Όλο και περισσότεροι άνθρωποι, επώνυμοι ή ανώνυμοι, τον τελευταίο καιρό μοιάζουν να τελούν υπό την επήρεια μιας επικίνδυνης, για την αισθητική του κοινωνικού συνόλου, αλαζονείας. Νεόκοπα συγκροτήματα, πολιτικοί, όψιμοι τηλεπαρουσιαστές, γιοι ταχυδρόμων, 18χρονα μοντέλα που μόλις βγήκαν απ’ το αυγό τους και πολλοί ακόμη γύρω μας έχουν καβαλήσει ένα τεράστιο καλάμι και τρέχουν.
Εμείς εδώ στο Olafaq ανοίγουμε τον φάκελο «σνομπισμός», προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσουμε τα μυστικά μιας συμπεριφοράς τόσο παλιάς, όσο κι η εγωκεντρική ανθρώπινη φύση.
«Δεν γίνεται να γράψεις περί σνομπισμού, αν εσύ ο ίδιος δεν είσαι έστω και λίγο σνομπ», είχε γράψει προ πολλών δεκαετιών ο πρώτος και αρχετυπικός αλαζόνας όλων των εποχών, ο άγγλος συγγραφέας Οscar Wilde, ο οποίος ούτως ή άλλως έχει γράψει και το πρώτο, ανεπίσημο, «μανιφέστο» του σνομπισμού με το «Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι».
Οπότε ξεκινάμε απ’ την παραδοχή πως και εμείς οι δημοσιογράφοι ενδεχομένως να την «έχουμε δει» λίγο. Μπορεί να μην διαθέτουμε ακόμη γκαράζ για να παρκάρουμε το «καλάμι» μας, αλλά ανήκουμε κι εμείς στην κατηγορία των ανθρώπων που μεγάλωσαν σε παιδικά δωμάτια με τα διπλώματα απ’ τις ξένες γλώσσες κρεμασμένα μέσα σε κάδρα, σε περίοπτη θέση, στους τοίχους, έτσι ώστε να τα βλέπουν οι διάφοροι καλεσμένοι και να θαυμάζουν, από μέσα τους ή φωναχτά, τα κατορθώματα του κανακάρη ή της κανακούδας. Από τη πρώτη μέρα της γέννησής μας, λοιπόν, οι γονείς μας μας γεμίζουν με αυταπάτες μεγαλείων. Και το χειρότερο έρχεται λίγο μετά την ενηλικίωσή μας.
Το οξύμωρο με την αλαζονεία
Ως άνθρωπος διαθέτεις, συνήθως, το εξής οξύμωρο στον χαρακτήρα σου: χωρίς την αυτοπεποίθηση δεν μπορείς να είσαι δυνατός. Αλλά αυτή η αυτοπεποίθηση, μπορεί ενίοτε να πλημμυρίσει τον άνθρωπο με μια υπέρμετρη υπεροψία. Ζόρικη η εξίσωση, έτσι δεν είναι;
Αν καταφέρεις και βρεις την ισορροπία σε αυτήν την αντίφαση του ανθρώπινου χαρακτήρα, θα τα πας μια χαρά. Το ίδιο ακριβώς βάσανο ταλάνιζε και εκείνον τον έρμο τον Bill Murray στην «Μέρα της Μαρμότας»: αποκομμένος συναισθηματικά από τους γύρω του και όντας σε απευθείας σύνδεση μόνο με τις σνομπίστικες επιθυμίες του, βγάζει άκρη με την ζωή του μόνο αφού πρώτα μπλέξει σε μια χωροχρονική ανωμαλία, μια εμπειρία που θυμίζει τους στίχους του τραγουδιού «άιντε θύμα, άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο, αν ξυπνήσεις μονομιάς, θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς».
