Η αναζήτηση των κατάλληλων υποψηφίων για μια θέση εργασίας έχει εξελιχθεί σε μια πολύπλοκη διαδικασία, όπου οι εργοδότες αναζητούν συγκεκριμένα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που θα ενισχύσουν την απόδοση και την κουλτούρα της επιχείρησης. Αν και το ταλέντο στο συγκεκριμένο αντικείμενο είναι αναμφισβήτητα σημαντικό, η ικανότητα των εργοδοτών να αναγνωρίζουν και να αξιολογούν αυτά τα χαρακτηριστικά επηρεάζει καθοριστικά την επιτυχία της επιλογής τους.
Η επιστήμη της αναγνώρισης του ταλέντου έχει εδραιωθεί στα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού (HR), με εκατοντάδες μετα-αναλύσεις να εξετάζουν την αξιοπιστία και την ακρίβεια διαφόρων μεθόδων και τεχνολογικών καινοτομιών. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή συχνά αποτυγχάνει να αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ένας από τους κύριους λόγους είναι η τάση να εστιάζουν σε λάθος χαρακτηριστικά.
Παρακάτω ακολουθούν έξι χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την εργασία και τα οποία συνήθως επαινούνται και εξυμνούνται ως κρίσιμοι «δείκτες» του ανθρώπινου ταλέντου ή δυναμικού.
Χαρακτηριστικά που οι ειδικοί στα τμήματα HR θεωρούν ως υπερεκτιμημένα καθώς υπάρχουν ελάχιστα επιστημονικά στοιχεία για την πραγματική τους σημασία ως παράγοντες υψηλής εργασιακής απόδοσης ή παραγωγικότητας.
Αυτοπεποίθηση: Κανένα χαρακτηριστικό δεν είναι τόσο υπερεκτιμημένο όσο η αυτοπεποίθηση, ιδίως στον δυτικό κόσμο. Οι επιστήμονες και οι ειδικοί την καταγράφουν παγκοσμίως ως ένα απαραίτητο και βασικό συστατικό της επαγγελματικής επιτυχίας, ωστόσο υπάρχει πάντα μια σχετική απόσταση μεταξύ της αυτοπεποίθησης των ανθρώπων (πόσο καλοί νομίζουν ότι είναι) και της πραγματικής ικανότητάς τους (πόσο καλοί είναι στην πραγματικότητα). Το συμπέρασμα είναι ότι συχνά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια επιλογή μεταξύ των ανθρώπων που είναι καλοί σε κάτι, και εκείνων που απλά νομίζουν ότι είναι. Δεν ξέρω για εσάς, αλλά προσωπικά θα προτιμούσα να έχω έναν γιατρό, οδοντίατρο, πιλότο αεροπλάνου και οικονομικό σύμβουλο που είναι ικανός παρά απλώς να διαθέτει υπερβολική αυτοπεποίθηση. Το ίδιο ισχύει και για τους ηγέτες, ωστόσο η τάση μας να τους επιλέγουμε με βάση την αυτοπεποίθηση και όχι την ικανότητα εξηγεί γιατί οι ανίκανοι άνδρες είναι περισσότεροι από τις ικανές γυναίκες σε ηγετικούς ρόλους: οι άνδρες είναι γενικά πιο σίγουροι (αλλά λιγότερο ικανοί) από τις γυναίκες.
«Σωστή» νοοτροπία: Ο Henry Ford υποστήριζε ότι «είτε νομίζεις ότι μπορείς να το κάνεις είτε όχι, συνήθως έχεις δίκιο», ένα δημοφιλές εργασιακό mantra που στα τέλη της δεκαετίας του ’80 τροφοδότησε ένα από τα πιο επιτυχημένα σλόγκαν μάρκετινγκ όλων των εποχών, το «just do it» της Nike. Το 2008 ο Malcolm Gladwell αναζωπύρωσε την ιδέα ότι η επιτυχία είναι «στο μυαλό μας», όταν έκανε γνωστή την έρευνα της Carol Dweck σχετικά με τη σωστή «νοοτροπία» του να πιστεύεις ότι έχεις τον έλεγχο του εργασιακού σου πεπρωμένου. Εδώ βέβαια μιλάμε ξεκάθαρα για μια «κατασκευή» που πρόσφατα έγινε μια από τις αγαπημένες «ικανότητες» στον κόσμο των επιχειρήσεων, παρά τις ελάχιστες επιστημονικές αποδείξεις για την συμβολή της στην αύξηση της εργασιακής απόδοσης. Σίγουρα, είναι γενικά προτιμότερο να έχεις παρά να μην έχεις αυτή τη νοοτροπία, αλλά μόλις ελέγξεις τις πολλές ισχυρές δυνάμεις που καθορίζουν την επιτυχία των ανθρώπων (π.χ. προνόμια, ευφυΐα, εμπειρογνωμοσύνη, ικανότητα, πόροι, προσωπικότητα, προσπάθεια, ταλέντο και ένα ευρύ φάσμα παραγόντων που ευνοούν τη σταδιοδρομία και μπορούν να εντοπιστούν από πολύ μικρή ηλικία), δεν έχει πραγματικά καμία απολύτως σημασία αν πραγματικά πιστεύεις ότι μπορείς να τα καταφέρεις ή όχι.
