Μετά από μάχες δεκαετιών, έφτασε η στιγμή η αμερικάνικη νομοθεσία όσον αφορά το γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου επιτέλους να αλλάξει. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden, υπέγραψε την περασμένη Τρίτη ένα πολυσυζητημένο και πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο που καταργεί την λεγόμενη «Πράξη για την Άμυνα του Γάμου», η οποία όριζε ότι ο θεσμός αφορά αποκλειστικά ετεροφυλόφιλα ζευγάρια, και διασφαλίζει ότι όλες οι πολιτείες ανεξαιρέτως είναι υποχρεωμένες από τούδε και στο εξής να αναγνωρίζουν τους γάμους ομοφυλόφιλων ζευγαριών.
Ακολούθησε η υπερψήφιση του νομοσχεδίου στη Βουλή των Αντιπροσώπων την Πέμπτη. Η επιτυχία του νομοσχεδίου αντανακλά την τεκτονική μετατόπιση της κοινής γνώμης επί του θέματος, μετατρέποντας το θέμα του γάμου μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου από διχαστικό πολιτικό ζήτημα σε ένα ζήτημα ευρέως αποδεκτό από μέλη και των δύο κομμάτων. Σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center, η υποστήριξη της ισότητας στο θεσμό του γάμου αυξήθηκε ραγδαία τα τελευταία 15 χρόνια στην αμερικάνικη κοινωνία.
«Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του έθνους μας, αρνηθήκαμε στα ζευγάρια του ίδιου φύλου την προστασία του δικαιώματός τους στο γάμο», δήλωσε ο Biden την Τρίτη σε δηλώσεις του στιγμές πριν υπογράψει το νομοσχέδιο. «Αποτύχαμε να τους αντιμετωπίσουμε με ίση αξιοπρέπεια και σεβασμό. Και τώρα, ο νόμος απαιτεί ο γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου να αναγνωρίζονται ως νόμιμοι σε κάθε πολιτεία του έθνους».
Τεκτονική ήταν και η μετατόπιση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, ο οποίος το 1996 είχε ψηφίσει υπέρ της επίμαχης «Πράξης για την Άμυνα του Γάμου». Οι απόψεις του σε θέματα όπως η άμβλωση και ο γάμος ομοφυλοφίλων – που κάποτε τον τοποθετούσαν στην πιο συντηρητική πλευρά του ιδεολογικού φάσματος του κόμματός του – τώρα ταιριάζουν περισσότερο με τις θέσεις που έχουν κινητοποιήσει τους Δημοκρατικούς και ακόμη και πολλούς Ρεπουμπλικάνους τα τελευταία χρόνια. Η υπογραφή του νομοσχεδίου την Τρίτη αποτελεί το αποκορύφωμα της μεταστροφής του επί του θέματος. Ένα τέτοιο νομοσχέδιο φαινόταν σχεδόν απίθανο για πολλούς στην Washington μέχρι και πριν λίγο καιρό, παρόλο που η κοινή γνώμη είχε αρχίσει ξεκάθαρα να μεταβάλλεται με την πάροδο των ετών.
Όμως η δημόσια συσπείρωση και η κοινωνική πίεση για ομοσπονδιακή προστασία του γάμου ομόφυλων ζευγαριών εντάθηκε φέτος σημαντικά μετά την ανατροπή της απόφασης «Roe v. Wade» από το Ανώτατο Δικαστήριο, προκαλώντας νέους φόβους ότι το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας θα επανεξετάσει και άλλα υφιστάμενα δικαιώματα γύρω από την ισότητα του γάμου.
Μεταξύ των επίτιμων προσκεκλημένων στην υπογραφή του νομοσχεδίου στον Λευκό Οίκο την Τρίτη ήταν εξέχοντα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και ακτιβιστές. Μεταξύ αυτών ήταν η Judith Kansen-Windsor, χήρα της ακτιβίστριας για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων Edie Windsor, ο Matthew Haynes, συνιδιοκτήτης του Club Q, του ΛΟΑΤΚΙ κλαμπ στο Colorado Springs, όπου ένας ένοπλος σκότωσε τον περασμένο μήνα πέντε ανθρώπους, οι επιζώντες από τους πυροβολισμούς στο Club Q, James Slaugh και Michael Anderson, καθώς και ένας αριθμός εναγόντων από υποθέσεις που κατέληξαν στην υπόθεση ορόσημο για τα πολιτικά δικαιώματα «Obergefell v. Hodges», με την οποία το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε το 2015 ότι τα ζευγάρια του ίδιου φύλου μπορούν να παντρεύονται σε εθνικό επίπεδο.
