Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και η Μεγάλη Βρετανία κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τις εμπορικές ρυθμίσεις για την Βόρεια Ιρλανδία, σε μία προσπάθεια να επιλύσουν το ακανθώδες θέμα που πυροδότησε εντάσεις στην μετά- Brexit εποχή στην Ευρώπη και στην Ιρλανδία. Η συμφωνία θα μπορούσε ενδεχομένως να επιλύσει το θέμα των εισαγωγών και των συνοριακών ελέγχων στη Βόρεια Ιρλανδία, ένα από τα πιο  πολύπλοκα και αμφιλεγόμενα ζητήματα που προέκυψαν από την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) από την ΕΕ.

Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Rishi Sunak, μιλώντας σε κοινή συνέντευξη Τύπου με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen στο Windsor, εξέφρασε την ικανοποίησή του για «ένα νέο κεφάλαιο» στις σχέσεις ανάμεσα στο Λονδίνο και την Ευρωπαϊκή Ένωση χάρη στην επίτευξη συμφωνίας για την μετά το Brexit τροποποίηση των διευθετήσεων για την Βόρεια Ιρλανδία έπειτα από μήνες έντασης.

«Είναι η αρχή ενός νέου κεφαλαίου στις σχέσεις μας», δήλωσε ο Βρετανός πρωθυπουργός. Το «πλαίσιο του Windsor», όπως ονομάστηκε, θα διευκολύνει την απρόσκοπτη μετακίνηση των εμπορευμάτων μέσα στο ΗΒ και θα «προστατεύει τη θέση της βόρειας Ιρλανδίας μέσα στο ΗΒ, διασφαλίζοντας την κυριαρχία της».

Η επίτευξη της συμφωνίας εντάσσεται σε μία στρατηγική υψηλού ρίσκου για τον Rishi Sunak, ο οποίος επεδίωκε να εξασφαλίσει μία συμβιβαστική λύση και να βελτιώσει τις σχέσεις του Λονδίνου με τις Βρυξέλλες – και τις Ηνωμένες Πολιτείες – χωρίς να εξοργίσει τις τάξεις του Συντηρητικού Κόμματος και υποστηρικτές του Brexit.

Από την πλευρά της η πρόεδρος της Ευρωπαικής Επιτροπής δήλωσε ότι αυτή και ο Βρετανός πρωθυπουργός εκπληρώνουν τη «σημαντική δέσμευση» που ανέλαβαν πριν λίγους μήνες και επισήμανε ότι το πλαίσιο του του Windsor «σέβεται και προστατεύει και τις δύο αγορές μας». Η Ursula von der Leyen υπογράμμισε ότι «μπορούμε να είμαστε περήφανοι για το γεγονός ότι τηρήσαμε τις δεσμεύσεις που αναλάβαμε κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το Brexit». Μίλησε και αυτή για ένα «νέο κεφάλαιο» για τη σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ και υπογράμμισε ότι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έχει τον τελικό λόγο για την νομοθεσία της ΕΕ και τα θέματα της ενιαίας αγοράς.

Τι προβλέπει η συμφωνία;

Με την συμφωνία αυτή διασφαλίζεται το ομαλό εμπόριο από τη Μεγάλη Βρετανία προς τη Β. Ιρλανδία. Οι έλεγχοι και η γραφειοκρατία για προϊόντα που διασχίζουν τη θάλασσα της Ιρλανδίας καταργούνται ή μειώνονται εφόσον τα προϊόντα αυτά θα προορίζονται για την αγορά της Β. Ιρλανδίας.  Για αυτά τα εμπορεύματα θα δημιουργηθεί στα σύνορα μια «πράσινη λωρίδα» που απαιτεί ελάχιστη γραφειοκρατία και θα φέρουν την ένδειξη «Όχι για την ΕΕ». Αντίθετα, για εξαγωγή στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας -που συνιστά μέλος της ΕΕ- θα υπάρχει μία δεύτερη, «κόκκινη λωρίδα» όπου τα εμπορεύματα θα υποβάλονται σε πλήρεις τελωνειακούς ελέγχους της ΕΕ. Οι έμποροι στην πράσινη λωρίδα θα χρειαστεί να συμπληρώσουν μόνο ένα ενιαίο, ψηφιοποιημένο πιστοποιητικό ανά κίνηση φορτηγού και όχι πολλαπλά έντυπα ανά φορτίο. Ωστόσο, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση το ολοκληρωτικό τέλος της γραφειοκρατίας στη Θάλασσα της Ιρλανδίας.

