Μια από τις πιο σημαντικές φωνές του «ανοιχτού», όπως το αποκαλούσαν, κινήματος ποίησης που ξεκίνησε στην Αμερική τη δεκαετία του ’50, o Lawrence Ferlinghetti έχει γράψει ποίηση, έχει μεταφράσει, έχει γράψει μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, έχει γράψει δοκίμια για την κριτική της Τέχνης, ενώ η ίδια του φωνή του έχει πολλάκις φιλοξενηθεί σε κινηματογραφικές απαγγελίες. Συχνά επικεντρωμένη στην πολιτική και στα κοινωνικά ζητήματα, η ποίηση του Ferlinghetti αντιμετώπισε τον ορισμό που είχε θέσει η λογοτεχνική ελίτ της εποχής για το ρόλο του καλλιτέχνη στον κόσμο. Εν τούτοις, εμποτισμένη με κοινά ζητήματα, η ποίησή του δεν μπορεί απλά να περιγραφτεί ως πολεμική, ούτε καν ως προσωπική διαμαρτυρία, γιατί στέκεται αγέρωχη χάρη στη δεξιοτεχνία του, τη θεματική του, αλλά και γιατί στηρίζει το σώμα της στις ρίζες της παράδοσης.
Ο Lawrence Ferlinghetti γεννήθηκε 24 Μαρτίου 1919 στο Γιόνκερς της Νέας Υόρκης από οικογένεια ιταλοπορτογάλων μεταναστών. Γιος του Ιταλού Carlo Ferlinghetti, o οποίος πέθανε λίγους μήνες μετά τη γέννηση του γιού του, πέρασε τα πρώτα παιδικά του χρόνια στη Γαλλία. Επιστρέφοντας στην Αμερική και αφού τελείωσε το γυμνάσιο, σπούδασε λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας και πήρε το πτυχίο του το 1941. Εκεί ήρθε σε επαφή με το έργο των Hemingway, Faulkner, Dos Passos και Wolf. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στο Ναυτικό σαν κυβερνήτης καταδρομικού υποβρυχίων και έλαβε, μάλιστα, μέρος στην απόβαση της Νορμανδίας.
Ήταν ανάμεσα στους στρατιώτες των Αμερικανικών δυνάμεων κατοχής στο Ναγκασάκι, γεγονός που τον επηρέασε βαθύτατα και συντέλεσε στη διαμόρφωση των μετέπειτα ειρηνιστικών του πεποιθήσεων. Μετά τον πόλεμο, το 1947 σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια και το 1948 πήγε στο Παρίσι για να κάνει το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης. Το θέμα της διατριβής του ήταν «Η πόλη σαν Σύμβολο Μοντέρνας Ποίησης: Αναζητώντας μια Μητροπολιτική Παράδοση», με αναφορές στους Eliot, Whitman, Mayakovsky και André Breton. Εκεί ξεκινά να γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα “Her” και να μεταφράζει Jacques Prevert.
Ο Ferlinghetti επέστρεψε στην Αμερική και μετά από μια σύντομη στάση στη Νέα Υόρκη εγκαταστάθηκε στο Σαν Φρανσίσκο το 1951. Η πόλη αυτή έμελλε να γίνει η δεύτερη πατρίδα του και η αφετηρία της έμπνευσής του. Από το 1951 μέχρι το 1953 δίδασκε Γαλλικά σε ένα δημόσιο πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων, έγραφε λογοτεχνικές κριτικές, ζωγράφιζε, έγραφε κριτικές τέχνης και παρακολουθούσε τις ποιητικές συγκεντρώσεις της πόλης. Το 1953, μαζί με τον Peter D. Martin ιδρύουν το City Lights Bookstore (πήραν το όνομα από την ομώνυμη ταινία “Τα φώτα της πόλης” του Τσάρλι Τσάπλιν), το πρώτο βιβλιοπωλείο με χαρτόδετες εκδόσεις στη χώρα, και μέχρι το 1955 ήταν έτοιμοι να ξεκινήσουν ταυτόχτονα και τον θρυλικό εκδοτικό οίκο City Lights, με σκοπό να ειδικευθούν στις «ποιητικές συλλογές τσέπης». Είναι ένα όνομα που θα μείνει στην ιστορία γιατί έγινε ο πυρήνας του κινήματος της Δυτικής Ακτής και αποτέλεσε το φυτώριο των σημαντικότερων μπιτ ποιητών και συγγραφέων. Για περισσότερο από μισό αιώνα, το βιβλιοπωλείο αυτό έχει χρησιμεύσει για περισσότερο ως ένας χώρος συνάντησης για συγγραφείς, καλλιτέχνες και διανοούμενους, ενώ οι εκδόσεις ξεκίνησαν με μια ποιητική σειρά, την Pocket Poet Series, μέσα από την οποία ο Ferlinghetti στόχευε να δημιουργήσει μια νέα και διεθνή συνταγή.
