Γύρω στις 12.30 το πρωί ο αντιδήμαρχος της Ζαχάρως, της μικρής παραθαλάσσιας πόλης της Ηλείας, Σπύρος Μπηλιώνης από το δημαρχείο, όπου εργάζεται, βλέπει καπνό στην χαράδρα που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά. Ενημερώνει αμέσως την τοπική μονάδα της Πυροσβεστικής στα Κρέστενα, στη δικαιοδοσία της οποίας εντάσσεται η περιοχή, από όπου επανειλημμένα τον καθησυχάζουν ότι η πυρκαγιά καίει στον Ταΰγετο, και, αργότερα, κοντά στο χωριό Καρύταινα. Ο αντιδήμαρχος επιμένει να τηλεφωνεί και τελικά στις 2 το μεσημέρι αποφασίζει να βγει ο ίδιος στον δρόμο μαζί με τον δήμαρχο Πανταζή Χρονόπουλο, και τον αδερφό του, ενώ ταυτόχρονα επικοινωνούν με την κοινότητα του Παλαιοχωρίου, και μαθαίνουν ότι η φωτιά έχει φτάσει εκεί, και ενημερώνουν τον πρόεδρο της κοινότητας του Χρυσοχωρίου. Δεκάδες αυτοκίνητα από την Αρτέμιδα βρίσκονται ήδη στον δρόμο προς την Ζαχάρω, όπου αργότερα θα εγκλωβιστούν, ενώ ο καπνός κάνει την ατμόσφαιρα αποπνικτική και η ορατότητα είναι περιορισμένη. Στις 2.20μμ το Πυροσβεστικό Σώμα Πύργου ειδοποιείται ότι καίγεται το Παλαιοχώρι και μόλις 10 λεπτά αργότερα η φωτιά, που στο μεταξύ κινείται εντελώς ανεξέλεγκτα, είναι στο χωριό Μάκιστος. Οι σκηνές χάους, καταστροφής και θανάτου που ακολούθησαν άλλαξαν για πάντα την Ελλάδα, καθώς μόνο εξαιτίας της φωτιάς στην Ηλεία, η τοπική κοινωνία θρήνησε 49 ανθρώπους που βρήκαν φρικτό τέλος, καθώς η φωτιά τους πρόλαβε στην προσπάθεια τους να διαφύγουν. Οι μαρτυρίες όσων σώθηκαν προκαλούν ανατριχίλα, αφού δεν είναι λίγοι οι ντόπιοι που κυριολεκτικά είδαν τους συγχωριανούς τους να καίγονται δίπλα τους.
Η Ηλεία είναι ολόκληρη μια ανοιχτή πληγή, η Ελλάδα βυθίζεται στο πένθος, την οργή και ένα πρωτόγνωρο ξάφνιασμα. Κανείς μέχρι το 2007 δεν πίστευε ότι ήταν πιθανό σε ένα μόνο καλοκαίρι να χάσουν τη ζωή τους 84 άνθρωποι και, κατ’ εκτίμηση, 60 χιλιάδες ζώα. Πράγματι, από αναλυτική έρευνα που έχει διεξάγει η WWF το 2011, με βάση τα διαθέσιμα πυρκαγιολογικά στοιχεία της περιόδου 1983-2006, δηλαδή εντός 23 ετών, οι ανθρώπινες απώλειες ανέρχονται σε 123. Η Παρασκευή 24 Αυγούστου και, συνολικά, εκείνο το καλοκαίρι γράφεται με μαύρα γράμματα στη συλλογική μνήμη. Η απελπισία αυτή θα επιστρέψει ως εφιάλτης μόνο το 2018, κατά την ακραία πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής. Ο Σεπτέμβριος του 2007 βρίσκει 6 χιλιάδες ανθρώπους άστεγους, 1.500 σπίτια ολοσχερώς κατεστραμμένα, 4,5 εκατ. ελαιόδεντρα στάχτη. Τα Κρέστενα, ο Γρύλλος, η Ολυμπία, ο Καϊάφας, το Νεοχώρι, το Βρεστό, η Καλλιθέα, το Σάμικο, η Πλατιάνα, η Ζαχάρω, η Ανδρίτσαινα, η Κλινδία, το Μουζάκι, το Φανάρι, η Μάκιστος και άλλες μικρές κοινότητες θα κάνουν χρόνια να επουλώσουν τα τραύματά τους. Η φωτιά άγγιξε τον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας, χωρίς τελικά να τον καταστρέψει, χάρη στις ηρωικές προσπάθειες των εποχικών πυροσβεστών που φαίνονται στα τηλεοπτικά πλάνα της εποχής να ζητούν απελπισμένα ενισχύσεις και να επιχειρούν να ανοίξουν τους πυροσβεστικούς κρουνούς οι οποίοι ήταν εκτός λειτουργίας λόγω κακής συντήρησης.