Στην πραγματικότητα, ένας σνομπ τύπος δεν αποτελεί μέρος του κοινωνικού συνόλου, αλλά ζει σε ένα δικό του, παράλληλο σύμπαν, με μοναδικό κάτοικο τον εαυτό του. Ο αληθινός ορισμός του σνομπ είναι «κάποιος που, αντί να βρει τα στοιχεία που τον ενώνουν με τους άλλους, προσπαθεί να βρει σώνει και καλά αυτά που τον χωρίζουν», σαν το απαξιωτικό βλέμμα του διπλανού σου στο Μετρό που σε βλέπει να φοράς σαγιονάρες ενώ εκείνος φοράει στα πόδια του ένα ζευγάρι Ferragamo των 600 ευρώ. Είναι η πεποίθηση πως η μετριοφροσύνη είναι το πιο ισχυρό άλλοθι των μετρίων και πως κανείς εκεί έξω δεν είναι τόσο σημαντικός για την κοινωνία, όσο εσύ, όπως τραγουδούσε και στο ο κιθαρίστας των Nirvana, ο Kurt Cobain, «αγαπάω τον εαυτό μου περισσότερο απ’ ότι εσύ / το ξέρω πως είναι λάθος, αλλά τι να κάνω;»
Το επίσημο «νόμισμα» του σνομπισμού είναι, ασφαλώς, το σελεμπριταριό: είσαι γνωστός ή έστω αναγνωρίσιμος πέραν των συνόρων της πολυκατοικίας σου; Ανήκεις κι επισήμως στην αυτόνομη σέχτα των σνομπ. Από εδώ και πέρα μπορείς να χτίσεις, πετραδάκι πετραδάκι, το προφίλ σου ως σνομπ, φτάνοντας μέχρι το -ακραίο- σημείο να γκρεμίσεις με το χαρακτήρα σου ό,τι έχτιζες με το μυαλό σου τόσο καιρό: επειδή η οργή αποτελεί συνήθως το πλέον θανάσιμο πάθος της αλαζονείας, δεν τα έχεις καλά με κανέναν και πλακώνεσαι με όλους όσοι μπαίνουν εμπόδιο στο δρόμο σου προς την κορυφή ή έρχονται κόντρα στις απόψεις σου. Ή, όπως το έθεσε κάποτε κι ο Ted Turner, επιχειρηματίας κι ιδρυτής του τηλεοπτικού δικτύου CNN, «αν διέθετα και λίγη ταπεινότητα, θα ήμουν τέλειος».
Αν δεν είσαι διάσημος ή γνωστός όμως, πώς δικαιολογείς την αλαζονεία σου;
Και, κυρίως και πρωτίστως, πώς την χρησιμοποιείς ως «νόμισμα πώλησης» του ίδιου σου του εαυτού, είτε στις επαγγελματικές, είτε στις διαπροσωπικές σου σχέσεις;
Οι διαφορές αυτοπεποίθησης και αλαζονείας
Υπάρχουν λοιπόν διαφορές μεταξύ αυτοπεποίθησης και αλαζονείας;
Η αυτοπεποίθηση και η αλαζονεία είναι δύο διαφορετικά χαρακτηριστικά που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις αλληλεπιδράσεις και τις σχέσεις μας. Ενώ μπορεί αρχικά να φαίνονται παρόμοια, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε τις διαφορές τους και να αναγνωρίσουμε τις θετικές πτυχές της αυτοπεποίθησης, αποφεύγοντας παράλληλα τις παγίδες της αλαζονείας.
Ορίστε τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά που θα σας βοηθήσουν στο να διασφαλίσετε ότι δεν θα επιτρέψετε στην αλαζονεία να παρεισφρήσει στην προσωπικότητά σας:
Διαθέτετε ταπεινότητα; Η αυτοπεποίθηση έχει συχνά τις ρίζες της στην ταπεινότητα, αναγνωρίζοντας τις δυνάμεις και τις ικανότητές του εαυτού μας χωρίς να υποτιμάμε τους άλλους. Επιτρέπει στα άτομα να εκτιμούν την αξία τους, αναγνωρίζοντας ωστόσο και την αξία και τα επιτεύγματα των γύρω τους. Από την άλλη πλευρά, η αλαζονεία πηγάζει από μια (υπερ) διογκωμένη αίσθηση αυτοπεποίθησης, που οδηγεί σε περιφρόνηση των απόψεων και των όποιων συνεισφορών των άλλων.
