Τη χρονιά που φεύγει μάθαμε την βιο-βελτιστοποίηση και η αυτοφροντίδα πια δεν είναι απλά ένα hashtag ή μια ρουτίνα που πρέπει να ακολουθήσουμε, αλλά μια πραγματικότητα όπου το σώμα παρακολουθείται, μετράται και αναβαθμίζεται συνεχώς. Πλέον βλέπουμε ανθρώπους να αντιλαμβάνονται το σώμα όχι ως φυσική πραγματικότητα αλλά ως project προς βελτίωση, με όλα τα θετικά και τα επικίνδυνα που αυτό συνεπάγεται. Το 2025 λοιπόν φαίνεται να σημαδεύεται από μια πολιτισμική στροφή στην κατανόηση του σώματος, από το φυσικό βιολογικό όριο, σε κάτι που μπορεί να «βελτιστοποιηθεί», να «αναβαθμιστεί» και να «ενημερωθεί» ακριβώς όπως ένα smartphone, ένας υπολογιστής ή μια εφαρμογή που χρειάζεται συνεχώς updates.

Αυτή η νέα κουλτούρα της βιο-βελτιστοποίησης δεν περιορίζεται πλέον σε niche πειραματισμούς ή fringe κοινότητες με biohackers, αλλά έχει εισβάλει στην κοινωνία μέσω των social media influencers, των trends αισθητικής και των gadgets που κυκλοφορούν και προωθούνται μέσα από το διαδίκτυο. Το biohacking, δηλαδή η πρακτική της τροποποίησης της βιολογίας μας με στόχο την καλύτερη λειτουργία, εμφάνιση ή απόδοση του οργανισμού μας υπήρχε σε περιθωριακές ομάδες για χρόνια. Μάλιστα υπάρχουν παραδείγματα που περιλαμβάνουν καθηγητές που εμφυτεύουν υπερηχητικές συσκευές στο σώμα τους μέχρι πειραματισμούς με μαγνήτες που αντιλαμβάνονται ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Δυστυχώς όμως όλο αυτό έχει ξεφύγει πλέον από τα όρια των υποκουλτούρων και έχει γίνει καθημερινό θέμα συζήτησης και υιοθέτησης από ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με την «τεχνολογία του σώματος».

Η καθημερινότητα αυτό-βελτίωσης περιλαμβάνει πλέον όχι μόνο «non-invasive» αισθητικές επεμβάσεις, όπως fillers και BBLs, αλλά και πολύ πιο «αθώες» πρακτικές όπως μαζικές skincare ρουτίνες, mouth tape, lip masks και wearables που μετρούν κάθε βιομετρικό δείκτη σαν να είσαι συνέχεια συνδεδεμένος με μία συσκευή που σου δείχνει ανά πάσα στιγμή παλμούς, πίεση, ποσοστό οξυγόνου.

Το 2025 δεν είναι πλέον παράξενο να βλέπεις χρήστες που δίνουν όλη τους της προσοχή όχι μόνο στην ποιότητα του ύπνου τους μέσω έξυπνων δαχτυλιδιών, αλλά και στην παρακολούθηση της γλυκόζης, των συμπληρωμάτων, των βαθμών ύπνου και εκατοντάδων άλλων δεδομένων τα οποία υπόσχονται «βελτίωση» της ζωής.Αυτή η τάση έχει δύο όψεις

Από τη μια πλευρά, τα wearables και οι τεχνολογίες αυτο-παρακολούθησης των οργανικών μας δεδομένων μπορούν να βοηθήσουν ανθρώπους με πραγματικές ιατρικές ανάγκες, όπως κάποιον να διαχειριστεί μια ιατρική κατάσταση ή να βελτιώσει σοβαρά στοιχεία που αφορούν την υγεία του. Ωστόσο, όταν αυτά τα εργαλεία προωθούνται στην αγορά ως αναγκαία για κάθε υγιή άτομο και εδώ είναι που υπάρχει ο κίνδυνος να ωθήσουν την κοινωνία σε υπερβολική αυτο-επιτήρηση και τελικά, αυτο-κριτική και υπερπροσπάθεια για συνεχές upgrade.

