Η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη είναι νευροδιαβιβαστές, δηλαδή χημικοί “αγγελιοφόροι” που επιτρέπουν την μεταβίβαση πληροφοριών από ένα νευρώνα στον επόμενο. Αυτοί οι δύο νευροδιαβιβαστές δρουν σε παρόμοια μέρη του σώματος, αλλά έχουν διαφορετικές επιδράσεις στη διάθεση και τη μνήμη, την πέψη και άλλες λειτουργίες του οργανισμού μας.

Συχνά, διάφορες ψυχικές παθήσεις όπως η κατάθλιψη συνδέονται με ανισορροπίες στα επίπεδα σεροτονίνης και ντοπαμίνης στο σώμα μας. Οι φαρμακευτικές αγωγές, καθώς και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η άσκηση και η καλύτερη διαχείριση του στρες, μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση αυτών των επιπέδων.

Ποιες είναι, λοιπόν, οι βασικές λειτουργίες της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης, ποιες οι ομοιότητες και ποιες οι διαφορές μεταξύ αυτών των δύο νευροδιαβιβαστών;

Τι είναι η σεροτονίνη και τι η ντοπαμίνη;

Η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη είναι και οι δύο βασικοί νευροδιαβιβαστές που συνδέονται με τη συνολική ευεξία μας, αλλά έχουν εντελώς διαφορετικές χημικές ιδιότητες και τρόπους λειτουργίας

Σεροτονίνη

Η σεροτονίνη είναι γνωστή ως η ορμόνη της καλής διάθεσης. Είναι νευροδιαβιβαστής που παράγεται από ένα αμινοξύ που ονομάζεται τρυπτοφάνη.

Αυτός ο νευροδιαβιβαστής είναι περισσότερο γνωστός για την ικανότητά του να τονώνει τη διάθεσή μας, αλλά παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην πέψη και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Η σεροτονίνη είναι η χημική ουσία που ηρεμεί το σώμα μας.

Ντοπαμίνη

Η ντοπαμίνη είναι γνωστή ως η ορμόνη της ευχαρίστησης. Αυτό συμβαίνει επειδή η ντοπαμίνη είναι υπεύθυνη στο να μας κάνει να νιώθουμε καλά όταν κάνουμε σεξ ή όταν τρώμε το αγαπημένο μας φαγητό – ή, γενικά, όταν κάνουμε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα που ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας. Μας βοηθά επίσης να συγκεντρωθούμε και να μάθουμε νέες πληροφορίες.

Η ντοπαμίνη έχει επίσης λιγότερο γνωστές λειτουργίες. Αυτός ο νευροδιαβιβαστής παίζει ρόλο στις κινήσεις των μυών, στη διαχείριση του καρδιακού παλμού, στον πόνο, στον ύπνο και στη λειτουργία των νεφρών και των αιμοφόρων αγγείων μας.

Ομοιότητες και διαφορές: Σεροτονίνη vs ντοπαμίνη

Η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεσή μας, το πεπτικό μας σύστημα και τον ύπνο μας. Ορισμένες από τις επιπτώσεις τους είναι παρόμοιες. Για παράδειγμα, τόσο η χαμηλή σεροτονίνη όσο και η χαμηλή ντοπαμίνη μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη.

Ωστόσο, ορισμένα από τα αποτελέσματά τους είναι διαφορετικά. Για παράδειγμα, ενώ τόσο η σεροτονίνη όσο και η ντοπαμίνη μπορούν να επηρεάσουν την πεπτική υγεία, η χαμηλή σεροτονίνη μπορεί να προκαλέσει δυσκοιλιότητα, ενώ η χαμηλή ντοπαμίνη μπορεί να προκαλέσει ανισορροπίες στους ηλεκτρολύτες.

Αιτίες ανισορροπίας σεροτονίνης και ντοπαμίνης

Η ελλειψη σεροτονίνης ή ντοπαμίνης μπορεί να προκύψει για διάφορους λόγους. Το σώμα μας μπορεί να μην παράγει αρκετούς από αυτούς τους νευροδιαβιβαστές ή μπορεί να μην είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε αυτούς κατάλληλα. Ορισμένα φάρμακα μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα επίπεδα σεροτονίνης και ντοπαμίνης.

Άλλες αιτίες για την εμφάνιση τέτοιων ελλείψεων στον οργανισμό είναι οι εξής:

• Κατάθλιψη
• Άγχος
• Ορισμένες ιατρικές παθήσεις όπως η νόσος του Πάρκινσον
• Εγκεφαλική βλάβη
• Χρόνιο στρες
• Δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων
• Διατροφή χαμηλή σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα
• Χαμηλά επίπεδα (ανεπάρκεια) βιταμίνης D
• Ανεπαρκής έκθεση στο ηλιακό φως

Πώς μπορούμε να ξέρουμε αν έχουμε χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης ή ντοπαμίνης;

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τόσο τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης όσο και της ντοπαμίνης μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα. Ωστόσο, η ντοπαμίνη επηρεάζει επίσης τους μύες, ενώ η σεροτονίνη όχι.

