Φανταστείτε έναν οριζόντιο ουρανοξύστη μήκους 105 μιλίων, λεπτό σαν μολύβι που διασχίζει ψηλά βουνά και άνυδρη έρημο και θα στεγάζει μια πόλη εννέα εκατομμυρίων ανθρώπων.

Δεν θα υπάρχουν αυτοκίνητα ή δρόμοι, αλλά ιπτάμενα ταξί κι ένα τεράστιο ψεύτικο φεγγάρι, κινούμενοι δεινόσαυροι και ένας στρατός από ρομπότ: Θα συγκεντρώνουν τρόφιμα, θα μαγειρεύουν και θα καθαρίζουν για τον πληθυσμό. Όσο για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, θα είναι μηδενικές.

Πόλη που θυμίζει Blade Runner

Όπως έδειξαν εικόνες των σχεδίων, δεν θα υπάρχει πουθενά κάτι παρόμοιο με την πόλη Neom. Η αρχιτεκτονική επιστημονικής φαντασίας -που θυμίζει την επιτυχημένη φουτουριστική ταινία Blade Runner του 1982- είναι επηρεασμένη από τους μετρ των ειδικών εφέ του Χόλιγουντ.

Το κεντρικό τμήμα του έργου, μήκους 105 μιλίων, αξίας 1,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων -που ονομάστηκε «The Line»- θα είναι μόλις 1,5 μίλι μέχρι το 2030. Την προθεσμία έχει θέσει ο δημιουργός του, ο πρίγκιπας διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Αντί να στεγάσει 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους μέχρι το τέλος της δεκαετίας (με σχέδια να φθάσει στην πλήρη χωρητικότητά του τα 9 εκατ.), το Neom θα φιλοξενεί μόλις 300.000 άτομα.

Αν και οι αξιωματούχοι επιμένουν ότι το αρχικό όραμα παραμένει το ίδιο, τουλάχιστον ένας εργολάβος έχει απολύσει εργαζόμενους που εμπλέκονται στο έργο. Αυτό, καθώς αξιωματούχοι στα υψηλότερα επίπεδα της σαουδαραβικής κυβέρνησης φέρονται να έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για το κόστος του.

Το φαραωνικό έργο

Πολλοί ονειροπόλοι προσπάθησαν να ανταγωνιστούν τη φιλοδοξία των Αιγύπτιων φαραώ και έχτισαν το δικό τους αντίστοιχο των μεγάλων πυραμίδων -με διαφορετικό βαθμό επιτυχίας. Τώρα, όπως φαίνεται, είναι η σειρά του πρίγκιπα διαδόχου να συνειδητοποιήσει τους κινδύνους της ανθρώπινης ύβρεως.

Αν και οι εργασίες συνεχίζονται σε άλλα τμήματα του Neom και οι αξιωματούχοι επιμένουν ότι το συνολικό όραμα της The Line παραμένει το ίδιο, η κατάσταση μοιάζει να απέχει πολύ από το 2022, όταν παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά τα σχέδια για την τεράστια μητρόπολη στην άμμο.

Με μια τιμή που εκτιμάται ότι θα έφτανε το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, το μεγάλο ερώτημα τότε, ακόμη και με το κρατικό ταμείο πλούτου της χώρας του ύψους 620 δισεκατομμυρίων δολαρίων -για να μην αναφέρουμε τα δεύτερα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο για να παίξει- ήταν αν το όραμά του ήταν απλά πολύ φανταστικό για να πραγματοποιηθεί ποτέ.

Θα μπορούσε να είναι το μεγαλύτερο οικοδόμημα που κατασκευάστηκε ποτέ, αλλά τώρα θα μπορούσε να γίνει η πιο επική τρέλα της ιστορίας.

Το Neom, ανακοινώθηκε το 2017 από τον πρίγκιπα, και είναι το εμβληματικό έργο ενός γενικού σχεδίου για τη διαφοροποίηση της εξαρτώμενης από το πετρέλαιο οικονομίας της Σαουδικής Αραβίας, καθώς ο κόσμος στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε πιο πράσινες ενεργειακές εναλλακτικές λύσεις.

«Θέλω να χτίσω τις πυραμίδες μου»

Επτά χρόνια μετά, το Neom αντιμετωπίζει αναποδιές, καθώς ένας στρατός εργαζομένων και συμβούλων πασχίζει να αντιμετωπίσει την ιδιοσυγκρασία του ηγεμόνα της Σαουδικής Αραβίας, τις διαρκώς μεταβαλλόμενες ιδέες και την άρνησή του να συμβιβαστεί.

