Οι πλημμύρες στο Πακιστάν έχουν βυθίσει το 1/3 της χώρας λόγω των σφοδρών βροχοπτώσεων, επιδεινώνοντας τις υπάρχουσες πολιτικές και οικονομικές κρίσεις. Τα νούμερα και τα στατιστικά που αφορούν της καταστροφή, είναι πομπώδη και αφήνουν πίσω τους ένα ηχηρό αποτύπωμα στην στάμπα την κλιματική της αλλαγής.
Μέχρι στιγμής, 33 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πληγεί απ’ τις πλημμύρες, περίπου το 15% του πληθυσμού, σύμφωνα με την Εθνική Αρχή Διαχείρισης Καταστροφών του Πακιστάν. Περισσότεροι από 1.130 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί απ’ τον Ιούνιο όπου και ξεκίνησαν οι μουσώνες. Οι ζημιές που έχουν προκληθεί αγγίζουν τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια και εκτιμάται ότι 1 εκατομμύριο σπίτια έχουν καταστραφεί.
Η νότια πλευρά της χώρας είναι αυτή που έχει επηρεαστεί περισσότερο απ’ την περιβαλλοντική – κοινωνική καταστροφή, και πιο συγκεκριμένα, οι επαρχίες Sindh και Balochistan. Παρόλο που το Πακιστάν είναι «συνηθισμένο» στις πλημμύρες, η ένταση των βροχοπτώσεων για τον Αύγουστο ήταν 780% πάνω απ’ τον μ.ο. της χώρας, σύμφωνα με την υπουργό Κλίματος, Sherry Rehman.
«Το 2010, υπήρξε μια τεράστια πλημμύρα, αλλά η φετινή είναι η χειρότερη στην ιστορία του Πακιστάν», είπε στο Vox η Shabnam Baloch, διευθύντρια της Διεθνούς Επιτροπής Διάσωσης για το Πακιστάν. «Η καταστροφή που παρακολουθούμε αυτές τις μέρες είναι απλά απερίγραπτη. Δεν μπορώ καν να βρω τις κατάλληλες λέξεις για να το θέσω με τέτοιον τρόπο, που να μπορούν οι άνθρωποι που δεν το ζουν να το φανταστούν».
Και η αλήθεια είναι αυτή. Δύσκολα κάποιος μπορεί να μπει «στα παπούτσια» ενός Πακιστανού πολίτη. Όχι μόνο γιατί δεν βιώνουμε μια ανάλογη φυσική καταστροφή, αλλά και για ρατσιστικούς λόγους. «Έλα μωρέ, ποιο Πακιστάν». Αν αυτό συνέβαινε στην Αυστρία, στο Βέλγιο, στον Καναδά, θα απασχολούσε όλα τα Μέσα παγκοσμίως και θα ήταν πρώτο θέμα συζήτησης. Ανταποκρίσεις, πλάνα, δάκρυα και λύπη. Θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε το επόμενο διάστημα, πως θα διαχειριστεί η Ευρώπη πιθανή αύξηση στις εισροές κλιματικών μεταναστών απ’ το Πακιστάν. Και αν δεν πνιγούν απ’ τις πλημμύρες στην χώρα τους, ίσως πνιγούν σε κάποια βάρκα στο Αιγαίο. Ωστόσο, δεν είναι μόνο ο φόβος του πνιγμού απ’ τις βροχοπτώσεις, αλλά και οι ασθένειες που μπορεί να προκύψουν απ’ αυτές.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και οι αξιωματούχοι υγεία του Πακιστάν, έχουν προειδοποιήσει πως θα υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για σημαντικές υγειονομικές απειλές, συμπεριλαμβανομένων ασθενειών που μεταδίδονται απ’ το νερό, όπως η χολέρα και η διάρροια. Σύμφωνα με την UNICEF, αυτές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε «πολλούς περισσότερους θανάτων παιδιών». Κίνδυνοι για κρούσματα ελονοσίας, Covid-19 και δάγκειου πυρετού σε καταυλισμούς [σ.σ. είναι επίσης γνωστός ως «πυρετός των σπασμένων οστών» λόγω της έντασης του πόνου], βρίσκονται στην σχετική λίστα. Στην εξάπλωση αυτών των ασθενειών, συμβάλει και το γεγονός πως περίπου 1.460 εγκαταστάσεις υγείας της χώρας έχουν υποστεί ζημιές.
