Ο καρκίνος του παχέος εντέρου πρώιμης εμφάνισης (EOCRC), όπως αποκαλείται σε άτομα κάτω των 50 αντιπροσωπεύει τώρα περίπου το 10 τοις εκατό όλων των νέων περιπτώσεων παγκοσμίως. Αυτός ο αριθμός προβλέπεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2030, και τότε αναμένεται ο EOCRC να είναι η πιο κοινή μορφή θανατηφόρου καρκίνουγ για ανθρώπους ηλικίας 20 έως 49 ετών. 

Ο λόγος για αυτήν την αύξηση παραμένει αδιευκρίνιστος σε μεγάλο βαθμό, αλλά ένα φιλόδοξο νέο έργο εξετάζει πιθανές αιτίες – καθώς και την ιδέα ότι ο καρκίνος του παχέος εντέρου πρώιμης εμφάνισης (EOCRC) μπορεί να είναι μια ξεχωριστή και πιο επιθετική μορφή της νόσου. Εν τω μεταξύ, καθώς ο τακτικός έλεγχος επεκτείνεται σε νεότερες ομάδες – τον Ιανουάριο, η Αγγλία μείωσε την ηλικία ελέγχου στα 50 – και εγκρίνονται νέες, λιγότερο επεμβατικές δοκιμές, υπάρχει ελπίδα ότι οι χειρότερες προβλέψεις μπορούν να αποφευχθούν. 

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένας γενικός όρος για τους καρκίνους του παχέος εντέρου και του ορθού. Το 2022 το έτος για το οποίο είναι διαθέσιμα τα πιο πρόσφατα στοιχεία καταγράφηκαν περίπου 1,9 εκατομμύρια νέες διαγνώσεις παγκοσμίως, κάνοντας τον CRC τον τρίτο πιο κοινό καρκίνο μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και του γυναικείου μαστού. Περισσότεροι από 900.000 άνθρωποι πέθαναν από αυτόν τον καρκίνο την ίδια χρονιά, γεγονός που αντανακλά τη θανατηφόρο του φύση – παρά τις προόδους στη θεραπεία, σκοτώνει περίπου το ήμισυ των ατόμων που προσβάλλει. 

Η αύξηση του EOCRC παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 2003 σε μια ανάλυση στατιστικών καρκίνου που συγκεντρώθηκαν μεταξύ 1973 και 1999 στις ΗΠΑ. Αυτό αποκάλυψε ότι για άτομα ηλικίας 60 και άνω, τα ποσοστά του καρκίνου του παχέος εντέρου ήταν σταθερά και τα ποσοστά του καρκίνου του ορθού μειώνονταν εν μέρει λόγω πιο ενεργών προγραμμάτων ελέγχου. «Ο έλεγχος του καρκίνου του παχέος εντέρου σίγουρα έχει αποτελέσει μια επιτυχημένη ιστορία» λέει ο Andrew Chan, ειδικός στον καρκίνο του γαστρεντερικού στο Massachusetts General Hospital στη Βοστώνη. 

Αλλά η ανάλυση βρήκε επίσης ότι μεταξύ των ατόμων ηλικίας 20 έως 40 ετών και οι δύο τύποι καρκίνου αυξάνονταν, με τον καρκίνο του ορθού να αυξάνεται κατά 75%. Οι ερευνητές σημείωσαν ότι και οι δύο τύποι ήταν ακόμα πολύ λιγότερο συχνοί στους νεότερους ανθρώπους γενικά, αλλά υπήρχε μια σαφής τάση. Παρόμοιες αυξήσεις ανακαλύφθηκαν σύντομα σε πολλές χώρες με υψηλότερο εισόδημα, συμπεριλαμβανομένων της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας, του Καναδά και του Ηνωμένου Βασιλείου και η αύξηση συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Στις ΗΠΑ ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι τώρα η κύρια αιτία θανάτων από καρκίνο στους άνδρες κάτω των 50 από την τέταρτη κύρια αιτία θανάτων από καρκίνο στα τέλη της δεκαετίας του 1990. 

