Βρισκόμαστε στο 4ο μέρος του αφιερώματος και προσωπικά νιώθω ότι αυτός ο «φάκελος» που ανοίξαμε στο Olafaq θα μπορούσε να μην κλείσει ποτέ. Δεν είναι εύκολο να αποτυπωθεί και να καταγραφεί η ιστορία μιας κουλτούρας που ξεκίνησε το 1973 και ακόμη συνεχίζει να υπάρχει – η δουλειά που απαιτείται για να καλύψει το αφιέρωμα όλο το φάσμα του hip-hop είναι τεράστια. Ωστόσο, η προσπάθεια να εστιάσουμε στα κυριότερα σημεία της πορείας του και της εξέλιξής του, γίνεται με σέβασμο τόσο στην κουλτούρα όσο και στην δημοσιογραφική αξιοπιστία. Όπως έγραψα και εχθές στο Facebook, «Υπάρχουν κάποιες εσκεμμένες παραλείψεις (διαφορετικά θα έγραφα κανα χρόνο), αλλά καμία διαστρέβλωση γεγονότων».

Αφήνοντας πίσω μας λοιπόν την ιστορική αναδρομή στην κουλτούρα [διαβάστε εδώ το 1ο , 2ο και 3ο μέρος του αφιερώματος], προχωράμε σε μία επιλογή 50 δίσκων στην λογική «Αυτά είναι τα καλύτερα άλμπουμ», από τα οποία ξεχώρισα 20 ως τα «βασικά και σπουδαιότερα» και τα υπόλοιπα 30 τα παραθέτω ονομαστικά – όλα χρονολογικά.

Grandmaster Flash & the Furious Five – The Message [1982, Sugar Hill Records]

Οι Grandmaster Flash & the Furious Five κυκλοφορούν την 1η Ιουλίου του 1982 το εμβληματικό “The Message” μέσω της Sugar Hill Records. Ένα τραγούδι ορόσημο για την hip-hop κουλτούρα, αφού για πρώτη φορά η περιγραφή της ζωής στα γκέτο δίνεται με έναν τόσο γλαφυρό και ευθύ τρόπο μέσω των στίχων. Ο κοινωνικός σχολιασμός και η μουσική στο “The Message” αντικαθιστούν την διασκεδαστική ατμόσφαιρα των προηγούμενων hip-hop κυκλοφοριών και «σκάει» στα αυτιά των ακροατών μία έκρηξη μεγατόνων. Το hip-hop δείχνει πως έχει «φωνή» και αυτή έχει σπάσει, έχει νεύρα, απειλεί και προκαλεί αναστάτωση στους συντηρητικούς – και λίγο στην κοσμάρα τους – λευκούς.

Run-D.M.C. – Raising Hell [1986, Profile]

Μπορεί να πιστώνεται η παραγωγή στους Russell Simmons και Rick Rubin, αλλά σύμφωνα με τον D.M.C. «εμείς κάναμε τα πάντα». Ωστόσο, ο Rubin ήταν αυτός που σε εκείνες τις συναντήσεις έβγαλε από την δισκοθήκη του τον δίσκο “Toys in the Attic” των Aerosmith, έβαλε να παίξει το βινύλιο, και όταν ακούστηκε το “Walk This Way” οι Run-D.M.C. ξεκίνησαν να κάνουν freestyle πατώντας επάνω του. Η ένωση της rock με το rap ήρθε σε μία απρόοπτη στιγμή εξαιρετικής διαύγειας και δημιουργικότητας, με αποτέλεσμα την κυκλοφορία ενός hip-hop άλμπουμ που έσπασε τις νόρμες και έφερε κοντά στην μαύρη κουλτούρα ένα (λευκό) ακροατήριο που μέχρι πρότεινος δεν μπορούσε να βρει σημείο ταύτισης με τη τάση στα γκέτο.

