Όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας ανησυχήσαμε για το «τι θα πει ο κόσμος;», ακόμα και όσοι από εμάς σιχαινόμαστε την  έκφραση, και όλες τις μικροαστικές της προεκτάσεις. Ανησυχήσαμε για το τι σκέφτονται οι συνάδελφοί μας για το ντύσιμό μας ή αν πετάξαμε καμία «κοτσάνα» σε ένα πρώτο ραντεβού. Η κοινωνία μας επικεντρώνεται στην γνώμη των άλλων ανθρώπων, πράγμα που είναι δύσκολο να αγνοηθεί – αλλά ο φόβος γι’ αυτήν μας κρατάει επίσης πίσω από τις πλήρεις δυνατότητές μας.

Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως “FOPO”, ή φόβος της γνώμης των άλλων, μια έννοια που ονομάστηκε από τον ψυχολόγο Michael Gervais, ο οποίος έχει επίσης γράψει ένα βιβλίο σχετικά με το θέμα, “The First Rule of Mastery: Stop Worrying About What People Think of You” (“Ο πρώτος κανόνας του υψηλού επιπέδου: Σταματήστε να ανησυχείτε για το τι σκέφτονται οι άνθρωποι για εσάς”).

«Τι θα πει ο κόσμος;»

Το FOPO είναι «κυρίως ένας προληπτικός μηχανισμός που χρησιμοποιούμε και μια προκαταρκτική διαδικασία για να γινόμαστε αρεστοί, ούτως ώστε να αποφύγουμε την απόρριψη», δήλωσε ο Gervais στη HuffPost. «Και χαρακτηρίζεται κυρίως από μια υπερεπιφυλακτικότητα και κοινωνική ετοιμότητα – και αυτό που καταλήγουμε να κάνουμε είναι να αναζητούμε να βρούμε αποδοχή».

Για παράδειγμα, μπορεί να πέφτετε στην παγίδα του FOPO κάθε φορά που πανικοβάλλεστε για ένα γραπτό μήνυμα που γράφει «OK» ή μπορεί να παρατηρείτε το πρόσωπο του φίλου σας για τυχόν αρνητικές αντιδράσεις σε μια αστεία ιστορία που μόλις είπατε.

 «Και ο λόγος που το κάνουμε αυτό είναι επειδή, πριν από πολύ καιρό, ο εγκέφαλός μας συνέδεσε την ασφάλεια με το ανήκειν. Αν μας έδιωχναν από τη φυλή … ήταν σχεδόν θανατική καταδίκη να προσπαθήσουμε να επιβιώσουμε μόνοι μας στη φύση ή ακόμα και με μια χούφτα ανθρώπων», εξήγησε ο Gervais. Το να «απορριφθείς από ένα άλλο άτομο τώρα δεν αποτελεί σχεδόν θανατική καταδίκη, αλλά εξακολουθεί να μοιάζει έτσι».

Ενώ ο Gervais επινόησε τον όρο, η Aparna Sagaram, αδειούχος θεραπεύτρια γάμου και οικογένειας και ιδιοκτήτρια του Space to Reflect, δήλωσε ότι η έννοια είναι επίσης εμφανής στη δουλειά της με τους πελάτες της. «Αυτό είναι τόσο οικείο για πολλές … οικογένειες μεταναστών, όπου αυτή η έννοια του “τι θα σκεφτεί ο κόσμος” έχει απλώς ριζώσει μέσα μας εδώ και αιώνες».

Ενώ ο Gervais επινόησε τον όρο, η Aparna Sagaram, αδειούχος θεραπεύτρια γάμου και οικογένειας και ιδιοκτήτρια του Space to Reflect, δήλωσε ότι η έννοια είναι επίσης εμφανής στη δουλειά της με τους πελάτες της. «Αυτό είναι τόσο οικείο για πολλές … οικογένειες μεταναστών, όπου αυτή η έννοια του «τι θα σκεφτεί ο κόσμος» έχει απλώς ριζώσει μέσα μας εδώ και αιώνες».

Η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι επίσης μέρος αυτού του φαινομένου, δήλωσε η Sagaram. Μεταξύ likes, αιτημάτων για follow και comments, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κυριολεκτικά ένα κάλεσμα για επιβεβαίωση από τους άλλους. «Και δεν έχει να κάνει πια τόσο με το τι είναι καλύτερο για εσάς, αλλά με το τι είναι ίσως καλύτερο για το πώς θα σας βλέπουν οι άλλοι», σύμφωνα με την Sagaram.

Οι 3 διαστάσεις του FOPO

Σύμφωνα με τον Gervais, υπάρχουν τρεις διαστάσεις του FOPO: Η πρώτη είναι η προληπτική φάση, η οποία είναι τα συναισθήματα και οι σκέψεις που τρέχουν στο μυαλό σας καθώς ετοιμάζεστε για μια κοινωνική κατάσταση.