Ο πρώτος από τη γενιά των beatniks που θα είχε την τύχη να ανοίξει την εκδοτική πορεία του οίκου, ήταν και ο νεαρότερος του κύκλου, ο Gregory Corso. Αυτός ήταν και ο μοναδικός Νεοϋορκέζος, αφού οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους έρχονταν από τη Δυτική Ακτή, και σ’ αυτή κατέληξαν. Το πρώτο βιβλίο του Corso εκδόθηκε από την City Lights το 1955 και είχε τον τίτλο “Η Ιέρεια του Μπράτλ”. Την ίδια χρονιά, ο Allen Ginsberg ολοκλήρωσε “Το Ουρλιαχτό” και οργάνωσε τον Οκτώβριο μια βραδιά ανάγνωσης κάπου στο Σαν Φρανσίσκο. Ανάμεσα στους ακροατές βρισκόταν και ο νέος εκδότης, ο οποίος αποφάσισε να εκδώσει αμέσως το έργο του άγνωστου μέχρι τότε ποιητή. “Το Ουρλιαχτό” δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το 1956. Πολύ σύντομα απαγορεύτηκε ως άσεμνο, ο εκδότης συνελήφθη, ενώ δημοσιότητα που συγκέντρωσαν οι δικαστικές διαμάχες τράβηξαν τα βλέμματα όχι μόνο της μπιτ σκηνής του Σαν Φρανσίσκο, αλλά και ολόκληρης της ακαδημαϊκής διανόησης της χώρας, η οποία υποστήριζε σθεναρά την αθώωση τον εκδότη. Φυσικά η δημοσιότητα συνετέλεσε καθοριστικά και στην εξάπλωση του έργου και της μπιτ λογοτεχνίας γενικότερα. Ο εκδοτικός οίκος City Lights δημοσίευσε έκτοτε δεκάδες έργα μπιτ λογοτεχνών και αποτέλεσε σε ένα βαθμό το απόλυτο σύμβολο της μπιτ λογοτεχνικής παραγωγής.
Ο Ferlinghletti ολοκλήρωσε (και τύπωσε) το πρώτο του βιβλίο “Pictures of the Gone World” το1955. Μέχρι σήμερα έχει γράψει περισσότερα από τριάντα βιβλία ποίησης, σπουδαιότερα από τα οποία είναι: “A Coney Island of the Mind” (1958) το οποίο μεταφράστηκε σε εννέα γλώσσες, “Starting from San Fransisco” (1967), “These are my Rivers” (1993) και “A Far Rockaway of the Heart” (1998). Επίσης, έχει μεταφράσει ένα μεγάλο αριθμό ποιητών, μεταξύ των οποίων Jacques Prevert, Nicanor Parra και Pier Paolo Pasolini. Είναι ο συγγραφέας οκτώ θεατρικών έργων και των μυθιστορημάτων “Έρωτας στις μέρες της Οργής” και “Εκείνη”. Το 1994, ένας δρόμος μετονομάστηκε προς τιμήν του. Επίσης αναγορεύτηκε πρώτος επίτιμος ποιητής του Σαν Φρανσίσκο το 1998 και το 2005 κέρδισε το Πρώτο Λογοτεχνικό Βραβείο από το Εθνικό Ιδρυμα Βιβλίου. Mέχρι τα τελευταία του χρόνια παρέμεινε σταθερά ενεργός, συνέχισε να εκδίδει βιβλία, να ζωγραφίζει, να ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο διαβάζοντας ποίηση και έλαβε μέρος τόσο σε κινηματογραφικές ταινίες όσο και σε πολλές ζωντανές ηχογραφήσεις τζαζ βραδιών στα κλάμπ του Golden Gate City. Όταν ήθελε να απομονωθεί από όλους και όλα, συνήθιζε να αποσύρεται στο καταφύγιό του, στην άγρια φύση του Big Sur της Καλιφόρνια.