Αυθεντικότητα: Σε κανέναν δεν αρέσουν οι απατεώνες και δεν υπάρχει τίποτα το δελεαστικό στην ιδέα του να επιλέγεις μια καριέρα που αψηφά και παραβαίνει τις προσωπικές σου αξίες. Πέρα από αυτό, δεν υπάρχει μεγάλη αξία στο να είσαι «αυθεντικός», με την έννοια της εμφάνισης της μη λογοκριμένης, αφιλτράριστης και ανεμπόδιστης εκδοχής του εαυτού σου. Στην πραγματικότητα, κάθε σημαντική περίσταση της ζωής απαιτεί και έναν διαφορετικό σας χαρακτήρα, ως προαπαιτούμενο της διαχείρισής της. Όπως σημείωνε ο Ζίγκμουντ Φρόιντ, «ο πραγματικός σας εαυτός είναι κάποιος για τον οποίο θα έπρεπε να ντρέπεστε» – κάποιος που τέσσερις ή πέντε άνθρωποι στον κόσμο έχουν μάθει να αγαπούν ή τουλάχιστον να ανέχονται. Φυσικά, μας αρέσουν οι άνθρωποι που φαίνονται αυθεντικοί, αλλά αυτό είναι συνήθως συνάρτηση πολλών διαφορετικών παραγόντων: της θέσης τους, των επιτευγμάτων τους, της ελκυστικότητάς τους ή απλά (σημειώστε το αυτό) της ικανότητάς τους να φαίνονται αυθεντικοί, ενώ δίνουν μια προσεκτικά προβαρισμένη και τέλεια χορογραφημένη παράσταση. Σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής και οπουδήποτε στον κόσμο, η επιτυχία εξαρτάται όχι από το να είσαι ο εαυτός σου, αλλά από το να ελέγχεις τον εαυτό σου.
Επαγγελματική «δέσμευση» και «σύνδεση»: Όλοι θέλουμε να είμαστε «καυλωμένοι» με την δουλειά μας και πράγματι πολλές επιστημονικές έρευνες έχουν από καιρό αποδείξει τη σημασία της συναισθηματικής ικανοποίησης από την εργασία. Ωστόσο, οι οργανισμοί ενδιαφέρονται κυρίως για τη «δέσμευση» / «σύνδεση» αυτή ως μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού, δηλαδή της απόδοσης. Και όμως, η καλύτερη μετα-ανάλυση για το θέμα αυτό δείχνει ότι η σύνδεση των εργαζομένων αντιπροσωπεύει μόνο το 9% της απόδοσης της εταιρείας. Με άλλα λόγια, το 91% των επιδόσεων της κάθε επιχείρησης οφείλεται σε παράγοντες άλλους και εντελώς διαφορετικούς από τη δέσμευση / σύνδεση των εργαζομένων σε αυτή και ΜΕ αυτή. Σίγουρα, οι μάνατζερ και οι διάφοροι επικεφαλής παίζουν μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη των επιπέδων δέσμευσης των ομάδων τους και σύνδεσης των εργαζομένων τους με την ίδια την εταιρεία – τόσο προς τα πάνω όσο και προς τα κάτω – αλλά η ίδια η προσωπικότητα των εργαζομένων τους είναι εξίσου σημαντική. Αυτό σημαίνει ότι αν προσλαμβάνετε ανθρώπους που είναι ευτυχισμένοι από άποψη ιδιοσυγκρασίας (π.χ. σταθερά εξωστρεφείς που έχουν χαμηλές προσδοκίες και είναι εύκολο να τους ευχαριστήσετε), τα αποτελέσματα που θα δείτε θα είναι πολύ καλύτερα του αναμενομένου.
Χάρισμα: Το γνωστό charisma, αγγλιστί. Δηλαδή να είστε χαρισματικοί σε κάτι. Το «χάρισμα» δεν είναι ούτε καλό, ούτε κακό χαρακτηριστικό- είναι απλά ένας «καταλύτης». Αν είστε ικανοί, έχετε τις σωστές αξίες, τις σωστές προθέσεις και είστε ηθικοί, το χάρισμα θα σας κάνει ΑΚΟΜΗ πιο ικανούς, αξιακούς και ηθικούς. Σίγουρα πρέπει να είστε όσο το δυνατόν πιο χαρισματικοί, ώστε να μπορείτε να επηρεάσετε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους και, ταυτόχρονα, όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά και «βαθιά». Ωστόσο, η τάση μας να διαλέγουμε ηγέτες με βάση αποκλειστικά το χάρισμα μοιάζει με την επιλογή του στυλ έναντι της ουσίας και εξηγεί γιατί οι περισσότερες χώρες – συμπεριλαμβανομένων των δημοκρατικών κοινωνιών – διοικούνται από δεσποτικούς ανίκανους ηγέτες και γιατί οι ναρκισσιστές και ψυχοπαθείς δικτάτορες (όπως ο Χίτλερ) τείνουν να ξεκινούν την καριέρα τους ως «χαρισματικοί και οραματιστές» ηγέτες.
Διαίσθηση: Πολλοί σπουδαίοι ψυχολόγοι και μελετητές της συμπεριφοράς απέδειξαν επανειλημμένα ότι το μεγαλύτερο ανθρώπινο ελάττωμα είναι η απροθυμία μας να ασχοληθούμε με τη σκόπιμη και ορθολογική σκέψη -ίσως, λένε, επειδή η ζωή είναι απλούστερη, ευκολότερη και πιο διασκεδαστική αν σκεφτόμαστε γρήγορα παρά αργά. Η διαίσθηση είναι μάλλον το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό σε αυτόν τον μεγάλο κατάλογο: και αυτό όχι μόνο επειδή είναι πολύ πιο πιθανό να χαρακτηρίσουμε τους ανθρώπους ως «ταλαντούχους» όταν καθοδηγούνται από τη διαίσθησή τους παρά από τη σκόπιμη, βασισμένη σε δεδομένα και στοιχεία ορθολογικότητα, αλλά και λόγω της τάσης μας να υπερεκτιμούμε τη δική μας διαίσθηση.
