Τη δεκαετία του 1990, ένας δημοσιογράφος που παρακολουθούσε μια συναυλία των Moose παρατήρησε ότι ο τραγουδιστής της μπάντας Russell Yates κοιτούσε προς τα κάτω, διαβάζοντας τους στίχους ενός κομματιού από ένα κομμάτι χαρτί κολλημένο στο πάτωμα. Στην κριτική του για τη συναυλία, επινόησε τον όρο “shoegazing“. Ο όρος εν τέλει καθιερώθηκε αναφερόμενος σε μια νέα σοδειά συγκροτημάτων που χρησιμοποιούσαν άφθονα πετάλια για να παραμορφώσουν τους ήχους της κιθάρας τους συνδυασμένα με απαλά, αιθέρια φωνητικά. Έκτοτε το νεοσύστατο αυτό είδος τοποθετήθηκε ως ο διάδοχος της jangly ψυχεδέλειας όπου πρωτοστάτησαν οι The Byrds τη δεκαετία του 1960. Πολλοί παραλληλισμοί υπήρχαν ανάμεσα στους αιθέριους ήχους των επόμενων γενεών που επιχείρησα να φέρουν στα μέτρα τους τους ψυχεδελικούς ήχους της προηγούμενης γενιάς, με τα πιο γνωστά ονόματα από αυτούς να παραμένουν οι Sonic Youth, οι Dinosaur Jr. οι Stone Roses, οι Slowdive και My Bloody Valentines, οι Ride και οι House of Love.

Κοιτάζοντας με αγάπη τα παπούτσια τους, οι My Bloody Valentine πρωτοστάτησαν στο είδος με το θεμελιώδες άλμπουμ τους Loveless, έναν χείμαρρο θορύβου και παραμόρφωσης που χρειάστηκαν τρία χρόνια και 250.000 λίρες για να ηχογραφηθεί. Το Souvlaki των Slowdive και το Nowhere των Ride ήταν ομοίως σπουδαίες κυκλοφορίες που καθόρισαν το είδος. To shoegaze, αν και δεν επρόκειτο ποτέ να σημειώσει μεγάλη εμπορική επιτυχία, σίγουρα άφησε την δική του παρακαταθήκη στην βίβλο της εναλλακτικής μουσικής.

Εν τω μεταξύ, καθώς η Britpop και το grunge άνοιγαν το δρόμο για την είσοδο της εναλλακτικής μουσικής σκηνής στο mainstream, η εσωστρέφεια του shoegaze και η άρνησή του να κοιτάξει οπουδήποτε αλλού εκτός από τον εαυτό του, κράτησε το είδος πίσω. Ενώ οι shoegazers κοιτούσαν τα παπούτσια τους, η Britpop και το grunge είχαν το βλέμμα τους στραμμένο σε πιο ανοικτούς ορίζοντες. Έτσι, το είδος αποδείχτηκε βραχύβιο. Καθώς αυτά τα underground είδη έδωσαν τη θέση τους στο indie στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το shoegaze έσβησε, αφήνοντας τους οπαδούς του με μια γλυκιά ανάμνηση να κυνηγούν τις περιορισμένες κόπιες του Loveless.

Απομεινάρια του είδους παρατηρήθηκαν σε στοιχεία καλλιτεχνών που ακολούθησαν – το άλμπουμ Velocity των Sweet Trip συνδύαζε επιρροές από shoegaze με ηλεκτρονικά στοιχεία, το 23 των Blonde Redhead συνδύαζε τα απαλά, αιθέρια φωνητικά με την παραμορφωμένη κιθάρα του Kevin Shields, οι DIIV σφυρηλάτησαν ένα φρέσκο είδος indie rock εμπνευσμένο από το shoegaze, ενώ οι Ringo Deathstarr και οι Pinkshinyultrablast συγχώνευσαν το fuzziness του είδους στην indie-pop τους. Αλλά πρόσφατα, το μελένιο και μειλίχιο και παράλληλα θορυβώδες είδος βίωσε μια ουσιαστική και καθόλου ευκαταφρόνητη αναβίωση.

Ίσως ήταν η απόφαση των My Bloody Valentine να επανακυκλοφορήσουν ολόκληρη τη δισκογραφία τους στην Domino, ή η άνοδος του TikTok που εξέθεσε τη Gen Z σε ένα ευρύτερο μουσικό φάσμα, ή η ανυπόφορη βαρεμάρα της πανδημίας- ό,τι κι αν ήταν, στα τέλη της δεκαετίας του 2010 το shoegaze επέστρεψε για τα καλά με ένα νέο ρόστερ καλλιτεχνών που επίσης χαζεύουν τα παπούτσια τους – αλλά ποιοι είναι αυτοί;

Ο σύγχρονος ήχος του shoegaze περιέχει όλες τις ιδιότητες του αρχικού είδους – έντονα παραμορφωμένες κιθάρες, ηχητική και αισθητική θολούρα και φωνητικά που αναμειγνύονται με την ενορχήστρωση, αλλά οι σύγχρονοι shoegazers φαίνεται να δίνουν έμφαση στην πιο απαλή, ονειρική πλευρά του είδους. Συνδυάζοντας επιρροές από shoegaze, indie και dream-pop από τους αγαπημένους Mazzy Star, Beach House και Cocteau Twins, η αναβίωση του shoegaze ισορροπεί ανάμεσα στον βαρύ και μαλακό ήχο.

Από τους πιο επιδέξιους αντιπροσώπους του σύγχρονου μουσικού αυτού μορφώματος είναι οι Ιρλανοί Just Mustard. Το πρώτο τους άλμπουμ, Wednesday, τους έχρησε άξιους συνεχιστές των shoegazers προφόνων τους. Με το υπέροχο hit τους,“Deaf”, ένα κομμάτι που συνδυάζει τα απαλά και ταυτόχρονα απόκοσμα, επαναλαμβανόμενα φωνητικά της τραγουδίστριας Katie Ball με τον fuzzy, βιομηχανικό θόρυβο. Το επόμενο single “Frank” περιέχει εξίσου υπέροχα κιθαριστικά riffs και πιο σκληρές καταγραφές.

Ωστόσο, οι Just Mustard απέδειξαν την πραγματική τους αξία με την πιο πρόσφατη προσφορά τους στο είδος, με το άλμπουμ Heart Under του 2022. Είναι στοιχειωτικό και παράλληλα όμορφο – με παραμορφωμένες κιθάρες και κρουστά, που σε κομμάτια όπως το “Still” και το “Blue Chalk”, δημιουργούν μια έντονη αντίφαση με την απαλή φωνή της Ball. Άλλα highlights περιλαμβάνουν το πρώτο single ‘” Am You”, το οποίο κορυφώνεται σε μια χαοτική πανδαισία καθώς η Ball παρακαλεί: “Can you change my head?“ και το “Seed”, ένα ατμοσφαιρικό κομμάτι με αριστοτεχνικά τοποθετημένο feedback και αναμεμειγμένα φωνητικά. Οι ζωντανές τους εμφανίσεις είναι εξίσου συναρπαστικές με τις στούντιο κυκλοφορίες τους, πετάλια κιθάρας απλωμένα παντού στο πάτωμα, και μάτια σταθερά στραμμένα προς τα κάτω.

Από την άλλη πλευρά του ωκεανού, οι Bdrmm με έδρα το Hull δημιουργούν τον δικό τους ήχο εμπνευσμένο από το shoegaze. Η επιρροή των Slowdive και των Jesus and Mary Chain στους Bdrmm είναι εμφανής από το πρώτο τους single που κυκλοφόρησε το 2018. Έκτοτε, έχουν σε μεγάλο βαθμό καλλιεργήσει και διευρύνει τον ήχο τους. Τα πρόσφατα singles τους, όλα σε παραγωγή του Alex Greaves, είναι πιο γεμάτα, πιο fuzzy και πιο ατμοσφαιρικά από ποτέ. Το “Port”, που κυκλοφόρησε πέρυσι, είναι ένα σκοτεινό ηλεκτρονικό κομμάτι που ανεβάζει σταδιακά την έντασή του, ξεσπώντας σε παραμορφωμένα κιθαριστικά riffs καθώς ο frontman Ryan Smith θρηνεί: “I don’t know about you, I’m sure you know about me”.

