Οι αγωνιστές GLP-1 όπως το Wegovy, το Ozempic και το Mounjaro μπορεί να ωφελούν την καρδιακή και εγκεφαλική υγεία, αλλά έρευνες δείχνουν ότι ενδέχεται επίσης να προκαλούν επιπλοκές στην εγκυμοσύνη και να δημιουργούν παρενέργειες σε ορισμένους “ασθενείς”. Τα φάρμακα απώλειας βάρους είναι τα blockbuster φάρμακα αυτής της δεκαετίας. Σκευάσματα όπως το Ozempic, το Wegovy και το Mounjaro βοηθούν ανθρώπους με διαβήτη να ελέγξουν το σάκχαρό τους, ενώ παράλληλα συνδράμουν υπέρβαρους και παχύσαρκους ανθρώπους να φτάσουν σε πιο υγιές βάρος. 

Και πλέον γίνονται το απόλυτο trend — must-have για διασημότητες και γενικότερα για όσους προσέχουν τη σιλουέτα τους και θέλουν να «μαζευτούν». 

Η δημοτικότητά τους εκτοξεύτηκε τόσο ραγδαία που λίγο μετά την έγκρισή τους για απώλεια βάρους, σημειώθηκαν παγκόσμιες ελλείψεις στα φαρμακεία. Οι συνταγογραφήσεις έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ ακόμα και άνθρωποι που δεν έχουν επίσημη συνταγή τα αναζητούν online. 

Σύμφωνα με στοιχεία παρακολούθησης της υγείας του KFF (Kaiser Family Foundation) για το 2024, περίπου 1 στους 8 ενήλικες στις ΗΠΑ δήλωσε ότι έχει πάρει κάποιο από αυτά τα φάρμακα. 

Γνωρίζουμε πλέον πως τα φάρμακα αυτά καταστέλλουν την όρεξη, ρίχνουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και οδηγούν σε εντυπωσιακή απώλεια βάρους. Γνωρίζουμε επίσης ότι συνοδεύονται από παρενέργειες, όπως ναυτία, διάρροια και εμετός. Όμως συνεχίζουμε να μαθαίνουμε για άλλες, πιο σύνθετες αλληλεπιδράσεις με το σώμα. 

Από τη μία πλευρά, αυτά τα σχεδόν θαυματουργά φάρμακα φαίνεται να βελτιώνουν την υγεία και με άλλους τρόπους: Προστατεύουν από καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρικές νόσους, ίσως ακόμη και από νευροεκφυλιστικές παθήσεις, καρκίνο και εξαρτήσεις από ουσίες. 

Από την άλλη όμως, φαίνεται πως δεν είναι ασφαλή για όλους. Η χρήση τους έχει συνδεθεί με σοβαρές επιπλοκές, εγκυμοσύνες υψηλού κινδύνου και σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμη και θανάτους. 

Το Ozempic, το Wegovy και άλλα παρόμοια φάρμακα ανήκουν στην κατηγορία των αγωνιστών GLP-1. Αυτά μιμούνται τη φυσική ορμόνη GLP-1, που παράγεται στο έντερο και διεγείρει την παραγωγή ινσουλίνης, μειώνοντας παράλληλα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Αν και αναπτύχθηκαν αρχικά για τη θεραπεία του διαβήτη, σύντομα αποδείχθηκαν εξαιρετικά αποτελεσματικά στην καταστολή της όρεξης. 

Η βιβλιογραφία δείχνει πως μέσα σε έναν χρόνο, άτομα που λάμβαναν το φάρμακο έχασαν από 4,7% έως 6% του σωματικού τους βάρους, ανάλογα με τη δόση. 

Οι νεότερες εκδόσεις αυτών των φαρμάκων έχουν ακόμα πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα. Σε δοκιμή του 2021, το semaglutide (το δραστικό συστατικό στο Ozempic και το Wegovy) οδήγησε σε απώλεια βάρους περίπου 15% σε διάστημα 68 εβδομάδων — δηλαδή περίπου 15 κιλά κατά μέσο όρο. 

