Από μικρή ηλικία, οι άνθρωποι σχηματίζουμε παραστάσεις για το άλλο ή το ίδιο φύλο, για τους ανθρώπους που βρίσκουμε ελκυστικούς και, στην πορεία της ζωής μας, θα διεκδικήσουμε ή θα αποδεχθούμε για ερωτικούς μας συντρόφους. Σπάνια εκπαιδευόμαστε να αγαπάμε ή να ελκόμαστε από υγιή πρότυπα, από ανθρώπους που θα μας αγαπήσουν και θα μας φροντίσουν. Έχετε παρατηρήσει ότι ο κούκλος κολλητός σας πληγώνεται συνεχώς από τις σχέσεις του; Έχετε σκεφτεί ότι μπορεί να επιλέγει συνεχώς ζηλιάρες, μικροπρεπείς, ελεγκτικές συντρόφους γιατί, πολύ απλά ίσως και απλοϊκά, έχει μάθει να συνδέει αυτές τις συμπεριφορές με την αγάπη, ίσως λόγω της σχέσης του με την μητέρα του ή της σχέσης της μητέρας του με τον πατέρα του;
Ναι, τα κριτήρια επιλογής συντρόφου, η εικόνα μας για το άλλο φύλο γενικότερα, έχει διαμορφωθεί στην πολύ μικρή παιδική ηλικία από τους γονείς μας και από επιδράσεις τους που παραμένουν παντελώς άγνωστες και ασυνείδητες στο μυαλό μας. Συχνά, μεταφέρουν τις επιδράσεις που δέχτηκαν από τους δικούς τους γονείς στα παιδιά τους, καθώς και αυτοί δεν τις έχουν συνειδητοποιήσει. Έτσι, ας πούμε, ένα κορίτσι που μεγάλωσε με έναν μπαμπά επιθετικό, αυστηρό, κλειστόμυαλο σχηματίζει μια εικόνα ότι οι άνδρες έτσι είναι και άρα ότι και αυτή έναν τέτοιον άνδρα αξίζει. Οι πρώιμοι φροντιστές μας, συνήθως μέλη της οικογένειας, μας έδειξαν τα πρότυπα (templates) για το πώς είναι να αγαπάς και να σε αγαπούν. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα βιώματα αυτής της αγάπης μπορεί να περιείχαν καταστροφικά συναισθήματα, όπως έντονους θυμούς με ξεσπάσματα, συναισθηματική απόσταση, σύγχυση συναισθημάτων, αποξένωση, αδιαφορία, απόρριψη. Η αγάπη και ο συναισθηματικός δεσμός με τον πρώτο φροντιστή μας, είναι καθοριστικά για την πορεία των σχέσεων μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αλλάξει, με συνειδητή προσωπική εργασία και αναγνώριση, επιλέγοντας διαφορετικά από αυτό που έχεις ήδη μάθει-σε αυτό βοηθά συχνά η ψυχοθεραπεία και, σίγουρα, η προσωπική δουλειά με τον εαυτό μας.
Δεν είναι παράλογο το γεγονός ότι μπορεί να καταλήξουμε να απορρίπτουμε όλους τους πιθανούς τύπους χαρακτήρων που μας κάνουν καλό, χαρακτηρίζοντάς τους ως βαρετούς, πληκτικούς, αδιάφορους και να πάμε κατευθείαν σε ανθρώπους που τα χαρακτηριστικά τους μάς εξιτάρουν, ενδεχομένως μάς ενθουσιάζουν ή μας προκαλούν άλλα έντονα συναισθήματα, ναι, ακόμα και φόβο.
