθυμία μας να δημιουργούμε και να βιώνουμε την ομορφιά αρχίζει πολύ πριν ενηλικιωθούμε. Αντανακλάται στις ιστορίες για την πρώιμη ανάπτυξη και τη δημιουργική ζωή των παιδιών. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, το παιχνίδι ενός παιδιού, που αντιπροσωπεύει μια κρίσιμη αναπτυξιακή έκφραση. Υπό κανονικές συνθήκες, αν δεν παρεμποδίζεται από κάποιο τραύμα, ή έναν ανασφαλή δεσμό, το παιχνίδι βγαίνει στο παιδί με έναν πολύ φυσικό τρόπο.

Δεν χρειάζεται κανέναν να του μάθει πως να παίζει. Δίνει νόημα, σκοπό και ζωή σε άψυχα αντικείμενα και δημιουργεί σχέσεις με αόρατους ανθρώπους. Η φαντασία του το οδηγεί στο να δημιουργεί με χαρά και να εκφράζεται, ανεξάρτητα από το αν οτιδήποτε κάνει έχει νόημα για τον υπόλοιπο κόσμο ή όχι.

Δώστε του μια λευκή σελίδα και κραγιόνια και παρακολουθήστε το καθώς η φαντασία του οργιάζει δημιουργώντας  ένα μικρό χρωματιστό αριστούργημα χωρίς να χρειάζεται οδηγίες. Και στη συνέχεια, παρακολουθήστε το να σηκώνει χαρούμενο το τελικό του έργο τέχνης για να το δουν οι άλλοι. Είναι στη φύση μας, ακόμη και ως μικροί άνθρωποι, να παρατηρούμε, να δημιουργούμε και να καλλιεργούμε όμορφα πράγματα και να τα μοιραζόμαστε με τον κόσμο.

Πώς θα σας φαινόταν αν στρεφόμασταν σήμερα προς την εμπειρία της ομορφιάς, σε όλες τις εκφάνσεις της; Πώς θα μπορούσε αυτό να απλοποιήσει και να εμπλουτίσει τη συχνά βιαστική, περίπλοκη ζωή μας; Δοκιμάστε το και θα καταλάβετε τι εννοώ. Χαμογελάστε στην ταμία στο σουπερμάρκετ, ανεβείτε σε μια ταράτσα να δείτε το ηλιοβασίλεμα τρώγοντας στραγάλια, ακούστε ένα τραγούδι στο ραδιόφωνο, αγοράστε έναν αναπτήρα από έναν πλανόδιο πωλητή, ή σχηματίστε μια ζωγραφιά με κιμωλία για να την δει κάποιος άλλος. Η ομορφιά βρίσκεται εκεί έξω, φτάνει να μπορούμε να την δούμε. Στο τέλος βεβαιώνομαι, ένα βλέμμα, μια χειρονομία, μια συνάντηση, μπορεί να σου πάρει το βάρος, κι αυτό είναι η πραγματική ομορφιά.