Ένας από τους μεγαλύτερους αστρονόμους όλων των εποχών, ο άνθρωπος που κατάλαβε τους νόμους της κίνησης των πλανητών γύρω από τον ήλιο, ο Johannes Kepler, χρησιμοποίησε τις γνώσεις και την ευφυία του και για έναν άλλον σκοπό πέρα από την επιστήμη: τον έρωτα και την ευτυχισμένη ζωή με το έτερον ήμισυ. Περισσότερα από 400 χρόνια αργότερα, οι τρεις νόμοι του για την κίνηση των πλανητών εξακολουθούν να διδάσκονται και να μελετώνται σε όλο τον κόσμο.
Εκτός από το να δημιοργήσει ένα μοντέλο λειτουεργίας του Ηλιακού μας συστήματος, χρησιμοποίησε επίσης τη μαθηματική του ικανότητα για να λύσει ένα πολύ διαφορετικό επίγειο πρόβλημα που πολλοί από εμάς αντιμετωπίζουμε ακόμα στη ζωή μας εδώ στον πλανήτη Γη: πότε είναι η βέλτιστη στιγμή για να παντρευτεί κάποιος, υποθέτοντας ότι στόχος είναι η μεγιστοποίηση της ευτυχίας στη ζωή μας.
Ο Kepler δεν θεώρησε πως το να ακολουθήσεις τον έρωτα, τα συναισθήματα ή την καρδιά σου θα δημιουργούσε τις καλύτερες και ιδανικότερες συνθήκες. Έβαλε σε εφαρμογή τις μαθηματικές του γνώσεις και δημιούργησε έναν κανόνα που με βάση τη στατιστική θα οδηγούσε στην σωστή επιλογή συντρόφου.
Προσπαθώντας να επικέξει ποιο άτομο θα παντρευτεί, ο Kepler αναγνώρισε ότι τόσο η πολύ μεγάλη αναμονή όσο και η επιλογή πολύ νωρίς οδήγησαν σε μη βέλτιστα αποτελέσματα. Έτσι δημιούργησε έναν κανόνα με βάση τον οποίο θα επέλεγε από όσα άτομα γνώριζε τη σύντροφο της ζωής του.
Πρόκειται για τον κανόνα γνωστό στα μαθηματικά ως “ο κανόνας του 37%”
Ανεξάρτητα από το πόσο σας αρέσει οποιαδήποτε από τις πρώτες επιλογές που σας παρουσιάζονται, θα πρέπει να απορρίψετε μονομερώς το πρώτο 37% — τεχνικά, το πρώτο 36,788% — όλων των επιλογών που αντιμετωπίζετε.
Ωστόσο, θα πρέπει να θυμάστε ποια είναι η καλύτερη επιλογή που έχετε δει μέχρι στιγμής, και αυτό θα πρέπει να χρησιμεύσει ως πρότυπο σύγκρισης.
Στη συνέχεια, την επόμενη φορά που θα συναντήσετε μια επιλογή που θεωρείτε ότι είναι ανώτερη από την προηγούμενη “καλύτερη επιλογή’ που έχετε στο μυαλό σας θα πρέπει να επιλέξετε αυτήν την επιλογή και να μην κοιτάξετε ποτέ πίσω.
Παρόλο που θα εξακολουθείτε να έχετε πιθανότητες για ένα κακό αποτέλεσμα, όπου είτε εμφανίζεται καλύτερος υποψήφιος από την επιλογή που θα ολοκληρώσετε ή δεν εμφανιστεί ποτέ ανώτερος υποψήφιος από αυτόν που απορρίψατε νωρίτερα, αυτή η στρατηγική θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητές σας να επιλέξετε τη καλύτερη δυνατή επιλογή που θα συναντήσετε στη ζωή σας.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα:
Φανταστείτε ότι είστε single και θέλετε μια σχέση (μπορεί να μην απαιτείται φαντασία). Αποφασίζετε ότι θα πάτε σε 10 διαφορετικά ραντεβού σε μερικούς μήνες.
Ο κανόνας του 37% μας λέει ότι πρέπει να πάτε στα τρία πρώτα, να περάσετε όμορφα, να γνωρίσετε τον άλλον, αλλά να μην κανονίσετε δεύτερο ραντεβού με κανέναν από αυτούς. Γιατί σύμφωνα με τα μαθηματικά μοντέλα, σίγουρα υπάρχει κάτι καλύτερο και πιο ιδανικό για σένα.
Αυτό που ουσιαστικά μας λέει ο κανόνας του 37% είναι ότι το επόμενο καλύτερο πρώτο ραντεβού σε σχέση με τα 3 πρώτα που έχεις απορρίψει, (όποιο και αν είναι αυτό) θα είναι και το άτομο που θα αξίζει να προσπαθήσεις να κάνεις σχέση.
Ο κανόνας αυτός που έλυνε το πρόβλημα του γάμου, δημιουργήθηκε σε μία τελείως διαφορετική εποχή
Ενώ σήμερα οι σχέσεις έχουν εξελιχθεί, το διαζύγιο είναι ένα σύνηθες φαινόμενο και οι άνθρωποι πιο ανοιχτοί σε νέες μορφές διασυνδέσεων, στα χρόνια του Kepler η επιλογή συντρόφου ήταν εξαιρετικά δύσκολη.
Οι σχέσεις ήταν πιο στιγματισμένες προ γάμου ενώ ο γάμος έμοιαζε με μία τεράστια αμετάκλητη απόφαση. Ο σύντροφος που επέλεγες ήταν για μία ζωή και συχνά δεν τον γνώριζες ουσιαστικά σαν άνθρωπο παρά μόνο μετά το γάμο όπου και μπορούσες να περάσεις αρκετό χρόνο μαζί του.
Έτσι ένα μαθηματικό μοντέλο, ή κανόνας που θα βελτιστοποιούσε την επιλογή του έμοιαζε με ιδανική διέξοδο.
Το πρόβλημα είναι ότι ο κόσμος των διαπροσωπικών σχέσεων είναι δύσκολο να κατακτηθεί με μαθηματικές πράξεις και αριθμούς. Οι πιθανότητες και η θεωρία παιγνίων δε λειτουργούν όπως θα έπρεπε αν κανείς εισάγει τις ταλαντευόμενες, ασαφείς μεταβλητές που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Ως γενική αρχή, είναι λογικό να βιώσετε μια ποικιλία διαφορετικών ραντεβού και να εξοικειωθείτε με μια σειρά τύπων προσωπικότητας προτού βρείτε το άλλο σας μισό.
Αλλά ποιος θα ορίσει ότι το πρώτο ραντεβού δεν είναι ο έρωτας της ζωής σας – το άτομο με το οποίο κάνετε κλικ αμέσως και ποιος γνωρίζει το άτομο που θα μπορούσε να σας κάνει πιο ευτυχισμένους;
Στην πραγματική ζωή μπορεί να δώσουμε μία ευκαιρία σε έναν άνθρωπο που είχαμε γνωρίσει παλαιότερα καθώς μπορεί να συνειδητοποιήσουμε ότι τον είχαμε παρεξηγήσει ή απλά το timing δεν ήταν καλό, κάτι που το μοντέλο και οι κανόνες δεν το επιτρέπουν.
Και ας μην ξεχνάμε ότι δεν αποφασίζουμε μόνο εμείς, πρέπει να μας αποδεκτεί και ο άλλος για να συνεχίσουμε.
Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα με τον κανόνα του 37%, όταν εφαρμόζεται στα ραντεβού είναι ότι ένα ραντεβού δεν είναι ποτέ αρκετό. Μερικές φορές 10 ή 100 ραντεβού δεν είναι αρκετά για να αποκαλύψουν τον πραγματικό χαρακτήρα κάποιου.
Επιπλέον, για να είναι αποτελεσματικός ο κανόνας του 37% θα πρέπει να ξέρεις τον τελικό αριθμό πιθανών επιλογών που έχεις. Δηλαδή να ξέρεις ότι θα γνωρίσεις 30 άτομα και θα βγεις ραντεβού μαζί τους, ώστε να μπορέσεις να υπολογίσεις το 37% αυτών για να καταφέρεις να βγάλεις ένα σωστό αποτέλεσμα.
Κάτι τέτοιο είναι σαφώς αδύνατον, μιας και δεν μπορείς να ξέρεις τον αριθμό ατόμων που πιθανόν θα γνωρίσεις και το πόσοι από αυτούς θα ενδιαφέρονται φυσικά να βγουν μαζί σου. Εκτός να έχεις αποφασίσει ότι στα 20 ραντεβού βάζω όριο και επιλέγω από αυτά τα 20, όποτε και αν γίνουν αυτά.
Κατά γενικό κανόνα, όμως, το 37% είναι καλό!
Θα μπορούσε όμως να λειτουργήσει ιδανικά σε συνεντεύξεις για δουλειά όταν ξέρεις ότι ο αριθμός των πιθανών υποψηφίων για τη θέση είναι 20 και οι προϋποθέσεις για το ρόλο είναι συγκεκριμένες. Δεν επηρεάζεται η απόφαση από συναισθήματα. Γι΄αυτό και ο κανόνας αυτός αργότερα ονομάστηκε ο “The Secretary Problem” (σε άμεση μετάφραση το πρόβλημα της γραμματείας). Μπορεί να φανεί χρήσιμο επίσης όταν πρόκειται να αγοράσετε πράγματα ή να λάβετε αποφάσεις που μπορούν να ποσοτικοποιηθούν. Έχετε ουσιαστικά μια μαθηματικά ασφαλή αφετηρία.
Ωστόσο, στις ανθρώπινες διαπροσωπικές σχέσεις υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες που δεν είναι εύκολο να υπολογιστουν και να καθορίσουν τη ευτυχία και την χαρά μας.
Καμία φόρμουλα και κανένας κανόνας δεν μπορεί να εγγυηθεί την ευτυχία μας. Ας αφήσουμε τον έρωτα στον αυθορμητισμό και την διαίσθηση γιατί οι κανόνες της μαθηματικής επιστήμης μάλλον υστερούν μπροστά στο συναίσθημα και τις αποφάσεις της καρδιάς.
➪ Με στοιχεία από: Plus Maths, Big Think, NPR
Ένας από τους μεγαλύτερους αστρονόμους όλων των εποχών, ο άνθρωπος που κατάλαβε τους νόμους της κίνησης των πλανητών γύρω από τον ήλιο, ο Johannes Kepler, χρησιμοποίησε τις γνώσεις και την ευφυία του και για έναν άλλον σκοπό πέρα από την επιστήμη: τον έρωτα και την ευτυχισμένη ζωή με το έτερον ήμισυ. Περισσότερα από 400 χρόνια αργότερα, οι τρεις νόμοι του για την κίνηση των πλανητών εξακολουθούν να διδάσκονται και να μελετώνται σε όλο τον κόσμο.
Εκτός από το να δημιοργήσει ένα μοντέλο λειτουεργίας του Ηλιακού μας συστήματος, χρησιμοποίησε επίσης τη μαθηματική του ικανότητα για να λύσει ένα πολύ διαφορετικό επίγειο πρόβλημα που πολλοί από εμάς αντιμετωπίζουμε ακόμα στη ζωή μας εδώ στον πλανήτη Γη: πότε είναι η βέλτιστη στιγμή για να παντρευτεί κάποιος, υποθέτοντας ότι στόχος είναι η μεγιστοποίηση της ευτυχίας στη ζωή μας.
Ο Kepler δεν θεώρησε πως το να ακολουθήσεις τον έρωτα, τα συναισθήματα ή την καρδιά σου θα δημιουργούσε τις καλύτερες και ιδανικότερες συνθήκες. Έβαλε σε εφαρμογή τις μαθηματικές του γνώσεις και δημιούργησε έναν κανόνα που με βάση τη στατιστική θα οδηγούσε στην σωστή επιλογή συντρόφου.
Προσπαθώντας να επικέξει ποιο άτομο θα παντρευτεί, ο Kepler αναγνώρισε ότι τόσο η πολύ μεγάλη αναμονή όσο και η επιλογή πολύ νωρίς οδήγησαν σε μη βέλτιστα αποτελέσματα. Έτσι δημιούργησε έναν κανόνα με βάση τον οποίο θα επέλεγε από όσα άτομα γνώριζε τη σύντροφο της ζωής του.
Πρόκειται για τον κανόνα γνωστό στα μαθηματικά ως “ο κανόνας του 37%”
Ανεξάρτητα από το πόσο σας αρέσει οποιαδήποτε από τις πρώτες επιλογές που σας παρουσιάζονται, θα πρέπει να απορρίψετε μονομερώς το πρώτο 37% — τεχνικά, το πρώτο 36,788% — όλων των επιλογών που αντιμετωπίζετε.
Ωστόσο, θα πρέπει να θυμάστε ποια είναι η καλύτερη επιλογή που έχετε δει μέχρι στιγμής, και αυτό θα πρέπει να χρησιμεύσει ως πρότυπο σύγκρισης.
Στη συνέχεια, την επόμενη φορά που θα συναντήσετε μια επιλογή που θεωρείτε ότι είναι ανώτερη από την προηγούμενη “καλύτερη επιλογή’ που έχετε στο μυαλό σας θα πρέπει να επιλέξετε αυτήν την επιλογή και να μην κοιτάξετε ποτέ πίσω.
Παρόλο που θα εξακολουθείτε να έχετε πιθανότητες για ένα κακό αποτέλεσμα, όπου είτε εμφανίζεται καλύτερος υποψήφιος από την επιλογή που θα ολοκληρώσετε ή δεν εμφανιστεί ποτέ ανώτερος υποψήφιος από αυτόν που απορρίψατε νωρίτερα, αυτή η στρατηγική θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητές σας να επιλέξετε τη καλύτερη δυνατή επιλογή που θα συναντήσετε στη ζωή σας.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα:
Φανταστείτε ότι είστε single και θέλετε μια σχέση (μπορεί να μην απαιτείται φαντασία). Αποφασίζετε ότι θα πάτε σε 10 διαφορετικά ραντεβού σε μερικούς μήνες.
Ο κανόνας του 37% μας λέει ότι πρέπει να πάτε στα τρία πρώτα, να περάσετε όμορφα, να γνωρίσετε τον άλλον, αλλά να μην κανονίσετε δεύτερο ραντεβού με κανέναν από αυτούς. Γιατί σύμφωνα με τα μαθηματικά μοντέλα, σίγουρα υπάρχει κάτι καλύτερο και πιο ιδανικό για σένα.
Αυτό που ουσιαστικά μας λέει ο κανόνας του 37% είναι ότι το επόμενο καλύτερο πρώτο ραντεβού σε σχέση με τα 3 πρώτα που έχεις απορρίψει, (όποιο και αν είναι αυτό) θα είναι και το άτομο που θα αξίζει να προσπαθήσεις να κάνεις σχέση.
Ο κανόνας αυτός που έλυνε το πρόβλημα του γάμου, δημιουργήθηκε σε μία τελείως διαφορετική εποχή
Ενώ σήμερα οι σχέσεις έχουν εξελιχθεί, το διαζύγιο είναι ένα σύνηθες φαινόμενο και οι άνθρωποι πιο ανοιχτοί σε νέες μορφές διασυνδέσεων, στα χρόνια του Kepler η επιλογή συντρόφου ήταν εξαιρετικά δύσκολη.
Οι σχέσεις ήταν πιο στιγματισμένες προ γάμου ενώ ο γάμος έμοιαζε με μία τεράστια αμετάκλητη απόφαση. Ο σύντροφος που επέλεγες ήταν για μία ζωή και συχνά δεν τον γνώριζες ουσιαστικά σαν άνθρωπο παρά μόνο μετά το γάμο όπου και μπορούσες να περάσεις αρκετό χρόνο μαζί του.
Έτσι ένα μαθηματικό μοντέλο, ή κανόνας που θα βελτιστοποιούσε την επιλογή του έμοιαζε με ιδανική διέξοδο.