Το Πακιστάν είναι απ’ τις πιο ευάλωτες χώρες στην κλιματική αλλαγή. Αντιμετωπίζει ταχύτατους ρυθμούς αύξησης της θερμοκρασίας – σημαντικά υψηλότερους απ’ τον παγκόσμιο μ.ο. – και μέχρι το 2090 αναμένεται να έχει σταθεροποιηθεί στους συν 1,3 με 4,9 βαθμούς Κελσίου. Το φετινό καλοκαίρι για την χώρα ήταν τόσο καυτό, που η ακραία ζέστη επιτάχυνε το λιώσιμο των πάγων, αποδυνάμωσε τις ροές των ποταμών, και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να παρατηρηθεί σημαντική έλλειψη νερού κατά 38% σε περιοχές με μεγάλες εκτάσεις καλλιέργειας, όπως η Punjab και η Sindh.
Οι παγωμένες επιφάνειες του Πακιστάν υπολογίζονται κοντά στους 7.200 και η άνοδος της θερμοκρασίας, λιώνει νωρίτερα απ’ το αναμενόμενο τους παγετώνες της χώρας [σ.σ. όπως και στην Γροιλανδία]. Το νερό που προκύπτει απ’ το φαινόμενο, κατηφορίζει και καταλήγει σε ποτάμια και ρυάκια που είναι ήδη φουσκωμένα απ’ τις βροχοπτώσεις.
«Έχουμε τον μεγαλύτερο αριθμό παγετώνων απ’ όλες τις χώρες και αυτό μας επηρεάζει», δήλωσε στο Associated Press η Sherry Rehman. «Αντί να διατηρούμε το μεγαλείο τους και να τους διαφυλάξουμε για τις επόμενες γενιές και τη φύση, τους βλέπουμε να λιώνουν», είπε.
Όσο η κλιματική κρίση γίνεται πιο αισθητή, τόσο οι πλημμύρες των επόμενων χρόνων θα καταστρέφουν το Πακιστάν. Η «ατυχής» αυτή η πραγματικότητα, για μια χώρα που έχει την λιγότερη ευθύνη για τις εκπομπές ρύπων στην ατμόσφαιρα, αναδεικνύει την σκληρή και ωμή πραγματικότητα, πως οι φτωχές χώρες είναι αυτές που θα καταστραφούν πρώτες. Η περιβαλλοντική κρίση έχει ταξικό πρόσημο και καπιταλιστικό σύστημα ανάπτυξης. Οι «μεγάλοι» θα ρυπαίνουν, οι «μικροί» θα πνίγονται, θα καίγονται, θα μεταναστεύουν.
Με αυτό που συμβαίνει στο Πακιστάν – αλλά και σε αντίστοιχες δικές μας, εγχώριες φυσικές καταστροφές (βλ. Μάτι, Ηλεία, Μάνδρα, Εύβοια κ.α.), συνειδητοποιούμε πως η κλιματική κρίση δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που επηρεάζει το μέγεθος της καταστροφής, αλλά πάντα υπάρχουν και πολιτικές ευθύνες. Όσο λοιπόν το Πακιστάν πνίγεται, η χώρα βρίσκεται σε μια τεταμένη και οριακή πολιτική κατάσταση, επιδεινώνοντας το πλημμυρισμένο σκηνικό.
Απ’ τις αρχές του έτους, η πολιτική σκηνή της χώρας βαδίζει σε ένα τεντωμένο σκοινί. Η κρίση αυτή, «επιλύθηκε» σχετικά γρήγορα, αλλά οι εντάσεις παραμένουν και δημιουργούν κοινωνική πόλωση. Αυτή η πολιτική σύγκρουση, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο η χώρα αντιμετωπίζει τις καταστροφικές πλημμύρες του 2022.
Το Πακιστάν έχει νέα κυβέρνηση απ’ τις 11 Απριλίου, αφού ο Imran Khan απομακρύνθηκε μέσω ψήφου δυσπιστίας. Ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας, θυμίζει την περίπτωση του Volodymyr Zelenskyy της Ουκρανίας, αφού χρησιμοποίησε την φήμη του ως παίχτης κρίκετ [σ.σ. ήταν αρχηγός της Εθνικής ομάδας του Πακιστάν απ’ το ’82 έως το ‘92] για να αναρριχηθεί πολιτικά και να δημιουργήσει το κόμμα PTI το 1996. Όταν ανέλαβε τα ηνία της χώρας, αποκατέστησε τις σχέσεις του Πακιστάν με τη Ρωσία και τη Κίνα, ψυχράνθηκε με τις Η.Π.Α., όταν οι Taliban το 2021 κατέλαβαν το Αφγανιστάν τους έδωσε συγχαρητήρια και επισύναψε σχέσεις με το TPP της χώρας [σ.σ. οργάνωση που περιλαμβάνει διάφορες ένοπλες ομάδες ισλαμιστών, που δρουν κατά μήκος των συνόρων Πακιστάν -Αφγανιστάν].
