Στην ταινία «Εχθρός προ των Πυλών», ο θρυλικός ελεύθερος σκοπευτής του Κόκκινου Στρατού Βασίλι Ζάιτσεφ (Τζουντ Λο), σταλμένος στην πρώτη γραμμή στη Μάχη του Στάλινγκραντ, κάνει σεξ με τη στρατιωτίνα Τάνια ενώ βρίσκονται ξαπλωμένοι στρωματσάδα μαζί με όλο το στράτευμα σε ένα παράπηγμα, ο ένας δίπλα στον άλλον. Όταν η καθημερινότητα βρωμάει θάνατο, η ανάγκη να θριαμβεύσει η ζωή υπερνικά και την πιο αντίξοη συνθήκη.
Αυτή ακριβώς η ανάγκη δεν θα μπορούσε να μην έχει εργαλειοποιηθεί σε καιρούς πολέμου. Εκεί πόνταραν οι Γάλλοι όταν πρόσφεραν στη Μάτα Χάρι ένα αμύθητο ποσό προκειμένου να αξιοποιήσει το διεθνές δίκτυο των εραστών της για να κατασκοπεύσει τους Γερμανούς στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Και μπορεί η κατασκοπεία να έχει περάσει σήμερα σε άλλο επίπεδο με την αλματώδη πρόοδο της τεχνολογίας, όμως δεν παύει να στηρίζεται στη διαχείριση της ανθρώπινης ψυχολογίας.
Λίγες μέρες λοιπόν πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, Ουκρανές στα ανατολικά της χώρας παρατήρησαν έκπληκτες ότι στην εφαρμογή dating Tinder είχαν αρχίσει να εμφανίζονται προφίλ Ρώσων στρατιωτών. Προδίδοντας την τοποθεσία τους, οι στρατιώτες φέρονται να τις βομβάρδιζαν με ερωτικά μηνύματα, λίγο πριν τις βομβαρδίσουν κυριολεκτικά. Η νεαρή Ντάσα από το Κίεβο άρχισε από περιέργεια να συνομιλεί με κάποιους από αυτούς, περιλαμβανομένου ενός Τσετσένου με το ψευδώνυμο «Μαύρος» και του γεννημένου στο (γειτονικό με το ουκρανικό Χάρκοβο) ρωσικό Belgorod Αντρέι, ο οποίος πόζαρε εν πλήρη εξαρτύση και της είπε ότι του αρέσει να ταξιδεύει στην Ασία, «αλλά τώρα είναι δύσκολοι καιροί… γιατί κανείς δεν συμπαθεί τη Ρωσία».
Η ιδέα δεν άργησε να φυτευτεί στο μυαλό των Ουκρανών:
Με ένα μικρό ποσό το μήνα, το Tinder μοιράζει «διαβατήρια» στους διεθνιστές του έρωτα. Με άλλα λόγια, η εφαρμογή σου επιτρέπει ενώ για παράδειγμα βρίσκεσαι στην Ελλάδα, να εμφανίζεσαι πως βρίσκεσαι σε όποιο σημείο της Γης γουστάρεις – από το Λονδίνο και τη Μόσχα, μέχρι τη Γαλλική Πολυνησία (περίπου στη μέση του πουθενά, δηλαδή).
«Ήταν δύσκολο να ξέρεις ότι τους χρησιμοποιείς, ότι θα τους πρόδιδα επιδιώκοντας την αποτυχία ή και τον θάνατό τους»
Κάπως έτσι , άρχισε να σχηματίζεται μια στρατιά από Ουκρανές επίδοξες Μάτα Χάρι. Μια φοιτήτρια περιέγραψε στο περιοδικό Huck πως αρχικά σκέφτηκε να τρολάρει τους στρατιώτες, κι άλλαξε την τοποθεσία της για να συνδεθεί με όσους βρίσκονταν στο Belgorod. Γρήγορα, όμως, συνειδητοποίησε ότι έτσι μπορεί να συλλέξει πληροφορίες. Έφτιαξε λοιπόν ένα ψεύτικο προφίλ με φοτωσοπαρισμένες φωτογραφίες από το Διαδίκτυο. Η νέα της περσόνα ήταν από αγγλοσαξονική χώρα, σπούδαζε κτηνίατρος και αγαπούσε τη Ρωσία.