Eric B. and Rakim – Paid in Full [1987, 4th & B’way Records]

Αυτό το ντεμπούτο άλμπουμ άλλαξε τα δεδομένα στη hip-hop σκηνή, καθώς το sampling ήταν καινοτόμο και το flow (ιδιαίτερα του Rakim) μαγευτικό. Μάλιστα, ο Kool Moe Dee, εξήγησε κάποια στιγμή πως μέχρι να εμφανιστεί ο ταλαντούχος ράπερ από το Λόνγκ Άιλαντ, «Ο όρος flow δεν υπήρχε. Βασικά, ο Rakim εφύηρε το flow. Μέχρι τότε, δεν χρησιμοποιούσαμε καν τη λέξη αυτή. Το αποκαλούσαμε ομοιοκαταληξία». Το ομώνυμο κομμάτι του δίσκο θεωρείται, όχι αδίκως, ένα από τα σπουδαιότερα κομμάτια στη hip-hop μουσική, ενώ η στιχουργική δυνότητα και των δύο αγκάλιασε το μουσικό τους ταλέντο. Το “Paid in Full” είναι ένα διαχρονικό άλμπουμ, ιστορικό από κάθε άποψη.

Public Enemy – It Takes a Nation of Millions to Hold Us Back [1988, Def Jam]

Ο δεύτερος δίσκος των Public Enemy είναι ένας απολαυστικός μουσικός λαβύρινθος από πειραγμένα samples, μαχητικές ρίμες, προκλητικές απόψεις και πρωτοποριακές ιδέες στην παραγωγή. Ουσιαστικά, πρόκειται για την προετοιμασία του εδάφους για τους “ταραχοποιούς” της hip-hop που θα ακολουθήσουν λίγα χρόνια αργότερα, καθώς πλέον η κουλτούρα παίρνει ξεκάθαρη θέση απέναντι στην κοινωνία, τον ρατσισμό, την καταπίεση, τον καπιταλισμό και τις ανισότητες. Στην (συμ)παραγωγή συναντάμε ξανά τον Rick Rubin της Def Jam και υποδεχόμαστε την μαύρη εφηβική εξέγερση που θα πορευτεί χέρι-χέρι με τον Μαύρο Εθνικισμό (Black Nationalism). Η ακρόαση του δίσκου δεν είναι εύκολη, ούτε μπορεί να επαναληφθεί μόλις τελείωσει, αλλά παραμένει ανεξίτηλη μέσα μας.

A Tribe Called Quest – People’s Instinctive Travels and the Paths of Rhythm [1990, Jive]

Οι A Tribe Called Quest είναι από αυτές τις περιπτώσεις όπου δυσκολεύεσαι να ξεχωρίσεις ένα άλμπουμ και να το χαρακτηρίσεις ως «το καλύτερό τους», αλλά, ταυτόχρονα, στο ντεμπούτο τους “People’s Instinctive Travels and the Paths of Rhythm” ύπαρχουν όλα εκείνα τα στοιχεία που τους έκαναν αγαπητούς αργότερα. Το παιχνίδι με τις λέξεις και τα jazz samples φαίνεται να είναι τόσο εύκολο, όσο η ανάσα του ανθρώπου – σαν να πρόκειται για μία φυσιολογική λειτουργία ενός οργανισμού που όλα λειτουργούν με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Η ενορχήστρωση και το λεξιλόγιο του Q-Tip είναι πλούσια σε περιεχόμενο, ενώ το “Can I Kick It?” (με μια προσεκτική ακρόαση) είναι η ραχοκοκαλιά του δίσκου.

Guru – Jazzmatazz, Vol. 1 [1993, Chrysalis]

Αυτό που ξεκίνησαν οι De La Soul την δεκαετία του 1980 και εξέλισσαν οι A Tribe Called Quest στις αρχές του 1990, πήγε στο επόμενο επίπεδο με αυτόν τον δίσκο. Ο Guru αντί να πάρει samples από jazz τραγούδια, συγκέντρωσε γύρω του ένα εκπληκτικό γκρουπ από session μουσικούς και καταξιώμενους jazz καλλιτέχνες, για να δουλέψουν όλοι μαζί επάνω σε αυτό το πρότζεκτ. Οι Donald Byrd, Roy Ayers, Lonnie Liston Smith, Branford Marsalis, N’Dea Davenport και MC Solaar βρέθηκαν στα D&D Studios της Νέας Υόρκης και συνέθεσαν έναν δίσκο που αποτυπώνει τόσο την jazz αισθητικής της πόλης, όσο και το underground κομμάτι της hip-hop. «Ήθελα να δημιουργήσω ένα νέο είδος. Το όλο πράγμα ήταν πειραματικό, αλλά ήξερα ότι ήταν μια ιδέα που θα γεννούσε κάποια “ιστορική” μουσική», είχε πει ο Guru το 2009, λίγους μήνες πριν πεθάνει.