«Πήραμε τη σακούλα και μοιράζαμε λεφτά»
Στις 25 Αυγούστου η Ελλάδα κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή. Πρόκειται εξάλλου για το καλοκαίρι που κάηκε, επίσης, η Πεντέλη και ο Υμηττός. Τουλάχιστον 15 κράτη, από την Ευρώπη και όχι μόνο, στέλνουν πυροσβεστικές δυνάμεις για να συνδράμουν στην κατάσβεση των εστιών. Η κυβέρνηση ανοίγει τα ταμεία, προσφέροντας 3 χιλιάδες ευρώ, σε όποιον συμπλήρωνε μια απλή υπεύθυνη δήλωση ότι είναι πυρόπληκτος, χωρίς κανέναν έλεγχο και στήνεται το λεγόμενο Ταμείο Μολυβιάτη, για την ανακούφιση των περιοχών που έχουν πληγεί. Ο αρμόδιος υπουργός Δημόσιας Τάξης, Βύρωνας Πολύδωρας, αρχικά, θα κάνει λόγο για «ασύμμετρη απειλή», με διαρροές που αφορούν εμπρηστικό σχέδιο από Τούρκους πράκτορες προκειμένου να πλήξουν την κυριαρχία της Ελλάδας, και, κατόπιν, στις 27 Αυγούστου θα μιλήσει για τον «στρατηγό άνεμο», ο οποίος «ορίζει πολλά πράγματα για τη δράση μας, κυρίως των αεροπλάνων» ενώ θα ανακοινώσει ότι στις έρευνες συμμετέχει η ΕΥΠ και η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία. Στην ιστορία έμεινε η στημένη σκηνή για την τηλεόραση στην οποία ο Βύρωνας Πολύδωρας μετακινεί με τη βοήθεια πυροσβεστών έναν κορμό δέντρου λίγα μέτρα μακριά.
Από δημοσιογραφικές έρευνες που ακολούθησαν, προέκυψε ότι το Ταμείο Μολυβιάτη παρουσίασε τρύπες και, συγκεκριμένα, της τάξης των 28 εκατ. ευρώ. Ακόμα και η αρμόδια Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, σε πόρισμα που συνέταξε το 2013, κατέληξε ότι από τα χρήματα του Ταμείου που τελικά ενσωματώθηκαν στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων χρηματοδοτήθηκαν έργα σε άσχετες περιοχές που δεν είχαν υποστεί καμία συνέπεια από τις πυρκαγιές. Είναι χαρακτηριστική η ομολογία του νυν δημάρχου Σπάρτης και τότε υφυπουργού Οικονομικών της κυβέρνησης Καραμανλή ο οποίος, σε ζωντανή μετάδοση στο Facebook, τον Φεβρουάριο του 2022, ακούγεται να λέει χαμογελώντας «πήραμε τη σακούλα και μοιράζαμε λεφτά», την ώρα που ο -πρώην πλέον- υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Σπήλιος Λιβανός συνηγορεί λέγοντας ότι συνέβη «μια εξαιρετική εποποιία», καθώς «γύρισε το παιχνίδι» και η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ξανακέρδισε τις εκλογές που προκηρύχτηκαν για τον Σεπτέμβριο του 2007.
