Η μουσική διαθέτει μια μοναδική δύναμη να επηρεάζει τα συναισθήματά μας και πολλοί χρησιμοποιούν τη μουσική για να βελτιώσουν ή να αλλάξουν τη διάθεσή τους, η ακόμα και για ψυχολογική υποστήριξη.

Ο ισχυρός συναισθηματικός αντίκτυπος της μουσικής προέρχεται από τις βαθιές σωματικές και ψυχολογικές επιδράσεις της. Για παράδειγμα, η ακρόαση χαλαρωτικής μουσικής έχει συχνά θετικό αντίκτυπο στο αυτόνομο νευρικό σύστημα (το οποίο ρυθμίζει πολλές βασικές σωματικές λειτουργίες), επιβραδύνοντας την αναπνοή, ρυθμίζοντας τον καρδιακό ρυθμό, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση και μειώνοντας τη μυϊκή ένταση.

Η ακρόαση μουσικής μας επηρεάζει επίσης σε βαθιά σε σωματικό επίπεδο, καθώς έχει ισχυρό αντίκτυπο στο ενδοκρινικό σύστημα, το οποίο είναι υπεύθυνο για την παραγωγή ορμονών.

Η μουσική μπορεί να διεγείρει την απελευθέρωση των νευροδιαβιβαστών που επηρεάζουν την  εμπειρία της ευχαρίστησης, αυξάνοντας την παραγωγή ντοπαμίνης (της ορμόνης της χαράς), μειώνοντας τα επίπεδα κορτιζόλης (της ορμόνης του στρες) και αυξάνοντας την ανοσοσφαιρίνη Α του σάλιου – ένα αντίσωμα υπεύθυνο για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Το Good Vibrations από τους Beach Boys δημιουργεί μια ένα αίσθημα ισχυρής συναισθηματικής ανάτασης.

Φυσικά, αυτά τα οφέλη βιώνονται μόνο αν ακούμε μουσική που μας αρέσει. Η εξοικείωση επηρεάζει επίσης την απόλαυση, αλλά ακόμη και η νέα μουσική μπορεί να διεγείρει θετικές σωματικές και ψυχολογικές αντιδράσεις, αν θυμίζει μουσική που μας αρέσει.

Η μουσική που δεν μας αρέσει μπορεί να έχει ισχυρή αρνητική επίδραση στη διάθεση και την ευεξία μας. Οι ατομικές διαφορές σημαίνουν ότι οι συναισθηματικές αντιδράσεις στα τραγούδια διαφέρουν ανάλογα με τις προτιμήσεις του συμμετέχοντα και τους συνειρμούς που μπορεί να δημιουργεί στον καθένα από μας μουσική. Αν δεν μας αρέσει το τραγούδι (ή μας ξυπνάει αρνητικές αναμνήσεις), δεν θα μας κάνει ευτυχισμένους, ανεξάρτητα από την ποιότητά του.

Δημιουργία ενός προσωπικού ηχοτοπίου

Οι φορητές συσκευές ακρόασης και οι μουσικές  πλατφόρμες έχουν καταστήσει δυνατή την επιλογή από μια άνευ προηγουμένου ποικιλία μουσικών στυλ. Οι άνθρωποι μπορούν πλέον να ακούνε την αγαπημένη τους μουσική οποιαδήποτε στιγμή, οπουδήποτε.

Αυτό σημαίνει ότι η μουσική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ενός προσωπικού ηχοτοπίου. Αυτό είναι σύνηθες όταν βρισκόμαστε στα μαζικά μέσα μεταφοράς, για παράδειγμα, καθώς πολλοί επιβάτες χρησιμοποιούν ακουστικά για να δημιουργήσουν ένα εξατομικευμένο ηχητικό περιβάλλον ως αντιπερισπασμό από τις λιγότερο ευχάριστες πτυχές του ταξιδιού σε πολυσύχναστα και θορυβώδη μέσα μεταφοράς.

Σε μια πρόσφατη έρευνα, το 71% των 2.000 συμμετεχόντων ανέφερε ότι η μουσική ήταν η ισχυρότερη επιρροή στη διάθεσή τους και σχεδόν το 75% άκουγε τακτικά μουσική για να φτιάξει τη διάθεσή του. Με αφορμή αυτά τα ευρήματα, ερευνητές διεξήγαγαν μια ανασκόπηση των δημοσιευμένων ερευνών, για να διαπιστώσουν ποια μουσικά χαρακτηριστικά τείνουν να υπάρχουν σε «χαρούμενα» τραγούδια.

Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι οι μουσικές προτιμήσεις και προσδοκίες εξαρτώνται από την κουλτούρα. Για παράδειγμα, ορισμένες ασιατικές κουλτούρες έχουν διαφορετικές συσχετίσεις μεταξύ θετικών/αρνητικών συναισθημάτων και μείζονων/ελάσσονων συγχορδιών, οπότε τα δυτικά «χαρούμενα τραγούδια» μπορεί να μην ερμηνεύονται παγκοσμίως ως τέτοια.

Στους δυτικούς πολιτισμούς, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία της δημοφιλούς μουσικής που συνήθως συνδέονται με θετικά συναισθήματα. Η μουσική που γίνεται αντιληπτή ως «χαρούμενη» είναι συνήθως γραμμένη σε μείζονα τονικότητα με φωτεινούς τόνους, με όργανα με φωτεινό ηχόχρωμα, όπως τρομπέτες ή ηλεκτρικές κιθάρες.

Η «χαρούμενη» μουσική συνήθως προσθέτει την έβδομη νότα της κλίμακας στις τρεις κύριες νότες της συγχορδίας. Αυτό δημιουργεί ένα σύντομο αίσθημα έντασης – ή ευχάριστης προσδοκίας – που ακολουθείται από ανακούφιση ή επίλυση όταν η αρμονική εξέλιξη προχωρήσει όπως προβλέπει η προηγούμενη ακουστική μας εμπειρία.

Για πολλούς ανθρώπους, η ακρόαση μουσικής γίνεται μια καθηλωτική εμπειρία ροής που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή από τις καθημερινές ανησυχίες, ενώ η ενεργή μουσική συμμετοχή μέσω του χορού ή του τραγουδιού φέρνει επιπλέον απόλαυση.

Ένας απλός, σταθερός ρυθμός που βασίζεται σε δύο ή τέσσερα χτυπήματα σε ένα μέτρο αυξάνει τη «χορευτικότητα» ενός τραγουδιού, ενώ μια δυαδική δομή – στίχος-ρεφρέν-ρεφρέν-ρεφρέν – βοηθά στην εδραίωση της εξοικείωσης, ώστε το τραγούδι να γίνεται γρήγορα χιτ και θα θες να το τραγουδήσεις.

Στα τραγούδια που οι άνθρωποι έχουν πει ότι χρησιμοποιούν για να βελτιώσουν τη διάθεσή τους περιλαμβάνεται το Don’t Stop Me Now των Queen.

Οι άνθρωποι γενικά προτιμούν οικεία μουσική ή μουσική που γίνεται γρήγορα αξιομνημόνευτη. Τα πιο ευχάριστα τραγούδια είναι πιθανό να είναι εκείνα που επιτυγχάνουν μια ικανοποιητική ισορροπία μεταξύ προβλεψιμότητας και έκπληξης, παρέχοντας μια εμπειρία αρκετά οικεία ώστε να είναι ευχάριστη, αποφεύγοντας όμως να είναι πολύ απλοϊκή ή τυποποιημένη.

Οι απροσδόκητες αλλαγές μπορούν να εντείνουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις. Οι ακροατές συχνά αντλούν τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση από τη μουσική όταν είναι αρκετά σίγουροι για το τι θα συμβεί στη συνέχεια, αλλά στη συνέχεια μια απροσδόκητη εξέλιξη συγχορδιών ή μια αλλαγή του τόνου, προσφέρει μια έκπληξη.

Με βάση προηγούμενες εμπειρίες, οι ακροατές αναπτύσσουν προσδοκίες σχετικά με ένα μουσικό κομμάτι. Ενώ η οικεία μουσική τείνει να προσφέρει τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση, πρέπει επίσης να περιέχει αρκετά στοιχεία «έκπληξης» για να διατηρεί αρκετό ενδιαφέρον ώστε να δημιουργεί μια κατάσταση ροής. Αυτό εξηγεί τη χρήση μιας γέφυρας ή του μεσαίου όγδοου (ένα τμήμα που είναι διαφορετικό από τον στίχο και το ρεφρέν) σε πολλά τραγούδια.

Αν και τα «χαρούμενα τραγούδια» γράφονται συνήθως σε μείζονα νότα, μερικές φορές περιλαμβάνουν ένα τμήμα σε ελάσσονα νότα για να προσθέσουν ενδιαφέρον.

Το Good Vibrations των Beach Boys αρχίζει με έναν στίχο σε μινόρε και στη συνέχεια δημιουργεί μια ισχυρή συναισθηματική ανάταση καθώς αλλάζει σε μια φωτεινή μείζονα τόνο για το ρεφρέν.

Η ταχύτητα της ευτυχίας

Η πιο γρήγορη μουσική τείνει να προκαλεί πιο θετικά συναισθήματα από ό,τι η πιο αργή μουσική. Η έρευνα δείχνει ότι η μουσική που γίνεται αντιληπτή ως χαρούμενη εκτελείται συνήθως σε ρυθμό μεταξύ 140 και 150 παλμών ανά λεπτό (BPM). Στα τραγούδια που οι άνθρωποι έχουν πει ότι χρησιμοποιούν για να βελτιώσουν τη διάθεσή τους περιλαμβάνεται το Don’t Stop Me Now των Queen με 156 BPM.

Το τέμπο είναι μια μπερδεμένη μεταβλητή επειδή η πιο γρήγορη μουσική μπορεί να αυξάνει τη διέγερση, αλλά αυτό μπορεί να μη συνδέεται πάντα με την ευτυχία. Μπορεί επίσης να υπάρχουν διαφορές στην ερμηνεία που σχετίζονται με την ηλικία.

Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η μουσική μπορεί να έχει βαθιά επίδραση στην αίσθηση της ευεξίας μας. Απλά βάλτε το I Got You του James Brown ή ό,τι άλλο μπορεί να σας βάλει στον πειρασμό να χορέψετε έναν χαρούμενο χορό.