Wu-Tang Clan – Enter the Wu-Tang (36 Chambers) [1993, Lord]

Σχεδόν έναν χρόνο μετά την κυκλοφορία του ιστορικού δίσκου “The Chronic” του Dr. Dre, το οποίο αποτέλεσε και την βάση του gangsta rap στα ‘90s, εμφανίζονται στην δισκογραφία 9 ράπερς από το Staten Island της Νέας Υόρκης και κυκλοφορούν ένα άλμπουμ που θα επηρεάσει μία ολόκληρη γενιά. Η hip-hop μουσική στην East Coast μετά το “Enter the Wu-Tang (36 Chambers)” δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδια. Μέσα από τον αλήτικο λυρισμό των Method Man, Inspectah Deck, Ghostface Killah, GZA, Masta Killa, Ol’ Dirty Bastard, RZA, Raekwon και U-God αλλάζει πλήρως το πλαίσιο στο οποίο κινείται το rap από τα γκέτο. Ό,τι ακολουθήσει μετά τους Wu-Tang Clan, δηλαδή ο Nas, o Notorious B.I.G. κ.α., παρουσιάζουν εξίσου αξιοσημείωτα δείγματα δουλειάς, αλλά τα flow που σε χτυπάνε και σε ρίχνουν αναίσθητο όπως ένας σαμουράι, είναι πρωτοφανή και αξεπέραστα. Τέλος, η σκοτεινή, μυστηριώδης και ατμοσφαιρική παραγωγή του RZA, δημιουργεί μία σχολή παραγωγών που θα δημιουργήσουν τον χαρακτηριστικό ήχο του Big Apple λίγο μετά.

Cypress Hill – Black Sunday [1993, Loud]

Δεν είναι πρωτοφανές κάποιος να ραπάρει για bongs, μαριχουάνα, ζαλάδα και γενικότερα για την «μαστούρα», αλλά κανένας δεν το απέδωσε μουσικά καλύτερα από τους “latinos” της Καλιφόρνια. Με το δεύτερο άλμπουμ τους, η παρέα των B-Real, Sen Dog και DJ Muggs, γίνονται το πρώτο rap συγκρότημα που έχει δύο δίσκους ταυτόχρονα στο Top10 του US Billboard 200 και, ταυτόχρονα, καταφέρνουν να δημιουργήσουν έναν hip-hop δίσκο με hard rock λογική και punk συμπεριφορά. Οι Cypress Hill με το “Black Sunday” έθεσαν τόσο ψηλά τον πήχη τους που στην πορεία δεν κατάφεραν ποτέ να τον ξεπεράσουν, αλλά μας έδωσαν έναν δίσκο που ακούγεται από την αρχή ως το τέλος στο repeat προκαλώντας “Insane in the Brain”.

The Notorious B.I.G. – Ready To Die [1994, Bad Boy]

Ο Christopher Wallace ήταν γνωστός στην γειτονιά του, το St. James Place, πριν την κυκλοφορία του πρώτου του δίσκου. Γνωστός για την σωματοδομή του, την καλόκαρδη ψυχή του και την αλήτικη στάση του, κυκλοφορούσε στο Μπρούκλιν με την ίδια άνεση που κυκλοφορεί ένα λιοντάρι στην περιοχή του. Δεν ήταν βασιλιάς του γκέτο, αλλά σίγουρα κανείς δεν ήθελε να τα βάλει μαζί του – κάτι που ισχύε και αργότερα, όταν πλέον ασχολήθηκε μο freestyle συμμετέχοντας σε rap battles. Το ντεμπούτο άλμπουμ του κυκλοφόρησε στις 13 Σεπτεμβρίου του 1994 και την παραγωγή είχε αναλάβει μία all-star ομάδα της East Coast: Puff Daddy, Easy Mo Bee, Chucky Thomson, DJ Premier και Lord Finesse. Οι στίχοι του Biggie Smalls, σε πρώτη φάση, είναι απλοί, ευφυείς, κρύβουν μία τρυφερότητα, έχουν χιούμορ, και περιγράφουν με ρεαλισμό την ζωή στο Μπρούκλιν. «Πούλησε» τον εαυτό του όσο καλύτερα μπορούσε και αυτό, ίσως, του στέρησε αργότερα την ζωή.

