Όλοι γνωρίζουν το Σύνδρομο της Στοκχόλμης, όταν οι όμηροι αναπτύσσουν δεσμό με τους απαγωγείς τους. Αλλά ποιος γνωρίζει τα δύο αντίθετά του; Το Σύνδρομο της Λίμα για παράδειγμα είναι όταν οι όμηροι αρχίζουν να συμπαθούν τους ομήρους. Και το Σύνδρομο του Λονδίνου είναι όταν οι όμηροι γίνονται υπερβολικά εριστικοί απέναντι στους απαγωγείς τους – συχνά με θανατηφόρα αποτελέσματα.
Συνολικά, δέκα πόλεις σε όλο τον κόσμο φέρουν ένα μοναδικό βάρος: έχουν μια ψυχολογική διαταραχή που πήρε το όνομά τους. Στο τεύχος Σεπτεμβρίου 2014 του Names, του περιοδικού της Αμερικανικής Εταιρείας Ονομάτων, ο Ernest Lawrence Abel τις απαρίθμησε και τις περιέγραψε. Τις ταξινόμησε σε τρεις κατηγορίες: τέσσερις που σχετίζονται με τον τουρισμό, τρεις που συνδέονται με καταστάσεις ομηρίας και τρεις «άλλες», όπως αναφέρει.
Σύνδρομο της Ιερουσαλήμ
Το Σύνδρομο της Ιερουσαλήμ, που αναφέρθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1930, επηρεάζει περίπου 100 επισκέπτες κάθε χρόνο. Από αυτούς, περίπου 40 πρέπει να νοσηλευτούν σε νοσοκομείο. Τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν λίγες εβδομάδες μετά την επίσκεψη. Με μοναδικό θρησκευτικό προσανατολισμό, το σύνδρομο αυτό εκδηλώνεται με το υποκείμενο να έχει αυταπάτες ότι είναι μια σημαντική βιβλική μορφή. Προηγούμενα παραδείγματα περιλαμβάνουν ανθρώπους που πίστευαν ότι ήταν η Παναγία , ο Μωυσής, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, ακόμη και ο ίδιος ο Ιησούς.
Οι πάσχοντες καταλήγουν να φωνάζουν κηρύγματα στο δρόμο, προειδοποιώντας τους περαστικούς για το τέλος του κόσμο και την ανάγκη για λύτρωση. Συχνά παθιασμένοι με τη σωματική καθαρότητα, κάποιοι ξυρίζουν όλες τις τρίχες από το σώμα τους, κάνουν επαναλαμβανόμενα μπάνια ή κόβουν ψυχαναγκαστικά τα νύχια στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών τους.
Το σύνδρομο της Ιερουσαλήμ προσβάλλει κυρίως τους Χριστιανούς, αλλά και τους Εβραίους, με κάποιες εμφανείς διαφορές. Για παράδειγμα, οι Ιουδαίοι έχουν μια διαφορετική συμπεριφορά: Οι Χριστιανοί φαντάζονται κυρίως ότι είναι χαρακτήρες από την Καινή Διαθήκη, ενώ οι Εβραίοι τείνουν να υποδύονται πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης.
Σύνδρομο του Παρισιού
Αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 2004, το σύνδρομο αυτό επηρεάζει κυρίως επισκέπτες που έρχονται για πρώτη φορά από την Ιαπωνία. Κατά μέσο όρο, αναφέρονται 12 περιπτώσεις κάθε χρόνο, κυρίως άτομα ηλικίας 30 ετών. Οι πάσχοντες εμφανίζουν συμπτώματα όπως άγχος, παραληρητικές ιδέες (συμπεριλαμβανομένης της πεποίθησης ότι έχει γίνει διάρρηξη και κλοπή στο δωμάτιο του ξενοδοχείου τους ή ότι είναι ο Λουδοβίκος ΙΔ’, ο βασιλιάς της Γαλλίας) και διάφορες άλλες παραισθήσεις.
Γιατί το σύνδρομο του Παρισιού επηρεάζει κυρίως τους Ιάπωνες τουρίστες; Ίσως είναι το τζετ λαγκ ή ένα αίσθημα ακραίας απογοήτευσης που εμφανίζεται στους τουρίστες όταν επισκέπτονται την πρωτεύουσα της Γαλλίας, οι οποίοι αισθάνονται ότι η πόλη δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες τους. Το φαινόμενο συμβαίνει κυρίως επειδή το Παρίσι είναι μια από τις πιο φωτογραφημένες πόλεις στον κόσμο, και ιδίως λόγω του τρόπου με τον οποίο η πόλη ρομαντικοποιείται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όχι μόνο οι ταινίες νουάρ, αλλά και οι σημερινές σειρές του Netflix, οι χιλιάδες αναρτήσεις στο Instagram και τα καθημερινά TikToks παρουσιάζουν την πόλη του φωτός ως μια πόλη που μοσχοβολά ακριβά αρώματα στην οποία καθώς περιπλανιέστε ανέμελα στα ηλιόλουστα και λουλουδιασμένα Ηλύσια Πεδία, σχεδόν νομοτελειακά θα συναντήσετε τον έρωτα της ζωής σας και στις παριζιάνικες συνοικίες δεν θα αντικρύζετε τίποτα άλλο πέρα από πανέμορφα και φινετσάτα μοντέλα να πίνουν καφέ και να καπνίζουν το δέκατο τσιγάρο της ημέρας.
