Ο Charles Spencer Chaplin σήμερα είναι παντού – η κινηματογραφική του παρακαταθήκη είναι πολύ καλά εξασφαλισμένη, μέσα από τις δεκάδες ταινίες τις οποίες σκηνοθέτησε ή (και) πρωταγωνίστησε.

Μπορεί, ωστόσο, ο Chaplin ως καλλιτεχνικός δημιουργός να είναι παντού, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τον άνθρωπο Chaplin.

«Τον βρίσκουμε σε κάθε πτυχή της λαϊκής κουλτούρας: σε τραγούδια, πίνακες ζωγραφικής, κινούμενα σχέδια, κόμικς, παιχνίδια, σε ατελείωτους μιμητές του. Ακόμη και οι ταινίες του ήταν κατά κάποιο τρόπο επιρρεπείς σε εκμετάλλευση: ήταν τόσο δημοφιλείς που μετατράπηκαν σε νέα πειρατικά έργα. Όσο περισσότερο ψάχνεις, τόσες περισσότερες εκδοχές του Chaplin βρίσκεις. Ο χαρακτήρας του Chaplin στην οθόνη απέκτησε μια ζωή πέρα από τον έλεγχό του», τονίζει, μιλώντας στην βρετανική εφημερίδα Telegraph, ο James Spinney, εις εκ των δημιουργών του νέου ντοκιμαντέρ «The Real Charlie Chaplin» («Ο πραγματικός Chaplin») το οποίο δημιούργησε από κοινού με τον συνάδελφό του, Peter Middleton.

Πράγματι, ελάχιστα γνωρίζουμε για τον σπουδαίο βρετανό κινηματογραφιστή, καθώς, όπως αναφέρει ο αρθρογράφος της Telegraph, Matthew Sweet, «ο Chaplin σπάνια έγραφε γράμματα. Άλλαξε την λονδρέζικη προφορά του με μαθήματα φωνητικής. Χαιρόταν να ανταλλάσσει σύντομες λέξεις με τα πλήθη των δημοσιογράφων, αλλά δεν του άρεσε να δίνει ουσιαστικές συνεντεύξεις».

Οπότε τι γνωρίζουμε για την προσωπική του ζωή; Ελάχιστα, όπως την γνωστή «κλίση» του Chaplin απέναντι σε νεαρές, πολύ νεαρές γυναίκες. Αυτό που αρχίζει να ξεκαθαρίζει, ωστόσο, σιγά σιγά και όσο περνάνε τα χρόνια ήταν η καταγωγή του Chaplin, καθώς οι κατά καιρούς βιογράφοι του ισχυρίζονται ότι ο Charlie την έκρυβε επιμελώς από όλους, ακόμη και από τα ίδια του τα παιδιά.

Τι ήταν λοιπόν ο Chaplin; Μήπως ένας Εβραίος του Λονδίνου; Ή μήπως έλκυε την καταγωγή του από τους Ρομά του Ηνωμένου Βασιλείου;

Μια επιστολή κρατάει το «κλειδί» της καταγωγής του;

Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή: το πιστοποιητικό γέννησης του Chaplin, που γεννήθηκε το 1889, δεν έχει βρεθεί ποτέ, σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian.

Αυτό που γνωρίζουμε σίγουρα είναι ότι η μητέρα του, Hannah Hill, καταγόταν από μια οικογένεια «τράβελερς» [travellers, δηλαδή περιφερόμενων νομάδων], δηλαδή περιφερόμενων ταξιδιωτών, ενδεχομένως και Ρομά.

Το μυστήριο άρχισε να ξετυλίγεται το 1991, όταν πέθανε η χήρα του Chaplin, Oona. Τότε ήταν που η κόρη τους, Victoria, κληρονόμησε ένα γραφείο που ανήκε στον πατέρα της. Ένα συρτάρι του ήταν κλειδωμένο και όταν το άνοιξε ο κλειδαράς που έφερε η Victoria, μέσα εκεί βρέθηκε μια επιστολή γραμμένη το 1971, από τον τότε 80χρονο Jack Hill ο οποίος πληροφορούσε τον Chaplin ότι είχε έρθει στον κόσμο «σε ένα τροχόσπιτο που ανήκε στη Βασίλισσα των Τσιγγάνων, η οποία ήταν θεία μου. Charlie, γεννήθηκες στο Black Patch του Smethwick, κοντά στο Birmingham».

Limelight (Τα Φώτα της Ράμπας), 1952, publicity photo

Πράγματι, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, το Black Patch, στα περίχωρα της αγγλικής μεγαλούπολης, φιλοξενούσε μια μεγάλη κοινότητα Ρομά.

«Charlie», του έγραφε, «δεν είμαι κάποιος που προσπαθεί να σε εκβιάσει ή να σου αποσπάσει χρήματα. Δεν το κάνω για λεφτά. Νομίζω ότι είμαι ο μόνος εν ζωή, ο οποίος μπορεί να σου πει γι’ αυτό που αναρωτιέσαι τόσα χρόνια», κατέληγε ο Hill.

Στη συνέχεια, ο Sweet, ο Michael Chaplin [γιος του Charlie] και η σύζυγός του Patricia, πήγαν στο Birmingham όπου συναντήθηκαν με την 96χρονη κόρη του Jack Hill, Ivy Deaville, η οποία τους ξεκαθάρισε ότι ο μακαρίτης πατέρας της δεν ήταν ο τύπος που στέλνει γράμματα για να κάνει φάρσα: αν όντως πίστευε ότι ο Chaplin είχε γεννηθεί στο Smethwick από βρετανούς Ρομά, τότε θα ήταν 100% σίγουρος για τον ισχυρισμό του αυτό.

Σύμφωνα με τον γιο του Chaplin, Μichael, η επιστολή «πρέπει να ήταν σημαντική γι’ αυτόν, διαφορετικά γιατί να την φυλάξει;».

Η καταγωγή του Chaplin, πάντως, ανέκαθεν αποτελούσε γρίφο για τους μελετητές του, ένθεν και ένθεν: λόγου χάρη, την δεκαετία του ’50, την εποχή των διώξεων του Μακαρθισμού, ο (δεδηλωμένος αριστερών πεποιθήσεων) Chaplin, μπήκε κάτω από το μικροσκόπιο του FBI, το οποίο ζήτησε από την MI5 να ελέγξει αν ο Chaplin ήταν, κρυφά, ένας Εβραίος ονόματι Israel Thornstein.

Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν αποδείχθηκε ποτέ, με την τσιγγάνικη καταγωγή του Chaplin να παραμένει έως σήμερα ένα πιθανό ενδεχόμενο, αν και κανείς δεν βάζει το χέρι του στη φωτιά επ’ αυτού…