Και καθώς το Tinder σού δείχνει πόσο απέχεις από τον συνομιλητή σου, η ίδια έφτιαξε στη συνέχεια δύο ψεύτικους λογαριασμούς, σε δυο διαφορετικές τοποθεσίες κοντά στα σύνορα, ώστε να μπορεί να υπολογίσει καλύτερα το ακριβές σημείο όπου βρισκόταν ο υποτιθέμενος υποψήφιος ερωτικός παρτενέρ της – ο Ρώσος στρατιώτης. Μέχρι πρόσφατα, η συγκεκριμένη γυναίκα είχε δώσει στις ουκρανικές αρχές πληροφορίες για πάνω από 70 λογαριασμούς Tinder, χωρίς να γνωρίζει εάν και πώς αξιοποιήθηκαν. Δεν έλειψε και το ηθικό δίλημμα: «Ήταν δύσκολο να ξέρεις ότι τους χρησιμοποιείς, ότι θα τους πρόδιδα επιδιώκοντας την αποτυχία ή και τον θάνατό τους», θα έλεγε στο Huck.
Γιατί όμως στην εποχή που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε όλες τις εξελίξεις, επελέγη μια πλατφόρμα ραντεβού σαν το Tinder ως μέσο «κατασκοπίας»; Γιατί στη Ρωσία ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει απαγορεύσει Facebook, Twittter, Tik Tok και Instagram. Μπορεί μεν πολλοί Ρώσοι να έχουν πέσει με τα μούτρα στην προσπάθεια να αλλάξουν το VPN τους (το σύστημα στον υπολογιστή που υποδεικνύει την τοποθεσία σου) προκειμένου να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία, αλλά τα πράγματα δεν είναι εύκολα.
To Tinder την έχει γλιτώσει ακόμα και σε καταπιεστικά καθεστώτα και πολεμικές ζώνες ακριβώς επειδή η προσπάθεια των ανθρώπων να βρουν τον έρωτα (ή το σεξ) αντιμετωπίζεται συνήθως με μια κάποια συμπάθεια.
Πάντως, την ιδέα φαίνεται πως πρώτοι είχαν Βρετανοί κατάσκοποι, ως άξιοι διάδοχοι του 007, αφού χρησιμοποίησαν εξαρχής την εφαρμογή dating Grindr για να αντλήσουν πληροφορίες. «Οι εφαρμογές dating ήταν για ένα διάστημα χρυσωρυχείο για τους κατασκόπους μας, καθώς οι στρατιώτες αποδείχθηκαν πολύ απρόσεκτοι. Μέσω αυτών, γνωρίζαμε τα σχέδια του στρατού, και ότι επρόκειτο σύντομα να πραγματοποιηθεί εισβολή», θα έλεγε στη γαλλική Figaro πράκτορας της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών MI6. Έτσι, η Βρετανία φέρεται να ενημέρωσε εγκαίρως την Ουκρανία για να προετοιμαστεί. Ο Πούτιν έχει απαγορεύσει από το 2013 το Grindr, μάλλον επειδή απευθύνεται κυρίως σε ομοφυλόφιλους, ωστόσο φαίνεται πως χρησιμοποιείται ακόμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Tinder έχει επιστρατευθεί και σε μια διαφορετική «εκστρατεία»: ενημερωτικό μέσο στη Σλοβακία λάνσαρε την πρωτοβουλία «Ειδική Επιχείρηση Αγάπη» (Special Love Operation), ενθαρρύνοντας τους χρήστες του να στέλνουν σε Ρώσους και Ρωσίδες φωτογραφίες από τον πόλεμο για να μαθαίνουν τι πραγματικά συμβαίνει, με την ελπίδα να εναντιωθούν στην εισβολή. «Δείξτε αγάπη, όχι μίσος, και σκρολάρετε δεξιά (σσ: για αποδοχή) για όλους», είναι η βασική οδηγία.
Ωστόσο, στην εποχή των συστημάτων εντοπισμού υψηλής τεχνολογίας, πόσο σημαντική είναι στ’ αλήθεια η κατασκοπεία μέσω Tinder;
Επιπλέον, μπορούν ερασιτέχνες κατάσκοποι να συναγωνιστούν έναν πρώην πράκτορα της πάλαι ποτέ σοβιετικής υπηρεσίας πληροφοριών KGB, ο οποίος μάλιστα έδρασε στη νευραλγική περιοχή της Ανατολικής Γερμανίας – τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν;
Το σεξ ήταν ανέκαθεν ένα πολύ επικίνδυνο όπλο στον κόσμο των κατασκόπων. Κι ο Πούτιν, που το έζησε αυτό από μέσα, σίγουρα ξέρει πως ακόμα και τα πιο έμπειρα πουλιά κάποτε πιάνονται στην ερωτική παγίδα. Πόσο μάλλον οι απλοί στρατιώτες, που ξέρουν ότι αύριο μπορεί να είναι νεκροί.