Nas – Illmatic [1994, Columbia]

Με παραγωγούς τους DJ Premier, Large Professor, Pete Rock, Q-Tip, L.E.S. και τον ίδιο, ο Nas στο πρώτο του άλμπουμ ενσωματώνει όσο καλύτερα γίνεται την κουλτούρα του hip-hop, όπως αυτή διαμορφωνόταν στη Νέα Υόρκη εκείνη την περίοδο. Με τους στίχους του επηρέασε αρκετούς που τον ακολούθησαν σε αυτά τα αισθητικά μονοπάτια και το “Illmatic” θεωρείται πλέον ένα από τα σπουδαιότερα άλμπουμ της rap. «(Ο Nas) δεν ήξερε πως θα ξεκινήσει. Εγώ φώναζα “Ηχογραφούμε!” και χτυπούσα το τζάμι του vocal booth που ήταν μέσα. Τότε, ξεκινάει με το “Rappers, I monkey flip ’em with the funky rhythm”, και όλοι λέγαμε “Ω, Θεέ μου”. Ήταν τόσο απροσδόκητο. Οπότε είπαμε “Υο, αυτός ο τύπος θα γίνει μεγάλος”», είχε πει ο DJ Premier για τις ηχογραφήσεις του τραγουδιού “N.Y. State of Mind“, και είχε απόλυτο δίκιο. Μέχρι και σήμερα, 29 χρόνια μετά, αρκετοί τον θεωρούν έναν από τους καλύτερους.

2Pac – Me Against The World [1995, Interscope]

Ενώ βρισκόταν στην φυλακή μετά από την απόπειρα δολοφονίας του στη Νέα Υόρκη, ο 2Pac κυκλοφορεί τον δίσκο που σηματοδοτεί και την αλλαγή πορείας του. Όχι μόνο στιχουργικά, αλλά και σαν προσέγγιση στην ίδια την ζωή, ο G.O.A.T. (προσωπική άποψη) της rap είναι πιο εξωστρεφείς για τα συναισθήματά του, αλλά αυτά διακατέχονται από φόβο, οργή. Η ποιητική μόρφη του λόγου αντικαθιστά το γκανγκστερικό στυλ, αλλά είναι  περισσότερο συγκρουσιακός σε κάποιες περιπτώσεις. Σε αυτό το άλμπουμ συναντάμε πλέον τον ψυχισμό του 2Pac και ακούμε τους προβληματισμούς του για την ζωή και την καλλιτεχνική του πορεία. Ο ρεαλισμός του “Me Against The World” δεν αφήνει τον ακροατή αμέτοχο στις περιγραφές του, αφού κάθε ρίμα δημιουργεί μία εικόνα, ένα συναίσθημα. Για πολλούς θεωρείται το καλύτερο άλμπουμ του 2Pac και πούλησε πάνω από 3,5 εκατομμύρια αντίτυπα στις ΗΠΑ.

Fugees – The Score [1996, Ruffhouse]

Σίγουρα δεν ήμασταν έτοιμοι να διαχειριστούμε ένα τέτοιο άλμπουμ το 1996, αλλά έτσι κι αλλιώς οι Fugees δεν ενδιαφερόντουσαν γι’ αυτό. “Ready or Not“, το κυκλοφόρησαν και μας παρέσυραν. Το “κύμα” των Wyclef Jean, Lauryn Hill και Pras, ήταν σαν αυτά που σε πετυχαίνουν εντελώς απροετοίμαστο στην θάλασσα (hip-hop) την ώρα που κολυμπάς σε γνωστό βάθος (rap). Φυσικά, οι Fugees δεν μας βύθισαν ούτε μας έπνιξαν, αλλά άλλαξαν τελείως το τοπίο με το πέρασμά τους. Εσωτερικότητα, ρομαντισμός, ποίηση, reggae αισθητική, φωνητικά, ατμοσφαιρικές κιθάρες, ό,τι υπάρχει στο “The Score” είναι αριστουργηματικό. Η μουσική αλχημεία πέτυχε και αυτό που προέκυψε είναι μέχρι στιγμής αξεπέραστο. Δυστυχώς, ήταν η τελευταία φορά που η παρέα από το New Jersey συνεργάστηκε για να ολοκληρώσει κάτι.