Πόσο προσιτοί και πρόθυμοι να βοηθήσετε τον άλλον είστε; Η αυτοπεποίθηση προάγει την προσιτότητα, καθώς τα άτομα με αυτοπεποίθηση είναι συχνά ανοιχτά σε νέες ιδέες και αγαστή συνεργασία. Εμπνέουν εμπιστοσύνη και δημιουργούν ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει τους άλλους να μοιραστούν τις σκέψεις και τις προοπτικές τους. Η αλαζονεία, ωστόσο, μπορεί να είναι απωθητική, αποτρέποντας τις γνήσιες ανθρώπινες επαφές και συνδέσεις.
Δείχνετε αντοχή και ανθεκτικότητα; Η αυτοπεποίθηση παρέχει ένα ισχυρό θεμέλιο για την ψυχοσωματική αντοχή και ανθεκτικότητα. Τα άτομα με αυτοπεποίθηση πιστεύουν στις ικανότητές τους και είναι πιο πιθανό να επιμείνουν και να εμμείνουν στωικά στην αντιμετώπιση των προκλήσεων. Επίσης, αντιμετωπίζουν τις αποτυχίες ως ευκαιρίες για ανάπτυξη, διατηρώντας μια θετική στάση καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Από την άλλη πλευρά, η αλαζονεία εμφανίζεται συχνά στις αντιξοότητες, καθώς βασίζεται σε ένα εύθραυστο εγώ που δεν μπορεί να ανεχτεί με τίποτα την αποτυχία.
Αποδέχεστε τον αυθεντικό εαυτό σας; Η αυτοπεποίθηση επιτρέπει στα άτομα να «αγκαλιάσουν» και να ενστερνιστούν τον πραγματικό τους εαυτό. Ενθαρρύνει την αυτοέκφραση και την αυθεντικότητα, δίνοντας στα άτομα τη δυνατότητα να προβάλλουν τα μοναδικά τους ταλέντα και ικανότητες χωρίς να χρειάζονται επικύρωση ή υπερβολική αυτοπροβολή. Η αλαζονεία, αντίθετα, πηγάζει από την ανάγκη να αποδεικνύει κανείς συνεχώς τον εαυτό του, οδηγώντας στην εξωτερική εικόνα ενός ατόμου που με την συμπεριφορά του, ουσιαστικά καλύπτει τις ανασφάλειές του.
Συμπερασματικά, όλοι μας, ειδικά στις επαγγελματικές μας επαφές, κάνουμε συχνά ένα λάθος: ότι αποφεύγουμε να προβάλλουμε τον εαυτό μου ή να «πουλήσουμε» τον εαυτό μας πάρα πολύ. Αντ’ αυτού, αφήνουμε τη δουλειά μας να «μιλήσει» εκ μέρους μας. Αλλά αυτό απλά δεν είναι αρκετό.
Στην εποχή που ζούμε σήμερα όμως, δεν μπορείτε να αφήσετε ΜΟΝΟ τη δουλειά σας να «μιλήσει» για εσάς. Πρέπει να μιλήσετε και εσείς για τη δουλειά σας και τα κατορθώματά σας.
Και αυτό δεν είναι αλαζονεία. Είναι μια υγιής αυτοπεποίθηση. Μια υγιής προβολή των κατακτήσεών σας, χωρίς την ίδια στιγμή να μειώνετε την δουλειά συναδέλφων σας, υφισταμένων και προϊσταμένων σας.
Γιατί αν έχετε καταφέρει κάποια πράγματα στην ζωή σας και την καριέρα σας, καλό είναι να τα μεταφέρετε και να τα μεταλαμπαδεύσετε σε όλους όσοι επιθυμούν να σας γνωρίσουν και να συνεργαστούν μαζί σας.