Το πιο πρόσφατο κομμάτι των Bdrmm “Pulling Stitches” είναι ίσως η πιο έκδηλη και εξελιγμένη προσφορά τους στο είδος, καθώς οι παραμορφωμένες droning κιθάρες του προσομοιάζουν αρκετά στο Loveless. Ο Smith θυμάται την ηχογράφηση του κομματιού: «Απλά άρχισα να παίζω τις δύο πρώτες συγχορδίες, σαν να έκλεινα κυριολεκτικά το μάτι στον Kevin Shields… Είναι εμφανές το πόσο αγαπάμε το shoegaze».

Ωστόσο, η αναβίωση του shoegaze δεν περιορίζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το νοτιοκορεατικό project των Parannoul συνδυάζει shoegaze με emo στοιχεία στο άλμπουμ τους To See the Next Part of The Dream που κυκλοφόρησε το 2021. Τα fuzzy στοιχεία είναι σε πλήρη ισχύ σε κομμάτια όπως το “White Ceiling”, αλλά συνδυάζονται με bleeping ηλεκτρονικούς ήχους που αναβλύζουν κάτω από ουρλιαχτά, emo φωνητικά και θόρυβο. Οι Parannoul δημιουργώντας shoegaze ηχοτοπία σε συνδυασμό με τη σχετική ανωνυμία τους, τους έχει εξασφαλίσει μια θέση σε εξειδικευμένους μουσικούς κύκλους του διαδικτύου.

Ομοίως, ο συνδυασμός dream-pop και shoegaze με electronica των Panchiko από το Nottingham τους έχει χαρίσει μια μοναδική θέση στις καρδιές των μουσικόφιλων του διαδικτύου. Αν και σχηματίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ’90, οι Panchiko αναγνωρίστηκαν αρκετά χρόνια μετά όταν το EP τους D>E>A>T>H>M>E>T>A>L ανακαλύφθηκε σε ένα charity shop και αναρτήθηκε στο διαδίκτυο στα μέσα της δεκαετίας του 2010. Έκτοτε, έχουν αποκτήσει αρκετούς οπαδούς. Παρόλο που το πιο πρόσφατο άλμπουμ τους στρέφεται περισσότερο προς την glitchy, απαλή dream-pop, έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι για τους σύγχρονους shoegazers.

Η εναλλακτική σκηνή χαρακτηρίζεται όλο και περισσότερο από shoegaze στοιχεία, συχνά σε συνδυασμό με μια ποικιλία από trip-hop, dream-pop και electronica – από τους Bar Italia, τους Drug Store Romeos μέχρι τους Hatchie. Εκτός όμως από τους καλλιτέχνες που έγιναν δημοφιλείς από το διαδίκτυο και την underground μουσική σκηνή, υπάρχει μια εκκολαπτόμενη DIY σκηνή καλλιτεχνών που δημιουργούν shoegaze στο βόρειο τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι cruush από το Μάντσεστερ είναι τόσο αισθητικά όσο και ηχητικά shoegazey, συνδυάζοντας απαλά φωνητικά με πιο σκληρές, fuzzy κιθάρες. Παράλληλα, οι Pleasure Centre με έδρα το Leeds, δημιουργούν απογυμνωμένα ηχοτοπία, τα οποία γίνονται ακόμα πιο σκληρά στις λαιβ εμφανίσεις τους, ενώ οι γείτονές τους, Bug Teeth βουτούν τα δάχτυλα των ποδιών τους στις πιο μαλακές, ονειρικές πτυχές του είδους.

Ευτυχώς για τις μπάντες που επιλέγουν να ρίξουν το βλέμμα στα παπούτσια τους, το shoegaze φαίνεται να έχει αποτινάξει τη φήμη της «εσωστρέφιας». Αντ’ αυτού, κερδίζει αναγνώριση τόσο από τις ανεξάρτητες, underground σκηνές όσο και από τους Gen Z-ers. Είτε έλκονται από τον εκτονωτικό θόρυβο, είτε από τη σχετική underground αφάνεια, είτε από την αποστασιοποίησή του από την mainstream pop και indie, το είδος έχει βρει την δική του θέση στο zeitgeist των μουσικόφιλων. Η αναγέννηση του shoegaze είναι σε πλήρη ισχύ – και βρίσκεται σε ασφαλή χέρια.

➭ Δείτε επίσης: Half Twin Brother: «Είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε αισιόδοξοι»