Δεύτερον, η συμφωνία περιλαμβάνει καθορισμό του ΦΠΑ σε διάφορα εμπορικά αγαθά, όπως σε οινοπνευματώδη καθώς και των κανόνων κρατικής επιχορήγησης που θα ισχύουν στη Β. Ιρλανδία. Οι βρετανικοί κανόνες για τη δημόσια υγεία, το μάρκετινγκ, τα βιολογικά προϊόντα, την επισήμανση, τη γενετική τροποποίηση και ποτά όπως κρασιά, οινοπνευματώδη και μεταλλικά νερά θα ισχύουν στη Βόρεια Ιρλανδία.Στο πλαίσιο αυτό υπογραμμίστηκε, ότι πλέον τα φάρμακα που θα εγκρίνονται για χρήση στη Μεγάλη Βρετανία αυτομάτως θα μπορούν να κυκλοφορούν σε φαρμακεία και νοσοκομεία της Β. Ιρλανδίας.

Η συμφωνία σημαίνει επίσης ότι η ΕΕ θα αποσύρει όλες τις νομικές ενέργειες που έχει ξεκινήσει κατά της Βρετανίας, υπογραμμίζει η ανακοίνωση. Επιπλέον, η Βρετανία δεν θα προχωρήσει με τη νομοθεσία που ήταν σχεδιασμένη για την παράκαμψη ορισμένων εμπορικών κανόνων για την Βόρεια Ιρλανδία, στην μετά Brexit εποχή. «Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν θα προχωρήσει πλέον με το Νομοσχέδιο για το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία κατόπιν διαπραγματεύσεων», ανέφερε το γραφείο του Βρετανού πρωθυπουργού.

Ο ρόλος της Β. Ιρλανδίας.

Η νέα αυτή συμφωνία θα δώσει στο Stormont -το κοινοβούλιο της Βόρειας Ιρλανδίας-  την δυνατότητα να προβάλλει βέτο στην εφαρμογή των νόμων της ΕΕ μέσω της εφαρμογής ενός «φρένου έκτακτης ανάγκης».

«Πολλοί είχαν ζητήσει η συνέλευση του Stormont να έχει λόγο σχετικά με αυτούς τους νόμους. Θα δημιουργηθεί μια ξεκάθαρη διαδικασία μέσω της οποίας η δημοκρατικά εκλεγμένη συνέλευση μπορεί να πατήσει ‘φρένο έκτακτης ανάγκης’ για αλλαγές στους κανόνες της ΕΕ όσον αφορά τα αγαθά που θα έχουν σημαντικές και διαρκείς επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή. Εάν ενεργοποιηθεί το ‘φρένο’, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχει το δικαίωμα βέτο», επισήμανε ο Sunak.

«Αυτό το εργαλείο θα αποτελεί ένα μηχανισμό έκτακτης ανάγκης που ελπίζουμε ότι δε θα χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί», ανέφερε η πρόεδρος της Επιτροπής. Αν η ΕΕ διαφωνεί με του ΗΒ τις αντιρρήσεις, τότε τα θέματα θα πρέπει να επιλυθούν μέσα από ανεξάρτητη διαιτησία, χωρίς να εμπλέκουν το Δικαστήριο της ΕΕ.  «Το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ συμφώνησαν να συνεργαστούν για να προβλέψουν και να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε άλλα ζητήματα μπορεί να προκύψουν μέσω διαλόγου αντί για επίσημες νομικές διαδικασίες», ανέφερε το γραφείο του Βρετανού πρωθυπουργού.

