Ένα από τα πιο πολυπόθητα εισιτήρια της φετινής συνάντησης της Εταιρείας Νευροεπιστημών στο Σαν Ντιέγκο ήταν μια συνεδρία που αφορούσε τα ψυχεδελικά ναρκωτικά. Περίπου 1.000 επιστήμονες που ασχολούνται με τον εγκέφαλο, όπως εγκεφαλοχειρούργοι και νευροχειρούργοι, στριμώχτηκαν σε ένα αμφιθέατρο του Συνεδριακού Κέντρου του Σαν Ντιέγκο για την συνάντηση, με τίτλο “Psychedelics and Neural Plasticity”.

Οι επιστήμονες πήγαν εκεί για να ακούσουν ομιλίες σχετικά με το πώς ναρκωτικά όπως η ψιλοκυβίνη και το MDMA μπορούν να μεταβάλουν μεμονωμένα εγκεφαλικά κύτταρα, μπορούν να βοηθήσουν στην «επανασύνδεση» του εγκεφάλου και μπορούν να προσφέρουν έναν νέο τρόπο για τη θεραπεία διαταραχών που κυμαίνονται από την κατάθλιψη έως τον χρόνιο πόνο.

«Με εξέπληξε ευχάριστα ο αριθμός των ανθρώπων που συμμετείχαν», λέει ο Alex Kwan, βιοϊατρικός μηχανικός στο Πανεπιστήμιο Cornell, ο οποίος μίλησε στο συνέδριο. «Τα τελευταία δύο χρόνια υπάρχει μεγάλος δημόσιος ενθουσιασμός για τα ψυχεδελικά», λέει ο Kwan. «Οι επιστήμονες αντιλαμβάνονται τώρα ότι απλώς δεν γνωρίζουμε πολλά για το τι κάνουν αυτές οι ενώσεις».

Έτσι, κατά τη διάρκεια των ομιλιών, ο Kwan και αρκετοί άλλοι ερευνητές μοιράστηκαν με τους υπόλοιπους συναδέλφους τους όσα μαθαίνουν μέσω των κλινικών δοκιμών για τις συγκεκριμένες ουσίες.

Επανασύνδεση του εγκεφάλου

Ο Kwan μίλησε για τη δική του εργασία σχετικά με το πώς η ψιλοκυβίνη, το δραστικό συστατικό των μαγικών μανιταριών, φαίνεται να βοηθά τον εγκέφαλο να «επανασυνδεθεί» δημιουργώντας νέες συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων.

Μια μελέτη σε ποντίκια διαπίστωσε ότι η ψιλοκυβίνη μεταβάλλει τους δενδρίτες (dendrites), τις δομές που μοιάζουν με κλαδιά και εκτείνονται από ένα νευρικό κύτταρο και δέχονται εισροές από άλλα κύτταρα.

Οι δενδρίτες σχηματίζουν συνδέσεις μέσω μικρών προεξοχών που είναι γνωστές ως δενδριτικές ακίδες (dendritic spines). Στα ποντίκια που έλαβαν ψιλοκυβίνη, το μέγεθος και ο αριθμός αυτών των ακίδων αυξήθηκαν κατά περίπου 10%, γεγονός που επέτρεψε στα κύτταρα να σχηματίσουν νέες συνδέσεις.

«Όταν δίνουμε στα ποντίκια μια εφάπαξ δόση ψιλοκυβίνης, μπορούμε να δούμε αυτές τις νέες συνδέσεις να σχηματίζονται μέσα σε μια μέρα», λέει ο Kwan. «Και στη συνέχεια αυτές μπορούν να διαρκέσουν περισσότερο από ένα μήνα» – κάτι που ισοδυναμεί με πολλούς μήνες σε έναν άνθρωπο.

Οι νέες συνδέσεις αποτελούν κρίσιμο μέρος της διαδικασίας επανασύνδεσης που είναι γνωστή ως «πλαστικότητα» του εγκεφάλου, η οποία επιτρέπει στον εγκέφαλο να μαθαίνει και να προσαρμόζεται. «Τα ψυχεδελικά φαίνεται να αυξάνουν την πλαστικότητα», λέει ο Kwan.

