Η είδηση «έσκασε» σαν βόμβα πριν μερικές ώρες εντός της κοινότητας των κομιστών: το Comicdom αποφάσισε να λογοκρίνει και να «κόψει» έναν (αμφιλεγόμενο) καλλιτέχνη του.

Το 17ο Comicdom CON Athens θα πραγματοποιηθεί στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, στις 12, 13 & 14 Μαΐου 2023 αλλά σε αυτό δεν θα συμμετέχει τελικά ο σκιτσογράφος Κωνσταντίνος Παππάς, μετά από απόφαση των διοργανωτών.

Γιατί συνέβη αυτό; Και ποια ήταν η λογική πίσω από το «κόψιμό» του;

Οτι «τα έργα του είναι φορείς ιδεών που δεν συνάδουν με τις αρχές της διοργάνωσης και ξεφεύγουν από το πλαίσιο της ιστορικής αναφοράς γεγονότων».

Βασικά, οι διοργανωτές εγκαλούσαν τον Παππά ότι συχνά επικαλείται στα κόμικ του εθνικιστικό και αλυτρωτικό λόγο, παρουσιάζοντας αμφιλεγόμενες φιγούρες της ελληνικής ιστορίας, όπως ο Ιωάννης Μεταξάς ή ο Γεώργιος Γρίβας [γνωστός και με το nome de guerre «Διγενής»] ως «υπερηρωικές» και, εντέλει, διαστρεβλώνοντας, κατά το εθνικιστικότερο, την σύγχρονη ελληνική ιστορια.

«Εδώ και ένα χρόνο εικονογραφώ τακτικά για το κανάλι “Πρακτική Σκέψη” στο Youtube, παράλληλα φέτος δημιουργήσαμε με τον Νίκο από την “Πρακτική Σκέψη” ένα κόμικ αφιέρωμα στα 200 χρόνια από την παλιγγενεσία, το “Εκ της Κόνεως”, ενώ επίσης έκανα την εμφάνιση μου στο ετήσιο φεστιβάλ κόμικς ComicDom Athens 2021 παρέα με την πιο πρόσφατη μου δημιουργία, το “Le Περιπτεράς”», ισχυριζόταν ο ίδιος ο καλλιτέχνης μιλώντας πρόσφατα στο site Defendia.gr

Η επίσημη ανακοίνωση του Comicdom

To Comicdom έβγαλε χθες μια ανακοίνωση λοιπόν: «Ανακοίνωση: Υπέπεσε στην αντίληψή μας ότι έργα δημιουργού που συμμετέχει στον τομέα αυτοεκδόσεων – Artists Alley του φετινού Comicdom CON Athens, είναι φορείς ιδεών που δεν συνάδουν με τις αρχές της διοργάνωσης και ξεφεύγουν από το πλαίσιο της ιστορικής αναφοράς γεγονότων, όπως είχε αφήσει να εννοηθεί από το δείγμα του έργου που έστειλε, προκειμένου να κριθεί για τη συμμετοχή του. Ως εκ τούτου η διοργάνωση ανακαλεί τη θέση του εν λόγω καλλιτέχνη στο Artists Alley. Ευχαριστούμε όσους μας επέστησαν την προσοχή στο συγκεκριμένο ζήτημα», ήταν η προ ωρών ανακοίνωση του ίδιου του Comicdom CON Athens, όταν υπέπεσε στην αντίληψη κάποιων ότι ο συγκεκριμένος σκιτσογράφος διατηρούσε στο etsy την προσωπική του σελίδα πώλησης σχεδίων και αντικειμένων που φιλοτεχνούσε ο ίδιος, κάποια εκ των οποίων απεικόνιζαν έως και τον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά και ουσιαστικά υποστήριζαν το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936.

Τι λέει για το επίμαχο περιστατικό ο «Κουραφέλκυθρος»

Το Olafaq επικοινώνησε με έναν από τους γνωστότερους και επιφανέστερους έλληνες κομίστες και σκιτσογράφους, τον Αντώνη Βαβαγιάννη και του ζήτησε την γνώμη του ως προς το περιστατικό αυτό:

«Ας ξεκινήσουμε από τα πολύ απλά. Αν ανεβάσω ένα σκιτσάκι και εσύ αποφασίσεις να μην το μοιραστείς στον τοίχο σου, έχω το ίδιο δικαίωμα να σου πω ότι μου ασκείς λογοκρισία με αυτούς που την επικαλούνται για την απόφαση του comicdom. Είναι μια δωρεάν διοργάνωση, που από πίσω υπάρχει ένας φορέας ο οποίος έχει δικαίωμα να αποφασίζει ποιοι καλλιτέχνες μπορούν να εκπροσωπούν το συγκεκριμένο φεστιβάλ με βάση τις αρχές και τις αξίες του και ποιοι όχι. Τελεία. Κι εσύ ως κοινό μπορείς αν δεν σου αρέσει αυτό που εκπροσωπεί το φεστιβάλ απλά να μην πας», λέει μιλώντας στο Olafaq ο Αντώνης Βαβαγιάννης, γνωστός στο χώρο αυτό και ως «Κουραφέλκυθρος».

«Και πάμε στο δεύτερο ερώτημα, το οποίο δεν είμαι ίσως ο κατάλληλος να απαντήσω, και αυτό είναι με ποιες αρχές του φεστιβάλ δεν συμφωνούσε το έργο του συγκεκριμένου δημιουργού. Δεν είμαι στη διοργάνωση, αλλά υποθέτω ότι σε ένα φεστιβάλ που ενεργά υποστηρίζει τη διαφορετικότητα και την ανεκτικότητα εδώ και τόσα χρόνια, δεν θα ήθελε στο χώρο του να πουλιούνται αφίσες υπέρ της δικτατορίας του Μεταξά, ένα από τα πολλά παραδείγματα που μπορώ να σκεφτώ», καταλήγει ο Αντώνης Βαβαγιάννης, ο οποίος και θα συμμετάσχει και αυτός στο Comicdom.