Η ποίηση του Ferlinghetti απεικονίζει συχνά τις απόψεις του για την πολιτική και τα κοινωνικά ζητήματα, είναι απλή και κατανοητή και απηχεί την αντίληψη του ότι ο ποιητής δεν πρέπει να περιορίζεται στα όρια της ενδοσκόπησης, αλλά να ανοιχτεί προς τις εικόνες της ίδιας της ζωής της κοινωνίας και των ανθρώπων που συνεχώς εξελίσσονται.
Αν και εμποτισμένη από κοινότοπες, καθημερινές εικόνες, βρίσκει κανείς τα θεμέλια της ποίησής του στο λυρικό και στην αφηγηματική παράδοση. Μεταξύ των θεμάτων του θα βρίσκεται πάντα η ομορφιά του φυσικού κόσμου, η κωμικοτραγική ζωή ενός απλού ανθρώπου, το απίθανο παιχνίδι της ζωής, η δυσχερής θέση ενός ατόμου στην κοινωνία της μάζας, το όνειρο και τέλος, η μεγάλη προδοσία της δημοκρατίας. Παρότι, ουσιαστικά ανήκει (αφού εκεί εντάχθηκε πρώτα) στη γενιά των μπιτ, στην πορεία του θα διαφοροποιηθεί. Η ποίησή του θα γίνει οικουμενική, πιο ανθρωπιστική. Επηρεασμένος από το Βουδισμό και τον αναρχοκομμουνισμό θα παραμείνει μέχρι το τέλος του (πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου 2021 σε ηλικία 101 ετών) ένας υπέροχος δραστήριος άνθρωπος, έντονα πολιτικοποιημένος και ειρηνιστής, «ένα ατίθασο ερωτικό πνεύμα, αφοσιωμένο στην ομορφιά και την αλήθεια».
Μια από τις πιο σημαντικές φωνές του «ανοιχτού», όπως το αποκαλούσαν, κινήματος ποίησης που ξεκίνησε στην Αμερική τη δεκαετία του ’50, o Lawrence Ferlinghetti έχει γράψει ποίηση, έχει μεταφράσει, έχει γράψει μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, έχει γράψει δοκίμια για την κριτική της Τέχνης, ενώ η ίδια του φωνή του έχει πολλάκις φιλοξενηθεί σε κινηματογραφικές απαγγελίες. Συχνά επικεντρωμένη στην πολιτική και στα κοινωνικά ζητήματα, η ποίηση του Ferlinghetti αντιμετώπισε τον ορισμό που είχε θέσει η λογοτεχνική ελίτ της εποχής για το ρόλο του καλλιτέχνη στον κόσμο. Εν τούτοις, εμποτισμένη με κοινά ζητήματα, η ποίησή του δεν μπορεί απλά να περιγραφτεί ως πολεμική, ούτε καν ως προσωπική διαμαρτυρία, γιατί στέκεται αγέρωχη χάρη στη δεξιοτεχνία του, τη θεματική του, αλλά και γιατί στηρίζει το σώμα της στις ρίζες της παράδοσης.
Ο Lawrence Ferlinghetti γεννήθηκε 24 Μαρτίου 1919 στο Γιόνκερς της Νέας Υόρκης από οικογένεια ιταλοπορτογάλων μεταναστών. Γιος του Ιταλού Carlo Ferlinghetti, o οποίος πέθανε λίγους μήνες μετά τη γέννηση του γιού του, πέρασε τα πρώτα παιδικά του χρόνια στη Γαλλία. Επιστρέφοντας στην Αμερική και αφού τελείωσε το γυμνάσιο, σπούδασε λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας και πήρε το πτυχίο του το 1941. Εκεί ήρθε σε επαφή με το έργο των Hemingway, Faulkner, Dos Passos και Wolf. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στο Ναυτικό σαν κυβερνήτης καταδρομικού υποβρυχίων και έλαβε, μάλιστα, μέρος στην απόβαση της Νορμανδίας.