Θεραπεία «μία και έξω»;

Η πλαστικότητα του εγκεφάλου μπορεί να εξηγήσει γιατί μια μοναδική/εφάπαξ δόση ενός ψυχεδελικού φαρμάκου μπορεί να έχει μακροχρόνιο αντίκτυπο σε διαταραχές όπως το άγχος, η κατάθλιψη και το PTSD.

«Μπορεί να είναι μήνες ή χρόνια», λέει η δρ Gitte Knudsen, νευρολόγος από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης στη Δανία, η οποία μίλησε στο συνέδριο για τα ψυχεδελικά. «Είναι ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα».

Αυτά τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα έχουν αποδειχθεί με φάρμακα όπως η ψιλοκυβίνη, το LSD και η DMT (αγιαχουάσκα), λέει η Knudsen. Αντίθετα, τα περισσότερα υπάρχοντα ψυχιατρικά φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται κάθε μέρα.

Αλλά τα ψυχεδελικά ναρκωτικά έχουν κάποια μειονεκτήματα. Μπορεί να προκαλέσουν ναυτία ή να παράγουν ψευδαισθήσεις που είναι τρομακτικές ή δυσάρεστες για κάποιους.

«Μπορεί να είναι μια αρκετά συγκλονιστική εμπειρία για τους ανθρώπους», λέει ο Knudsen. «Και γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να τους προετοιμάσετε [οι γιατροί] και πρέπει, επίσης, να είστε μαζί τους όσο βρίσκονται υπό την επήρεια». Ακόμη και όταν οι ασθενείς είναι καλά προετοιμασμένοι για μια ψυχεδελική συνεδρία, λέει ο Knudsen, μπορεί μετά να έχουν ανάμεικτα συναισθήματα.

«Όταν οι άνθρωποι έχουν βιώσει μια ψυχεδελική εμπειρία στο εργαστήριό μου, λένε: “Ουάου, ήταν καταπληκτικό, ήταν μια φανταστική εμπειρία”», λέει. «Και τους ρωτάς, “Λοιπόν, θα θέλατε να έρθετε την επόμενη εβδομάδα για άλλη μια συνεδρία;”. Λένε, “Ευχαριστώ, αλλά όχι”».

Τα ψυχεδελικά ως τάση

Το γεγονός ότι τα ψυχεδελικά παρουσιάστηκαν στη μεγαλύτερη συνάντηση επιστημόνων του εγκεφάλου στον κόσμο υποδηλώνει ότι οι συγκεκριμένες ουσίες είναι έτοιμες να εισέλθουν στο επιστημονικό mainstream.

Η ψυχεδελική έρευνα ήταν δημοφιλής τη δεκαετία του 1950, αλλά σταμάτησε μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν τα ναρκωτικά έγιναν παράνομα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Τη δεκαετία του 1990, μερικοί ερευνητές άρχισαν να μελετούν προσεκτικά πώς ναρκωτικά όπως το LSD, το MDMA και η ψιλοκυβίνη θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε ψυχιατρικές καταστάσεις όπως η κατάθλιψη και η μετατραυματική διαταραχή.

Το 2016, μελέτες που δημοσιεύτηκαν από διακεκριμένους ερευνητές «κέντρισε πραγματικά το ενδιαφέρον όλων», λέει ο δρ Joshua Gordon, ο οποίος διευθύνει το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας. Αυτές οι δύο μελέτες διαπίστωσαν ότι μια απλή θεραπεία με ψιλοκυβίνη μείωσε το άγχος και την κατάθλιψη σε καρκινοπαθείς.

Αυτό οδήγησε σε ορισμένες μεγάλες μελέτες για τα ψυχεδελικά, συμπεριλαμβανομένης μίας που δημοσιεύθηκε στο The New England Journal of Medicine τον Νοέμβριο και έδειξε ότι η ψιλοκυβίνη βοήθησε άτομα με μείζονα κατάθλιψη που δεν είχαν βοηθηθεί από άλλες θεραπείες.

Μελέτες όπως αυτή υποδηλώνουν ότι τα ψυχεδελικά «θα είναι ευεργετικά και χρήσιμα» στη θεραπεία των ψυχιατρικών διαταραχών, λέει ο Gordon.

Με πληροφορίες από: NPR