Η θέση του γράφοντος και το «Παράδοξο του Πόπερ»

Η προσωπική μου θέση ως προς το περιστατικό [και εδώ να τονίσω εμφατικά ότι η άποψή μου ΔΕΝ αποτελεί απαραίτητα και την θέση που υιοθετεί η διοίκηση του Olafaq ή οι συντάκτες του, αλλά αποτελεί μοναχά προσωπική μου πεποίθηση] είναι ότι το Comicdom πολύ καλά έκανε και πήρε αυτή την απόφαση.

Να ξεκαθαρίσω εξαρχής κάτι: είναι δικαίωμα αναφαίρετο του καθενός Παππά να υποστηρίζει τον Μεταξά ή την Επταετία, να είναι «εθνίκι», να είναι αλυτρωτιστής, να είναι ρατσιστής, μισαλλόδοξος, ομοφοβικός ή το οτιδήποτε.

Φυσικά και έχει δικαίωμα να διατηρεί τις δικές του θέσεις. Η σκέψη ή η πεποίθηση δεν μπορεί και δεν πρέπει να ποινικοποιηθεί επ’ ουδενί. Αλλιώς καταλήγουμε σε άλλα καθεστώτα και σε άλλες, οργουελιανές καταστάσεις.

Όσο ο Παππάς και ο κάθε Παππάς βρίσκεται εντός του σπιτιού του και είναι με τους ομοϊδεάτες του, μπορεί να διαβάζει το «Ο Αγών Μου» του Αδόλφου, αν το επιθυμεί, να βάζει τον εθνικό μας ύμνο να παίζει 20 φορές σερί, να βλέπει τα βίντεο του Κωνσταντίνου Κατσίφα και να κάνει και «χάιλ Χίτλερ», αν επίσης το επιθυμεί.

Ο Παππάς μπορεί λοιπόν να πρεσβεύει το οτιδήποτε γουστάρει. Εμένα δεν μου πέφτει λόγος. Αλλά αυτό εντός των τειχών της οικίας του. Και όχι δημοσίως.

Και η δημόσια συμμετοχή του σε ένα δημόσιο και ανοικτό γεγονός όπως στο Comicdom, στο οποίο θα παρουσιάζει και θα πουλάει αντικείμενα σχετιζόμενα με την δράση του Μεταξά ή του «Χίτη» Γρίβα-Διγενή, ενός πραγματικού σφαγέα, αυτό φυσικά και δεν μπορεί, ούτε πρέπει να γίνεται αποδεκτό.

Οπότε καλώς έπραξε το Comicdom και τον λογόκρινε.

Είναι σαν να έρχεται κάποιος σπίτι σου, ένας ρατσιστής και μισαλλόδοξος, και να του λες «ορίστε, περάστε, να σας βγάλω και ένα φοντανάκι;». Θα το κάνατε; Εγώ πάντως όχι.

Δεν θα είχα απολύτως τίποτα να πω με αυτό τον άνθρωπο. Και δεν θα ήθελα να συνδιαλεχθώ και μαζί του.

Η συγκεκριμένη λογοκρισία, στην περίπτωση του Παππά, θυμίζει το «Παράδοξο του Πόπερ».

O φιλόσοφος Karl Popper, το 1945, έχοντας κατά νου τα ολοκληρωτικά καθεστώτα με τα οποία βρισκόταν σε πόλεμο ο ελεύθερος κόσμος, διατύπωσε το περίφημο «Παράδοξο της Ανοχής».

Γράφει λοιπόν ο Πόπερ:

«Αν επεκτείνουμε την απεριόριστη ανοχή ακόμα και σ’ εκείνους που είναι αδιάλλακτοι, αν δεν είμαστε προετοιμασμένοι να υπερασπιστούμε μια ανεκτική κοινωνία από την απειλή των αδιάλλακτων, τότε οι ανεκτικοί θα αφανιστούν και μαζί μ’ αυτούς και η ίδια η ανοχή. Διατυπώνοντας έτσι το παράδοξο δεν υπονοώ, λόγου χάρη, ότι θα πρέπει πάντα να ασκούμε κατασταλτικό έλεγχο στη λειτουργία των αδιάλλακτων φιλοσοφιών· ενόσω μπορούμε να τους αντιταχθούμε με λογικά επιχειρήματα και να τις κρατήσουμε σε έλεγχο με την κοινή γνώμη, η απαγόρευση λειτουργίας τους θα ήταν πράξη μεγάλης αφροσύνης. Θα έπρεπε, ωστόσο, να αξιώσουμε το δικαίωμα να τις καταστέλλουμε, αν είναι ανάγκη, ακόμα και με δυναμικά μέτρα · γιατί εύκολα μπορεί να αποδειχθεί τελικά ότι δεν ήταν διατεθειμένες να επικοινωνήσουν μαζί μας στο επίπεδο του ορθολογικού επιχειρήματος». (Karl Popper (1945) The Open Society and Its Enemies. Ελλ. μετάφρ. Ειρήνης Παπαδάκη. Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της. Εκδ. Παπαζήση).

Γιατί, τελικά, μερικές φορές η ίδια η Δημοκρατία πρέπει και επιβάλλεται (δυστυχώς) να χρησιμοποιήσει εργαλεία «ολοκληρωτισμού», όπως η λογοκρισία, προκειμένου να διασφαλίσει τα κεκτημένα της.