Αν και όλο αυτό ακούγεται σαν όνειρο, οι δρόμοι του Παρισιού δεν μυρίζουν καθόλου με το Coco Mademoiselle της Chanel, ενώ τα περιστέρια δεν θα σας αποφύγουν, χαρίζοντάς σας μια άκρως κινηματογραφική εμπειρία.
Στην πραγματικότητα, η πόλη του φωτός δεν είναι και τόσο φωτεινή. Αντιμετωπίζει αμέτρητα κοινωνικά προβλήματα, όπως εγκληματικότητα, φτώχεια, ανισότητα, ακαθαρσία, κι επίσης τους κατοίκους της τους διέπει τεράστια αδιαφορία -που πολλές φορές φτάνει στα όρια της εχθρότητας- για τους τουρίστες.
Επιπλέον, σε αυτό συμβάλλει επίσης ο βαθμός γλωσσικής δυσκολίας μεταξύ των Ιαπώνων επισκεπτών και των Παριζιάνων οικοδεσποτών τους. Ίσως λίγο (ή μάλλον πολύ) από όλα αυτά μαζί.
Το πρόβλημα είναι τόσο σοβαρό που η ιαπωνική πρεσβεία στο Παρίσι αναγκάστηκε να διατηρεί μια 24ωρη τηλεφωνική γραμμή, βοηθώντας τους πληγέντες συμπατριώτες της να βρουν την κατάλληλη περίθαλψη. Οι περισσότεροι ασθενείς ανακάμπτουν μετά από λίγες ημέρες ξεκούρασης. Κάποιοι ωστόσο επηρεάζονται τόσο πολύ που η μόνη θεραπεία γι’ αυτούς είναι η άμεση επιστροφή στην Ιαπωνία.
Σύνδρομο της Φλωρεντίας
Το σύνδρομο αυτό, που αναφέρθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1980 και έκτοτε έχει παρατηρηθεί περισσότερες από 100 φορές, πλήττει κυρίως δυτικοευρωπαίους τουρίστες ηλικίας από 20 έως 40 ετών, ενώ οι Αμερικανοί επισκέπτες φαίνεται να επηρεάζονται λιγότερο. Το σύνδρομο αυτό είναι μια έντονη αντίδραση που προκαλείται από την προσμονή και στη συνέχεια από την εμπειρία του πολιτιστικού πλούτου της πόλης. Οι πάσχοντες συχνά μεταφέρονται στο νοσοκομείο κατευθείαν από τα μουσεία της Φλωρεντίας.
Τα ήπια συμπτώματα περιλαμβάνουν ταχυπαλμία, ζάλη, τάση για λιποθυμία και παραισθήσεις. Ωστόσο, περίπου τα δύο τρίτα των πασχόντων αναπτύσσουν παρανοϊκή ψύχωση. Οι περισσότεροι πάσχοντες μπορούν να επιστρέψουν στο σπίτι τους μετά από λίγες ημέρες ξεκούρασης στο κρεβάτι.
Η πάθηση αυτή είναι επίσης γνωστή ως «Σύνδρομο του Σταντάλ», από το όνομα του Γάλλου συγγραφέα που περιέγραψε το φαινόμενο κατά την επίσκεψή του στη Φλωρεντία το 1817. Όταν επισκέφθηκε τον χριστιανικό ναό Βασιλική του Τιμίου Σταυρού, όπου είναι θαμμένοι ο Μακιαβέλι, ο Μιχαήλ Άγγελος και ο Γαλιλαίος, «βρισκόμουν σε ένα είδος έκστασης… έφτασα στο σημείο όπου βιώνει κανείς ουράνιες εμπειρίες… περπατούσα με το φόβο να μην πέσω», γράφει.
Σύνδρομο της Βενετίας
Μάλλον πιο νοσηρή από τις προηγούμενες καταστάσεις, το Σύνδρομο της Βενετίας περιγράφει τη συμπεριφορά ανθρώπων που ταξιδεύουν στη Βενετία με τη ρητή πρόθεση να αυτοκτονήσουν στην πόλη.