Σεροτονίνη

Συγκεκριμένα, η ανεπάρκεια σεροτονίνης μπορεί να προκαλέσει:

• Μειωμένα επίπεδα ενέργειας
• Θλίψη
• Αίσθημα απελπισίας
• Αλλαγές διάθεσης
• Αυξημένη ή μειωμένη όρεξη
• Δυσκολία στον ύπνο ή υπνηλία
• Λαχτάρα για υδατάνθρακες
• Γαστρεντερικά προβλήματα
• Σεξουαλική δυσλειτουργία
• Καταναγκαστικές συμπεριφορές

Πέραν των παραπάνω δεισλειτουργιών, τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν ή να ενεργοποιήσουν προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσεουν ακόμα και σε σκέψεις αυτοκτονίας.

Ντοπαμίνη

Από την άλλη, τα συμπτώματα της ανεπάρκειας ντοπαμίνης μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Ελλειψη κινήτρου
• Καταθλιπτική διάθεση
• Έλλειψη ευχαρίστησης και ικανοποίησης σε ευχάριστες δραστηριότητες
• Μειωμένη σεξουαλική ορμή
• Προβλήματα μνήμης
• Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (Νόσος Γουίλις-Έκμπομ)
• Τρέμουλο (πχ: των χεριών)
• Κράμπες στους μύες
• Δυσκολία ισορροπίας και συντονισμού

Η ανεπάρκεια ντοπαμίνης μπορεί επίσης να εμφανιστεί με τη νόσο του Πάρκινσον—μια προοδευτική νευρολογική διαταραχή που αναπτύσσεται όταν τα κύτταρα στον εγκέφαλο που παράγουν ντοπαμίνη δεν λειτουργούν πλέον σωστά. Αυτή η κατάσταση προκαλεί τρέμουλο, δυσκαμψία σε όλο το σώμα, δυσκολία στην ισορροπία και αργές κινήσεις.

Επιπτώσεις στην ψυχική υγεία

Υπάρχουν ορισμένες ευρείες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία όταν τα επίπεδα σεροτονίνης και ντοπαμίνης είναι πολύ χαμηλά ή πολύ υψηλά, και ορισμένες από αυτές τις ανισορροπίες μπορεί να αποδειχθούν σοβαρές. Τόσο η σεροτονίνη όσο και η ντοπαμίνη παίζουν ρόλο στην εμφάνιση κατάθλιψης.

Σεροτονίνη

Η σεροτονίνη είναι ένας βασικός νευροδιαβιβαστής που σχετίζεται με την κατάθλιψη. Αυτή η χημική ουσία έχει σημαντική επίδραση στη διάθεση και στα θετικά συναισθήματα, όπως η ικανοποίηση, η χαρά και η ενσυναίσθηση για τους άλλους ανθρώπους.

Η κατάθλιψη συνήθως αντιμετωπίζεται με μια ομάδα φαρμάκων που ονομάζονται εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) που βοηθούν στην ενίσχυση των επιπέδων σεροτονίνης στον εγκέφαλό μας.

Ντοπαμίνη

Τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης μπορούν επίσης να συμβάλουν στην κατάθλιψη. Η αδυναμία να αισθανθεί κανείς ευχαρίστηση και η έλλειψη κινήτρων είναι δύο συμπτώματα της κατάθλιψης που έχουν συνδεθεί με τη δυσλειτουργία της ντοπαμίνης.

Ενώ οι SSRIs θεωρούνται μια θεραπεία πρώτης γραμμής για την κατάθλιψη, φάρμακα που αυξάνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο συνταγογραφούνται μερικές φορές μαζί με τα SSRIs, για να βελτιώσουν συγκεκριμένα τα επίπεδα ενέργειας και τα κίνητρα.

Περίληψη

Η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη είναι δύο σημαντικοί νευροδιαβιβαστές που επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία, κι όχι μόνο. Είναι επίσης σημαντικές ενώσεις για την υγεία του εντέρου. Οι ελλείψεις και στις δύο αυτές χημικές ουσίες μπορεί να οδηγήσουν σε συμπτώματα κατάθλιψης και προβλήματα με το φαγητό, τον ύπνο και τη συγκέντρωση. Η ντοπαμίνη επηρεάζει επίσης τους μύες και τα χαμηλά επίπεδα μπορεί να προκαλέσουν τρέμουλο και δυσκολίες στον συντονισμό και την συγκέντρωση.

Τα επίπεδα σεροτονίνης και ντοπαμίνης μπορούν να ενισχυθούν με φάρμακα καθώς και με αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες και στον γενικότερο τρόπο ζωής μας, όπως η λήψη περισσότερου φυσικού (ηλιακού) φωτός, η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή.