Η έννοια της αγάπης μας ζορίζει. Οι άνθρωποι αναζητούν τη λέξη «αγάπη» στο Google περίπου 1,2 εκατομμύρια φορές το μήνα. Περίπου το ένα τέταρτο αυτών των αναζητήσεων ρωτούν «τι είναι αγάπη» ή ζητούν έναν «ορισμό της αγάπης».
Γιατί όλο αυτό το μπέρδεμα;
Η νευροεπιστήμη μας λέει ότι η αγάπη προκαλείται από ορισμένες χημικές ουσίες στον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, όταν συναντάτε κάποιον που σας ενδιαφέρει ερωτικά, οι ορμόνες ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης μπορούν να προκαλέσουν μια ανταπόκριση ανταμοιβής που σας κάνει να θέλετε να ξαναδείτε αυτό το άτομο. Όπως όταν δοκιμάζεις σοκολάτα, θέλεις κι άλλο.
Τα συναισθήματά σας είναι το αποτέλεσμα αυτών των χημικών αντιδράσεων. Όταν είστε δίπλα σε κάποιον που σας αρέσει ερωτικά ή τον κολλητό σας, πιθανότατα νιώθετε κάτι σαν ενθουσιασμό, έλξη, χαρά και στοργή. Λάμπετε όταν μπαίνουν στο χώρο. Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να νιώσετε άνεση και εμπιστοσύνη. Η αγάπη ανάμεσα σε έναν γονέα και ένα παιδί διαφέρει, συχνά είναι κάποιος συνδυασμός στοργής και φροντίδας.
Ωστόσο, στην αγάπη εμπεριέχονται μόνο τα συναισθήματα εκείνα που προκαλούνται από χημικές αντιδράσεις στον εγκέφαλό σας; Αν ναι, τότε η αγάπη φαίνεται να είναι κάτι που σε μεγάλο βαθμό σας τυχαίνει. Θα είχατε τόσο έλεγχο στο να ερωτευτείτε όσο θα είχατε στο να πέσετε κατά λάθος σε μια λακκούβα – δηλαδή όχι και πολύ.
Προσωπικά, με ενδιαφέρουν οι διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι έχουν κατανοήσει τον έρωτα κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Πολλοί στοχαστές θεωρούσαν ότι η αγάπη είναι κάτι παραπάνω από ένα συναίσθημα.
Κάτι παραπάνω από ένα συναίσθημα
Ο Πλάτωνας πίστευε ότι η αγάπη μπορεί να προκαλεί συναισθήματα όπως η έλξη και η ευχαρίστηση, τα οποία είναι εκτός του ελέγχου σας. Αλλά αυτά τα συναισθήματα είναι λιγότερο σημαντικά από τις σχέσεις αγάπης που επιλέγετε να δημιουργήσετε ως εκ τούτου: δεσμούς ζωής μεταξύ ανθρώπων που βοηθούν ο ένας τον άλλον να αλλάξει και να εξελιχθεί στην καλύτερη εκδοχή του.
Παρομοίως, ο μαθητής του Πλάτωνα ο Αριστοτέλης υποστήριξε ότι, ενώ οι σχέσεις που βασίζονται σε συναισθήματα όπως η ευχαρίστηση αν και είναι συνηθισμένες, είναι λιγότερο επωφελείς για την ανθρωπότητα από τις σχέσεις που βασίζονται στην καλοσύνη και τις αμοιβαίες αξίες. Αυτό συμβαίνει επειδή ο Αριστοτέλης πίστευε ότι οι σχέσεις που βασίζονται στα συναισθήματα διαρκούν μόνο όσο διαρκούν τα συναισθήματα.
Φανταστείτε ότι δημιουργείτε μια σχέση με κάποιον με τον οποίο έχετε ελάχιστα κοινά εκτός από το ότι και οι δύο σας αρέσκεστε να παίζετε βιντεοπαιχνίδια. Σε περίπτωση που κάποιος από τους δύο δεν θα απολαμβάνει πλέον το gaming, τίποτα δεν θα μπορούσε να διατηρήσει τη μεταξύ σας σχέση. Επειδή η σχέση είναι χτισμένη πάνω στην ευχαρίστηση, θα ξεθωριάσει μόλις χαθεί η ευχαρίστηση.
Συγκρίνετε το τώρα αυτό με μια σχέση όπου θέλετε να είστε μαζί όχι λόγω μιας κοινής ευχαρίστησης, αλλά επειδή θαυμάζετε ο ένας τον άλλον για αυτό που είστε. Θέλετε το καλύτερο για τον άλλον. Αυτού του είδους η φιλία που βασίζεται σε κοινές αξίες και στην καλοσύνη θα έχει πολύ μεγαλύτερη διάρκεια. Αυτού του είδους οι φίλοι θα στηρίζουν ο ένας τον άλλον καθώς αλλάζουν και αναπτύσσονται.
Τόσο ο Πλάτωνας όσο και ο Αριστοτέλης πίστευαν ότι η αγάπη είναι κάτι περισσότερο από ένα συναίσθημα. Είναι ένας δεσμός μεταξύ ανθρώπων που θαυμάζουν ο ένας τον άλλον και γι’ αυτό επιλέγουν να στηρίξουν ο ένας τον άλλον με την πάροδο του χρόνου.
Ίσως, λοιπόν, η αγάπη να μην είναι εντελώς εκτός του ελέγχου σας
Ο σύγχρονος φιλόσοφος J. David Velleman πιστεύει επίσης ότι η αγάπη μπορεί να αποσυνδεθεί από “τις προτιμήσεις και τους πόθους” που τη συνοδεύουν – αυτές τις πεταλούδες στο στομάχι σας. Αυτό συμβαίνει επειδή η αγάπη δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα. Είναι ένα ιδιαίτερο είδος προσήλωσης, το οποίο εξυμνεί την ιδιαιτερότητα ενός ατόμου.
Ο Velleman λέει ότι ο Dr. Seuss περιέγραψε πολύ καλά τι σημαίνει να εξυμνείς την ιδιαιτερότητα ενός ατόμου όταν έγραψε: «Ελάτε! Ανοίξτε το στόμα σας και φωνάξτε προς τον ουρανό! Φωνάξτε δυνατά και με όλη σας τη δύναμη,”ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ! ΕΓΩ! Εγώ είμαι εγώ!”» Όταν αγαπάτε κάποιον, τον εξυμνείτε επειδή εκτιμάτε το “ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ” που είναι.
Μπορείτε επίσης να βελτιωθείτε στην αγάπη. Ο κοινωνικός ψυχολόγος Erich Fromm πιστεύει ότι το να αγαπάς είναι μια δεξιότητα που χρειάζεται εξάσκηση: αυτό που αποκαλεί «επιλέγεις την αγάπη». Όταν επιλέγετε την αγάπη, ενεργείτε με συγκεκριμένους τρόπους απέναντι σε ένα άτομο.
Ακριβώς όπως μαθαίνεις να παίζεις ένα όργανο, μπορείς επίσης να γίνεις καλύτερος στην αγάπη με υπομονή, συγκέντρωση και πειθαρχία. Αυτό συμβαίνει επειδή το να επιλέγεις την αγάπη απαρτίζεται από άλλες δεξιότητες, όπως το να ακούς προσεκτικά και να είσαι παρών. Αν γίνετε καλύτεροι σε αυτές τις δεξιότητες, μπορείτε να γίνετε καλύτεροι στην αγάπη.
Αν ισχύει αυτό, τότε η αγάπη και η φιλία διαφέρουν από τα συναισθήματα που τα συνοδεύουν. Η αγάπη και η φιλία είναι δεσμοί που σχηματίζονται από δεξιότητες που επιλέγετε να εξασκήσετε και να βελτιώσετε.
Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσατε να ερωτευτείτε κάποιον που μισείτε ή να αναγκάσετε τον εαυτό σας να ερωτευτεί κάποιον για τον οποίο δεν έχετε κανένα απολύτως συναίσθημα;
Μάλλον όχι. Η φιλόσοφος Virginia Held εξηγεί τη διαφορά μεταξύ του να κάνεις μια πράξη από το να συμμετέχεις σε μια πράξη ως απλώς να κάνεις κάποια δουλειά σε σχέση με το να κάνεις κάποια δουλειά ενώ παράλληλα θέτεις σε ισχύ αξίες και πρότυπα.
Συγκρίνετε έναν καθηγητή μαθηματικών που λύνει μηχανικά ένα πρόβλημα στον πίνακα σε σχέση με έναν καθηγητή που παρέχει στους μαθητές μια λεπτομερή εξήγηση της λύσης. Ο πρώτος καθηγητής διδάσκει διεκπεραιωτικά το μάθημα -παρουσιάζοντας τη λύση- ενώ ο καθηγητής που ασχολείται συμμετέχει στην πρακτική της διδασκαλίας. Ο αφοσιωμένος καθηγητής θέτει σε εφαρμογή καλές διδακτικές αξίες και πρότυπα, όπως η διαμόρφωση ενός διασκεδαστικού μαθησιακού περιβάλλοντος.
Το να επιλέγεις την αγάπη είναι μια πρακτική με την ίδια έννοια. Δεν είναι απλώς ένα μάτσο δραστηριότητες που εκτελείτε. Το να επιλέγεις πραγματικά στην αγάπη σημαίνει να κάνεις αυτές τις δραστηριότητες ενώ παράλληλα θέτεις σε εφαρμογή αξίες και πρότυπα αγάπης, όπως η ενσυναίσθηση, ο σεβασμός, η ευαλωτότητα, η ειλικρίνεια και, αν ο Velleman έχει δίκιο, το να εξυμνείς ένα άτομο γι’ αυτό που πραγματικά είναι.
Πόσο έλεγχο έχετε πάνω στην αγάπη;
Είναι καλύτερο να αντιλαμβάνεστε την αγάπη ως συναίσθημα ή ως επιλογή;
Σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν χωρίζετε με κάποιον ή όταν χάνετε έναν φίλο. Αν αντιλαμβάνεστε την αγάπη καθαρά από την άποψη των συναισθημάτων που προκαλεί, η αγάπη τελειώνει μόλις αυτά τα συναισθήματα εξαφανιστούν, αλλάξουν ή ανασταλούν από κάτι όπως μια μετακόμιση ή ένα νέο σχολείο.
Από την άλλη πλευρά, αν η αγάπη είναι ένας δεσμός που επιλέγετε και ασκείτε, θα χρειαστούν πολύ περισσότερα από την εξασθένιση των συναισθημάτων ή τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή για να τελειώσει. Εσείς ή ο φίλος σας μπορεί να μην κάνετε παρέα για λίγες μέρες ή να μετακομίσετε σε διαφορετική πόλη, αλλά η αγάπη θα συνεχίσει να υπάρχει.
Αν αυτή η άποψη είναι σωστή, τότε η αγάπη είναι κάτι που μπορείτε να ελέγξετε περισσότερο απ’ ό,τι φαίνεται. Η αγάπη είναι μια πρακτική. Και, όπως κάθε πρακτική, περιλαμβάνει δραστηριότητες που μπορείτε να επιλέξετε να κάνετε – ή να μην κάνετε – όπως το να κάνετε παρέα, να ακούτε και να είστε παρόντες. Επιπλέον, η εξάσκηση της αγάπης περιλαμβάνει την ενεργοποίηση των σωστών αξιών, όπως ο σεβασμός και η ενσυναίσθηση.
Ενώ τα συναισθήματα που συνοδεύουν την αγάπη μπορεί να είναι εκτός του ελέγχου σας, το πώς αγαπάτε κάποιον είναι σε μεγάλο βαθμό στο χέρι σας.
➸ Διαβάστε επίσης: Αγάπη και καπιταλισμός, μια διεστραμμένη σχέση
➸ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Twitter και Instagram.