Ήταν ανάμεσα στους στρατιώτες των Αμερικανικών δυνάμεων κατοχής στο Ναγκασάκι, γεγονός που τον επηρέασε βαθύτατα και συντέλεσε στη διαμόρφωση των μετέπειτα ειρηνιστικών του πεποιθήσεων. Μετά τον πόλεμο, το 1947 σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια και το 1948 πήγε στο Παρίσι για να κάνει το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης. Το θέμα της διατριβής του ήταν «Η πόλη σαν Σύμβολο Μοντέρνας Ποίησης: Αναζητώντας μια Μητροπολιτική Παράδοση», με αναφορές στους Eliot, Whitman, Mayakovsky και André Breton. Εκεί ξεκινά να γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα “Her” και να μεταφράζει Jacques Prevert.
Ο Ferlinghetti επέστρεψε στην Αμερική και μετά από μια σύντομη στάση στη Νέα Υόρκη εγκαταστάθηκε στο Σαν Φρανσίσκο το 1951. Η πόλη αυτή έμελλε να γίνει η δεύτερη πατρίδα του και η αφετηρία της έμπνευσής του. Από το 1951 μέχρι το 1953 δίδασκε Γαλλικά σε ένα δημόσιο πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων, έγραφε λογοτεχνικές κριτικές, ζωγράφιζε, έγραφε κριτικές τέχνης και παρακολουθούσε τις ποιητικές συγκεντρώσεις της πόλης. Το 1953, μαζί με τον Peter D. Martin ιδρύουν το City Lights Bookstore (πήραν το όνομα από την ομώνυμη ταινία “Τα φώτα της πόλης” του Τσάρλι Τσάπλιν), το πρώτο βιβλιοπωλείο με χαρτόδετες εκδόσεις στη χώρα, και μέχρι το 1955 ήταν έτοιμοι να ξεκινήσουν ταυτόχτονα και τον θρυλικό εκδοτικό οίκο City Lights, με σκοπό να ειδικευθούν στις «ποιητικές συλλογές τσέπης». Είναι ένα όνομα που θα μείνει στην ιστορία γιατί έγινε ο πυρήνας του κινήματος της Δυτικής Ακτής και αποτέλεσε το φυτώριο των σημαντικότερων μπιτ ποιητών και συγγραφέων. Για περισσότερο από μισό αιώνα, το βιβλιοπωλείο αυτό έχει χρησιμεύσει για περισσότερο ως ένας χώρος συνάντησης για συγγραφείς, καλλιτέχνες και διανοούμενους, ενώ οι εκδόσεις ξεκίνησαν με μια ποιητική σειρά, την Pocket Poet Series, μέσα από την οποία ο Ferlinghetti στόχευε να δημιουργήσει μια νέα και διεθνή συνταγή.
Ο πρώτος από τη γενιά των beatniks που θα είχε την τύχη να ανοίξει την εκδοτική πορεία του οίκου, ήταν και ο νεαρότερος του κύκλου, ο Gregory Corso. Αυτός ήταν και ο μοναδικός Νεοϋορκέζος, αφού οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους έρχονταν από τη Δυτική Ακτή, και σ’ αυτή κατέληξαν. Το πρώτο βιβλίο του Corso εκδόθηκε από την City Lights το 1955 και είχε τον τίτλο “Η Ιέρεια του Μπράτλ”. Την ίδια χρονιά, ο Allen Ginsberg ολοκλήρωσε “Το Ουρλιαχτό” και οργάνωσε τον Οκτώβριο μια βραδιά ανάγνωσης κάπου στο Σαν Φρανσίσκο. Ανάμεσα στους ακροατές βρισκόταν και ο νέος εκδότης, ο οποίος αποφάσισε να εκδώσει αμέσως το έργο του άγνωστου μέχρι τότε ποιητή. “Το Ουρλιαχτό” δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το 1956. Πολύ σύντομα απαγορεύτηκε ως άσεμνο, ο εκδότης συνελήφθη, ενώ δημοσιότητα που συγκέντρωσαν οι δικαστικές διαμάχες τράβηξαν τα βλέμματα όχι μόνο της μπιτ σκηνής του Σαν Φρανσίσκο, αλλά και ολόκληρης της ακαδημαϊκής διανόησης της χώρας, η οποία υποστήριζε σθεναρά την αθώωση τον εκδότη. Φυσικά η δημοσιότητα συνετέλεσε καθοριστικά και στην εξάπλωση του έργου και της μπιτ λογοτεχνίας γενικότερα. Ο εκδοτικός οίκος City Lights δημοσίευσε έκτοτε δεκάδες έργα μπιτ λογοτεχνών και αποτέλεσε σε ένα βαθμό το απόλυτο σύμβολο της μπιτ λογοτεχνικής παραγωγής.