Οι οικολογικές συνέπειες που έμειναν ανεξίτηλες
Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την ερευνητική ομάδα των Διακάκη Μ., Νικολόπουλου Ε.Ι., Μαυρούλη Σ., Βασσιλάκη Ε., Κορακάκη Ε., στελέχη του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ (UCONN) και του WWF Ελλάδας, υπό τον τίτλο «Η επίδραση των μεγάλων δασικών πυρκαγιών στις πλημμύρες και τις κατολισθήσεις. Η περίπτωση των πυρκαγιών του 2007 στην Ηλεία», το 2017, δηλαδή δέκα ολόκληρα χρόνια μετά, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην περιοχή ήταν ακόμα αισθητές, αφού τόσο οι πλημμύρες, όσο και οι κατολισθήσεις παρουσίαζαν ραγδαία αύξηση.
Στην έρευνα γίνεται σύγκριση ως προς την συχνότητα των δύο φαινομένων κατά τη διάρκεια του διαστήματος 1989-2016, και διαπιστώνεται ότι αποκλειστικά εξαιτίας της πυρκαγιάς του 2007, οι πλημμύρες εντάθηκαν κατά 3,3 φορές και οι κατολισθήσεις κατά 5,6 φορές. Πρακτικά, η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πριν την πυρκαγιά, στην ευρύτερη περιοχή καταγραφόταν 1 πλημμύρα ανά 1,6 έτος. Μετά την οικολογική καταστροφή του 2007 έως και το 2016, η αντίστοιχη αναλογία ήταν 1 πλημμύρα ανά περίπου 4 μήνες, αποδεικνύοντας ότι η 24η Αυγούστου είναι η επέτειος μιας βαθιάς απώλειας που συνεχίζεται, ακόμα και εάν πλέον οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει.
Γύρω στις 12.30 το πρωί ο αντιδήμαρχος της Ζαχάρως, της μικρής παραθαλάσσιας πόλης της Ηλείας, Σπύρος Μπηλιώνης από το δημαρχείο, όπου εργάζεται, βλέπει καπνό στην χαράδρα που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά. Ενημερώνει αμέσως την τοπική μονάδα της Πυροσβεστικής στα Κρέστενα, στη δικαιοδοσία της οποίας εντάσσεται η περιοχή, από όπου επανειλημμένα τον καθησυχάζουν ότι η πυρκαγιά καίει στον Ταΰγετο, και, αργότερα, κοντά στο χωριό Καρύταινα. Ο αντιδήμαρχος επιμένει να τηλεφωνεί και τελικά στις 2 το μεσημέρι αποφασίζει να βγει ο ίδιος στον δρόμο μαζί με τον δήμαρχο Πανταζή Χρονόπουλο, και τον αδερφό του, ενώ ταυτόχρονα επικοινωνούν με την κοινότητα του Παλαιοχωρίου, και μαθαίνουν ότι η φωτιά έχει φτάσει εκεί, και ενημερώνουν τον πρόεδρο της κοινότητας του Χρυσοχωρίου. Δεκάδες αυτοκίνητα από την Αρτέμιδα βρίσκονται ήδη στον δρόμο προς την Ζαχάρω, όπου αργότερα θα εγκλωβιστούν, ενώ ο καπνός κάνει την ατμόσφαιρα αποπνικτική και η ορατότητα είναι περιορισμένη. Στις 2.20μμ το Πυροσβεστικό Σώμα Πύργου ειδοποιείται ότι καίγεται το Παλαιοχώρι και μόλις 10 λεπτά αργότερα η φωτιά, που στο μεταξύ κινείται εντελώς ανεξέλεγκτα, είναι στο χωριό Μάκιστος. Οι σκηνές χάους, καταστροφής και θανάτου που ακολούθησαν άλλαξαν για πάντα την Ελλάδα, καθώς μόνο εξαιτίας της φωτιάς στην Ηλεία, η τοπική κοινωνία θρήνησε 49 ανθρώπους που βρήκαν φρικτό τέλος, καθώς η φωτιά τους πρόλαβε στην προσπάθεια τους να διαφύγουν. Οι μαρτυρίες όσων σώθηκαν προκαλούν ανατριχίλα, αφού δεν είναι λίγοι οι ντόπιοι που κυριολεκτικά είδαν τους συγχωριανούς τους να καίγονται δίπλα τους.