Η έννοια της αγάπης μας ζορίζει. Οι άνθρωποι αναζητούν τη λέξη «αγάπη» στο Google περίπου 1,2 εκατομμύρια φορές το μήνα. Περίπου το ένα τέταρτο αυτών των αναζητήσεων ρωτούν «τι είναι αγάπη» ή ζητούν έναν «ορισμό της αγάπης».
Γιατί όλο αυτό το μπέρδεμα;
Η νευροεπιστήμη μας λέει ότι η αγάπη προκαλείται από ορισμένες χημικές ουσίες στον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, όταν συναντάτε κάποιον που σας ενδιαφέρει ερωτικά, οι ορμόνες ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης μπορούν να προκαλέσουν μια ανταπόκριση ανταμοιβής που σας κάνει να θέλετε να ξαναδείτε αυτό το άτομο. Όπως όταν δοκιμάζεις σοκολάτα, θέλεις κι άλλο.
Τα συναισθήματά σας είναι το αποτέλεσμα αυτών των χημικών αντιδράσεων. Όταν είστε δίπλα σε κάποιον που σας αρέσει ερωτικά ή τον κολλητό σας, πιθανότατα νιώθετε κάτι σαν ενθουσιασμό, έλξη, χαρά και στοργή. Λάμπετε όταν μπαίνουν στο χώρο. Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να νιώσετε άνεση και εμπιστοσύνη. Η αγάπη ανάμεσα σε έναν γονέα και ένα παιδί διαφέρει, συχνά είναι κάποιος συνδυασμός στοργής και φροντίδας.
Ωστόσο, στην αγάπη εμπεριέχονται μόνο τα συναισθήματα εκείνα που προκαλούνται από χημικές αντιδράσεις στον εγκέφαλό σας; Αν ναι, τότε η αγάπη φαίνεται να είναι κάτι που σε μεγάλο βαθμό σας τυχαίνει. Θα είχατε τόσο έλεγχο στο να ερωτευτείτε όσο θα είχατε στο να πέσετε κατά λάθος σε μια λακκούβα – δηλαδή όχι και πολύ.
Προσωπικά, με ενδιαφέρουν οι διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι έχουν κατανοήσει τον έρωτα κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Πολλοί στοχαστές θεωρούσαν ότι η αγάπη είναι κάτι παραπάνω από ένα συναίσθημα.
Κάτι παραπάνω από ένα συναίσθημα
Ο Πλάτωνας πίστευε ότι η αγάπη μπορεί να προκαλεί συναισθήματα όπως η έλξη και η ευχαρίστηση, τα οποία είναι εκτός του ελέγχου σας. Αλλά αυτά τα συναισθήματα είναι λιγότερο σημαντικά από τις σχέσεις αγάπης που επιλέγετε να δημιουργήσετε ως εκ τούτου: δεσμούς ζωής μεταξύ ανθρώπων που βοηθούν ο ένας τον άλλον να αλλάξει και να εξελιχθεί στην καλύτερη εκδοχή του.
Παρομοίως, ο μαθητής του Πλάτωνα ο Αριστοτέλης υποστήριξε ότι, ενώ οι σχέσεις που βασίζονται σε συναισθήματα όπως η ευχαρίστηση αν και είναι συνηθισμένες, είναι λιγότερο επωφελείς για την ανθρωπότητα από τις σχέσεις που βασίζονται στην καλοσύνη και τις αμοιβαίες αξίες. Αυτό συμβαίνει επειδή ο Αριστοτέλης πίστευε ότι οι σχέσεις που βασίζονται στα συναισθήματα διαρκούν μόνο όσο διαρκούν τα συναισθήματα.
Φανταστείτε ότι δημιουργείτε μια σχέση με κάποιον με τον οποίο έχετε ελάχιστα κοινά εκτός από το ότι και οι δύο σας αρέσκεστε να παίζετε βιντεοπαιχνίδια. Σε περίπτωση που κάποιος από τους δύο δεν θα απολαμβάνει πλέον το gaming, τίποτα δεν θα μπορούσε να διατηρήσει τη μεταξύ σας σχέση. Επειδή η σχέση είναι χτισμένη πάνω στην ευχαρίστηση, θα ξεθωριάσει μόλις χαθεί η ευχαρίστηση.