Πολλοί είναι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η υπογραφή του νομοσχεδίου δεν θα μπορούσε να έρθει σε πιο κατάλληλη στιγμή. Συγκεκριμένα, έρχεται τη στιγμή που τα πολιτειακά νομοθετικά σώματα στο Texas, το Arkansas, τη Florida και αλλού ψηφίζουν ή προωθούν νομοσχέδια που πλήττουν τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Τον περασμένο Μάρτιο, στη Florida, ψηφίστηκε νομοσχέδιο που απαγορεύει στους εκπαιδευτικούς να μιλούν για θέματα που αφορούν τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου σε ορισμένες βαθμίδες εκπαίδευσης. Το 2021, το Texas εισήγαγε πάνω από 30 νομοσχέδια κατά των ΛΟΑΤΚΙ, ενώ τον Ιανουάριο του 2022 ψήφισε νομοσχέδιο που απαγορεύει στους τρανς νέους να παίζουν σε αθλητικές ομάδες που ευθυγραμμίζονται με την ταυτότητα φύλου τους. Έρχεται επίσης περίπου τρεις εβδομάδες μετά τη δολοφονική επίθεση με όπλο στο Club Q που σκότωσε πέντε ανθρώπους και τραυμάτισε άλλους 17.
Το νέο νομοσχέδιο είναι μια τεράστια νίκη. Είναι το αποκορύφωμα αμέτρητων μαχών που ξεκίνησαν το 1969 με τις ταραχές στο Stonewall. Οι δημόσιοι αγώνες που δόθηκαν έκτοτε ήταν τολμηροί, πολύ θαρραλέοι, αλλά δυστυχώς απείχαν πολύ από την νίκη που σημειώνεται σήμερα, εν έτει 2022.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, οι πρώτες αγωγές για τη νομική αναγνώριση των σχέσεων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου έφεραν στο προσκήνιο ζητήματα πολιτικών δικαιωμάτων για τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια, αλλά δεν είχαν αποτέλεσμα. Ωστόσο, το δικαίωμα στο γάμο δεν αποτέλεσε αίτημα του Κινήματος για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων μέχρι και το 1987. Από εκείνη τη χρονιά, όμως, κι έπειτα το θέμα άρχισε να αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία.
Η πρώτη νόμιμη τελετή γάμου ομοφυλοφίλων στις Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποιήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2004 μεταξύ της Del Martin και της Phyllis Lyon. Το ζευγάρι δέθηκε με τα δεσμά του γάμου μετά από πενήντα χρόνια σχέσης στο δημαρχείο του San Francisco. Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη, την οποία διαδέχτηκε μια ακόμη μεγαλύτερη λίγους μήνες μετά, όταν η πολιτεία Massachusetts έγινε η πρώτη των ΗΠΑ που νομιμοποίησε το γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων.
Δυστυχώς, αυτές οι νίκες προκάλεσαν και πολλές αντιδράσεις, οι οποίες είχαν σαν αποτέλεσμα πολιτειακά νομοθετήματα που λειτουργούσαν μέχρι και σήμερα ως τροχοπέδη ή έφερναν πισωγυρίσματα επί του θέματος σε πολλές πολιτείες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το Prop8 – μια πρόταση του ψηφοδελτίου της California που θα καταργούσε το δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών στο γάμο. Στο βιβλίο της «The Argonauts», η Maggie Nelson περιγράφει πώς τις προηγούμενες μέρες της ψήφισής του χιλιάδες ομόφυλα ζευγάρια, συμπεριλαμβανομένης και της ίδιας με τον τρανς σύντροφό της, έτρεχαν να προλάβουν να παντρευτούν προτού η πολιτεία τους στερήσει το δικαίωμα. «Κακόμοιρος γάμος! Τρέχαμε να τον σκοτώσουμε (ασυγχώρητο). Ή να τον ενισχύσουμε (ασυγχώρητο)», γράφει η Nelson.