Στην ταινία «Εχθρός προ των Πυλών», ο θρυλικός ελεύθερος σκοπευτής του Κόκκινου Στρατού Βασίλι Ζάιτσεφ (Τζουντ Λο), σταλμένος στην πρώτη γραμμή στη Μάχη του Στάλινγκραντ, κάνει σεξ με τη στρατιωτίνα Τάνια ενώ βρίσκονται ξαπλωμένοι στρωματσάδα μαζί με όλο το στράτευμα σε ένα παράπηγμα, ο ένας δίπλα στον άλλον. Όταν η καθημερινότητα βρωμάει θάνατο, η ανάγκη να θριαμβεύσει η ζωή υπερνικά και την πιο αντίξοη συνθήκη.
Αυτή ακριβώς η ανάγκη δεν θα μπορούσε να μην έχει εργαλειοποιηθεί σε καιρούς πολέμου. Εκεί πόνταραν οι Γάλλοι όταν πρόσφεραν στη Μάτα Χάρι ένα αμύθητο ποσό προκειμένου να αξιοποιήσει το διεθνές δίκτυο των εραστών της για να κατασκοπεύσει τους Γερμανούς στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Και μπορεί η κατασκοπεία να έχει περάσει σήμερα σε άλλο επίπεδο με την αλματώδη πρόοδο της τεχνολογίας, όμως δεν παύει να στηρίζεται στη διαχείριση της ανθρώπινης ψυχολογίας.
Λίγες μέρες λοιπόν πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, Ουκρανές στα ανατολικά της χώρας παρατήρησαν έκπληκτες ότι στην εφαρμογή dating Tinder είχαν αρχίσει να εμφανίζονται προφίλ Ρώσων στρατιωτών. Προδίδοντας την τοποθεσία τους, οι στρατιώτες φέρονται να τις βομβάρδιζαν με ερωτικά μηνύματα, λίγο πριν τις βομβαρδίσουν κυριολεκτικά. Η νεαρή Ντάσα από το Κίεβο άρχισε από περιέργεια να συνομιλεί με κάποιους από αυτούς, περιλαμβανομένου ενός Τσετσένου με το ψευδώνυμο «Μαύρος» και του γεννημένου στο (γειτονικό με το ουκρανικό Χάρκοβο) ρωσικό Belgorod Αντρέι, ο οποίος πόζαρε εν πλήρη εξαρτύση και της είπε ότι του αρέσει να ταξιδεύει στην Ασία, «αλλά τώρα είναι δύσκολοι καιροί… γιατί κανείς δεν συμπαθεί τη Ρωσία».
Η ιδέα δεν άργησε να φυτευτεί στο μυαλό των Ουκρανών:
Με ένα μικρό ποσό το μήνα, το Tinder μοιράζει «διαβατήρια» στους διεθνιστές του έρωτα. Με άλλα λόγια, η εφαρμογή σου επιτρέπει ενώ για παράδειγμα βρίσκεσαι στην Ελλάδα, να εμφανίζεσαι πως βρίσκεσαι σε όποιο σημείο της Γης γουστάρεις – από το Λονδίνο και τη Μόσχα, μέχρι τη Γαλλική Πολυνησία (περίπου στη μέση του πουθενά, δηλαδή).
«Ήταν δύσκολο να ξέρεις ότι τους χρησιμοποιείς, ότι θα τους πρόδιδα επιδιώκοντας την αποτυχία ή και τον θάνατό τους»
Κάπως έτσι , άρχισε να σχηματίζεται μια στρατιά από Ουκρανές επίδοξες Μάτα Χάρι. Μια φοιτήτρια περιέγραψε στο περιοδικό Huck πως αρχικά σκέφτηκε να τρολάρει τους στρατιώτες, κι άλλαξε την τοποθεσία της για να συνδεθεί με όσους βρίσκονταν στο Belgorod. Γρήγορα, όμως, συνειδητοποίησε ότι έτσι μπορεί να συλλέξει πληροφορίες. Έφτιαξε λοιπόν ένα ψεύτικο προφίλ με φοτωσοπαρισμένες φωτογραφίες από το Διαδίκτυο. Η νέα της περσόνα ήταν από αγγλοσαξονική χώρα, σπούδαζε κτηνίατρος και αγαπούσε τη Ρωσία.