Συζητάμε, συχνά, τα τελευταία χρόνια, και ιδίως στα social media, για ανθρώπους μη διαθέσιμους συναισθηματικά. Εγωιστική συμπεριφορά, ελάχιστη δουλειά πάνω στην σχέση (δεν λένε συγγνώμη, φαίνονται απρόθυμοι για συζητήσεις, δεν φαίνεται να νοιάζονται και πολύ γενικώς), κρατούν συναισθηματικές αποστάσεις, δεν δεσμεύονται, δεν σέβονται τον χρόνο και τις δικές ας ανάγκες, είστε η τελευταία ή μια από τις τελευταίες τους επιλογές-αφού εκείνοι έχουν τελειώσει με δουλειά, με φίλους ή με ό, τι άλλο κρίνουν αναγκαίο στην καθημερινότητά τους, κάπου, στην άκρη άκρη θα υπάρξετε κι εσείς. Εσείς, που συχνά πυκνά, ακούτε και κατηγορίες, σας ρίχνουν φταίξιμο για τα προβλήματα της σχέσης! Φράσεις όπως ”με πιέζεις” ή ”υπερβάλλεις”, δίνουν και παίρνουν. Συχνά, επίσης, θέτουν όρους και οδηγούν σε συναισθηματικό εκβιασμό. ”Αν συνεχίσεις να μου στέλνεις όλη την ώρα, θα με χάσεις, να το ξέρεις”.
Φόβος, λοιπόν. Αποξένωση. Μια σειρά από αρνητικά συναισθήματα. Το βασικό πρόβλημα που δημιουργείται στη σχέση είναι ότι τα δύο άτομα επιθυμούν κάποια στιγμή διαφορετικά πράγματα, κι ας είχαν ξεκινήσει από μια, πραγματική ή υποτιθέμενη, κοινή αφετηρία. Έτσι, αυτοί οι δύο άνθρωποι έχουν σχέση, αλλά τελικά δεν έχουν τη σχέση που χρειάζεται καθένας τους, οπότε υποφέρουν και οι δύο και συγκρούονται. Η πίστη ότι μπορούμε να αλλάξουμε το άτομο που μας ελκύει και να ”φτιάξουν τα πράγματα” με τον καιρό επικρατεί συχνά στα μυαλά μας και, 9 στις 10, μας βγάζει λάθος.
Για παράδειγμα, μια γυναίκα που επιλέγει μη συναισθηματικά διαθέσιμους άντρες συνήθως έλκεται από ένα χαρακτηριστικό αυτού του άντρα, για παράδειγμα, την ομορφιά του ή το χιούμορ του ή οτιδήποτε, χωρίς να λαμβάνει υπόψη άλλα χαρακτηριστικά του ή αδυναμίες του. Με λίγα λόγια, η γυναίκα αυτή φτιάχνει μία εξιδανικευμένη άποψη του άντρα στο μυαλό της. Ερωτεύεται περισσότερο την φαντασίωση, την ιδέα που έχει για τον άντρα, αυτό που η ίδια χρειάζεται και λιγότερο τον συγκεκριμένο άντρα. Επίσης, μία γυναίκα που δε γνωρίζει καλά τον εαυτό της, που κουβαλάει τραύματα από το παρελθόν της, προσπαθεί να βρει έναν «σωτήρα», έναν άντρα που θα τη σώσει από τα προβλήματά της. Το ίδιο ισχύει και για άντρες, που αναζητούν γυναίκες-σωτήρες ή δεκανίκια. Ερωτευόμαστε με τρέλα άτομα που μας ενισχύουν τις ανασφάλειές μας, τα αδύναμα κομμάτια του χαρακτήρα μας. Και, το χειρότερο; Επιμένουμε σε μια σχέση γεμάτη προβλήματα για να δικαιωθούμε στο τέλος, για να μην παραδεχθούμε ότι έχουμε σφάλει στην επιλογή μας.
Το θέμα είναι, θα κάνουμε το ίδιο την επόμενη φορά που θα βρεθούμε απέναντι στο ενδεχόμενο σύναψης ενός δεσμού; Αν δεν δουλέψουμε με τους εαυτούς μας είναι το πιο πιθανό. Δεν είναι ”κακό ελάττωμα” να ”αγαπάμε τα λάθος άτομα”-είναι και κάτι που ενδεχομένως μάς έχει εξυπηρετήσει μες στα χρόνια για να γκρινιάζουμε, να λέμε ότι ”δεν υπάρχει έρωτας όπως στις ταινίες” και να μην πιστεύουμε στα θαύματα που, για να γίνουν, πρέπει να ξεκινήσουν από εμάς, από απόφαση για αλλαγή στον τρόπο σκέψης μας και στάσης ζωής μας.
