Ειδοί του Μάρτη, Idus Martiae, Idus Martii (το idus στα λατινικά σημαίνει ήμισυ), είναι η μέρα που χωρίζει τον μήνα σε δυο ίσα μέρη. Κάθε μήνας έχει μια αντίστοιχη ημέρα, όμως, ο μήνας αφιερωμένος στον Θεό Άρη συνδέθηκε ανεξίτηλα με τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα.
Ο Καβάφης στο ποίημα «Μάρτιαι Ειδοί», επηρεασμένος από την ιστορία και το τραγικό τέλος του Ιούλιου Καίσαρα, έγραφε για το πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει η ανθρώπινη ροπή προς στην πραγμάτωση του προσωπικού μεγαλείου, το κυνήγι για την αναζήτηση της υπέρμετρης δόξας. Το πόσο βλαβερός για την ψυχή μπορεί να γίνει ο πόθος για δάφνες αφενός και πόσο κυνισμό και σκληρό υπολογισμό απαιτεί μια τέτοια προσπάθεια. Συνάμα μπροστά στην ανάδυση μιας μεγάλης φιλοδοξίας γεννάται αντιθετικά η επιθυμία να καταπνιγεί αυτή και ο εμπνευστής της.
Το βράδυ πριν ξημερώσει 15 του Μαρτη του 44 π.χ. ο Ιούλιος Καίσαρας παρέθετε δείπνο στην οικία του. Σύμφωνα με το έθιμο των Ρωμαίων αμφικτυόνων έθεσε ένα θέμα προς συζήτηση ανάμεσα στους συνδαιτυμόνες του: «Τι είδους θάνατο θα επιθυμούσατε;». Αφού οι παριστάμενοι ανέπτυξαν τις απόψεις τους ο Ιούλιος Καίσαρας έδωσε τη δικιά του απάντηση: «Θα ήθελα ένα βίαιο και γρήγορο θάνατο». Σαν να γνώριζε πως το μοιραίο ήταν έτοιμο να τον χτυπήσει και ο ίδιος βάδιζε άφοβα προς αυτό. Μπορεί όμως και να μην έδωσε σημασία στους οιωνούς και στα σημάδια που σκιάζαν την επερχόμενή του ομιλία στη Σύγκλητο: καμιά δύναμη δεν ήταν ικανή να καταλύσει το μεγαλείο του αντρός.
Το επόμενο πρωί, πριν ξεκινήσει προς τη Σύγκλητο, η Καλπουρνία τρομαγμένη του εκμυστηρεύτηκε πως τον είδε στον ύπνο της καλυμμένο στα αίματα και τον απέτρεψε να πάει εκεί που σε λίγες ώρες θα αναγορευόταν βασιλιάς από του Συγκλητικούς. Η Σίβυλλα είχε δώσει το χρησμό της και μόνο ένας Ρωμαίος βασιλιάς μπορούσε να ηγηθεί νικηφόρα ενάντια στους Πάρθους. Η συντριπτική πλειοψηφία των Συγκλητικών αγκάλιαζε αυτή την προοπτική που θα έφερνε τον Καίσαρα στην κορυφή της εξουσίας, όπως διακαώς επιθυμούσε και ο ίδιος.
Τα δυσοίωνα σημάδια ήταν, όμως, συνεχώς παρόντα και απέναντί τους υψωνόταν ο ορθολογισμός του. Όταν ο Καίσαρας βρισκόταν πλέον καθ’ οδόν, ένας διερχόμενος χειρομάντης ο Σουρίννα προσπάθησε να τον προειδοποιήσει: «Πρόσεχε τις Ειδούς του Μαρτίου, σήμερα είναι». Ο Καίσαρας δεν έδωσε πολύ σημασία και όταν τον είδε ξανά, αστειεύτηκε λέγοντας «Είναι οι ειδοί του Μαρτίου και τίποτα δεν μου έχει συμβεί». Για να λάβει τη μακάβρια απάντηση: «Ναι, αλλά δεν έχουν ακόμα περάσει!».Τη στιγμή που εισερχόταν στη Σύγκλητο ένας άλλος άνδρας, ο Αρτεμίδωρος, ο Κνίδιος, του παραδίδει έναν πάπυρο, τον οποίο ο Καίσαρας πίστεψε πως αναφερόταν σε μια τυπική υπόθεση και το θεώρησε ασήμαντο. Το περιεχόμενο του παπύρου σκόπευε να τον ενημερώσει για την επικείμενη συνωμοσία.