Το βρετανικό κοινοβούλιο θα διεξαγάγει ψηφοφορία την κατάλληλη στιγμή επί της συμφωνίας και το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας θα γίνει σεβαστό σύμφωνα με τον Βρετανό πρωθυπουργό. Μένει να φανεί αν η συμφωνία θα είναι αρκετή για να θέσει τέλος στο πολιτικό αδιέξοδο στην Βόρεια Ιρλανδία και να ικανοποιήσει τους επικριτές του ειδικού καθεστώτος που διέπει την βρετανική επαρχία τόσο στην ίδια την Βόρεια Ιρλανδία όσο και σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η επιτυχία της συμφωνίας σημαίνει ότι ο Rishi Sunak θα ενισχύσει τις δυνάμεις στο Συντηρητικό Κόμμα, καθώς ξεπερνά το φλέγον ζήτημα της ατζέντας του, την ώρα που βρίσκεται αντιμέτωπος με το ισχυρό προβάδισμα του Εργατικού Κόμματος στις δημοσκοπήσεις εν όψει των εκλογών του 2024.

Αν αποτύχει, πιθανότατα θα αντιμετωπίσει ανταρσία εκ μέρους των ευρωσκεπτικιστών του Συντηρητικού Κόμματος και την αναβίωση των σοβαρών ιδεολογικών διαφορών που παρέλυσαν κατά καιρούς τη βρετανική κυβέρνηση μετά το δημοψήφισμα του 2016 για την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας για τη συμφωνία

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ιρλανδίας χαιρέτισε τη συμφωνία της Βρετανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την μετά το Brexit τροποποίηση των διευθετήσεων για την Βόρεια Ιρλανδία και προέτρεψε τα κόμματα της περιοχής να δράσουν γρήγορα για να σχηματίσουν τοπική κυβέρνηση και να θέσουν τέλος στο πολιτικό αδιέξοδο στην Βόρεια Ιρλανδία. «Άκουσα από πρώτο χέρι τις ανησυχίες πολλών υπέρμαχων της πολιτικής ένωσης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας. Πιστεύω ότι θα δουν σε αυτό μια γνήσια απάντηση στις γνήσιες ανησυχίες τους», ανέφερε σε ανακοίνωση του ο Μίχολ Μάρτιν, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός της Ιρλανδίας στο μεγαλύτερο διάστημα των διαπραγματεύσεων. «Αναγνωρίζω ότι μπορεί να χρειαστεί κάποιος χρόνος για να εξεταστούν οι λεπτομέρειες της συμφωνίας, αλλά θα προέτρεπα τους πολιτικούς ηγέτες στη Βόρεια Ιρλανδία να δράσουν γρήγορα, να θέσουν σε λειτουργία θεσμούς που μπορούν να ανταποκριθούν άμεσα στις ανάγκες του λαού της Βόρειας Ιρλανδίας», συμπλήρωσε.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ του Λονδίνου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την μετά το Brexit τροποποίηση των διευθετήσεων για την Βόρεια Ιρλανδία, είναι μια «σημαντική απόφαση», η οποία θα «προστατεύσει» την ευρωπαϊκή ενιαία αγορά, δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron. «Χαιρετίζω αυτή τη σημαντική απόφαση, η οποία θα διατηρήσει τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής και θα προστατεύσει την ευρωπαϊκή μας εσωτερική αγορά», είπε ο Macron με ανάρτηση στο Twitter.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden δήλωσε σήμερα ότι η νέα συμφωνία μεταξύ Λονδίνου και Ευρωπαϊκής Ένωσης συνιστά ένα «ουσιώδες βήμα» για τη διασφάλιση της διατήρησης της ειρήνης που προβλέπει η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής. «Εκτιμώ τις προσπάθειες των ηγετών και των αξιωματούχων όλων των πλευρών που εργάστηκαν ακούραστα για να βρουν έναν τρόπο προς τα εμπρός, ο οποίος προστατεύει τη θέση της Βόρειας Ιρλανδίας μέσα στην εσωτερική αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου καθώς και στην ενιαία αγορά της ΕΕ, προς όφελος όλων των κοινοτήτων στη Βόρεια Ιρλανδία», τόνισε o Biden σε ανακοίνωσή του.

 

Με πληροφορίες από : ΑΠΕ-ΜΠΕ, CNN, The Guardian