Μόνο μεταξύ 1988 και 1995, 51 ξένοι επισκέπτες διαγνώστηκαν με αυτό το σύνδρομο. Τα άτομα αυτά αποτελούνταν τόσο από άνδρες όσο και γυναίκες, αλλά η μεγαλύτερη ομάδα προερχόταν από τη Γερμανία. Ενδεχομένως, αυτό να οφείλεται στην πολιτιστική επίδραση του μυθιστορήματος του Γερμανού συγγραφέα Τόμας Μαν «Θάνατος στη Βενετία», το οποίο στη συνέχεια μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο. Ωστόσο, άλλοι κάποιοι προέρχονταν από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τη Γαλλία, καθώς και από άλλες χώρες. Συνολικά, δυστυχώς 16 από αυτούς πέτυχαν την αποστολή τους κι αυτοκτόνησαν.
Σύμφωνα με την έρευνα που διεξήχθη σχετικά με το φαινόμενο – κυρίως μέσα από τις συνεντεύξεις 35 επιζώντων – φάνηκε ότι «στη συλλογική φαντασία των ρομαντικών ανθρώπων, η σύνδεση της Βενετίας με την παρακμή, ήταν ένα σύμβολο που επαναλαμβανόταν».
Σύνδρομο της Στοκχόλμης
Τρία συναφή σύνδρομα πόλεων συνδέονται με καταστάσεις ομηρίας, με πιο διάσημο αυτό της σουηδικής πρωτεύουσας. Σύμφωνα με το άρθρο στο Names, περίπου ένας στους τέσσερις από αυτούς που κακοποιούνται, απαγάγονται ή κρατούνται όμηροι, αναπτύσσουν συναισθηματικό δεσμό ή αίσθημα αφοσίωσης προς τους απαγωγείς ή τους θύτες τους. Ορισμένοι μάλιστα αρχίζουν να συνεργάζονται ενεργά, περνώντας τα όρια, και αλλάζοντας ρόλους από θύμα σε θύτη.
Το σύνδρομο αυτό πήρε το όνομά του μετά από μια ληστεία τράπεζας που μετατράπηκε σε κατάσταση ομηρίας στη Στοκχόλμη το καλοκαίρι του 1973. Οι ληστές κράτησαν ομήρους τέσσερις υπαλλήλους της τράπεζας για έξι ημέρες. Οι όμηροι δέθηκαν με δυναμίτη και κλείστηκαν σε ένα θησαυροφυλάκιο. Μετά τη διαπραγμάτευση για την παράδοση των ληστών, οι όμηροι δήλωσαν ότι ένιωθαν περισσότερο φόβο για την αστυνομία, συγκέντρωσαν χρήματα για την υπεράσπιση των απαγωγέων και αρνήθηκαν να καταθέσουν εναντίον τους. Μάλιστα, μια γυναίκα από τους ομήρους αρραβωνιάστηκε έναν από τους απαγωγείς της.
Ως όρος εμφανίστηκε στα λεξικά το 1974, όταν χρησιμοποιήθηκε από τους δικηγόρους της Πάτι Χιρστ, κληρονόμου του μεγιστάνα William Randoplh Hearst, δημιουργού της μεγαλύτερης επιχείρησης εφημερίδων, περιοδικών και κινηματογραφικών ταινιών του κόσμου. Είχε απαχθεί από τον ακροαριστερό οργανισμό Symbionese Liberation Army (Συμβιωτικός Απελευθερωτικός Στρατός). Στους 19 μήνες της ομηρίας, η έφηβη κληρονόμος «άλλαξε πλευρά» και τελικά τους βοήθησε να ληστέψουν μια τράπεζα.
Σύνδρομο της Λίμα
Λιγότερο γνωστό, το σύνδρομο της Λίμα περιγράφει το ακριβώς αντίθετο του συνδρόμου της Στοκχόλμης – δηλαδή, οι απαγωγείς αναπτύσσουν θετικούς δεσμούς με τους ομήρους τους. Η ονομασία αναφέρεται σε μια περίπτωση ομηρίας που είχε λάβει χώρα στην πρωτεύουσα του Περού τον Δεκέμβριο του 1996, όταν μέλη του Επαναστατικού Κινήματος Tupac Amaru πήραν ομήρους 600 επισκέπτες της ιαπωνικής πρεσβείας.
Οι απαγωγείς συμπάθησαν τόσο πολύ τους καλεσμένους που άφησαν τους περισσότερους από αυτούς να φύγουν μέσα σε λίγες ημέρες, συμπεριλαμβανομένων ατόμων υψηλού κύρους, όπως η μητέρα του τότε προέδρου του Περού. Μετά από τέσσερις μήνες παρατεταμένων διαπραγματεύσεων, όλοι οι όμηροι, εκτός από έναν, απελευθερώθηκαν. Η ομηρία επιλύθηκε μετά από επιδρομή των ειδικών δυνάμεων, κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους δύο εκ των ομήρων και ένας κομάντο.
