Η ασπαρτάμη, η οποία εγκρίθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) το 1981, χρησιμοποιείται ευρέως σε τρόφιμα και ποτά με χαμηλές θερμίδες. Σήμερα, βρίσκεται σε σχεδόν 5.000 διαφορετικά προϊόντα, που καταναλώνονται από ενήλικες και παιδιά.

Όταν σε ένα δείγμα ποντικών δόθηκε ελεύθερη πρόσβαση σε νερό με δοσολογία ασπαρτάμης ίση με το 15% της συνιστώμενης από τον FDA μέγιστης ημερήσιας ποσότητας για τον άνθρωπο, εμφάνισαν γενικά πιο ανήσυχη συμπεριφορά σε ειδικά σχεδιασμένα τεστ διάθεσης.

Αυτό που προκαλεί πραγματικά έκπληξη είναι ότι οι επιπτώσεις μπορούσαν να παρατηρηθούν στους απογόνους των ζώων, για έως και δύο γενιές.

«Αυτό που δείχνει αυτή η μελέτη είναι ότι πρέπει να εξετάσουμε τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, διότι αυτό που βλέπουμε σήμερα δεν είναι μόνο αυτό που συμβαίνει τώρα, αλλά αυτό που συνέβη πριν από δύο γενιές και ίσως ακόμη περισσότερο», λέει ο νευροεπιστήμονας Pradeep Bhide, από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Φλόριντα στις ΗΠΑ.

Το άγχος μετρήθηκε μέσω διαφόρων δοκιμασιών λαβυρίνθου σε διάφορες γενιές ποντικών. Οι ερευνητές πραγματοποίησαν επίσης αλληλουχία RNA σε βασικά μέρη του νευρικού τους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν σημαντικές αλλαγές στην αμυγδαλή, ένα τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη ρύθμιση του άγχους.

Γνωρίζουμε ότι όταν καταναλώνεται, η ασπαρτάμη, διασπάται σε ασπαρτικό οξύ, φαινυλαλανίνη και μεθανόλη, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Έχουν ήδη υπάρξει ερωτηματικά σχετικά με πιθανές ανεπιθύμητες αντιδράσεις του γλυκαντικού σε ορισμένους ανθρώπους.

Όταν δόθηκαν στα ποντίκια δόσεις διαζεπάμης – ένα φάρμακο που κάποτε κυκλοφορούσε στην αγορά ως Valium, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία του άγχους στους ανθρώπους – οι συμπεριφορές που μοιάζουν με άγχος σταμάτησαν σε όλες τις γενιές. Το φάρμακο βοηθά στη ρύθμιση των ίδιων μονοπατιών στον εγκέφαλο που μεταβάλλονται από τις επιδράσεις της ασπαρτάμης.

«Ήταν ένα τόσο ισχυρό χαρακτηριστικό που έμοιαζε με το άγχος και δεν νομίζω ότι κανείς μας περίμενε ότι θα το βλέπαμε», λέει η Sara Jones, μεταπτυχιακή βοηθός ερευνητή στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. «Ήταν εντελώς απροσδόκητο».

Αν και η παρακολούθηση για συμπεριφορές που μοιάζουν με άγχος στα ποντίκια είναι απλώς μια προσέγγιση παρόμοιων διαθέσεων στους ανθρώπους, οι ερευνητές παρατήρησαν σαφείς αλλαγές στη συμπεριφορά των ζώων, τις οποίες συνέδεσαν με αλλαγές στη γονιδιακή δραστηριότητα.

Με άλλα λόγια, δεν κινδυνεύουν μόνο όσοι καταναλώνουν το τεχνητό γλυκαντικό, αλλά και τα παιδιά τους και τα παιδιά των παιδιών τους. Το πώς θα μπορούσε να συμβεί αυτό δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητό, αλλά ταιριάζει με τα αναδυόμενα στοιχεία που δείχνουν ότι οι επιγενετικές σημάνσεις μπορούν πράγματι να παραμείνουν ανέπαφες σε πολλές γενιές.

Οι ερευνητές έχουν εξετάσει και στο παρελθόν τις σχέσεις μεταξύ ασπαρτάμης και άγχους, αλλά δεν είχαν βρει καμία αλλαγή στην αγχώδη συμπεριφορά σε ζώα που έλαβαν τεχνητά γλυκαντικά, γεγονός που υποδηλώνει ότι πρέπει να γίνει πολύ περισσότερη λεπτομερής έρευνα για να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει.

Όμως, ακόμα κι έτσι, με βάση αυτά τα αποτελέσματα, οι Jones, Bhide και οι συνεργάτες τους συνιστούν προσοχή. Προηγούμενες έρευνες έχουν συνδέσει τις τεχνητές γλυκαντικές ουσίες με τον καρκίνο και τις αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου που οδηγούν σε δυσανεξία στη γλυκόζη – το άγχος είναι τώρα ίσως κάτι άλλο που πρέπει να εξετάσουμε.

Αν και τα ίδια αποτελέσματα πρέπει ακόμη να αναπαραχθούν σε ανθρώπους, η ύπαρξη ενδείξεων άγχους σε ποντίκια είναι ένας σοβαρός λόγος για περαιτέρω διερεύνηση.

Η έρευνα έχει δημοσιευθεί στο PNAS.

Πηγή: Science Alert