Συγκρίνετε το τώρα αυτό με μια σχέση όπου θέλετε να είστε μαζί όχι λόγω μιας κοινής ευχαρίστησης, αλλά επειδή θαυμάζετε ο ένας τον άλλον για αυτό που είστε. Θέλετε το καλύτερο για τον άλλον. Αυτού του είδους η φιλία που βασίζεται σε κοινές αξίες και στην καλοσύνη θα έχει πολύ μεγαλύτερη διάρκεια. Αυτού του είδους οι φίλοι θα στηρίζουν ο ένας τον άλλον καθώς αλλάζουν και αναπτύσσονται.
Τόσο ο Πλάτωνας όσο και ο Αριστοτέλης πίστευαν ότι η αγάπη είναι κάτι περισσότερο από ένα συναίσθημα. Είναι ένας δεσμός μεταξύ ανθρώπων που θαυμάζουν ο ένας τον άλλον και γι’ αυτό επιλέγουν να στηρίξουν ο ένας τον άλλον με την πάροδο του χρόνου.
Ίσως, λοιπόν, η αγάπη να μην είναι εντελώς εκτός του ελέγχου σας
Ο σύγχρονος φιλόσοφος J. David Velleman πιστεύει επίσης ότι η αγάπη μπορεί να αποσυνδεθεί από “τις προτιμήσεις και τους πόθους” που τη συνοδεύουν – αυτές τις πεταλούδες στο στομάχι σας. Αυτό συμβαίνει επειδή η αγάπη δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα. Είναι ένα ιδιαίτερο είδος προσήλωσης, το οποίο εξυμνεί την ιδιαιτερότητα ενός ατόμου.
Ο Velleman λέει ότι ο Dr. Seuss περιέγραψε πολύ καλά τι σημαίνει να εξυμνείς την ιδιαιτερότητα ενός ατόμου όταν έγραψε: «Ελάτε! Ανοίξτε το στόμα σας και φωνάξτε προς τον ουρανό! Φωνάξτε δυνατά και με όλη σας τη δύναμη,”ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ! ΕΓΩ! Εγώ είμαι εγώ!”» Όταν αγαπάτε κάποιον, τον εξυμνείτε επειδή εκτιμάτε το “ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ” που είναι.
Μπορείτε επίσης να βελτιωθείτε στην αγάπη. Ο κοινωνικός ψυχολόγος Erich Fromm πιστεύει ότι το να αγαπάς είναι μια δεξιότητα που χρειάζεται εξάσκηση: αυτό που αποκαλεί «επιλέγεις την αγάπη». Όταν επιλέγετε την αγάπη, ενεργείτε με συγκεκριμένους τρόπους απέναντι σε ένα άτομο.
Ακριβώς όπως μαθαίνεις να παίζεις ένα όργανο, μπορείς επίσης να γίνεις καλύτερος στην αγάπη με υπομονή, συγκέντρωση και πειθαρχία. Αυτό συμβαίνει επειδή το να επιλέγεις την αγάπη απαρτίζεται από άλλες δεξιότητες, όπως το να ακούς προσεκτικά και να είσαι παρών. Αν γίνετε καλύτεροι σε αυτές τις δεξιότητες, μπορείτε να γίνετε καλύτεροι στην αγάπη.
Αν ισχύει αυτό, τότε η αγάπη και η φιλία διαφέρουν από τα συναισθήματα που τα συνοδεύουν. Η αγάπη και η φιλία είναι δεσμοί που σχηματίζονται από δεξιότητες που επιλέγετε να εξασκήσετε και να βελτιώσετε.
Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσατε να ερωτευτείτε κάποιον που μισείτε ή να αναγκάσετε τον εαυτό σας να ερωτευτεί κάποιον για τον οποίο δεν έχετε κανένα απολύτως συναίσθημα;
Μάλλον όχι. Η φιλόσοφος Virginia Held εξηγεί τη διαφορά μεταξύ του να κάνεις μια πράξη από το να συμμετέχεις σε μια πράξη ως απλώς να κάνεις κάποια δουλειά σε σχέση με το να κάνεις κάποια δουλειά ενώ παράλληλα θέτεις σε ισχύ αξίες και πρότυπα.
Συγκρίνετε έναν καθηγητή μαθηματικών που λύνει μηχανικά ένα πρόβλημα στον πίνακα σε σχέση με έναν καθηγητή που παρέχει στους μαθητές μια λεπτομερή εξήγηση της λύσης. Ο πρώτος καθηγητής διδάσκει διεκπεραιωτικά το μάθημα -παρουσιάζοντας τη λύση- ενώ ο καθηγητής που ασχολείται συμμετέχει στην πρακτική της διδασκαλίας. Ο αφοσιωμένος καθηγητής θέτει σε εφαρμογή καλές διδακτικές αξίες και πρότυπα, όπως η διαμόρφωση ενός διασκεδαστικού μαθησιακού περιβάλλοντος.
Το να επιλέγεις την αγάπη είναι μια πρακτική με την ίδια έννοια. Δεν είναι απλώς ένα μάτσο δραστηριότητες που εκτελείτε. Το να επιλέγεις πραγματικά στην αγάπη σημαίνει να κάνεις αυτές τις δραστηριότητες ενώ παράλληλα θέτεις σε εφαρμογή αξίες και πρότυπα αγάπης, όπως η ενσυναίσθηση, ο σεβασμός, η ευαλωτότητα, η ειλικρίνεια και, αν ο Velleman έχει δίκιο, το να εξυμνείς ένα άτομο γι’ αυτό που πραγματικά είναι.
Πόσο έλεγχο έχετε πάνω στην αγάπη;
Είναι καλύτερο να αντιλαμβάνεστε την αγάπη ως συναίσθημα ή ως επιλογή;
Σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν χωρίζετε με κάποιον ή όταν χάνετε έναν φίλο. Αν αντιλαμβάνεστε την αγάπη καθαρά από την άποψη των συναισθημάτων που προκαλεί, η αγάπη τελειώνει μόλις αυτά τα συναισθήματα εξαφανιστούν, αλλάξουν ή ανασταλούν από κάτι όπως μια μετακόμιση ή ένα νέο σχολείο.
Από την άλλη πλευρά, αν η αγάπη είναι ένας δεσμός που επιλέγετε και ασκείτε, θα χρειαστούν πολύ περισσότερα από την εξασθένιση των συναισθημάτων ή τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή για να τελειώσει. Εσείς ή ο φίλος σας μπορεί να μην κάνετε παρέα για λίγες μέρες ή να μετακομίσετε σε διαφορετική πόλη, αλλά η αγάπη θα συνεχίσει να υπάρχει.
Αν αυτή η άποψη είναι σωστή, τότε η αγάπη είναι κάτι που μπορείτε να ελέγξετε περισσότερο απ’ ό,τι φαίνεται. Η αγάπη είναι μια πρακτική. Και, όπως κάθε πρακτική, περιλαμβάνει δραστηριότητες που μπορείτε να επιλέξετε να κάνετε – ή να μην κάνετε – όπως το να κάνετε παρέα, να ακούτε και να είστε παρόντες. Επιπλέον, η εξάσκηση της αγάπης περιλαμβάνει την ενεργοποίηση των σωστών αξιών, όπως ο σεβασμός και η ενσυναίσθηση.
Ενώ τα συναισθήματα που συνοδεύουν την αγάπη μπορεί να είναι εκτός του ελέγχου σας, το πώς αγαπάτε κάποιον είναι σε μεγάλο βαθμό στο χέρι σας.
➸ Διαβάστε επίσης: Αγάπη και καπιταλισμός, μια διεστραμμένη σχέση
➸ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Twitter και Instagram.
