Αν και κάθε είδους περπάτημα είναι ωφέλιμο, γίνεται ξεκάθαρο ότι η διαδρομή που επιλέγετε μπορεί να ενισχύσει εκθετικά τα οφέλη για την υγεία. Συγκεκριμένα τοπία, ήχοι και μυρωδιές – ακόμη και ορισμένοι τρόποι βαδίσματος – μπορούν να μετατρέψουν έναν καλό περίπατο σε εξαιρετικό. Έρευνες αποκαλύπτουν για παράδειγμα, ότι σε συγκεκριμένα σημεία μπορεί να μειωθεί η αρτηριακή πίεση περισσότερο από άλλα, γιατί οι παραθαλάσσιοι περίπατοι μπορούν να σας προσφέρουν μέρος των ημερήσιων βιταμινών σας και πως ορισμένα εδάφη ενισχύουν τη γνωστική σας λειτουργία. Οπότε, φορέστε τα νοητικά σας ορειβατικά παπούτσια και ελάτε μαζί μου να ανακαλύψουμε που και πως να κάνετε την τέλεια πεζοπορία. 

Αν βλέπετε το περπάτημα απλώς ως έναν τρόπο για να διατηρηθείτε σε φόρμα, ξανασκεφτείτε το. Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα στοιχεία που δείχνουν ότι προσφέρει και οφέλη για την ψυχική υγεία. Ένας λόγος είναι ότι πρόκειται για μία από τις πιο σταθερές, ρυθμικές κινήσεις που κάνουμε. Έρευνες υποδεικνύουν ότι αυτός ο ρυθμός ωθεί τον εγκέφαλο να παράγει ένα συγκεκριμένο είδος εγκεφαλικών κυμάτων με συχνότητα περίπου 7 έως 8 Hz. Αυτά συνδέονται με βελτιώσεις στη μνήμη, τη σκέψη και τη διάθεση. Ένας άλλος λόγος είναι ότι η παρατήρηση της φύσης ωφελεί την ψυχική υγεία: η μετακίνηση σε πράσινους χώρους μειώνει την κατάθλιψη, ενώ η παρουσία κοντά στο νερό μπορεί να έχει ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. 

Η πιο συχνά αναφερόμενη εξήγηση για αυτό βασίζεται στη θεωρία της «αποκατάστασης της προσοχής». Σύμφωνα με αυτή, η συγκέντρωση σε καθήκοντα και η εστίαση της προσοχής είναι γνωστικά απαιτητικές διεργασίες και μπορούμε να τις διαχειριστούμε μόνο για περιορισμένο χρόνο πριν επέλθει κόπωση. Αυτή η κόπωση συνδέεται με χαμηλό αυτοέλεγχο και προβλήματα υγείας όπως η παχυσαρκία και η κατάθλιψη. Η φύση προσφέρει μια «ήπια γοητεία» – τραβά απαλά την προσοχή χωρίς να απαιτεί σημαντική προσπάθεια – μειώνοντας το άγχος και αποκαθιστώντας τα γνωστικά αποθέματα. Αυτή η ήρεμη κατάσταση του νου είναι εμφανής σε εγκεφαλικές απεικονίσεις που δείχνουν μειωμένη δραστηριότητα στους μετωπιαίους λοβούς και χαμηλής συχνότητας εγκεφαλικά κύματα να διατρέχουν εκτεταμένες περιοχές του εγκεφάλου. 

Όλα αυτά είναι πράγματι εντυπωσιακά, αλλά τα τελευταία δεδομένα δείχνουν ότι ένας καλός περίπατος μπορεί να προσφέρει ακόμη περισσότερα. Για να το εξηγήσουμε, ας κάνουμε έναν περίπατο στο δάσος. Τα δέντρα και άλλα φυτά απελευθερώνουν πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs) για να προσελκύσουν “επικονιαστές” και να απομακρύνουν ανεπιθύμητα ζώα και αυτές οι χημικές οσμές επηρεάζουν επίσης τη βιολογία μας. 

Ας πάρουμε για παράδειγμα την α- και β-πινένιο, που απελευθερώνεται από κοινά δέντρα. Όταν εισπνέεται, οι επιδράσεις της πινένιου είναι πολυάριθμες. Αυτές οι ενώσεις έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, μειώνουν την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα των ορμονών του άγχους. Στοιχεία στον χρόνο έχουν δείξει ότι αυξάνουν τον αριθμό των φυσικών φονικών κυττάρων στο αίμα σας, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση λοιμώξεων και του καρκίνου. Σε μελέτες σε ζώα, οι μορφές του πινενίου εμφανίζουν επίσης προστατευτική δράση έναντι του εγκεφαλικού, των επιληπτικών κρίσεων και των καρδιακών παθήσεων. 