Ταυτόχρονα, όμως – και αυτό είναι το μεγάλο παράδοξο στο οποίο βάζει τέλος το νομοσχέδιο του Biden – μέχρι τα τέλη του 2014, ο γάμος μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου είχε γίνει νόμιμος σε πολιτείες που περιείχαν περισσότερο από το 70% του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών.
Πέρα από τη σημασία του σε αμερικανικό έδαφος, το νομοσχέδιο Biden έχει ένα τεράστιο κοινωνικοπολιτικό εκτόπισμα σε ολόκληρο τον κόσμο. Περνά ένα σαφές μήνυμα ελπίδας στην παγκόσμια ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, ακόμα και σε ανθρώπους που ζουν σε πολύ συντηρητικές κοινωνίες, πως οι αγώνες είναι για να κερδίζονται. Ενισχύει τον αγώνα για ίσα δικαιώματα σε υπερεθνικό επίπεδο. Αποδεικνύει πως υπάρχει η δυνατότητα οι άνθρωποι να μετακινηθούν από παλιές ιδέες και απόψεις όσον αφορά τα θέματα φύλου, ταυτότητας και σεξουαλικότητας, ακριβώς όπως έχει κάνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ μέσα στα τελευταία 15 χρόνια.
Το ουσιαστικότερο μήνυμα όλων όμως αυτού του νομοσχεδίου έχει να κάνει με τη σημασία της ενίσχυσης του πλουραλισμού, της πολυφωνίας, της πολυχρωμίας της κοινωνίας. Το ιστορικό αυτό νομοσχέδιο φέρνει μαζί του τη δέσμευση για τη διαμόρφωση μιας κοινωνίας όπου άτομα και ομάδες που έχουν βαθιά διαφορετικές και αμοιβαία αντίθετες πεποιθήσεις είναι ευπρόσδεκτα στη σφαίρα της δημόσιας ζωής. Όταν οι ΗΠΑ κάνουν ένα τέτοιο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, το μόνο σίγουρο είναι πως όλος ο πλανήτης έχει στραμμένο το βλέμμα και τα αυτιά του εκεί. Όλος ο πλανήτης είναι μάρτυρας της δέσμευσης μιας από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στον πλανήτη στον πλουραλισμό.
Μετά από μάχες δεκαετιών, έφτασε η στιγμή η αμερικάνικη νομοθεσία όσον αφορά το γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου επιτέλους να αλλάξει. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden, υπέγραψε την περασμένη Τρίτη ένα πολυσυζητημένο και πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο που καταργεί την λεγόμενη «Πράξη για την Άμυνα του Γάμου», η οποία όριζε ότι ο θεσμός αφορά αποκλειστικά ετεροφυλόφιλα ζευγάρια, και διασφαλίζει ότι όλες οι πολιτείες ανεξαιρέτως είναι υποχρεωμένες από τούδε και στο εξής να αναγνωρίζουν τους γάμους ομοφυλόφιλων ζευγαριών.
Ακολούθησε η υπερψήφιση του νομοσχεδίου στη Βουλή των Αντιπροσώπων την Πέμπτη. Η επιτυχία του νομοσχεδίου αντανακλά την τεκτονική μετατόπιση της κοινής γνώμης επί του θέματος, μετατρέποντας το θέμα του γάμου μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου από διχαστικό πολιτικό ζήτημα σε ένα ζήτημα ευρέως αποδεκτό από μέλη και των δύο κομμάτων. Σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center, η υποστήριξη της ισότητας στο θεσμό του γάμου αυξήθηκε ραγδαία τα τελευταία 15 χρόνια στην αμερικάνικη κοινωνία.
«Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του έθνους μας, αρνηθήκαμε στα ζευγάρια του ίδιου φύλου την προστασία του δικαιώματός τους στο γάμο», δήλωσε ο Biden την Τρίτη σε δηλώσεις του στιγμές πριν υπογράψει το νομοσχέδιο. «Αποτύχαμε να τους αντιμετωπίσουμε με ίση αξιοπρέπεια και σεβασμό. Και τώρα, ο νόμος απαιτεί ο γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου να αναγνωρίζονται ως νόμιμοι σε κάθε πολιτεία του έθνους».