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι, επώνυμοι ή ανώνυμοι, τον τελευταίο καιρό μοιάζουν να τελούν υπό την επήρεια μιας επικίνδυνης, για την αισθητική του κοινωνικού συνόλου, αλαζονείας. Νεόκοπα συγκροτήματα, πολιτικοί, όψιμοι τηλεπαρουσιαστές, γιοι ταχυδρόμων, 18χρονα μοντέλα που μόλις βγήκαν απ’ το αυγό τους και πολλοί ακόμη γύρω μας έχουν καβαλήσει ένα τεράστιο καλάμι και τρέχουν.
Εμείς εδώ στο Olafaq ανοίγουμε τον φάκελο «σνομπισμός», προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσουμε τα μυστικά μιας συμπεριφοράς τόσο παλιάς, όσο κι η εγωκεντρική ανθρώπινη φύση.
«Δεν γίνεται να γράψεις περί σνομπισμού, αν εσύ ο ίδιος δεν είσαι έστω και λίγο σνομπ», είχε γράψει προ πολλών δεκαετιών ο πρώτος και αρχετυπικός αλαζόνας όλων των εποχών, ο άγγλος συγγραφέας Οscar Wilde, ο οποίος ούτως ή άλλως έχει γράψει και το πρώτο, ανεπίσημο, «μανιφέστο» του σνομπισμού με το «Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι».
Οπότε ξεκινάμε απ’ την παραδοχή πως και εμείς οι δημοσιογράφοι ενδεχομένως να την «έχουμε δει» λίγο. Μπορεί να μην διαθέτουμε ακόμη γκαράζ για να παρκάρουμε το «καλάμι» μας, αλλά ανήκουμε κι εμείς στην κατηγορία των ανθρώπων που μεγάλωσαν σε παιδικά δωμάτια με τα διπλώματα απ’ τις ξένες γλώσσες κρεμασμένα μέσα σε κάδρα, σε περίοπτη θέση, στους τοίχους, έτσι ώστε να τα βλέπουν οι διάφοροι καλεσμένοι και να θαυμάζουν, από μέσα τους ή φωναχτά, τα κατορθώματα του κανακάρη ή της κανακούδας. Από τη πρώτη μέρα της γέννησής μας, λοιπόν, οι γονείς μας μας γεμίζουν με αυταπάτες μεγαλείων. Και το χειρότερο έρχεται λίγο μετά την ενηλικίωσή μας.
Το οξύμωρο με την αλαζονεία
Ως άνθρωπος διαθέτεις, συνήθως, το εξής οξύμωρο στον χαρακτήρα σου: χωρίς την αυτοπεποίθηση δεν μπορείς να είσαι δυνατός. Αλλά αυτή η αυτοπεποίθηση, μπορεί ενίοτε να πλημμυρίσει τον άνθρωπο με μια υπέρμετρη υπεροψία. Ζόρικη η εξίσωση, έτσι δεν είναι;
Αν καταφέρεις και βρεις την ισορροπία σε αυτήν την αντίφαση του ανθρώπινου χαρακτήρα, θα τα πας μια χαρά. Το ίδιο ακριβώς βάσανο ταλάνιζε και εκείνον τον έρμο τον Bill Murray στην «Μέρα της Μαρμότας»: αποκομμένος συναισθηματικά από τους γύρω του και όντας σε απευθείας σύνδεση μόνο με τις σνομπίστικες επιθυμίες του, βγάζει άκρη με την ζωή του μόνο αφού πρώτα μπλέξει σε μια χωροχρονική ανωμαλία, μια εμπειρία που θυμίζει τους στίχους του τραγουδιού «άιντε θύμα, άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο, αν ξυπνήσεις μονομιάς, θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς».