Λίγες στιγμές μετά, μέσα στη Σύγκλητο πλέον, τα μαχαίρια των συνωμοτών θα έπεφταν με μίσος στο σώμα του. Ο Καίσαρας, μόνος χωρίς τον τον Μάρκο Αντώνιο στο πλευρό του, που τον είχε επίτηδες αφήσει έξω από την αίθουσα ο Βρούτος Αλβίνος, προσπάθησε να φέρει αντίσταση, η οποία έσβησε απότομα σε μια έκρηξη άφατης απογοήτευσης, πιο επώδυνης και από τις 23 μαχαιριές, όταν ανάμεσα στους δολοφόνους διέκρινε τον Βρούτο. Ο Σουητώνιος καταγράφει την τραγική του έκπληξη στην φράση που από τότε θα ισοδυναμούσε με την απόλυτη προδοσία: «Και εσύ, τέκνον Βρούτε;». Ο Ιούλιος Καίσαρας ξεψύχησε τελικά μπροστά στο άγαλμα του Πομπηίου από το χέρι του κάθε συνωμότη.
Ένας τύραννος πρέπει να θανατώνεται ακόμα και αν είναι ο πατέρας σου πίστευε ο Βρούτος και με τους υπόλοιπους συνωμότες είχε την εντύπωση πως η πράξη υποκινήθηκε από ευγενή κίνητρα. Ήταν ο πόθος του να αντισταθεί στα φιλόδοξα σχέδιά του, τα οποία τον έκαναν ευάλωτο στην εξύφανση του σχεδίου για τον θάνατο του Καίσαρα ή η μεγαλόπρεπη φιγούρα του Καίσαρα τον επισκίαζε μονίμως με τη φυσική εξόντωση να φαντάζει ως λύτρωση από αυτή;
Ο Ιούλιος Καίσαρας με τις αλλεπάλληλες στρατιωτικές του επιτυχίες, που τον μετέφεραν στην κορυφή της δόξας είχε πλέον ζαλιστεί από τη σπουδαιότητα των κατορθωμάτων του. Σκοπός του δεν πρέπει να ήταν άλλος από το να καταλύσει τη δημοκρατία και να αναγορεύσει τον εαυτό του σε βασιλιά και μαζί με την Κλεοπάτρα να γίνουν οι απόλυτοι άρχοντες μεταφέροντας την πρωτεύουσα στην Αίγυπτο. Η απειλή που συνιστούσε για την ελευθερία και τις αξίες η αυξανόμενη φιλοδοξία του δεν ήταν εμφανής στα νομίσματα που κυκλοφόρησαν με την προτομή του, στα αγάλματα που στήθηκαν δίπλα στους αρχαίους βασιλείς και αποσκοπούσαν να τον παρουσιάσουν ως σωτήρα της Ρώμης; Αυτές πρέπει να ήταν οι σκέψεις των δολοφόνων του που έβλεπαν στις ριζοσπαστικές πολιτικές του Καίσαρα την ανάδυση μιας νέας πραγματικότητας αντίθετης με τα συντηρητικά τους πιστεύω.
Όταν οι συνωμότες επιτέλεσαν το σκοπό τους προσπάθησαν να απευθυνθούν στα πλήθη έξω από τη Σύγκλητο παρουσιάζοντας τον θάνατο του Καίσαρα ως πράξη αντίστασης που θα επέτρεπε στην ελευθερία να αναστηθεί στην πόλη. Εις μάτην. Οι έντονες αποδοκιμασίες και οι απειλές τούς έφεραν σε θέση άμυνας και κατατρεγμού από τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Ο Καίσαρας δεν ήταν μισητός στο λαό του.
Ο εμφύλιος που επακολούθησε και οι τρομακτικές μάχες που υποδαύλισε έφεραν τελικά στη θέση του Αυτοκράτορα τον ανιψιό του Καίσαρα, Οκταβιανό Αύγουστο. Οι συνωμότες είχαν καταφέρει τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Μια μορφή προικισμένη με πολιτική διορατικότητα θα έθετε τα θεμέλια της Pax Romana και της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Ειδοί του Μάρτη, Idus Martiae, Idus Martii (το idus στα λατινικά σημαίνει ήμισυ), είναι η μέρα που χωρίζει τον μήνα σε δυο ίσα μέρη. Κάθε μήνας έχει μια αντίστοιχη ημέρα, όμως, ο μήνας αφιερωμένος στον Θεό Άρη συνδέθηκε ανεξίτηλα με τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα.