Τεκτονική ήταν και η μετατόπιση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, ο οποίος το 1996 είχε ψηφίσει υπέρ της επίμαχης «Πράξης για την Άμυνα του Γάμου». Οι απόψεις του σε θέματα όπως η άμβλωση και ο γάμος ομοφυλοφίλων – που κάποτε τον τοποθετούσαν στην πιο συντηρητική πλευρά του ιδεολογικού φάσματος του κόμματός του – τώρα ταιριάζουν περισσότερο με τις θέσεις που έχουν κινητοποιήσει τους Δημοκρατικούς και ακόμη και πολλούς Ρεπουμπλικάνους τα τελευταία χρόνια. Η υπογραφή του νομοσχεδίου την Τρίτη αποτελεί το αποκορύφωμα της μεταστροφής του επί του θέματος. Ένα τέτοιο νομοσχέδιο φαινόταν σχεδόν απίθανο για πολλούς στην Washington μέχρι και πριν λίγο καιρό, παρόλο που η κοινή γνώμη είχε αρχίσει ξεκάθαρα να μεταβάλλεται με την πάροδο των ετών.
Όμως η δημόσια συσπείρωση και η κοινωνική πίεση για ομοσπονδιακή προστασία του γάμου ομόφυλων ζευγαριών εντάθηκε φέτος σημαντικά μετά την ανατροπή της απόφασης «Roe v. Wade» από το Ανώτατο Δικαστήριο, προκαλώντας νέους φόβους ότι το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας θα επανεξετάσει και άλλα υφιστάμενα δικαιώματα γύρω από την ισότητα του γάμου.
Μεταξύ των επίτιμων προσκεκλημένων στην υπογραφή του νομοσχεδίου στον Λευκό Οίκο την Τρίτη ήταν εξέχοντα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και ακτιβιστές. Μεταξύ αυτών ήταν η Judith Kansen-Windsor, χήρα της ακτιβίστριας για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων Edie Windsor, ο Matthew Haynes, συνιδιοκτήτης του Club Q, του ΛΟΑΤΚΙ κλαμπ στο Colorado Springs, όπου ένας ένοπλος σκότωσε τον περασμένο μήνα πέντε ανθρώπους, οι επιζώντες από τους πυροβολισμούς στο Club Q, James Slaugh και Michael Anderson, καθώς και ένας αριθμός εναγόντων από υποθέσεις που κατέληξαν στην υπόθεση ορόσημο για τα πολιτικά δικαιώματα «Obergefell v. Hodges», με την οποία το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε το 2015 ότι τα ζευγάρια του ίδιου φύλου μπορούν να παντρεύονται σε εθνικό επίπεδο.
Πολλοί είναι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η υπογραφή του νομοσχεδίου δεν θα μπορούσε να έρθει σε πιο κατάλληλη στιγμή. Συγκεκριμένα, έρχεται τη στιγμή που τα πολιτειακά νομοθετικά σώματα στο Texas, το Arkansas, τη Florida και αλλού ψηφίζουν ή προωθούν νομοσχέδια που πλήττουν τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Τον περασμένο Μάρτιο, στη Florida, ψηφίστηκε νομοσχέδιο που απαγορεύει στους εκπαιδευτικούς να μιλούν για θέματα που αφορούν τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου σε ορισμένες βαθμίδες εκπαίδευσης. Το 2021, το Texas εισήγαγε πάνω από 30 νομοσχέδια κατά των ΛΟΑΤΚΙ, ενώ τον Ιανουάριο του 2022 ψήφισε νομοσχέδιο που απαγορεύει στους τρανς νέους να παίζουν σε αθλητικές ομάδες που ευθυγραμμίζονται με την ταυτότητα φύλου τους. Έρχεται επίσης περίπου τρεις εβδομάδες μετά τη δολοφονική επίθεση με όπλο στο Club Q που σκότωσε πέντε ανθρώπους και τραυμάτισε άλλους 17.
Το νέο νομοσχέδιο είναι μια τεράστια νίκη. Είναι το αποκορύφωμα αμέτρητων μαχών που ξεκίνησαν το 1969 με τις ταραχές στο Stonewall. Οι δημόσιοι αγώνες που δόθηκαν έκτοτε ήταν τολμηροί, πολύ θαρραλέοι, αλλά δυστυχώς απείχαν πολύ από την νίκη που σημειώνεται σήμερα, εν έτει 2022.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, οι πρώτες αγωγές για τη νομική αναγνώριση των σχέσεων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου έφεραν στο προσκήνιο ζητήματα πολιτικών δικαιωμάτων για τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια, αλλά δεν είχαν αποτέλεσμα. Ωστόσο, το δικαίωμα στο γάμο δεν αποτέλεσε αίτημα του Κινήματος για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων μέχρι και το 1987. Από εκείνη τη χρονιά, όμως, κι έπειτα το θέμα άρχισε να αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία.