Στην πραγματικότητα, ένας σνομπ τύπος δεν αποτελεί μέρος του κοινωνικού συνόλου, αλλά ζει σε ένα δικό του, παράλληλο σύμπαν, με μοναδικό κάτοικο τον εαυτό του. Ο αληθινός ορισμός του σνομπ είναι «κάποιος που, αντί να βρει τα στοιχεία που τον ενώνουν με τους άλλους, προσπαθεί να βρει σώνει και καλά αυτά που τον χωρίζουν», σαν το απαξιωτικό βλέμμα του διπλανού σου στο Μετρό που σε βλέπει να φοράς σαγιονάρες ενώ εκείνος φοράει στα πόδια του ένα ζευγάρι Ferragamo των 600 ευρώ. Είναι η πεποίθηση πως η μετριοφροσύνη είναι το πιο ισχυρό άλλοθι των μετρίων και πως κανείς εκεί έξω δεν είναι τόσο σημαντικός για την κοινωνία, όσο εσύ, όπως τραγουδούσε και στο ο κιθαρίστας των Nirvana, ο Kurt Cobain, «αγαπάω τον εαυτό μου περισσότερο απ’ ότι εσύ / το ξέρω πως είναι λάθος, αλλά τι να κάνω;»
Το επίσημο «νόμισμα» του σνομπισμού είναι, ασφαλώς, το σελεμπριταριό: είσαι γνωστός ή έστω αναγνωρίσιμος πέραν των συνόρων της πολυκατοικίας σου; Ανήκεις κι επισήμως στην αυτόνομη σέχτα των σνομπ. Από εδώ και πέρα μπορείς να χτίσεις, πετραδάκι πετραδάκι, το προφίλ σου ως σνομπ, φτάνοντας μέχρι το -ακραίο- σημείο να γκρεμίσεις με το χαρακτήρα σου ό,τι έχτιζες με το μυαλό σου τόσο καιρό: επειδή η οργή αποτελεί συνήθως το πλέον θανάσιμο πάθος της αλαζονείας, δεν τα έχεις καλά με κανέναν και πλακώνεσαι με όλους όσοι μπαίνουν εμπόδιο στο δρόμο σου προς την κορυφή ή έρχονται κόντρα στις απόψεις σου. Ή, όπως το έθεσε κάποτε κι ο Ted Turner, επιχειρηματίας κι ιδρυτής του τηλεοπτικού δικτύου CNN, «αν διέθετα και λίγη ταπεινότητα, θα ήμουν τέλειος».
Αν δεν είσαι διάσημος ή γνωστός όμως, πώς δικαιολογείς την αλαζονεία σου;
Και, κυρίως και πρωτίστως, πώς την χρησιμοποιείς ως «νόμισμα πώλησης» του ίδιου σου του εαυτού, είτε στις επαγγελματικές, είτε στις διαπροσωπικές σου σχέσεις;
Οι διαφορές αυτοπεποίθησης και αλαζονείας
Υπάρχουν λοιπόν διαφορές μεταξύ αυτοπεποίθησης και αλαζονείας;
Η αυτοπεποίθηση και η αλαζονεία είναι δύο διαφορετικά χαρακτηριστικά που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις αλληλεπιδράσεις και τις σχέσεις μας. Ενώ μπορεί αρχικά να φαίνονται παρόμοια, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε τις διαφορές τους και να αναγνωρίσουμε τις θετικές πτυχές της αυτοπεποίθησης, αποφεύγοντας παράλληλα τις παγίδες της αλαζονείας.
Ορίστε τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά που θα σας βοηθήσουν στο να διασφαλίσετε ότι δεν θα επιτρέψετε στην αλαζονεία να παρεισφρήσει στην προσωπικότητά σας:
Διαθέτετε ταπεινότητα; Η αυτοπεποίθηση έχει συχνά τις ρίζες της στην ταπεινότητα, αναγνωρίζοντας τις δυνάμεις και τις ικανότητές του εαυτού μας χωρίς να υποτιμάμε τους άλλους. Επιτρέπει στα άτομα να εκτιμούν την αξία τους, αναγνωρίζοντας ωστόσο και την αξία και τα επιτεύγματα των γύρω τους. Από την άλλη πλευρά, η αλαζονεία πηγάζει από μια (υπερ) διογκωμένη αίσθηση αυτοπεποίθησης, που οδηγεί σε περιφρόνηση των απόψεων και των όποιων συνεισφορών των άλλων.