«Η δεύτερη φάση είναι ο έλεγχος», δήλωσε ο Gervais. «Έτσι, όταν είσαι πραγματικά με κάποιον, ελέγχεις τον τόνο της φωνής του, τις μικρο-εκφράσεις, τη γλώσσα του σώματός του – και ελέγχεις για να δεις αν είσαι εντάξει, σε αντίθεση με τον έλεγχο για να καταλάβεις πραγματικά το περιεχόμενο αυτού που λέει ή τα συναισθήματα πίσω από το περιεχόμενο αυτού που λέει». (Γι’ αυτό, είπε, ξεχνάμε τα ονόματα των ανθρώπων. Εστιάζουμε περισσότερο στη δική μας επιβίωση παρά στην πραγματική ακρόαση).

«Αυτή η φάση της πρόβλεψης και αυτή η φάση του ελέγχου είναι εξαντλητικές. Είναι πολύ κουραστικές. Γίνεσαι ένας δαπανηρός οργανισμός ώστε να λειτουργήσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η κόπωση έχει καταβάλει τόσους πολλούς από εμάς», πρόσθεσε.

Η τρίτη φάση είναι γνωστή ως η φάση της ανταπόκρισης. «Αν αισθάνεστε ότι μπορεί να σας απορρίψουν ή ότι μπορεί να σας κοιτάξουν κάπως στραβά … αυτό που οι άνθρωποι καταλήγουν να κάνουν είναι να αλλάζουν μορφή ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν», εξήγησε ο Gervais. Αυτό για παράδειγμα μπορεί να έχει να κάνει με το να γελάς με αστεία που δεν βρίσκεις αστεία ή να παριστάνεις ότι έχεις δει μια ταινία για την οποία μιλάνε όλοι οι άλλοι, ώστε να μην φαίνεσαι άσχετος.

FOPO

Τα σημάδια ότι έχετε FOPO

Σίγουρα όμως δεν είστε οι μόνοι που έχετε FOPO. Πόσοι άνθρωποι μπορούν να ισχυριστούν ότι δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για το τι σκέφτονται οι άλλοι γι’ αυτούς; Μάλλον κανείς. Και ούτε θα ήταν ρεαλιστικό να αγνοήσουμε εντελώς τις απόψεις των άλλων, δήλωσε η Sagaram.

«Ζούμε έχοντας σχέσεις, ζούμε σε κοινότητες … είμαστε πάντα σε αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους, οπότε είναι δύσκολο να αδιαφορήσουμε πλήρως για το τι σκέφτονται οι άνθρωποι, αλλά αυτό που είναι σημαντικό είναι να αναγνωρίσουμε σε πιο βαθμό επιτρέπουμε τη γνώμη κάποιου να μας επηρεάσει», πρόσθεσε η Sagaram.

Πώς μπορείτε λοιπόν να καταλάβετε αν επιτρέπετε στη γνώμη κάποιου άλλου να θέσει σε κίνδυνο την αυθεντικότητα σας; Σύμφωνα με τον Gervais, υπάρχουν πολλά σημάδια που δείχνουν ότι έχετε FOPO, αλλά εδώ είναι μερικά συνηθισμένα παραδείγματα:

– Τσεκάρετε συνεχώς το τηλέφωνό σας για να φαίνεστε σημαντικός ή απασχολημένος – «αυτό είναι ένα αστείο μικρό κοινωνικό παιχνίδι για να μην είστε εντελώς ευάλωτοι και κοινωνικά αδέξιοι», δήλωσε η Gervais.

– Γελάτε με ένα αστείο που στην πραγματικότητα δεν το βρίσκετε αστείο.

– Πίνετε ασταμάτητα σε ένα πάρτι ακόμα και όταν δεν το θέλετε.

– Αγχώνεστε καθώς προσπαθείτε να παραγγείλετε σε μια καφετέρια για να βεβαιωθείτε ότι θα το κάνετε σωστά και δεν θα καθυστερήσετε την ουρά πίσω σας.

– Μένετε μέχρι αργά στη δουλειά επειδή το αφεντικό σας είναι ακόμα εκεί.

– Λέτε ψέματα για την ηλικία σας στη δουλειά σας σε έναν κλάδο που διοικείται από νεότερους ανθρώπους.

– Προσποιείστε ότι έχετε δει μια ταινία την οποία στην πραγματικότητα δεν την έχετε δει ποτέ.

Εν ολίγοις, FOPO είναι οτιδήποτε κάνετε για να αποφύγετε να φαίνεστε ανάητοι μπροστά σε άλλους ανθρώπους ή οτιδήποτε κάνετε για να αποφύγετε πιθανή απόρριψη από μια παρέα. «Αντί να εστιάζουμε στις δικές μας σκέψεις, τα δικά μας συναισθήματα και τις δικές μας εμπειρίες, επικεντρωνόμαστε στο τι μπορεί να σκέφτεται ή να μην σκέφτεται κάποιος άλλος για εμάς», δήλωσε ο Gervais.

Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι δεν ασχολούνται μαζί σας όσο νομίζετε. «Αυτή η ιδέα ότι αισθανόμαστε λες και βρισκόμαστε υπό το φως της δημοσιότητας … λες και οι άλλοι μας παρακολουθούν, μας κρίνουν και μας επικρίνουν διαρκώς, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο κριτικοί και επικριτικοί όσο νομίζουμε – επειδή αυτοί θεωρούν ότι τους κρίνετε και τους επικρίνετε εσείς», δήλωσε ο Gervais.

Παρ’ όλα αυτά, το να ανησυχείς υπερβολικά για τις απόψεις των άλλων οδηγεί στο να ακολουθήσεις έναν δρόμο που δεν είναι ο δικός σου. Μπορεί να κυνηγάτε τα όνειρα και την αποδοχή των άλλων αντί για τις δικές σας επιθυμίες, εξήγησε ο Gervais, και μπορεί να περάσετε τη ζωή σας «όντας αυτό που νομίζουμε ότι οι άνθρωποι θέλουν να είμαστε, παρά αυτό που πραγματικά είμαστε».

Πώς να ανησυχείτε λιγότερο για τη γνώμη των άλλων

Τα καλά νέα είναι πως αν θέλετε να ανησυχείτε λιγότερο για τη γνώμη των άλλων, το πρώτο βήμα – η συνειδητοποίηση – είναι πιθανό να συμβαίνει ήδη αυτή τη στιγμή που διαβάζετε αυτό το άρθρο.

«Και μόνο που γνωρίζετε αυτή την έννοια, ότι υπάρχει μια ονομασία γι’ αυτό … αρχίζει να αποφορτίζεται η δύναμη της γνώμης των άλλων, και έτσι η συνειδητοποίηση είναι πάντα το σημείο αφετηρίας για την αλλαγή», δήλωσε ο Gervais.

Είναι επίσης σημαντικό να ακονίσετε τις δεξιότητες που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των δύσκολων συναισθημάτων που μπορεί να προκύψουν κατά την αντιμετώπιση του FOPO, όπως το άγχος ή η νευρικότητα. Το να δουλέψετε την αναπνοή και την αυτο-ομιλία σας, μπορεί να σας βοηθήσει στο να επικεντρωθείτε κατά τη διάρκεια των στιγμών που αισθάνεστε καταβεβλημένοι, δήλωσε ο Gervais.

Αν παλεύετε με το FOPO, μπορείτε να σκεφτείτε επίσης με τι μπορείτε να ταυτιστείτε. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια ταυτότητα που βασίζεται στις επιδόσεις, επειδή ζούμε σε μια κουλτούρα που βασίζεται στις επιδόσεις.

Αυτό το είδος ταυτότητας έχει τις ρίζες του στο πόσο καλά τα καταφέρνεις, όχι στο ποιος είσαι.

«Η μετατόπιση από μια ταυτότητα βασισμένη στην απόδοση σε μια ταυτότητα βασισμένη στον σκοπό, η οποία αποτελεί ένα μικρό μέρος από κάτι πολύ μεγαλύτερο, και η σύνδεση με αυτό τείνει να ανακουφίζει την ένταση του FOPO», δήλωσε ο Gervais.

Για το λόγο αυτό, λέει η Sagaram, μπορεί να είναι χρήσιμο να επαναπροσδιορίσετε τις αξίες σας. Να ταξινομήσετε τις δικές σας αξίες και πεποιθήσεις σε σχέση με αυτά που σας έχει πει η κοινωνία.

Η Sagaram πρόσθεσε ότι το να έχεις αυτοπεποίθηση μπορεί να είναι ένας τρόπος να κατανοήσεις τις αξίες σου και, έτσι, να νοιάζεσαι λιγότερο για τις απόψεις των άλλων. Με αυτόν τον τρόπο, θα πιστεύετε στον εαυτό σας και θα ξέρετε ότι εσείς ξέρετε τι είναι καλύτερο για εσάς, όχι κάποιος άλλος.

«Όσο πιο αυθεντικός είσαι, τόσο πιο εύκολο είναι να δείχνεις ικανός», δήλωσε η Sagaram. «Και αν εμφανίζεσαι πιο ικανός, είναι λιγότερο πιθανό να νοιάζεσαι για το τι σκέφτονται οι άλλοι, επειδή νιώθεις ασφαλής με τον εαυτό σου».

 

Δείτε επίσης: Πείτε «αντίο» στο FOMO! Ήρθε το JOMO