Η πρώτη νόμιμη τελετή γάμου ομοφυλοφίλων στις Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποιήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2004 μεταξύ της Del Martin και της Phyllis Lyon. Το ζευγάρι δέθηκε με τα δεσμά του γάμου μετά από πενήντα χρόνια σχέσης στο δημαρχείο του San Francisco. Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη, την οποία διαδέχτηκε μια ακόμη μεγαλύτερη λίγους μήνες μετά, όταν η πολιτεία Massachusetts έγινε η πρώτη των ΗΠΑ που νομιμοποίησε το γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων.
Δυστυχώς, αυτές οι νίκες προκάλεσαν και πολλές αντιδράσεις, οι οποίες είχαν σαν αποτέλεσμα πολιτειακά νομοθετήματα που λειτουργούσαν μέχρι και σήμερα ως τροχοπέδη ή έφερναν πισωγυρίσματα επί του θέματος σε πολλές πολιτείες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το Prop8 – μια πρόταση του ψηφοδελτίου της California που θα καταργούσε το δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών στο γάμο. Στο βιβλίο της «The Argonauts», η Maggie Nelson περιγράφει πώς τις προηγούμενες μέρες της ψήφισής του χιλιάδες ομόφυλα ζευγάρια, συμπεριλαμβανομένης και της ίδιας με τον τρανς σύντροφό της, έτρεχαν να προλάβουν να παντρευτούν προτού η πολιτεία τους στερήσει το δικαίωμα. «Κακόμοιρος γάμος! Τρέχαμε να τον σκοτώσουμε (ασυγχώρητο). Ή να τον ενισχύσουμε (ασυγχώρητο)», γράφει η Nelson.
Ταυτόχρονα, όμως – και αυτό είναι το μεγάλο παράδοξο στο οποίο βάζει τέλος το νομοσχέδιο του Biden – μέχρι τα τέλη του 2014, ο γάμος μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου είχε γίνει νόμιμος σε πολιτείες που περιείχαν περισσότερο από το 70% του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών.
Πέρα από τη σημασία του σε αμερικανικό έδαφος, το νομοσχέδιο Biden έχει ένα τεράστιο κοινωνικοπολιτικό εκτόπισμα σε ολόκληρο τον κόσμο. Περνά ένα σαφές μήνυμα ελπίδας στην παγκόσμια ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, ακόμα και σε ανθρώπους που ζουν σε πολύ συντηρητικές κοινωνίες, πως οι αγώνες είναι για να κερδίζονται. Ενισχύει τον αγώνα για ίσα δικαιώματα σε υπερεθνικό επίπεδο. Αποδεικνύει πως υπάρχει η δυνατότητα οι άνθρωποι να μετακινηθούν από παλιές ιδέες και απόψεις όσον αφορά τα θέματα φύλου, ταυτότητας και σεξουαλικότητας, ακριβώς όπως έχει κάνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ μέσα στα τελευταία 15 χρόνια.
Το ουσιαστικότερο μήνυμα όλων όμως αυτού του νομοσχεδίου έχει να κάνει με τη σημασία της ενίσχυσης του πλουραλισμού, της πολυφωνίας, της πολυχρωμίας της κοινωνίας. Το ιστορικό αυτό νομοσχέδιο φέρνει μαζί του τη δέσμευση για τη διαμόρφωση μιας κοινωνίας όπου άτομα και ομάδες που έχουν βαθιά διαφορετικές και αμοιβαία αντίθετες πεποιθήσεις είναι ευπρόσδεκτα στη σφαίρα της δημόσιας ζωής. Όταν οι ΗΠΑ κάνουν ένα τέτοιο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, το μόνο σίγουρο είναι πως όλος ο πλανήτης έχει στραμμένο το βλέμμα και τα αυτιά του εκεί. Όλος ο πλανήτης είναι μάρτυρας της δέσμευσης μιας από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στον πλανήτη στον πλουραλισμό.