DJ Shadow – Endtroducing… [1996, Mo’ Wax]

Ένα από τα πιο επιδραστικά άλμπουμ της κουλτούρας δεν έχει MC, αλλά διέπεται από έναν μουσικό θησαυρό που αρκετοί προσπάθησαν να ανακαλύψουν, αλλά δεν τα κατάφεραν. Ουσιαστικά, ο DJ Shadow δημιούργησε έναν «χάρτη» για samples αφήνωντας κάποια εμφανή σημάδια για το πώς πρέπει να τον εκμεταλλευτούμε, χωρίς να αφήνει – μέσω της αρτιότητας – πολλά περιθώρια αντιγραφής του. Ο ίδιος πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του κάνοντας diggin’ [σ.σ. η διαδικασία αναζήτησης δίσκων] και μέσα απ’ αυτό κατέληξε σε εκατοντάδες «μουσικά δείγματα» τα οποία επαναπροσδιόρισαν το ηχητικό τοπίο της εποχής. Η ακρόαση του “Endtroducing…” είναι ένα μονοπάτι μύησης στο hip-hop, μία πνευματική αναζήτηση στη μουσική δισκογραφία εν γένει. Με αυτόν τον δίσκο οι παραγωγοί συνειδητοποιούν πως ο ρόλος τους δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην δημιουργία beats για του ράπερς – κάτι που μας έφερε αργότερα και το “Donuts” του J Dilla.

Missy Elliott – Supa Dupa Fly [1997, The Goldmind]

Η Missy Elliott όταν κυκλοφόρησε το ντεμπούτο άλμπουμ της δεν ήταν άγνωστη στην δισκογραφία και, κυρίως, στη hip-hop σκηνή. Πριν συνεργαστεί με τον Timbaland για το “Supa Dupa Fly”, είχε γράψει κομμάτια για την Aaliyah, τις Total, τον Ginuwine και άλλους, οπότε η αξία της ως δημιουργού ήταν αναγνωρισμένη (ανεπίσημα). Ωστόσο, οι καινοτομίες που παρουσιάζονται στον πρώτο δίσκο της είναι αρκετές και η σημαντικότερη είναι ότι δημιουργεί έναν «ασφαλή» χώρο για τις γυναίκες στη rap σκηνή. Η γυναικεία σεξουαλικότητα βγαίνει στο προσκήνιο, αλλά με έναν πιο μαχητικό τρόπο απ’ αυτόν των Salt-n-Pepa και διεκδικεί πολλά περισσότερα από Gucci φορέματα. Το “Supa Dupa Fly” είναι προπομπός του P-Funk που θα προκύψει αργότερα και ένα πρώτο άκρως επιτυχημένο δείγμα δουλειάς από τα αμέτρητα που θα παραδώσει ο Timbaland στην πορεία.

Lauryn Hill – The Miseducation of Lauryn Hill [1998, Ruffhouse]

Κανείς δεν περίμενε (ούτε ήθελε) οι Fugees μετά από το ντεμπούτο άλμπουμ τους “The Score” να διαλυθούν και, αντίστοιχα, κανείς δεν περίμενε πως η Lauryn Hill θα κατάφερνε να γράψει έναν σόλο δίσκο τόσο καλό και επιτυχημένο που χαρακτηρίζεται πλέον all-time classic. Με τον μοναδικό δικό της τρόπο, στο “The Miseducation of Lauryn Hill”, θίγει τόσο κοινωνικά ζητήματα όσο και προβλήματα σχέσεων χωρίς να αφήνει πολλά περιθώρια για αντιρρήσεις. Με το τραγούδι “Doo Wop (That Thing)” κερδίζει Grammy στις κατηγορίες “Best Female R&B Vocal Performance” και “Best R&B Song”. Δεν είναι όμως τα βραβεία που καθιστούν το συγκεκριμένο άλμπουμ σημαντικό, αλλά το περιεχόμενο. Από το “To Zion” μέχρι το – ασυνήθιστο για την εποχή – diss track “Lost Ones” προς τον Wyclef Jean, η Lauryn Hill απέδειξε πως μία γυναίκα μπορεί να έχει άποψη ακόμα και αν κατηγοριοποιείται στο R&B είδος. Το “The Miseducation of Lauryn Hill” ανέδειξε μία σπουδαία μουσικό και τον δυναμισμό που έχουν οι γυναίκες αλλά η πατριαρχία τις καταπατά.

Dr. Dre – 2001 [1999, Aftermath]

Σχεδόν 7 χρόνια μετά το “The Chronic” ο, ίσως, πιο σημαντικός παραγωγός της rap, κυκλοφορεί την συνέχειά του. Πολλοί θα του δώσουν τον άτυπο τίτλο “The Chronic 2001” ή “The Chronic II”, αλλά η αλήθεια είναι πως μεταξύ τους τα δύο άλμπουμ έχουν τεράστιες διαφορές. Κάτι που, φυσικά, δικαιολογείται, καθώς πλέον οι δυνατότητες στα στούντιο μοιάζουν απεριόριστες και οι ανάγκες της εποχής ζητούν κάτι διαφορετικό από ένα βαρύ και γκετοποιημένο rap. Ο Dre πλησιάζοντας προς το millenium, είναι πιο ώριμος στιχουργικά και λυρικά, περισσότερο κατασταλαγμένος για το ηχητικό τοπίο που θέλει να δημιουργήσει και τι θέλει να πει μέσω της μουσικής του: «Γίνεται πολύς λόγος στους δρόμους για το αν μπορώ ή όχι να κρατήσω τη θέση μου, αν είμαι ακόμα καλός στην παραγωγή. Αυτό ήταν το απόλυτο κίνητρο για μένα», είχε δηλώσει στους New York Times. Αυτοί λοιπόν που τον τσίγκλησαν, καλώς το έκαναν, γιατί διαφορετικά δεν θα είχαμε ακούσει ποτέ κομμάτια σαν το “The Next Episode”, το “Still D.R.E.”, το “Xxplosive” και το “Forgot About Dre”.

Eminem – The Marshall Mathers LP [2000, Aftermath]

O Em χρειάστηκε λίγο περισσότερο από δύο μήνες για να γράψει το άλμπουμ με το οποίο μας «συστήθηκε». Γιατί στο αμέσως προηγούμενό του, το “The Slim Shady LP”, μας παρουσίασε την σχιζοφρενή περσόνα του alter ego του (τον Slim Shady δηλαδή), ενώ στο επόμενο του “Marshall Mathers LP”, το “The Eminem Show”, μας έδωσε στο «πιάτο» όλη την επέκταση του δεύτερου εαυτού του (τον Eminem). Την περίοδο που κυκλοφόρησε ο δίσκος είχε ήδη χαρακτηριστεί ως ο «Βασιλιάς της διαμάχης», με αμφιλεγόμενες τοποθετήσεις και συμπεριφορές. Και ενώ έμοιαζε τελείως εκτός ελέγχου, αποφασίζει να απογυμνωθεί και να (μας) εμφανίσει τον πλούσιο ψυχικό του κόσμο, που είναι κυρίως πληγωμένος και αγανακτισμένος. Καταπληκτικό άλμπουμ, βαθιά εσωτερικό, με έντονα rap και συναισθηματικά φορτισμένες στιγμές.

Jay-Z – The Blueprint [2001, Roc-A-Fella Records]

Το συγκεκριμένο και έκτο άλμπουμ του Jay-Z, του δίνει καθολική αναγνώριση από φίλους (Kanye West, Q-Tip, Eminem, Biz Markie, Timbaland κ.α.) και εχθρούς (Nas, Prodigy, Jadakiss κ.α.) καθώς η παραγωγή ξεπερνάει οτιδήποτε είχαμε ακούσει μέχρι εκείνο το σημείο από τον ίδιο, αλλά και από την σκηνή γενικότερα. Έφτασε στο #1 του Billboard 200 και πούλησε 420 χιλιάδες αντίτυπα την πρώτη εβδομάδα. Όσο ο Jay-Z περίμενε να προχωρήσει το θέμα των ποινικών δικών του για οπλοκατοχή και επίθεση, τόσο ανέβαινε στις υψηλότερες βαθμίδες του rap game. Για κάποιους έκατσε στον θρόνο ως ο νέος αυτοκράτορας, για κάποιους άλλους όχι. Τι σημασία έχει; Το θέμα είναι πως το “The Blueprint” είναι ένα καταπληκτικό και αιχμηρό άλμπουμ.