Τα οφέλη δεν σταματούν εκεί. Το 2024 επιβεβαιώθηκε επιστημονικά ότι το semaglutide μείωσε την καρδιακή ανεπάρκεια σε άτομα με υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία και καρδιαγγειακή νόσο. Την ίδια χρονιά, οι ΗΠΑ ενέκριναν το Wegovy για τη μείωση του κινδύνου καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού και καρδιαγγειακού θανάτου σε παχύσαρκους ασθενείς με ιστορικό καρδιακής νόσου. Το Ozempic, επίσης, πήρε έγκριση για την πρόληψη της νεφρικής νόσου. 

Ασθενείς που λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα έχουν αναφέρει θετικές “παρενέργειες” που κανείς δεν είχε προβλέψει. Δεν είναι μόνο ότι δεν πεινάνε — είναι ότι χάνουν το ενδιαφέρον τους για ουσίες όπως το αλκοόλ, το κάπνισμα, τα οπιούχα και άλλες εθιστικές ουσίες. 

Οι έρευνες υποδεικνύουν πως τα φάρμακα απώλειας βάρους μπορεί να προστατεύουν τους άντρες από τον καρκίνο του προστάτη, ίσως βοηθούν στην αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας, ενώ ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορούν να αξιοποιηθούν για παθήσεις χρόνιου πόνου ή ακόμα και για ημικρανίες. Σε εργαστηριακές μελέτες, μερικά από αυτά φαίνεται να προστατεύουν εγκεφαλικά κύτταρα από βλάβες, και έτσι μελετώνται ως πιθανά θεραπευτικά μέσα για νευροεκφυλιστικές παθήσεις όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον — αν και δεν υπάρχουν ακόμη πειστικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητά τους σ’ αυτά τα πεδία. 

Όσο περισσότερα μαθαίνουμε για τους αγωνιστές GLP-1, τόσο περισσότερο μοιάζουν με “θαυματουργά φάρμακα”. «Τι δεν μπορούν να κάνουν;», θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς. 

Δυστυχώς, όπως κάθε φαρμακευτική ουσία, οι GLP-1 αγωνιστές συνοδεύονται από προειδοποιήσεις για παρενέργειες. Μπορούν να προκαλέσουν ναυτία, εμετούς και διάρροια, ενώ η χρήση τους έχει συνδεθεί με φλεγμονή στο πάγκρεας, μια κατάσταση δυνητικά θανατηφόρα. Αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο νόσων της χοληδόχου κύστης. 

Υπάρχουν και άλλες πιθανές αντενδείξεις. Τα φάρμακα αυτά βοηθούν στην απώλεια λίπους, αλλά μέχρι και το 10% του χαμένου σωματικού βάρους προέρχεται από μυϊκή μάζα — κάτι που δεν είναι απαραίτητα καλό. Οι μύες παίζουν καθοριστικό ρόλο όσο μεγαλώνουμε: η απώλειά τους επηρεάζει τη δύναμη, την ισορροπία και την κινητικότητα, και αυξάνει την πιθανότητα πτώσεων, οι οποίες σύμφωνα με τον ΠΟΥ είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου από ατύχημα παγκοσμίως. 

Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα φάρμακα, δεν γνωρίζουμε πλήρως τις επιπτώσεις τους στην εγκυμοσύνη. Αν και δεν συνιστώνται κατά την κύηση, οι υγειονομικές αρχές προειδοποιούν πως αυτά τα φάρμακα ίσως αυξάνουν την πιθανότητα εγκυμοσύνης, ίσως επειδή επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των αντισυλληπτικών.  

Τα φάρμακα αυτά είναι πολύτιμα εργαλεία για πολλούς ανθρώπους — αλλά δεν είναι κατάλληλα για όλους. Η λεπτή σιλουέτα μπορεί να είναι της μόδας, αλλά δεν σημαίνει απαραίτητα και υγεία. Κανένα φάρμακο δεν είναι χωρίς ρίσκο, ούτε καν αυτό που έχει πάρει 1 στους 8 ενήλικες στις ΗΠΑ. 

*Με στοιχεία από το Technology Review.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.