Και καθώς το Tinder σού δείχνει πόσο απέχεις από τον συνομιλητή σου, η ίδια έφτιαξε στη συνέχεια δύο ψεύτικους λογαριασμούς, σε δυο διαφορετικές τοποθεσίες κοντά στα σύνορα, ώστε να μπορεί να υπολογίσει καλύτερα το ακριβές σημείο όπου βρισκόταν ο υποτιθέμενος υποψήφιος ερωτικός παρτενέρ της – ο Ρώσος στρατιώτης. Μέχρι πρόσφατα, η συγκεκριμένη γυναίκα είχε δώσει στις ουκρανικές αρχές πληροφορίες για πάνω από 70 λογαριασμούς Tinder, χωρίς να γνωρίζει εάν και πώς αξιοποιήθηκαν. Δεν έλειψε και το ηθικό δίλημμα: «Ήταν δύσκολο να ξέρεις ότι τους χρησιμοποιείς, ότι θα τους πρόδιδα επιδιώκοντας την αποτυχία ή και τον θάνατό τους», θα έλεγε στο Huck.
Γιατί όμως στην εποχή που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε όλες τις εξελίξεις, επελέγη μια πλατφόρμα ραντεβού σαν το Tinder ως μέσο «κατασκοπίας»; Γιατί στη Ρωσία ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει απαγορεύσει Facebook, Twittter, Tik Tok και Instagram. Μπορεί μεν πολλοί Ρώσοι να έχουν πέσει με τα μούτρα στην προσπάθεια να αλλάξουν το VPN τους (το σύστημα στον υπολογιστή που υποδεικνύει την τοποθεσία σου) προκειμένου να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία, αλλά τα πράγματα δεν είναι εύκολα.
To Tinder την έχει γλιτώσει ακόμα και σε καταπιεστικά καθεστώτα και πολεμικές ζώνες ακριβώς επειδή η προσπάθεια των ανθρώπων να βρουν τον έρωτα (ή το σεξ) αντιμετωπίζεται συνήθως με μια κάποια συμπάθεια.
Πάντως, την ιδέα φαίνεται πως πρώτοι είχαν Βρετανοί κατάσκοποι, ως άξιοι διάδοχοι του 007, αφού χρησιμοποίησαν εξαρχής την εφαρμογή dating Grindr για να αντλήσουν πληροφορίες. «Οι εφαρμογές dating ήταν για ένα διάστημα χρυσωρυχείο για τους κατασκόπους μας, καθώς οι στρατιώτες αποδείχθηκαν πολύ απρόσεκτοι. Μέσω αυτών, γνωρίζαμε τα σχέδια του στρατού, και ότι επρόκειτο σύντομα να πραγματοποιηθεί εισβολή», θα έλεγε στη γαλλική Figaro πράκτορας της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών MI6. Έτσι, η Βρετανία φέρεται να ενημέρωσε εγκαίρως την Ουκρανία για να προετοιμαστεί. Ο Πούτιν έχει απαγορεύσει από το 2013 το Grindr, μάλλον επειδή απευθύνεται κυρίως σε ομοφυλόφιλους, ωστόσο φαίνεται πως χρησιμοποιείται ακόμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Tinder έχει επιστρατευθεί και σε μια διαφορετική «εκστρατεία»: ενημερωτικό μέσο στη Σλοβακία λάνσαρε την πρωτοβουλία «Ειδική Επιχείρηση Αγάπη» (Special Love Operation), ενθαρρύνοντας τους χρήστες του να στέλνουν σε Ρώσους και Ρωσίδες φωτογραφίες από τον πόλεμο για να μαθαίνουν τι πραγματικά συμβαίνει, με την ελπίδα να εναντιωθούν στην εισβολή. «Δείξτε αγάπη, όχι μίσος, και σκρολάρετε δεξιά (σσ: για αποδοχή) για όλους», είναι η βασική οδηγία.
Ωστόσο, στην εποχή των συστημάτων εντοπισμού υψηλής τεχνολογίας, πόσο σημαντική είναι στ’ αλήθεια η κατασκοπεία μέσω Tinder;
Επιπλέον, μπορούν ερασιτέχνες κατάσκοποι να συναγωνιστούν έναν πρώην πράκτορα της πάλαι ποτέ σοβιετικής υπηρεσίας πληροφοριών KGB, ο οποίος μάλιστα έδρασε στη νευραλγική περιοχή της Ανατολικής Γερμανίας – τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν;
Το σεξ ήταν ανέκαθεν ένα πολύ επικίνδυνο όπλο στον κόσμο των κατασκόπων. Κι ο Πούτιν, που το έζησε αυτό από μέσα, σίγουρα ξέρει πως ακόμα και τα πιο έμπειρα πουλιά κάποτε πιάνονται στην ερωτική παγίδα. Πόσο μάλλον οι απλοί στρατιώτες, που ξέρουν ότι αύριο μπορεί να είναι νεκροί.