Ο Καβάφης στο ποίημα «Μάρτιαι Ειδοί», επηρεασμένος από την ιστορία και το τραγικό τέλος του Ιούλιου Καίσαρα, έγραφε για το πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει η ανθρώπινη ροπή προς στην πραγμάτωση του προσωπικού μεγαλείου, το κυνήγι για την αναζήτηση της υπέρμετρης δόξας. Το πόσο βλαβερός για την ψυχή μπορεί να γίνει ο πόθος για δάφνες αφενός και πόσο κυνισμό και σκληρό υπολογισμό απαιτεί μια τέτοια προσπάθεια. Συνάμα μπροστά στην ανάδυση μιας μεγάλης φιλοδοξίας γεννάται αντιθετικά η επιθυμία να καταπνιγεί αυτή και ο εμπνευστής της.
Το βράδυ πριν ξημερώσει 15 του Μαρτη του 44 π.χ. ο Ιούλιος Καίσαρας παρέθετε δείπνο στην οικία του. Σύμφωνα με το έθιμο των Ρωμαίων αμφικτυόνων έθεσε ένα θέμα προς συζήτηση ανάμεσα στους συνδαιτυμόνες του: «Τι είδους θάνατο θα επιθυμούσατε;». Αφού οι παριστάμενοι ανέπτυξαν τις απόψεις τους ο Ιούλιος Καίσαρας έδωσε τη δικιά του απάντηση: «Θα ήθελα ένα βίαιο και γρήγορο θάνατο». Σαν να γνώριζε πως το μοιραίο ήταν έτοιμο να τον χτυπήσει και ο ίδιος βάδιζε άφοβα προς αυτό. Μπορεί όμως και να μην έδωσε σημασία στους οιωνούς και στα σημάδια που σκιάζαν την επερχόμενή του ομιλία στη Σύγκλητο: καμιά δύναμη δεν ήταν ικανή να καταλύσει το μεγαλείο του αντρός.
Το επόμενο πρωί, πριν ξεκινήσει προς τη Σύγκλητο, η Καλπουρνία τρομαγμένη του εκμυστηρεύτηκε πως τον είδε στον ύπνο της καλυμμένο στα αίματα και τον απέτρεψε να πάει εκεί που σε λίγες ώρες θα αναγορευόταν βασιλιάς από του Συγκλητικούς. Η Σίβυλλα είχε δώσει το χρησμό της και μόνο ένας Ρωμαίος βασιλιάς μπορούσε να ηγηθεί νικηφόρα ενάντια στους Πάρθους. Η συντριπτική πλειοψηφία των Συγκλητικών αγκάλιαζε αυτή την προοπτική που θα έφερνε τον Καίσαρα στην κορυφή της εξουσίας, όπως διακαώς επιθυμούσε και ο ίδιος.
Τα δυσοίωνα σημάδια ήταν, όμως, συνεχώς παρόντα και απέναντί τους υψωνόταν ο ορθολογισμός του. Όταν ο Καίσαρας βρισκόταν πλέον καθ’ οδόν, ένας διερχόμενος χειρομάντης ο Σουρίννα προσπάθησε να τον προειδοποιήσει: «Πρόσεχε τις Ειδούς του Μαρτίου, σήμερα είναι». Ο Καίσαρας δεν έδωσε πολύ σημασία και όταν τον είδε ξανά, αστειεύτηκε λέγοντας «Είναι οι ειδοί του Μαρτίου και τίποτα δεν μου έχει συμβεί». Για να λάβει τη μακάβρια απάντηση: «Ναι, αλλά δεν έχουν ακόμα περάσει!».Τη στιγμή που εισερχόταν στη Σύγκλητο ένας άλλος άνδρας, ο Αρτεμίδωρος, ο Κνίδιος, του παραδίδει έναν πάπυρο, τον οποίο ο Καίσαρας πίστεψε πως αναφερόταν σε μια τυπική υπόθεση και το θεώρησε ασήμαντο. Το περιεχόμενο του παπύρου σκόπευε να τον ενημερώσει για την επικείμενη συνωμοσία.
