Μπορεί μέσω των “Flintstones” να πήραμε κάποτε μια γεύση από το πώς ήταν η ζωή στη Λίθινη Εποχή, ουσιαστικά όμως μάθαμε πολύ λίγα πράγματα για τους ανθρώπους των σπηλαίων και σίγουρα τίποτα σωστό για τις διατροφικές τους συνήθειες. Όμως και οι σύγχρονοι ερευνητές έχουν να αντιμετωπίσουν ένα θολό τοπίο για εκείνη την περίοδο, κι ας μην παρακολουθούν τη διάσημη σειρά κινουμένων σχεδιών για να αντλήσουν πληροφορίες.
Οι ειδικοί, λοιπόν, προσπαθούν ακόμη να κατανοήσουν τι κατανάλωναν οι πρώτοι άνθρωποι τις χιλιετίες πριν από την εμφάνιση της γεωργίας, καθώς η έλλειψη καλά διατηρημένων ανθρώπινων λειψάνων αφήνει ένα κενό στις γνώσεις μας για το πώς έτρωγαν οι Homo Sapiens. Ωστόσο, μια ομάδα αρχαίων ανθρώπων, γνωστή ως Iberomaurusians, που έζησε πριν από περίπου 15.000 έως 13.000 χρόνια, άφησε στοιχεία με τη μορφή δοντιών και υπολειμμάτων οστών, και ερευνητές από τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Μαρόκο πραγματοποίησαν ένα νέο είδος ανάλυσης σε υπολείμματα από τους Iberomaurusians για να συμπεράνει τι έτρωγαν πριν από την αγροτική καλλιέργεια. Η πρόσφατη δημοσίευσή τους στο περιοδικό Nature Ecology & Evolution περιγράφει μια εκπληκτική ανακάλυψη για το πώς έτρωγε μια ομάδα ανθρώπων στο σημερινό Μαρόκο.
Η ομάδα εξέτασε 25 δόντια και 7 δείγματα οστών από συνολικά 17 άτομα από έναν τόπο ταφής που ονομάζεται Taforalt στη Βόρεια Αφρική. Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε μια τεχνική που ονομάζεται ισοτοπική ανάλυση στο σμάλτο των δοντιών, στο κολλαγόνο των οστών και στα αμινοξέα και διαπίστωσε ότι αυτοί οι Iberomaurusians είχαν μια πλούσια σε φυτά διατροφή αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν από την έλευση της γεωργίας.
«Στην Ευρώπη, αυτό που βλέπουμε συνήθως είναι ότι οι κυνηγοί-συλλέκτες έτρωγαν πολύ κρέας ή ψάρι», λέει η Klervia Jaouen, επικεφαλής συγγραφέας της δημοσίευσης και ερευνήτρια γεωχημείας στο εργαστήριο Géosciences Environnement του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Τουλούζης στη Γαλλία.
Η Jaouen και η ομάδα της είδαν ισοτοπικά στοιχεία που αντανακλούν σε μια διατροφή με μεγάλη περιεκτικότητα σε φυτά. Με βάση τα φυτά που ήταν διαθέσιμα στην περιοχή, καθώς και τις φωτοσυνθετικές οδούς που εντοπίστηκαν στην ανάλυση, είναι πιθανό οι Iberomaurusians να τρέφονταν εν μέρει με άγρια όσπρια, βελανίδια και κουκουνάρια. Στην πραγματικότητα, η Jaouen λέει ότι η διατροφή τους ήταν τόσο φυτοφαγική όσο και αυτή μιας γεωργικής κοινωνίας. Ωστόσο, δεν ήταν εντελώς φυτοφάγοι – κυνηγούσαν επίσης πρόβατα και γαζέλες.
Οι Iberomaurusians δεν είναι η πρώτη ομάδα πρώιμων ανθρώπων που επιδεικνύει μια πλούσια σε φυτά διατροφή στην εποχή πριν από τη γεωργία. Μια άλλη ομάδα κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, που ονομάστηκε Natufians, στη δυτική Ασία εκμεταλλεύτηκε την ανάπτυξη άγριων φυτών σε βαθμό που τελικά τα καλλιέργησε και τα εξημέρωσε, οδηγώντας στην επίσημη γεωργία. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι οι Iberomaurusians, που ήταν σύγχρονοι των Natufians, έτρωγαν τόσα πολλά φυτά, επειδή η γεωργία έφτασε στη Βόρεια Αφρική μεταξύ 8.000 και 3.000 χρόνια μετά από τους Natufians.
Η ανάλυση ισοτόπων είναι μια κοινή αρχαιολογική πρακτική για τον προσδιορισμό των αρχαίων διατροφικών προτύπων με τον εντοπισμό διαφορετικών ισοτόπων, τα οποία είναι άτομα ενός συγκεκριμένου στοιχείου με διαφορετικό αριθμό νετρονίων από τον κανονικό. Μέρος του γιατί η μέθοδος αυτή είναι αποτελεσματική είναι επειδή «είμαστε φτιαγμένοι από στοιχεία που προέρχονται από τις τροφές μας», λέει η Klervia.
Συνήθως, η ανάλυση ισοτόπων αναζητά τα ισότοπα άνθρακα, αζώτου, οξυγόνου και στροντίου. Ωστόσο, αυτή η μελέτη είναι η πρώτη που χρησιμοποιεί ισότοπα ψευδαργύρου, τα οποία επέτρεψαν στους ερευνητές να παρακολουθήσουν μια ευρύτερη διατροφή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι επιτρέπουν τα παραδοσιακά ισότοπα. Η Jaouen θέλει να εφαρμόσει αυτή την τεχνική στη μελέτη των ανθρώπινων υπολειμμάτων που ήρθαν από την Ευρώπη για να δει αν η διατροφή τους είχε πραγματικά τόσο κρέας όσο νομίζαμε.
«Υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλομορφία από ό,τι πιστεύαμε», λέει.
Στο μέλλον, η Jaouen και η ομάδα της προσπαθούν να τεκμηριώσουν τη μετάβαση από την παλαιολιθική στη νεολιθική εποχή στη Βόρεια Αφρική γενικότερα. Τελικά, θέλουν να συγκρίνουν τις διατροφικές συνήθειες από αυτές τις δύο χρονικές περιόδους, γεγονός που θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε καλύτερα πώς προσαρμόστηκαν οι διαφορετικοί ανθρώπινοι πληθυσμοί εκτός Ευρώπης.
«Χτίσαμε την ιστορία από δεδομένα που περιορίζονταν σε μια μικρή γεωγραφική περιοχή», λέει η Jaouen. «Και είναι ενδιαφέρον να το επεκτείνουμε αυτό και να δούμε ότι όλα ήταν λίγο πιο πολύπλοκα».
Πηγή: Inverse