Κι από το βουνό στη θάλασσα. Ένα “ταξίδι” στην ακτή για «να πάρει κανείς αέρα» ήταν ανέκαθεν μια πρακτική για ανάρρωση και τώρα υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση που την υποστηρίζει. Ερευνητές εξέθεσαν κύτταρα των πνευμόνων σε δόσεις θαλάσσιου αερολύματος που συλλέχθηκε – δηλαδή σε ποσότητα αντίστοιχη αυτής που θα εισπνεύατε περπατώντας σε εκείνη την ακτογραμμή. Το αποτέλεσμα ήταν να επηρεαστεί η έκφραση γονιδίων σε βασικές κυτταρικές οδούς, περιλαμβανομένων εκείνων που παρέχουν προστασία ενάντια σε όγκους και φλεγμονές, καθώς και εκείνων που ενισχύουν τον μεταβολισμό. 

Μια πεζοπορία στην ακτή μπορεί ακόμη και να σας παρέχει βασικά θρεπτικά συστατικά. Ιστορικά, θεωρούνταν πως τα θρεπτικά συστατικά λαμβάνονται αποκλειστικά μέσω της διατροφής μας, αλλά το 2019 ερευνητές άρχισαν να αμφισβητούν αυτή την άποψη, υποστηρίζοντας ότι δεν έχει σημασία από ποια οδό εισέρχονται τα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό. Έτσι, γεννήθηκε ο όρος «αεροθρεπτικά» (aeronutrients) από τον Steve Robinson του Πανεπιστημίου του Reading στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Flávia Fayet-Moore του Πανεπιστημίου του Newcastle στην Αυστραλία. Οι πνεύμονές μας μπορούν να απορροφήσουν θρεπτικά συστατικά από τον αέρα, τα οποία μεταφέρονται μέσω του αίματος στο υπόλοιπο σώμα και στον εγκέφαλο. Κάπως έτσι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι είναι πιθανό τα αεροθρεπτικά να συμπληρώνουν τη διατροφική πρόσληψη μαγγανίου, βιταμινών A και B12, καθώς και κάποιων απαραίτητων λιπαρών οξέων.  

Πόλη ή εξοχή; 

Αν υπάρχει η δυνατότητα να βγείτε από την πόλη, κάντε το. Καθώς οι ερευνητές εξετάζουν λεπτομερώς τι κάνει έναν περίπατο καλό, το μη αστικό περιβάλλον φαίνεται να υπερισχύει σταθερά. Ομαδικοί περίπατοι στην ύπαιθρο μειώνουν το άγχος πιο αποτελεσματικά απ’ ό,τι οι περίπατοι μέσα στις πόλεις. Η ποικιλία της άγριας ζωής που συναντάμε κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου επίσης φαίνεται να συνδέεται με το πως αισθανόμαστε μετά — όσο περισσότερη βιοποικιλότητα, τόσο μεγαλύτερη η αίσθηση ευεξίας. 

Περπάτημα για περισσότερο χρόνο μπορεί να προσφέρει πιο μακροχρόνια οφέλη 

Ιάπωνες ερευνητές έχουν δείξει ότι άτομα που περπάτησαν για έξι ώρες μέσα σε δάση πεύκων για τρεις μέρες παρουσίασαν σημαντική αύξηση στους φυσικούς κυτταρικούς μηχανισμούς και μείωση στις ορμόνες του άγχους. Πολλοί άνθρωποι υποστηρίζουν επίσης ότι επωφελούνται ψυχικά από τους μεγάλους περιπάτους και μια δοκιμή σε μεσήλικες και ηλικιωμένους φαίνεται να το επιβεβαιώνει. Τα δεδομένα έδειξαν ότι «παρέχοντας ένα ξεχωριστό χώρο για αναστοχασμό, οι μεγάλες πεζοπορίες μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους με τρόπους παρόμοιους με αυτούς του επαγγελματικού συμβουλευτικού έργου». Αυτός ο αναστοχασμός μπορεί να προέρχεται από την εμπειρία μιας ροής κατά τη διάρκεια των μεγάλων περιπάτων: η έρευνα δείχνει πώς αυτό απενεργοποιεί περιοχές του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση σκέψεων, ενισχύοντας τα συναισθήματα συγκέντρωσης και ηρεμίας. 

*Με στοιχεία από το New Scientist. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.