Η υπάρχουσα πολιτική ένταση στο Πακιστάν, είναι ένας αγώνας για την εξουσία. Τι πιο συνηθισμένο βέβαια. Η χώρα είναι ένα καζάνι που βράζει και αμφότερες πολιτικές πλευρές, δεν δείχνουν ενδιαφέρον ούτε δίνουν την πρέπουσα σημασία στα συνεχιζόμενα δεινά των πολιτών. Οι απλοί άνθρωποι, συνεχίζουν να πληρώνουν το τίμημα της πολιτικής αστάθειας, όπως συμβαίνει πάντα.
Για τον ιστορικό και ακτιβιστή, Tariq Ali, το ερώτημα είναι γιατί η κυβέρνηση δεν έχει κάνει περισσότερα για να προλάβει τις κοινωνικές κρίσεις που προκύπτουν απ’ τις πλημμύρες. «Γιατί το Πακιστάν, οι διαδοχικές κυβερνήσεις, οι στρατιωτικές δυνάμεις και οι πολιτικές δυνάμεις, δεν μπόρεσαν να κατασκευάσουν μια κοινωνική υποδομή, ένα δίχτυ ασφαλείας για τους πολίτες;», δήλωσε στο Democracy Now. «Οι πλούσιοι και οι εύποροι, μια χαρά μπορούν να γλιτώσουν και να ξεφύγουν. Μπορούν να εγκαταλείψουν την χώρα, μπορούν να πάνε σε νοσοκομείο και έχουν αρκετό φαγητό. Αλλά αυτό δεν ισχύει για το μεγαλύτερο μέρος της χώρας».
Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ, σημειώνει πως «Περισσότερες από 100 γέφυρες και περίπου 3.000 χιλιόμετρα δρόμων έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί. Σχεδόν 800.000 ζώα αγροτών έχουν χαθεί και 2 εκατομμύρια στρέμματα καλλιεργειών έχουν πληγεί». Αυτό καθιστά σαφές πως οι πλημμύρες δυσχεραίνουν την πρόσβαση των ομάδων έκτακτης ανάγκης που προσπαθούν να μεταφέρουν βοήθεια στις πιο φτωχές συνοικίες της χώρας.
Όμως, οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας γνώριζαν. Δεν μπορεί κανείς να το αρνηθεί. Το 2010, οι πλημμύρες στο Πακιστάν οδήγησαν σε περισσότερους από 1.500 θανάτους και οδήγησαν τον ΟΗΕ στο να κάνει έκκληση για βοήθεια προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι καταστροφές. Οι ζημιές εκείνη την χρονιά άγγιξαν τα 2 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τα θύματα εκείνων των πλημμυρών, είναι σχεδόν τα ίδια και τώρα, αφού τα περισσότερα εξακολουθούν να ζουν στις ίδιες ευάλωτες και φτωχές περιοχές. Το ερώτημα γιατί δεν έγιναν αντιπλημμυρικά έργα προστασίας αυτή την δεκαετία, είναι ένα ερώτημα που αναζητά απάντηση.
«Και μετά τις καταστροφές του 2010 συνεχίζαμε να κλαίμε», δήλωσε η 45χρονη Fauzia Ehsan, κάτοικος του Ramzanpur της Sindh, στο The New Humanitarian. «Λέγαμε συνεχώς στις τοπικές αρχές ότι θα χρειαστούν χρόνια για την ανοικοδόμηση αν μας χτυπήσει άλλη μια πλημμύρα. Κοιτάξτε που βρισκόμαστε τώρα».
Η κυβερνητική αδράνεια, η κακοδιαχείριση αυτών των συνθηκών και οι διαρθρωτικές ανισότητες σε περιθωριοποιημένες περιοχές, συμβάλλουν στο μέγεθος των καταστροφών, καθώς οι ακραίες καιρικές συνθήκες της κλιματικής κρίσης, δεν είναι αυτόφωτα φαινόμενα.
Στο Πακιστάν, καθώς και σε όλες τις υπόλοιπες χώρες, οι κρατικές υπηρεσίες και οι μηχανισμοί τους, δεν έχουν «επαφή» με την πραγματικότητα. Οι πολιτικοί θυμούνται τους πολίτες όταν πρόκειται να κάνουν κάποια περιοδεία ή πλησιάζει περίοδος εκλογών. Ένθερμοι χαιρετισμοί στους δρόμους, ενθουσιώδεις χειραψίες με το συγκεντρωμένο πλήθος και δήθεν κατανόηση σε προβλήματα που ακούνε κατά την διάρκεια της βόλτας τους, είναι η μέγιστη πολιτική υποκρισία και το μονοπάτι που οδηγεί στην καρέκλα της εξουσίας.
Όπως δήλωσε και η 19χρονη Maryam Jamali, κάτοικος του χωριού Chowki Jamali του Balochistan, «η κυβέρνηση ρίχνει το μεγάλο μέρος της ευθύνης στη κλιματική αλλαγή και τη χρησιμοποιούν ως αποδιοπομπαίο τράγο της ανικανότητάς τους».