Το πρόβλημα είναι ότι ο κόσμος των διαπροσωπικών σχέσεων είναι δύσκολο να κατακτηθεί με μαθηματικές πράξεις και αριθμούς. Οι πιθανότητες και η θεωρία παιγνίων δε λειτουργούν όπως θα έπρεπε αν κανείς εισάγει τις ταλαντευόμενες, ασαφείς μεταβλητές που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Ως γενική αρχή, είναι λογικό να βιώσετε μια ποικιλία διαφορετικών ραντεβού και να εξοικειωθείτε με μια σειρά τύπων προσωπικότητας προτού βρείτε το άλλο σας μισό.
Αλλά ποιος θα ορίσει ότι το πρώτο ραντεβού δεν είναι ο έρωτας της ζωής σας – το άτομο με το οποίο κάνετε κλικ αμέσως και ποιος γνωρίζει το άτομο που θα μπορούσε να σας κάνει πιο ευτυχισμένους;
Στην πραγματική ζωή μπορεί να δώσουμε μία ευκαιρία σε έναν άνθρωπο που είχαμε γνωρίσει παλαιότερα καθώς μπορεί να συνειδητοποιήσουμε ότι τον είχαμε παρεξηγήσει ή απλά το timing δεν ήταν καλό, κάτι που το μοντέλο και οι κανόνες δεν το επιτρέπουν.
Και ας μην ξεχνάμε ότι δεν αποφασίζουμε μόνο εμείς, πρέπει να μας αποδεκτεί και ο άλλος για να συνεχίσουμε.
Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα με τον κανόνα του 37%, όταν εφαρμόζεται στα ραντεβού είναι ότι ένα ραντεβού δεν είναι ποτέ αρκετό. Μερικές φορές 10 ή 100 ραντεβού δεν είναι αρκετά για να αποκαλύψουν τον πραγματικό χαρακτήρα κάποιου.
Επιπλέον, για να είναι αποτελεσματικός ο κανόνας του 37% θα πρέπει να ξέρεις τον τελικό αριθμό πιθανών επιλογών που έχεις. Δηλαδή να ξέρεις ότι θα γνωρίσεις 30 άτομα και θα βγεις ραντεβού μαζί τους, ώστε να μπορέσεις να υπολογίσεις το 37% αυτών για να καταφέρεις να βγάλεις ένα σωστό αποτέλεσμα.
Κάτι τέτοιο είναι σαφώς αδύνατον, μιας και δεν μπορείς να ξέρεις τον αριθμό ατόμων που πιθανόν θα γνωρίσεις και το πόσοι από αυτούς θα ενδιαφέρονται φυσικά να βγουν μαζί σου. Εκτός να έχεις αποφασίσει ότι στα 20 ραντεβού βάζω όριο και επιλέγω από αυτά τα 20, όποτε και αν γίνουν αυτά.
Κατά γενικό κανόνα, όμως, το 37% είναι καλό!
Θα μπορούσε όμως να λειτουργήσει ιδανικά σε συνεντεύξεις για δουλειά όταν ξέρεις ότι ο αριθμός των πιθανών υποψηφίων για τη θέση είναι 20 και οι προϋποθέσεις για το ρόλο είναι συγκεκριμένες. Δεν επηρεάζεται η απόφαση από συναισθήματα. Γι΄αυτό και ο κανόνας αυτός αργότερα ονομάστηκε ο “The Secretary Problem” (σε άμεση μετάφραση το πρόβλημα της γραμματείας). Μπορεί να φανεί χρήσιμο επίσης όταν πρόκειται να αγοράσετε πράγματα ή να λάβετε αποφάσεις που μπορούν να ποσοτικοποιηθούν. Έχετε ουσιαστικά μια μαθηματικά ασφαλή αφετηρία.
Ωστόσο, στις ανθρώπινες διαπροσωπικές σχέσεις υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες που δεν είναι εύκολο να υπολογιστουν και να καθορίσουν τη ευτυχία και την χαρά μας.
Καμία φόρμουλα και κανένας κανόνας δεν μπορεί να εγγυηθεί την ευτυχία μας. Ας αφήσουμε τον έρωτα στον αυθορμητισμό και την διαίσθηση γιατί οι κανόνες της μαθηματικής επιστήμης μάλλον υστερούν μπροστά στο συναίσθημα και τις αποφάσεις της καρδιάς.
➪ Με στοιχεία από: Plus Maths, Big Think, NPR