Drake – Nothing Was The Same [2013, OVO]

Τα απόκοσμα synths και τα σκοτεινά trap beats στο τρίτο άλμπουμ του Drake δημιουργούν μία παγκόσμια τάση που μπορεί να μην είναι αποδεκτή απ’ όλους, είτε αισθητικά είτε μουσικά, αλλά εφόσον κυριαρχεί ακόμα, κάπως, κάπου, έχει βρει τον δρόμο της για να συνδεθεί με την Gen Z και να αποκτήσουν οι δύο πλευρές στενούς δεσμούς. Στο στούντιο ο Drake μπαίνει με μία πολύ δυνατή ομάδα παραγωγών (Majid Jordan, Sampha, Mike Zombie, Detail κ.α.) και συνθέτει ένα track list 13 κομματιών που προοριζόταν για mixtape αρχικά. Το “Started From The Bottom” στιγματίζει την γενιά που μεγαλώνει με τα κομμάτια του και τους υπόλοιπους ράπερς που πειραματίζονται (δειλά) με την trap. Δεν είμαι σίγουρος αν αξίζει την θέση του στην 20αδα που επέλεξα, έχω προβληματισμούς, αλλά σε αυτή την περίπτωση η ζυγαριά έγειρε περισσότερο στο κριτήριο της αντικειμενικής απήχησης που έχει ένας δίσκος στην δισκογραφία.

Kendrick Lamar – Το Pimp a Butterfly [2015, TDE]

O Kendrick Lamar έχει αντιληφθεί ότι η hip-hop κουλτούρα βρίσκεται σε ένα δημιουργικό και πολιτιστικό τέλμα, οπότε αποφασίζει να βγει «μπροστά» με έναν δίσκο που έχει το βλέμμα του στις αφρικάνικες ρίζες των μαύρων Αμερικανών και διαθέτει όραμα – κάτι που απουσιάζει για αρκετά χρόνια από την rap σκηνή. Η λυρική αφήγηση του εξερευνά θέματα όπως η εκμετάλλευση, οι ατομικές και πολιτικές ευθύνες, οι μάχες που δίνονται ακόμη στα γκέτο με την φτωχοποίηση και τις κοινωνικές ανισότητες. Φήμη, πλούτος, σοφία, αλητεία, όλα μπαίνουν στο «μίξερ» του Lamar και το τραγούδι “Alright” γίνεται ύμνος του κινήματος Black Lives Matter που ξεκινά τις δράσεις του ως αντίδραση στην συστηματική και συστημική βία κατά των αφροαμερικανών. Ένας δίσκος «διαμάντι» και καθρέφτης της κοινωνίας, όπως οφείλει να είναι το hip-hop στην βάση του.

Ακολουθούν τα εξής:

• LL Cool J – Radio [1985, Def Jam]
• Afrika Bambaataa & Soulsonic Force – Planet Rock – The Album [1986, Tommy Boy]
• Salt-N-Pepa – Hot, Cool & Vicious [1986, Next Plateau]
• Boogie Down Productions – Criminal Minded [1987, B-Boy]
• N.W.A. – Straight Outta Compton [1988, Ruthless]
• Big Daddy Kane – Long Live the Kane [1988, Cold Chillin’]
• EPMD – Strictly Bussiness [1988, Fresh]
• De La Soul – 3 Feet High and Rising [1989, Tommy Boy]
• Beastie Boys – Paul’s Boutique [1989, Capitol]
• Ice-T – O.G. Original Gangster [1991, Sire]
• The Pharcyde – Bizarre Ride II the Pharcyde [1992, Delicious Vinyl]
• Dr. Dre – The Chronic [1992, Death Row]
• Queen Latifah – Black Reign [1993, Motown]
• Snoop Dogg – Doggystyle [1993, Death Row]
• TLC – CrazySexyCool [1994, LaFace]
• Mobb Deep – The Infamous [1995, RCA]
• 2Pac – All Eyez On Me [1996, Death Row]
• Lil’ Kim – Hard Core [1996, Undeas]
• Busta Rhymes – When Disaster Strikes [1997, Elektra]
• Outkast – Aquemini [1998, LaFace]
• Gang Starr – Moment Of Truth [1998, Noo Trybe]
• Mos Def & Talib Kweli – Blackstar [1998, Rawkus]
• The Roots – Things Fall Apart [1999, MCA]
• 50 Cent – Get Rich Or Die Tryin’ [2003, Interscope]
• Madvillain – Madvillainy [2004, Stones Throw]
• Kanye West – My Beautiful Dark Twisted Fantasy [2010, Def Jam]
• Nicki Minaj – Pink Friday [2010, Young Money]
• Chance the Rapper – Acid Rap [2013]
• Cardi B – Invasion of Privacy [2018, Atlantic]
• Tyler, the Creator – Call Me If You Get Lost [2021, Columbia]