Πόσο προσιτοί και πρόθυμοι να βοηθήσετε τον άλλον είστε; Η αυτοπεποίθηση προάγει την προσιτότητα, καθώς τα άτομα με αυτοπεποίθηση είναι συχνά ανοιχτά σε νέες ιδέες και αγαστή συνεργασία. Εμπνέουν εμπιστοσύνη και δημιουργούν ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει τους άλλους να μοιραστούν τις σκέψεις και τις προοπτικές τους. Η αλαζονεία, ωστόσο, μπορεί να είναι απωθητική, αποτρέποντας τις γνήσιες ανθρώπινες επαφές και συνδέσεις.
Δείχνετε αντοχή και ανθεκτικότητα; Η αυτοπεποίθηση παρέχει ένα ισχυρό θεμέλιο για την ψυχοσωματική αντοχή και ανθεκτικότητα. Τα άτομα με αυτοπεποίθηση πιστεύουν στις ικανότητές τους και είναι πιο πιθανό να επιμείνουν και να εμμείνουν στωικά στην αντιμετώπιση των προκλήσεων. Επίσης, αντιμετωπίζουν τις αποτυχίες ως ευκαιρίες για ανάπτυξη, διατηρώντας μια θετική στάση καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Από την άλλη πλευρά, η αλαζονεία εμφανίζεται συχνά στις αντιξοότητες, καθώς βασίζεται σε ένα εύθραυστο εγώ που δεν μπορεί να ανεχτεί με τίποτα την αποτυχία.
Αποδέχεστε τον αυθεντικό εαυτό σας; Η αυτοπεποίθηση επιτρέπει στα άτομα να «αγκαλιάσουν» και να ενστερνιστούν τον πραγματικό τους εαυτό. Ενθαρρύνει την αυτοέκφραση και την αυθεντικότητα, δίνοντας στα άτομα τη δυνατότητα να προβάλλουν τα μοναδικά τους ταλέντα και ικανότητες χωρίς να χρειάζονται επικύρωση ή υπερβολική αυτοπροβολή. Η αλαζονεία, αντίθετα, πηγάζει από την ανάγκη να αποδεικνύει κανείς συνεχώς τον εαυτό του, οδηγώντας στην εξωτερική εικόνα ενός ατόμου που με την συμπεριφορά του, ουσιαστικά καλύπτει τις ανασφάλειές του.
Συμπερασματικά, όλοι μας, ειδικά στις επαγγελματικές μας επαφές, κάνουμε συχνά ένα λάθος: ότι αποφεύγουμε να προβάλλουμε τον εαυτό μου ή να «πουλήσουμε» τον εαυτό μας πάρα πολύ. Αντ’ αυτού, αφήνουμε τη δουλειά μας να «μιλήσει» εκ μέρους μας. Αλλά αυτό απλά δεν είναι αρκετό.
Στην εποχή που ζούμε σήμερα όμως, δεν μπορείτε να αφήσετε ΜΟΝΟ τη δουλειά σας να «μιλήσει» για εσάς. Πρέπει να μιλήσετε και εσείς για τη δουλειά σας και τα κατορθώματά σας.
Και αυτό δεν είναι αλαζονεία. Είναι μια υγιής αυτοπεποίθηση. Μια υγιής προβολή των κατακτήσεών σας, χωρίς την ίδια στιγμή να μειώνετε την δουλειά συναδέλφων σας, υφισταμένων και προϊσταμένων σας.
Γιατί αν έχετε καταφέρει κάποια πράγματα στην ζωή σας και την καριέρα σας, καλό είναι να τα μεταφέρετε και να τα μεταλαμπαδεύσετε σε όλους όσοι επιθυμούν να σας γνωρίσουν και να συνεργαστούν μαζί σας.