Λίγες στιγμές μετά, μέσα στη Σύγκλητο πλέον, τα μαχαίρια των συνωμοτών θα έπεφταν με μίσος στο σώμα του. Ο Καίσαρας, μόνος χωρίς τον τον Μάρκο Αντώνιο στο πλευρό του, που τον είχε επίτηδες αφήσει έξω από την αίθουσα ο Βρούτος Αλβίνος, προσπάθησε να φέρει αντίσταση, η οποία έσβησε απότομα σε μια έκρηξη άφατης απογοήτευσης, πιο επώδυνης και από τις 23 μαχαιριές, όταν ανάμεσα στους δολοφόνους διέκρινε τον Βρούτο. Ο Σουητώνιος καταγράφει την τραγική του έκπληξη στην φράση που από τότε θα ισοδυναμούσε με την απόλυτη προδοσία: «Και εσύ, τέκνον Βρούτε;». Ο Ιούλιος Καίσαρας ξεψύχησε τελικά μπροστά στο άγαλμα του Πομπηίου από το χέρι του κάθε συνωμότη.
Ένας τύραννος πρέπει να θανατώνεται ακόμα και αν είναι ο πατέρας σου πίστευε ο Βρούτος και με τους υπόλοιπους συνωμότες είχε την εντύπωση πως η πράξη υποκινήθηκε από ευγενή κίνητρα. Ήταν ο πόθος του να αντισταθεί στα φιλόδοξα σχέδιά του, τα οποία τον έκαναν ευάλωτο στην εξύφανση του σχεδίου για τον θάνατο του Καίσαρα ή η μεγαλόπρεπη φιγούρα του Καίσαρα τον επισκίαζε μονίμως με τη φυσική εξόντωση να φαντάζει ως λύτρωση από αυτή;
Ο Ιούλιος Καίσαρας με τις αλλεπάλληλες στρατιωτικές του επιτυχίες, που τον μετέφεραν στην κορυφή της δόξας είχε πλέον ζαλιστεί από τη σπουδαιότητα των κατορθωμάτων του. Σκοπός του δεν πρέπει να ήταν άλλος από το να καταλύσει τη δημοκρατία και να αναγορεύσει τον εαυτό του σε βασιλιά και μαζί με την Κλεοπάτρα να γίνουν οι απόλυτοι άρχοντες μεταφέροντας την πρωτεύουσα στην Αίγυπτο. Η απειλή που συνιστούσε για την ελευθερία και τις αξίες η αυξανόμενη φιλοδοξία του δεν ήταν εμφανής στα νομίσματα που κυκλοφόρησαν με την προτομή του, στα αγάλματα που στήθηκαν δίπλα στους αρχαίους βασιλείς και αποσκοπούσαν να τον παρουσιάσουν ως σωτήρα της Ρώμης; Αυτές πρέπει να ήταν οι σκέψεις των δολοφόνων του που έβλεπαν στις ριζοσπαστικές πολιτικές του Καίσαρα την ανάδυση μιας νέας πραγματικότητας αντίθετης με τα συντηρητικά τους πιστεύω.
Όταν οι συνωμότες επιτέλεσαν το σκοπό τους προσπάθησαν να απευθυνθούν στα πλήθη έξω από τη Σύγκλητο παρουσιάζοντας τον θάνατο του Καίσαρα ως πράξη αντίστασης που θα επέτρεπε στην ελευθερία να αναστηθεί στην πόλη. Εις μάτην. Οι έντονες αποδοκιμασίες και οι απειλές τούς έφεραν σε θέση άμυνας και κατατρεγμού από τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Ο Καίσαρας δεν ήταν μισητός στο λαό του.
Ο εμφύλιος που επακολούθησε και οι τρομακτικές μάχες που υποδαύλισε έφεραν τελικά στη θέση του Αυτοκράτορα τον ανιψιό του Καίσαρα, Οκταβιανό Αύγουστο. Οι συνωμότες είχαν καταφέρει τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Μια μορφή προικισμένη με πολιτική διορατικότητα θα έθετε τα θεμέλια της Pax Romana και της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