Σύνδρομο του Λονδίνου
Το Σύνδρομο του Λονδίνου περιγράφεται ως το αντίθετο τόσο του Συνδρόμου της Στοκχόλμης όσο και του Συνδρόμου της Λίμα, καθώς περιλαμβάνει την ανάπτυξη αρνητικών συναισθημάτων των απαγωγέων προς τους ομήρους τους. Στην πραγματικότητα, το Σύνδρομο του Λονδίνου περιγράφει με μεγαλύτερη ακρίβεια μια κατάσταση κατά την οποία οι όμηροι προκαλούν τους απαγωγείς τους να τους σκοτώσουν, ενοχλώντας, συζητώντας ή προκαλώντας τους ή προσπαθώντας συνεχώς να δραπετεύσουν.
Το όνομα προέρχεται από την πολιορκία της ιρανικής πρεσβείας στο Λονδίνο το 1981, κατά την οποία ένας από τους 26 ομήρους διαφωνούσε επανειλημμένα με τους απαγωγείς του, παρά τις εκκλήσεις των άλλων. Όταν οι απαγωγείς αποφάσισαν να σκοτώσουν έναν από τους ομήρους τους για να προωθήσουν τα αιτήματά τους, πυροβόλησαν τον συγκεκριμένο όμηρο που τους προκαλούσε, πετώντας το πτώμα του στο δρόμο.
Η εκτέλεση προκάλεσε ένοπλη επέμβαση των αστυνομικών δυνάμεων, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν κι άλλοι όμηροι.
Σύνδρομο του Άμστερνταμ
Τα τρία σύνδρομα της κατηγορίας «άλλα» σχετίζονται καθαρά με μεταφορικό τρόπο με την πόλη από την οποία πήραν το όνομά τους.
Το Σύνδρομο του Άμστερνταμ αναφέρεται στη συμπεριφορά των ανδρών που μοιράζονται φωτογραφίες των γυμνών συζύγων τους ή των ίδιων που κάνουν σεξ με τις συζύγους τους, χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Ο όρος πιστεύεται ότι παραπέμπει στην περιοχή του Κόκκινων Φαναριών του Άμστερνταμ, όπου οι σεξεργάτριες εκτίθενται πίσω από τα παράθυρα.
Η ονομασία αυτή επινοήθηκε από έναν σεξολόγο του Πανεπιστημίου La Sapienza στην Ιταλία και δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 2008 σε συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σεξολογίας στη Ρώμη. Κατά τη στιγμή της συγγραφής του άρθρου, το σύνδρομο δεν είχε μελετηθεί επαρκώς. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως για να περιγράψει Ιταλούς άνδρες, οι οποίοι αναρτούσαν τις εν λόγω εικόνες στο διαδίκτυο.
Σύνδρομο του Μπρούκλιν
Ο όρος αυτός επινοήθηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από ψυχιάτρους του Πολεμικού Ναυτικού, οι οποίοι παρατήρησαν ορισμένα χαρακτηριστικά και μοτίβα συμπεριφοράς σε ένα τμήμα των ανδρών που στρατολογούνταν για στρατιωτική θητεία. Αρχικά, τα χαρακτηριστικά αυτά θεωρήθηκαν ότι ήταν ψυχοπαθολογικά. Τελικά, επειδή εμφανίζονταν με τέτοια συχνότητα, αναγνωρίστηκε ότι σχετίζονταν με τους τόπους καταγωγής των εν λόγω ανδρών: πόλεις όπου, λόγω συγκεκριμένων πολιτισμικών συνθηκών, η ανδρική προσωπικότητα κλίνει προς το να είναι υπερβολικά εριστική ή υπερβολικά επιθετική.
Σύνδρομο του Ντιτρόιτ
Το σύνδρομο του Ντιτρόιτ είναι μια μορφή ηλικιακής διάκρισης κατά την οποία εργαζόμενοι ορισμένης ηλικίας αντικαθίστανται από πιο νέους, που είναι πιο γρήγοροι και σωματικά πιο δυνατοί. Επιπλέον στις περισσότερες περιπτώσεις, οι νεότεροι διαθέτουν νέες δεξιότητες που ταιριάζουν καλύτερα στον σύγχρονο εργασιακό χώρο. Το σύνδρομο, που αναφέρθηκε το 2011, πήρε το όνομά του από το Ντιτρόιτ, και πιο συγκεκριμένα από τη φήμη του ως κόμβου κατασκευής αυτοκινήτων, όπου σε τακτική βάση τα νεότερα μοντέλα αντικαθιστούσαν τα παλαιότερα.
Με πληροφορίες από το περιοδικό Names