Από μικρή ηλικία, οι άνθρωποι σχηματίζουμε παραστάσεις για το άλλο ή το ίδιο φύλο, για τους ανθρώπους που βρίσκουμε ελκυστικούς και, στην πορεία της ζωής μας, θα διεκδικήσουμε ή θα αποδεχθούμε για ερωτικούς μας συντρόφους. Σπάνια εκπαιδευόμαστε να αγαπάμε ή να ελκόμαστε από υγιή πρότυπα, από ανθρώπους που θα μας αγαπήσουν και θα μας φροντίσουν. Έχετε παρατηρήσει ότι ο κούκλος κολλητός σας πληγώνεται συνεχώς από τις σχέσεις του; Έχετε σκεφτεί ότι μπορεί να επιλέγει συνεχώς ζηλιάρες, μικροπρεπείς, ελεγκτικές συντρόφους γιατί, πολύ απλά ίσως και απλοϊκά, έχει μάθει να συνδέει αυτές τις συμπεριφορές με την αγάπη, ίσως λόγω της σχέσης του με την μητέρα του ή της σχέσης της μητέρας του με τον πατέρα του;
Ναι, τα κριτήρια επιλογής συντρόφου, η εικόνα μας για το άλλο φύλο γενικότερα, έχει διαμορφωθεί στην πολύ μικρή παιδική ηλικία από τους γονείς μας και από επιδράσεις τους που παραμένουν παντελώς άγνωστες και ασυνείδητες στο μυαλό μας. Συχνά, μεταφέρουν τις επιδράσεις που δέχτηκαν από τους δικούς τους γονείς στα παιδιά τους, καθώς και αυτοί δεν τις έχουν συνειδητοποιήσει. Έτσι, ας πούμε, ένα κορίτσι που μεγάλωσε με έναν μπαμπά επιθετικό, αυστηρό, κλειστόμυαλο σχηματίζει μια εικόνα ότι οι άνδρες έτσι είναι και άρα ότι και αυτή έναν τέτοιον άνδρα αξίζει. Οι πρώιμοι φροντιστές μας, συνήθως μέλη της οικογένειας, μας έδειξαν τα πρότυπα (templates) για το πώς είναι να αγαπάς και να σε αγαπούν. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα βιώματα αυτής της αγάπης μπορεί να περιείχαν καταστροφικά συναισθήματα, όπως έντονους θυμούς με ξεσπάσματα, συναισθηματική απόσταση, σύγχυση συναισθημάτων, αποξένωση, αδιαφορία, απόρριψη. Η αγάπη και ο συναισθηματικός δεσμός με τον πρώτο φροντιστή μας, είναι καθοριστικά για την πορεία των σχέσεων μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αλλάξει, με συνειδητή προσωπική εργασία και αναγνώριση, επιλέγοντας διαφορετικά από αυτό που έχεις ήδη μάθει-σε αυτό βοηθά συχνά η ψυχοθεραπεία και, σίγουρα, η προσωπική δουλειά με τον εαυτό μας.
Δεν είναι παράλογο το γεγονός ότι μπορεί να καταλήξουμε να απορρίπτουμε όλους τους πιθανούς τύπους χαρακτήρων που μας κάνουν καλό, χαρακτηρίζοντάς τους ως βαρετούς, πληκτικούς, αδιάφορους και να πάμε κατευθείαν σε ανθρώπους που τα χαρακτηριστικά τους μάς εξιτάρουν, ενδεχομένως μάς ενθουσιάζουν ή μας προκαλούν άλλα έντονα συναισθήματα, ναι, ακόμα και φόβο.
