Σίγουρα οι παραδόσεις είναι σημαντικές για την διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου. Τα ήθη και τα έθιμα υπάρχουν σαν φορείς της κουλτούρας μια κοινωνίας, που ταξιδεύοντας στο χρόνο, από γενιά σε γενιά μεταφέρουν και ένα κομμάτι της, ένα μέρος της ιστορίας της και της πορείας της. Ο κόσμος όμως αλλάζει και εξελίσσεται και τα βαρελότα ίσως και να μην αποτελούν μία παράδοση που αξίζει να συνεχιστεί.
Ο κρότος και ο θόρυβος σύμφωνα με τους λαογράφους, είναι συνυφασμένος με το διωγμό των κακών πνευμάτων. Οι δοξασίες θέλουν τους κρότους να δρουν εκφοβιστικά και να εξορκίζουν από βλαβερά δαιμόνια. Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου το έθιμο απαιτεί με την Ανάσταση του κυρίου, στο «Δεύτε Λάβετε Φως» να κρούουν οι καμπάνες για να απομακρύνουν το κακό και να μεταδώσουν το μήνυμα της αγάπης, της αναστάσεως. Με το πέρασμα των χρόνων, την καμπάνα άρχισαν να συνοδεύουν βαρελότα και πυροτεχνήματα.
Μάλιστα, στη λαϊκή παράδοση τα πυροτεχνήματα χρησιμοποιούνται και με έναν ακόμη συμβολισμό, που σχετίζεται με τη λάμψη που παράγουν στην ατμόσφαιρα. Η λάμψη είναι αντίστοιχη με το φως της Ανάστασης και σε συνδυασμό με τον ήχο από τους κρότους, τα πυροτεχνήματα αποτελούν ένα έθιμο με βαθύτερο συμβολισμό για το Πάσχα.
Πλέον, το έθιμο αυτό έχει αλλοτριωθεί. Τη στιγμή της Ανάστασης, η ατμόσφαιρα θυμίζει εμπόλεμη ζώνη. Βαρελότα κάθε είδους ηχούν δυνατά, πυροτεχνήματα, ακόμα και κροτίδες ή φωτοβολίδες επιστρατεύονται για να «τηρήσουν» το έθιμο. Είναι σχεδόν αδύνατον να δεις στα 2 μέτρα από την κάπνα, η ατμόσφαιρα μυρίζει μπαρούτι και δεν μπορείς να αναπνεύσεις. Κάθε χρόνο υπάρχουν ατυχήματα, ακρωτηριασμοί, φωτιές. Κάθε χρόνο όμως η ίδια κατάσταση. Στη Χίο, η κατάσταση είναι όντως πολεμική. Φέτος πάνω από 20.000 ρουκέτες εκτοξεύτηκαν στο έθιμο του ρουκετοπόλεμου. Τα ατυχήματα κάθε χρόνο παρελαύνουν στα παράθυρα των ειδήσεων της Κυριακής. Που μαζί με το κλασικό νέο του οβελία, κάνουμε και απολογισμό των τραυματισμών.
Σεβαστό το έθιμο, αλλά όταν ξεπερνάει τα όρια της παράδοσης και αγγίζει τη γραφικότητα. Η ελληνική υπερβολή στο αποκορύφωμά της. Καμία κατάνυξη, ταπεινότητα ή θρησκευτική δοξασία. Το ζήτημα είναι να αποδείξουμε πόσο πιο δυνατά βαρελότα και κροτίδες έχουμε. Οι συνέπειες αυτής της ακρότητας είναι πολλαπλές.
Πέραν της σωματικής ακεραιότητας των παραβρισκόμενων ο θόρυβος που κάνουν τα βαρελότα αποτελεί εφιάλτη για πολλά πλάσματα.
Κροτοφοβικά σκυλιά βρίσκονται σε πανικό από τις πρώτες «πρόβες» τα πρωινά του Σαββάτου. Πηδάνε από μπαλκόνια, από αυλές, τρέχουν αλλόφρονα αναζητώντας καταφύγιο. Κάθε χρόνο η χρήση βεγγαλικών οδηγεί πολλά ζώα σε τραυματισμό και θάνατο. Οι γάτες σε πλήρη αποδιοργάνωση και τρόμο. Πολλά πουλιά, ειδικά τα μικρά, βρίσκουν τραγικό θάνατο καθώς η καρδιά τους δεν αντέχει αυτό το σοκ. Ας μην ξεχνάμε, ότι την πρωτοχρονιά, εκατοντάδες πουλιά βρέθηκαν νεκρά από τα πυροτεχνήματα που έπεσαν στην αλλαγή του χρόνου.