Αυτή η μετατόπιση ωθεί πολλούς στο να αναρωτιούνται «Πότε η αυτο-βελτίωση γίνεται αυτο-διαγραφή; Πότε η αυτοφροντίδα δυσκολεύεται να ξεχωρίσει από την συνεχή προσπάθεια αλλαγής και προσαρμογής του εαυτού μας για να «εντυπωσιάσουμε» ή να ταιριάξουμε σε ένα ιδεατό πρότυπο που προβάλλουν οι αλγόριθμοι των κοινωνικών δικτύων;». Η παραγωγή περιεχομένου στο TikTok και το Instagram συχνά κάνει λανθασμένες πρακτικές που κάποτε θεωρούνταν extreme, όπως πλασματικά δόντια, επεμβατικές αισθητικές αλλαγές και «looksmaxxing» κουλτούρες που υπόσχονται τέλειο σώμα και ζωή, να φαίνονται και από κάποιους να θεωρούνται κανονικές.

Ένα βασικό στοιχείο αυτής της κουλτούρας είναι η εμμονή με τα δεδομένα και τα μετρήσιμα δεδομένα. Δεν είναι απλά ότι θέλουμε να φαινόμαστε καλύτερα θέλουμε να αποδεικνύουμε ότι είμαστε οι καλύτεροι και ότι έχουμε τον καλύτερο ύπνο, την καλύτερη υγεία, και την μέγιστη αποδοτικότητα. Το σώμα μας με αυτή την αντιμετώπιση καταλήγει να γίνεται ένας κωδικοποιημένος αριθμός, συγκρίσιμος με όλα τα άλλα ψηφιακά μας δεδομένα, από την απόδοση μας σε παιχνίδια και εφαρμογές μέχρι τα στατιστικά των playlist μας.

Οι ειδικοί όμως προειδοποιούν ότι υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στην πραγματική ευεξία και την εμμονή με την τελειότητα. Όπως επισημαίνει ένας ψυχίατρος, τα πιο αποτελεσματικά «biohacks» είναι βασικές απλές πρακτικές όπως η ισορροπημένη διατροφή, η άσκηση και ένας καλός ύπνος, χωρίς την ανάγκη του να είναι επιστημονικά αποδεδειγμένα. Όταν όμως το επίκεντρο μετατοπίζεται στην αναζήτηση «μαγικών λύσεων» και άμεσων αλλαγών, υπάρχει ο κίνδυνος οι άνθρωποι να χάσουμε την επαφή με την ουσία της αυτοφροντίδας, μετατρέποντάς την σε ένα άθροισμα διεργασιών και επεμβάσεων.

Πως προβάλλεται αυτή η νέα νοοτροπία

Η κουλτούρα αυτή αντικατοπτρίζεται και στην τέχνη και τα media, ταινίες, fashion shows και editorials πειραματίζονται με την ιδέα του ανθρώπινου σώματος ως υλικού προς επανασχεδιασμό. Στο Met Gala του 2026 και σε πρόσφατες παραγωγές βλέπουμε τον «αναβαθμισμένο άνθρωπο» να κυριαρχεί όχι μόνο ως θέμα αλλά και ως αισθητική πρακτική.

Σε αυτό το περιβάλλον, η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην αυτοφροντίδα και την αυτο-εξάλειψη γίνεται πιο λεπτή. Η βιο-βελτιστοποίηση του 2025 δεν είναι απλά μια τεχνολογική τάση, αλλά μια πολιτισμική εξέλιξη που μας αναγκάζει να αναρωτηθούμε για την αξία που δίνουμε στο σώμα, στην υγεία, την αγάπη και ουσιαστικά στην ίδια την ταυτότητα μας ως άνθρωποι. Αν το σώμα μπορεί συνεχώς να βελτιωθεί, τότε τι σημαίνει να είσαι «αρκετός» ή «κανονικός»; Και ποιος τελικά καθορίζει τα πρότυπα που προσπαθούμε να φτάσουμε; Αυτές οι ερωτήσεις δεν έχουν εύκολες απαντήσεις, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι η χρονιά που φεύγει μας αναγκάζει να τις αντιμετωπίσουμε και να εξετάσουμε τις συνέπειες τους. Η αυτο-βελτίωση και η αυτο-κριτική μπλέκονται τόσο πολύ μεταξύ τους, που η διαφορά ανάμεσα στην αυτοφροντίδα και την αυτο-διαγραφή είναι πλέον πιο θολή από ποτέ.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.