Συζητάμε, συχνά, τα τελευταία χρόνια, και ιδίως στα social media, για ανθρώπους μη διαθέσιμους συναισθηματικά. Εγωιστική συμπεριφορά, ελάχιστη δουλειά πάνω στην σχέση (δεν λένε συγγνώμη, φαίνονται απρόθυμοι για συζητήσεις, δεν φαίνεται να νοιάζονται και πολύ γενικώς), κρατούν συναισθηματικές αποστάσεις, δεν δεσμεύονται, δεν σέβονται τον χρόνο και τις δικές ας ανάγκες, είστε η τελευταία ή μια από τις τελευταίες τους επιλογές-αφού εκείνοι έχουν τελειώσει με δουλειά, με φίλους ή με ό, τι άλλο κρίνουν αναγκαίο στην καθημερινότητά τους, κάπου, στην άκρη άκρη θα υπάρξετε κι εσείς. Εσείς, που συχνά πυκνά, ακούτε και κατηγορίες, σας ρίχνουν φταίξιμο για τα προβλήματα της σχέσης! Φράσεις όπως ”με πιέζεις” ή ”υπερβάλλεις”, δίνουν και παίρνουν. Συχνά, επίσης, θέτουν όρους και οδηγούν σε συναισθηματικό εκβιασμό. ”Αν συνεχίσεις να μου στέλνεις όλη την ώρα, θα με χάσεις, να το ξέρεις”.
Φόβος, λοιπόν. Αποξένωση. Μια σειρά από αρνητικά συναισθήματα. Το βασικό πρόβλημα που δημιουργείται στη σχέση είναι ότι τα δύο άτομα επιθυμούν κάποια στιγμή διαφορετικά πράγματα, κι ας είχαν ξεκινήσει από μια, πραγματική ή υποτιθέμενη, κοινή αφετηρία. Έτσι, αυτοί οι δύο άνθρωποι έχουν σχέση, αλλά τελικά δεν έχουν τη σχέση που χρειάζεται καθένας τους, οπότε υποφέρουν και οι δύο και συγκρούονται. Η πίστη ότι μπορούμε να αλλάξουμε το άτομο που μας ελκύει και να ”φτιάξουν τα πράγματα” με τον καιρό επικρατεί συχνά στα μυαλά μας και, 9 στις 10, μας βγάζει λάθος.
Για παράδειγμα, μια γυναίκα που επιλέγει μη συναισθηματικά διαθέσιμους άντρες συνήθως έλκεται από ένα χαρακτηριστικό αυτού του άντρα, για παράδειγμα, την ομορφιά του ή το χιούμορ του ή οτιδήποτε, χωρίς να λαμβάνει υπόψη άλλα χαρακτηριστικά του ή αδυναμίες του. Με λίγα λόγια, η γυναίκα αυτή φτιάχνει μία εξιδανικευμένη άποψη του άντρα στο μυαλό της. Ερωτεύεται περισσότερο την φαντασίωση, την ιδέα που έχει για τον άντρα, αυτό που η ίδια χρειάζεται και λιγότερο τον συγκεκριμένο άντρα. Επίσης, μία γυναίκα που δε γνωρίζει καλά τον εαυτό της, που κουβαλάει τραύματα από το παρελθόν της, προσπαθεί να βρει έναν «σωτήρα», έναν άντρα που θα τη σώσει από τα προβλήματά της. Το ίδιο ισχύει και για άντρες, που αναζητούν γυναίκες-σωτήρες ή δεκανίκια. Ερωτευόμαστε με τρέλα άτομα που μας ενισχύουν τις ανασφάλειές μας, τα αδύναμα κομμάτια του χαρακτήρα μας. Και, το χειρότερο; Επιμένουμε σε μια σχέση γεμάτη προβλήματα για να δικαιωθούμε στο τέλος, για να μην παραδεχθούμε ότι έχουμε σφάλει στην επιλογή μας.
Το θέμα είναι, θα κάνουμε το ίδιο την επόμενη φορά που θα βρεθούμε απέναντι στο ενδεχόμενο σύναψης ενός δεσμού; Αν δεν δουλέψουμε με τους εαυτούς μας είναι το πιο πιθανό. Δεν είναι ”κακό ελάττωμα” να ”αγαπάμε τα λάθος άτομα”-είναι και κάτι που ενδεχομένως μάς έχει εξυπηρετήσει μες στα χρόνια για να γκρινιάζουμε, να λέμε ότι ”δεν υπάρχει έρωτας όπως στις ταινίες” και να μην πιστεύουμε στα θαύματα που, για να γίνουν, πρέπει να ξεκινήσουν από εμάς, από απόφαση για αλλαγή στον τρόπο σκέψης μας και στάσης ζωής μας.