Η επανειλημμένη έκθεση σε απρόσμενους, απρόβλεπτους δυνατούς θορύβους μπορεί να προκαλέσει φοβίες σε πολλά ζώα, αυξάνοντας τις αντιδράσεις πανικού σε δυνατούς θορύβους στο μέλλον. Εκτιμάται ότι το ένα πέμπτο των εξαφανίσεων ζώων συντροφιάς οφείλεται σε πολύ δυνατούς ήχους, κυρίως από πυροτεχνήματα και καταιγίδες.
Από το Σάββατο το πρωί, φιλοζωικές οργανώσεις έκαναν εκκλήσεις στους ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς, να μην τα αφήνουν στα μπαλκόνια και αν είναι έξω να τα έχουν καλά δεμένα στα λουριά. Οι περιπτώσεις που βρίσκουν σκυλιά στο δρόμο να τρέχουν τρομοκρατημένα είναι αμέτρητες.
Στις “Πέντε Ελευθερίες των Ζώων” οι οποίες περιλαμβάνονται πλέον ρητά στον νόμο 4830/2021 αναφέρεται και η ελευθερία από φόβο και αγωνία με την κατάλληλη συμπεριφορά και μεταχείριση, συνεπώς η ευζωία των ζώων συντροφιάς απειλείται όταν κάθε δήμος ή ιδιώτης αποφασίζει να κάνει χρήση βαρελότων και πυροτεχνημάτων ενώ ο κηδεμόνας των ζώων αυτών δεν μπορεί πλέον να προστατεύσει και να εξασφαλίσει την ευζωία του ζώου του καθώς δεν έχει έλεγχο των εξωτερικών συνθηκών.
Άνθρωποι με καρδιακά προβλήματα, με ψυχικά νοσήματα, ηλικιωμένοι, μωρά, στρεσάρονται και νιώθουν δυσφορία με όλη αυτήν την ακρότητα. Πολλοί είναι πλέον εκείνοι που δεν βγαίνουν από το σπίτι το βράδυ της Ανάστασης καθώς η ακραία χρήση κροτίδων, βαρελότων και δυναμίτη, τους δημιουργεί πανικό και αναστάτωση.
Επιπλέον, οι συνέπειες για το περιβάλλον είναι καταστροφικές. Πολλές οι περιπτώσεις που κάτι πάει λάθος και παίρνει φωτιά ολόκληρο δάσος. Τα πυροτεχνήματα μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικά προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης καθώς ο καπνός που προκαλούν είναι πλούσιος σε μικροσκοπικά μεταλλικά σωματίδια.
Ερευνητές στο Λονδίνο συλλέξαν αερομεταφερόμενα σωματίδια από τους εορτασμούς Diwali και Guy Fawkes. Η έρευνα έδειξε ότι καταστρέφουν την πνευμονική άμυνα πολύ περισσότερο από την ρύπανση που προκαλεί η κυκλοφοριακή κίνηση, γεγονός που υποδηλώνει μεγαλύτερη τοξικότητα.
Σίγουρα τα πυροτεχνήματα είναι εντυπωσιακά, αλλά πρέπει να αναλογιστούμε και την ευζωία όλων των πλασμάτων σε αυτόν τον πλανήτη. Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις έναντι των πυροτεχνημάτων, όπως οι εκπομπές φωτός με λέιζερ. Μια αξιοσημείωτη περίπτωση είναι η πόλη Collechio (Ιταλία), μια από τις πρώτες που προγραμματίζουν σιωπηλά πυροτεχνήματα, με το μήνυμα ότι είναι δυνατό να απολαύσετε πυροτεχνήματα χωρίς να προκαλέσετε πανικό στα ζώα συντροφιάς και την άγρια πανίδα.
Ωραία τα έθιμα, και είναι πολύ σημαντικό να περνάνε από γενιά σε γενιά. Ωστόσο, η κοινωνία έχει εξελιχθεί. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου και μοναδικοί πάνω στον πλανήτη. Μοιραζόμαστε τούτον τον κόσμο και με άλλα πλάσματα των οποίων η ζωή έχει επηρεαστεί δραματικά από την αλόγιστη συμπεριφορά μας.