Ο 38χρονος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν φέρεται να βρήκε την τοποθεσία για την πόλη των ονείρων του στην απομακρυσμένη, βορειοδυτική επαρχία Ταμπούκ της Σαουδικής Αραβίας, αφού προσγειώθηκε εκεί με το ελικόπτερό του. «Θέλω να χτίσω τις πυραμίδες μου», είπε στους συμβούλους του, καθώς έχει ήδη χτίσει ένα παλάτι εκεί.

Οι πυραμίδες ήταν βασισμένες σε ό,τι ήταν εφικτό εκείνη την εποχή. Ένας εσωτερικός «κατάλογος στυλ» για τη Neom που είδε το Bloomberg πριν από δύο χρόνια περιλαμβάνει ιπτάμενους ανελκυστήρες, ένα αστικό «διαστημοδρόμιο» και κτίρια «σε σχήμα διπλής έλικας, απλωμένων φτερών γερακιού και ανθισμένου λουλουδιού».

Το Neom θα διαθέτει και ένα χιονοδρομικό κέντρο, το The Vault, χτισμένο μέσα σε έναν κρατήρα που δημιουργήθηκε με την έκρηξη στην πλαγιά ενός βουνού (το χειμώνα, ακόμη και στην έρημο, οι θερμοκρασίες στην κορυφή του βουνού πέφτουν, οπότε είναι δυνατή η κατασκευή τεχνητού χιονιού σε εξωτερικούς χώρους).

Γαλλική Ριβιέρα στην Ερυθρά Θάλασσα

Μια τεράστια μαρίνα σκαφών αναψυχής σχεδιάζεται για την Ερυθρά Θάλασσα για να προσελκύσει κάποτε παραθεριστές που διαφορετικά θα πήγαιναν στη Γαλλική Ριβιέρα.

Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν είναι οπαδός της επιστημονικής φαντασίας και η ομάδα της Neom έχει αναθέσει έργα, μεταξύ άλλων, σε σχεδιαστές που δημιούργησαν την εμφάνιση των ταινιών “Guardians of the Galaxy” και “Dark Knight Batman”, καθώς και σε έναν φουτουριστή που εργάστηκε στις ταινίες ζόμπι “World War Z” και “I Am Legend”.

Ο Chris Gray, συγγραφέας από την Καλιφόρνια, λέει ότι προσλήφθηκε για να ερευνήσει την αισθητική βασικών ταινιών και βιβλίων επιστημονικής φαντασίας, συμπεριλαμβανομένου του “Blade Runner” με τη φουτουριστική υλοποίηση του Λος Άντζελες.

Ο πρίγκιπας διάδοχος του θρόνου, προσπάθησε σκληρά να θεωρηθεί διεθνώς ως μεταρρυθμιστής και εκσυγχρονιστής. Η πρόθεση ήταν ότι το λαμπερό επίκεντρο του Neom θα ήταν η «Γραμμή» (“Line”), μια επιμήκης «γραμμική» πόλη, τα αρχικά σχέδια της οποίας ήταν 33 φορές μεγαλύτερα από τη Νέα Υόρκη.

Τοποθετημένη κοντά στα σύνορα με την Ιορδανία και την Αίγυπτο, επρόκειτο να εκτείνεται σε μια αδιάσπαστη γραμμή από την έρημο στα ανατολικά, μέσω μιας σειράς παράκτιων βουνών μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα στα δυτικά.

Η «Γραμμή», η οποία σχεδιάστηκε από το πρωτοποριακό αμερικανικό γραφείο Morphosis Architects, είναι στην πραγματικότητα δύο ψηλά κτίρια που τρέχουν παράλληλα και συνδέονται μεταξύ τους με διαδρόμους.

Το πλάτος της θα είναι μόλις 200 μέτρα. Θα έχουν εκθαμβωτικές επιφάνειες με καθρέφτες και θα υψώνονται έως και 1.640ft (500m) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας – ψηλότερα από το Empire State Building.

Κήποι, πάρκα και ρομπότ

Το Neom επρόκειτο να έχει 14 βιομηχανικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων της ενέργειας, των μέσων ενημέρωσης και της παραγωγής τροφίμων, και περίπου δύο ρομπότ που θα αντιστοιχούν σε κάθε πολίτη.

Η σημαντική μείωση του μεγέθους που αποκαλύφθηκε αυτή την εβδομάδα δεν αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις που παραμένουν, και όχι μόνο την τεράστια ποσότητα σκιάς που θα δημιουργηθεί από τα παράλληλα κτίρια. Τα σχέδια της Neom παραδέχονται ότι η έλλειψη ηλιακού φωτός θα μπορούσε να βλάψει την υγεία ορισμένων κατοίκων.

Κήποι και πάρκα, για να μην αναφέρουμε ένα τεράστιο αθλητικό στάδιο 1000 πόδια πάνω από το επίπεδο του εδάφους, όπου τα ρομπότ θα μπορούσαν κάποια μέρα να παλεύουν σε αγώνες κλουβιών (μόνο μία από τις πολλές ιδέες ψυχαγωγίας), θα στεγαστούν μέσα στην πόλη, μεταξύ των δύο παράλληλων κτιρίων.

Η «Γραμμή» ήταν τόσο μεγάλη, τουλάχιστον κατά την ίδρυσή της, που έπρεπε να ληφθεί υπόψη ακόμη και η καμπυλότητα της Γης -περίπου οκτώ ίντσες ανά μίλι- και έτσι ένα κενό θα έμενε ανά διαστήματα για να “λυγίσει” όπου ήταν απαραίτητο.

Τρένο και ιπτάμενα ταξί

Μια σιδηροδρομική σύνδεση υψηλής ταχύτητας που περνά κάτω από τη Γραμμή θα επιτρέπει στους επιβάτες να μεταφέρονται από τη μια άκρη της πόλης στην άλλη σε μόλις 20 λεπτά -αν και το ταξίδι αυτό θα είναι πλέον συντομότερο. Μια εναλλακτική μέθοδος μεταφοράς θα είναι τα ιπτάμενα ταξί.

Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν χαιρέτισε τη «Γραμμή» ως «μια πολιτιστική επανάσταση που βάζει τον άνθρωπο πρώτα». Αλλά οι ξένοι επενδυτές, τους οποίους θέλει να προσελκύσει, έχουν καταστήσει σαφές ότι το ιστορικό του καθεστώτος του για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν ενθαρρύνει και πολύ την αισιοδοξία για τη συμπόνια του.

Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν λέει ότι το Neom θα είναι ένα πεδίο δοκιμών για νέες τεχνολογίες που θα μπορούσαν να φέρουν επανάσταση στην αστική ζωή. Παρά το ότι η περιοχή δεν έχει σχεδόν καθόλου γλυκό νερό και οι θερμοκρασίες ξεπερνούν τους 100 βαθμούς Κελσίου το καλοκαίρι, οι σχεδιαστές της υπόσχονται ότι οι πολίτες του Neom θα ζουν σε αρμονία με τη φύση.

Μονάδες αφαλάτωσης τελευταίας τεχνολογίας θα επεξεργάζονται το νερό από την Ερυθρά Θάλασσα και ο ήλιος που καίει θα παρέχει ηλιακή ενέργεια σε ένα πλήρως ανανεώσιμο ηλεκτρικό δίκτυο.

Η σπορά σύννεφων, μια τεχνολογία που έχει σχεδιαστεί για τη δημιουργία βροχής μέσω της τροποποίησης του καιρού και της εξωτερικής θερμοκρασίας, θα δροσίσει την πόλη και θα ποτίσει τις καλλιέργειες που θα παρέχουν φρέσκα προϊόντα.

Πώς θα φυτρώνουν τα λαχανικά, είπατε;

Η λεγόμενη “έξυπνη” τεχνολογία είναι ικανή για ανεξάρτητη δράση και σχεδόν τα πάντα στο Neom θα είναι έξυπνα. Τα λαχανικά που θα φυτρώνουν κάθετα από τις πλευρές των κτιρίων θα «συλλέγονται και θα συγκεντρώνονται αυτόνομα» από ρομπότ και θα μεταφέρονται σε «κοινοτικές καντίνες» και «κουζίνες συνδιαβίωσης». Οι κάτοικοι θα πληρώνουν συνδρομή για πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό.

Το Neom θα διαθέτει πειραματικές τεχνολογίες, μεταξύ των οποίων, σε μια συνεργασία 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων με αμερικανική εταιρεία, η μεγαλύτερη πράσινη μονάδα παραγωγής υδρογόνου στον κόσμο, αξιοποιώντας την ηλιακή και αιολική ενέργεια της περιοχής.

Άλλες σχεδιαζόμενες καινοτομίες περιλαμβάνουν ένα νησί τύπου Jurassic Park με ρομποτικά ερπετά, προηγμένα συστήματα επιτήρησης που χρησιμοποιούν μη επανδρωμένα αεροσκάφη και μικρόφωνα για να “εγγυώνται την ασφάλεια των κατοίκων” παρακολουθώντας κάθε τους κίνηση, και ολογραφικούς δασκάλους έτοιμους να διδάξουν κατά παραγγελία στα σχολεία.

Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν θέλει ακόμη και μια παραλία όπου η άμμος λάμπει στο σκοτάδι. Ένα γιγάντιο τεχνητό φεγγάρι θα φωτίζεται κάθε βράδυ και θα μπορεί και να μεταδίδει ζωντανά εικόνες από το διάστημα.

Οι γνώστες λένε ότι τα χρήματα που έχουν «διοχετευθεί» στη Neom είναι εντυπωσιακά ακόμη και για τα σαουδαραβικά δεδομένα, και ότι πολλά από αυτά έχουν δαπανηθεί σε συμβούλους των οποίων οι ιδέες συχνά επιβιώνουν μια ή δύο εβδομάδες πριν πεταχτούν στα σκουπίδια.

Για παράδειγμα, το Silver Beach, μια παραθαλάσσια κοινότητα για τουλάχιστον 50.000 άτομα, εμπνεύστηκε από την Κυανή Ακτή και σχεδιάστηκε από μια ιταλική εταιρεία που ειδικεύεται στη δημιουργία υπερπολυτελών σκαφών. Αντί για άμμο, η παραλία θα ήταν από θρυμματισμένο μάρμαρο, επειδή θα έλαμπε ασημένια στον ήλιο.

Το θέρετρο θα διαθέτει 400 επαύλεις, μερικές από τις οποίες θα φτάνουν τα 100.000 τετραγωνικά μέτρα. Πηγές λένε ότι το Silver Beach απορρίφθηκε καθώς δεν θεωρήθηκε αρκετά «διακριτικό».

Το δέλεαρ με τους μισθούς

Δεδομένου ότι η Σαουδική Αραβία έχει έλλειψη εγχώριων μηχανικών και σχεδιαστικών ταλέντων, τεράστια ποσά δαπανώνται για την προσέλκυση χιλιάδων ξένων με ετήσιους μισθούς 1 εκατομμυρίου δολαρίων αφορολόγητους, με πληρωμή εξόδων για τους πιο υψηλόβαθμους.

Στην πραγματικότητα, η σπατάλη είναι τόσο μεγάλη που ο διευθύνων σύμβουλος του έργου, ο πρώην μηχανικός πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας Nahdhmi al-Nasr, λέγεται ότι διατηρεί έναν «τοίχο της ντροπής» στο γραφείο του, στον οποίο απαριθμούνται τα τμήματα που αποτυγχάνουν να δαπανήσουν τους τεράστιους προϋπολογισμούς τους.

Το έργο έχει ταλαιπωρηθεί από καθυστερήσεις που προκλήθηκαν από την πανδημία, την ύφεση, την πτώση των τιμών του πετρελαίου και την απροθυμία των ξένων επενδυτών να συνεργαστούν με το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας.

Όμως, ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος ήταν η συνεχής παραίτηση έξοδος του ξένου προσωπικού που απελπίστηκε από το ολοένα και πιο μεγαλεπήβολο όραμα του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, πέρα από το ιστορικό του για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Με τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να απαιτεί καθημερινές ενημερώσεις και να παρεμβαίνει και σε μικρές λεπτομέρειες, η εκρηκτική ιδιοσυγκρασία του επικεφαλής της Neom Nadhmi al-Nasr και η αποτυχία του να χαλιναγωγήσει τη φαντασία του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν ώθησε δεκάδες ανώτερα στελέχη να παραιτηθούν.

«Δεν μπορούσαμε καν να υπολογίσουμε το κόστος κατασκευής», δήλωσε Αμερικανός ειδικός στον τομέα της φιλοξενίας, ο οποίος εγκατέλειψε μια θέση εργασίας που εργαζόταν στο χιονοδρομικό κέντρο μετά από μόλις πέντε μήνες. «Κρεμούσαμε κτίρια στις πλευρές γκρεμών και δεν γνωρίζαμε καν τη γεωλογία».

Ένα άλλο εμπόδιο ήταν οι ντόπιοι, περίπου 20.000 κάτοικοι των φυλών που η κυβέρνηση σχεδιάζει να μετεγκαταστήσει και να αποζημιώσει. Κάποιοι από αυτούς έχουν σκύψει το κεφάλι και λένε ότι δεν πρόκειται να απομακρυνθούν από τα εδάφη των προγόνων τους: Ένας που αρνήθηκε να υποχωρήσει, καταγγέλθηκε ως «τρομοκράτης» και σκοτώθηκε από τις ειδικές δυνάμεις της Σαουδικής Αραβίας.

Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που θα πρέπει να μετακινηθούν. Η τεράστια ανάπτυξη βρίσκεται ακριβώς στη μεταναστευτική πορεία εκατομμυρίων πουλιών, ή τουλάχιστον με βάση τα αρχικά της σχέδια.