Ο Ferlinghletti ολοκλήρωσε (και τύπωσε) το πρώτο του βιβλίο “Pictures of the Gone World” το1955. Μέχρι σήμερα έχει γράψει περισσότερα από τριάντα βιβλία ποίησης, σπουδαιότερα από τα οποία είναι: “A Coney Island of the Mind” (1958) το οποίο μεταφράστηκε σε εννέα γλώσσες, “Starting from San Fransisco” (1967), “These are my Rivers” (1993) και “A Far Rockaway of the Heart” (1998). Επίσης, έχει μεταφράσει ένα μεγάλο αριθμό ποιητών, μεταξύ των οποίων Jacques Prevert, Nicanor Parra και Pier Paolo Pasolini. Είναι ο συγγραφέας οκτώ θεατρικών έργων και των μυθιστορημάτων “Έρωτας στις μέρες της Οργής” και “Εκείνη”. Το 1994, ένας δρόμος μετονομάστηκε προς τιμήν του. Επίσης αναγορεύτηκε πρώτος επίτιμος ποιητής του Σαν Φρανσίσκο το 1998 και το 2005 κέρδισε το Πρώτο Λογοτεχνικό Βραβείο από το Εθνικό Ιδρυμα Βιβλίου. Mέχρι τα τελευταία του χρόνια παρέμεινε σταθερά ενεργός, συνέχισε να εκδίδει βιβλία, να ζωγραφίζει, να ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο διαβάζοντας ποίηση και έλαβε μέρος τόσο σε κινηματογραφικές ταινίες όσο και σε πολλές ζωντανές ηχογραφήσεις τζαζ βραδιών στα κλάμπ του Golden Gate City. Όταν ήθελε να απομονωθεί από όλους και όλα, συνήθιζε να αποσύρεται στο καταφύγιό του, στην άγρια φύση του Big Sur της Καλιφόρνια.
Η ποίηση του Ferlinghetti απεικονίζει συχνά τις απόψεις του για την πολιτική και τα κοινωνικά ζητήματα, είναι απλή και κατανοητή και απηχεί την αντίληψη του ότι ο ποιητής δεν πρέπει να περιορίζεται στα όρια της ενδοσκόπησης, αλλά να ανοιχτεί προς τις εικόνες της ίδιας της ζωής της κοινωνίας και των ανθρώπων που συνεχώς εξελίσσονται.
Αν και εμποτισμένη από κοινότοπες, καθημερινές εικόνες, βρίσκει κανείς τα θεμέλια της ποίησής του στο λυρικό και στην αφηγηματική παράδοση. Μεταξύ των θεμάτων του θα βρίσκεται πάντα η ομορφιά του φυσικού κόσμου, η κωμικοτραγική ζωή ενός απλού ανθρώπου, το απίθανο παιχνίδι της ζωής, η δυσχερής θέση ενός ατόμου στην κοινωνία της μάζας, το όνειρο και τέλος, η μεγάλη προδοσία της δημοκρατίας. Παρότι, ουσιαστικά ανήκει (αφού εκεί εντάχθηκε πρώτα) στη γενιά των μπιτ, στην πορεία του θα διαφοροποιηθεί. Η ποίησή του θα γίνει οικουμενική, πιο ανθρωπιστική. Επηρεασμένος από το Βουδισμό και τον αναρχοκομμουνισμό θα παραμείνει μέχρι το τέλος του (πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου 2021 σε ηλικία 101 ετών) ένας υπέροχος δραστήριος άνθρωπος, έντονα πολιτικοποιημένος και ειρηνιστής, «ένα ατίθασο ερωτικό πνεύμα, αφοσιωμένο στην ομορφιά και την αλήθεια».