Η Ηλεία είναι ολόκληρη μια ανοιχτή πληγή, η Ελλάδα βυθίζεται στο πένθος, την οργή και ένα πρωτόγνωρο ξάφνιασμα. Κανείς μέχρι το 2007 δεν πίστευε ότι ήταν πιθανό σε ένα μόνο καλοκαίρι να χάσουν τη ζωή τους 84 άνθρωποι και, κατ’ εκτίμηση, 60 χιλιάδες ζώα. Πράγματι, από αναλυτική έρευνα που έχει διεξάγει η WWF το 2011, με βάση τα διαθέσιμα πυρκαγιολογικά στοιχεία της περιόδου 1983-2006, δηλαδή εντός 23 ετών, οι ανθρώπινες απώλειες ανέρχονται σε 123. Η Παρασκευή 24 Αυγούστου και, συνολικά, εκείνο το καλοκαίρι γράφεται με μαύρα γράμματα στη συλλογική μνήμη. Η απελπισία αυτή θα επιστρέψει ως εφιάλτης μόνο το 2018, κατά την ακραία πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής. Ο Σεπτέμβριος του 2007 βρίσκει 6 χιλιάδες ανθρώπους άστεγους, 1.500 σπίτια ολοσχερώς κατεστραμμένα, 4,5 εκατ. ελαιόδεντρα στάχτη. Τα Κρέστενα, ο Γρύλλος, η Ολυμπία, ο Καϊάφας, το Νεοχώρι, το Βρεστό, η Καλλιθέα, το Σάμικο, η Πλατιάνα, η Ζαχάρω, η Ανδρίτσαινα, η Κλινδία, το Μουζάκι, το Φανάρι, η Μάκιστος και άλλες μικρές κοινότητες θα κάνουν χρόνια να επουλώσουν τα τραύματά τους. Η φωτιά άγγιξε τον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας, χωρίς τελικά να τον καταστρέψει, χάρη στις ηρωικές προσπάθειες των εποχικών πυροσβεστών που φαίνονται στα τηλεοπτικά πλάνα της εποχής να ζητούν απελπισμένα ενισχύσεις και να επιχειρούν να ανοίξουν τους πυροσβεστικούς κρουνούς οι οποίοι ήταν εκτός λειτουργίας λόγω κακής συντήρησης.
«Πήραμε τη σακούλα και μοιράζαμε λεφτά»
Στις 25 Αυγούστου η Ελλάδα κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή. Πρόκειται εξάλλου για το καλοκαίρι που κάηκε, επίσης, η Πεντέλη και ο Υμηττός. Τουλάχιστον 15 κράτη, από την Ευρώπη και όχι μόνο, στέλνουν πυροσβεστικές δυνάμεις για να συνδράμουν στην κατάσβεση των εστιών. Η κυβέρνηση ανοίγει τα ταμεία, προσφέροντας 3 χιλιάδες ευρώ, σε όποιον συμπλήρωνε μια απλή υπεύθυνη δήλωση ότι είναι πυρόπληκτος, χωρίς κανέναν έλεγχο και στήνεται το λεγόμενο Ταμείο Μολυβιάτη, για την ανακούφιση των περιοχών που έχουν πληγεί. Ο αρμόδιος υπουργός Δημόσιας Τάξης, Βύρωνας Πολύδωρας, αρχικά, θα κάνει λόγο για «ασύμμετρη απειλή», με διαρροές που αφορούν εμπρηστικό σχέδιο από Τούρκους πράκτορες προκειμένου να πλήξουν την κυριαρχία της Ελλάδας, και, κατόπιν, στις 27 Αυγούστου θα μιλήσει για τον «στρατηγό άνεμο», ο οποίος «ορίζει πολλά πράγματα για τη δράση μας, κυρίως των αεροπλάνων» ενώ θα ανακοινώσει ότι στις έρευνες συμμετέχει η ΕΥΠ και η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία. Στην ιστορία έμεινε η στημένη σκηνή για την τηλεόραση στην οποία ο Βύρωνας Πολύδωρας μετακινεί με τη βοήθεια πυροσβεστών έναν κορμό δέντρου λίγα μέτρα μακριά.