Αντίκτυπος από γενιά σε γενιά 

Οι αυξανόμενοι ρυθμοί του EOCRC δεν περιορίζονται πλέον μόνο σε αυτές τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Η πιο πρόσφατη ανάλυση εξέτασε δεδομένα από 50 χώρες και περιοχές και διαπίστωσε ότι αυτό αποτελεί αυξανόμενο πρόβλημα σε 27 από αυτές. Η λίστα περιλαμβάνει τώρα και ορισμένες χώρες μεσαίου εισοδήματος, όπως η Λευκορωσία, ο Ισημερινός και η Τουρκία. 

«Είναι επιβεβαίωση όσων ήδη γνωρίζαμε, ότι οι ρυθμοί αυξάνονται σε πολλές χώρες, περισσότερο σε χώρες με υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη, αλλά και αυξανόμενα και σε χώρες μεσαίου εισοδήματος», λέει η ερευνήτρια διαγνωστικής καρκίνου Sarah Bailey από το Πανεπιστήμιο του Exeter στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία δεν ήταν συγγραφέας της μελέτης. Ο ετήσιος παγκόσμιος ρυθμός αύξησης των νέων διαγνώσεων στους κάτω των 50 ετών κυμαίνεται από περίπου 1% έως 4%, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο, με τους ταχύτερους ρυθμούς αύξησης να παρατηρούνται στα άτομα κάτω των 30.  

Πιθανοί παράγοντες που προκαλούν την αύξηση 

“Από τη δεκαετία του 1950, οι άνθρωποι σε περιοχές του κόσμου που έχουν παρατηρήσει αυτή την αύξηση υπήρξαν μάρτυρες σημαντικών αλλαγών στον τρόπο ζωής τους” σημειώνει η Μάνον Σπάντερ, ερευνήτρια ογκολογίας του γαστρεντερικού στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Erasmus στο Ρότερνταμ. Οι άνθρωποι άρχισαν να καταναλώνουν περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε ίνες, κόκκινα κρέατα και αλκοόλ, ενώ επίσης παρατηρείται μείωση της άσκησης. Παράλληλα υπήρξε αύξηση στην παχυσαρκία και σε καταστάσεις όπως ο διαβήτης τύπου 2. 

Ταυτόχρονα η χρήση αντιβιοτικών εκτοξεύτηκε. Τα αντιβιοτικά μπορούν να έχουν σημαντική επίδραση στο μικροβίωμα του εντέρου και υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι διαταραχές στο μικροβίωμα είναι παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου σε οποιαδήποτε ηλικία. Παρόμοιοι παράγοντες κινδύνου είναι και οι φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn, οι οποίες έχουν επίσης αυξηθεί δραματικά στους νέους ανθρώπους, πιθανώς ως αποτέλεσμα παρόμοιων περιβαλλοντικών αλλαγών. 

Τα πιο ισχυρά στοιχεία υποδεικνύουν ότι η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2 και η υψηλή κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών είναι παράγοντες κινδύνου σύμφωνα με μια πρόσφατη ανασκόπηση που ηγήθηκε η Νάταλι Κουκ από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πέρυσι η πρωτοβουλία Cancer Grand Challenges δημιούργησε ένα πενταετές ερευνητικό έργο για το EOCRC με την ονομασία PROSPECT με στόχο να εντοπίσει τελικά τους παράγοντες κινδύνου, να κατανοήσει τους μηχανισμούς μέσω των οποίων προκαλούν την ασθένεια και τελικά να αναπτύξει νέες θεραπείες και διατροφικές παρεμβάσεις. 

Χαμηλή προσέλευση στον προληπτικό έλεγχο 

Το 2018 η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου συνέστησε να μειωθεί η ηλικία έναρξης του τακτικού προληπτικού ελέγχου από τα 50 στα 45 για να καλυφθούν τα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο από το EOCRC. Η Επιτροπή Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ ακολούθησε το παράδειγμα το 2021. Όμως η προσέλευση ήταν χαμηλή. Το 2021 το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα, λιγότερο από το 20% των επιλέξιμων ενηλίκων ηλικίας 45-49 είχαν πραγματοποιήσει τον προληπτικό έλεγχο τους. 

Το πιο σημαντικό είναι ότι τα άτομα, καθώς και οι γιατροί και οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να ενημερωθούν περισσότερο για τον κίνδυνο του EOCRC. “Υπάρχει ακόμα η αντίληψη ότι οι νέοι είναι πολύ νέοι για να αναπτύξουν καρκίνο του παχέος εντέρου“.  

*Με στοιχεία από το ΝewScientist.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.