Από δημοσιογραφικές έρευνες που ακολούθησαν, προέκυψε ότι το Ταμείο Μολυβιάτη παρουσίασε τρύπες και, συγκεκριμένα, της τάξης των 28 εκατ. ευρώ. Ακόμα και η αρμόδια Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, σε πόρισμα που συνέταξε το 2013, κατέληξε ότι από τα χρήματα του Ταμείου που τελικά ενσωματώθηκαν στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων χρηματοδοτήθηκαν έργα σε άσχετες περιοχές που δεν είχαν υποστεί καμία συνέπεια από τις πυρκαγιές. Είναι χαρακτηριστική η ομολογία του νυν δημάρχου Σπάρτης και τότε υφυπουργού Οικονομικών της κυβέρνησης Καραμανλή ο οποίος, σε ζωντανή μετάδοση στο Facebook, τον Φεβρουάριο του 2022, ακούγεται να λέει χαμογελώντας «πήραμε τη σακούλα και μοιράζαμε λεφτά», την ώρα που ο -πρώην πλέον- υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Σπήλιος Λιβανός συνηγορεί λέγοντας ότι συνέβη «μια εξαιρετική εποποιία», καθώς «γύρισε το παιχνίδι» και η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ξανακέρδισε τις εκλογές που προκηρύχτηκαν για τον Σεπτέμβριο του 2007.
Οι οικολογικές συνέπειες που έμειναν ανεξίτηλες
Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την ερευνητική ομάδα των Διακάκη Μ., Νικολόπουλου Ε.Ι., Μαυρούλη Σ., Βασσιλάκη Ε., Κορακάκη Ε., στελέχη του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ (UCONN) και του WWF Ελλάδας, υπό τον τίτλο «Η επίδραση των μεγάλων δασικών πυρκαγιών στις πλημμύρες και τις κατολισθήσεις. Η περίπτωση των πυρκαγιών του 2007 στην Ηλεία», το 2017, δηλαδή δέκα ολόκληρα χρόνια μετά, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην περιοχή ήταν ακόμα αισθητές, αφού τόσο οι πλημμύρες, όσο και οι κατολισθήσεις παρουσίαζαν ραγδαία αύξηση.
Στην έρευνα γίνεται σύγκριση ως προς την συχνότητα των δύο φαινομένων κατά τη διάρκεια του διαστήματος 1989-2016, και διαπιστώνεται ότι αποκλειστικά εξαιτίας της πυρκαγιάς του 2007, οι πλημμύρες εντάθηκαν κατά 3,3 φορές και οι κατολισθήσεις κατά 5,6 φορές. Πρακτικά, η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πριν την πυρκαγιά, στην ευρύτερη περιοχή καταγραφόταν 1 πλημμύρα ανά 1,6 έτος. Μετά την οικολογική καταστροφή του 2007 έως και το 2016, η αντίστοιχη αναλογία ήταν 1 πλημμύρα ανά περίπου 4 μήνες, αποδεικνύοντας ότι η 24η Αυγούστου είναι η επέτειος μιας βαθιάς απώλειας που συνεχίζεται, ακόμα και εάν πλέον οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει.
