Όταν ανακοινώνεται μία εγκυμοσύνη μία από τις πιο συνηθισμένες ερωτήσεις είναι το «αγόρι ή κορίτσι;». Οι γονείς ετοιμάζουν το παιδικό δωμάτιο και αγοράζουν τα πρώτα ρουχαλάκια του μωρού και αυτή είναι η στιγμή που έρχονται αντιμέτωποι με έναν κόσμο διαχωρισμένο σε γαλάζιο και ροζ.

Τα χρώματα είναι τόσο προκαθορισμένα στην κοινωνία των έμφυλων προσδοκιών που όταν συναντάμε ένα μωράκι που φοράει ροζ, απευθείας θεωρούμε ότι είναι κοριτσάκι ενώ αν φοράει γαλάζιο ή μπλε, είναι αγοράκι. Τα πάρτυ Gender Reveal είναι πιο δημοφιλή από ποτέ, η αποκάλυψη του φύλου γίνεται με γαλάζια ή ροζ μπαλόνια, κομφετί, κέικ. προωθώντας περαιτέρω το διαχωρισμό των χρωμάτων

Πώς όμως κατέληξε η δυτική κοινωνία να διαχωρίζει τα φύλα με βάση αυτά τα χρώματα; Γιατί έχουμε συνδέσει το μπλε/γαλάζιο με τα αγόρια και το ροζ με τα κορίτσια;

Η μόδα, όπως και κάθε μορφή τέχνης ακολουθεί τις κοινωνικοπολιτικές τάσεις της εκάστοτε περιόδου και εξελίσσεται ανάλογα με την κοινωνία. Tο ροζ δεν ήταν πάντα συνδεδεμένο με τη θηλυκότητα. Αν πάμε πίσω στον 18ο αιώνα, τα μικρά αγόρια και τα κοριτσάκια των ανώτερων τάξεων φορούσαν ομοιόμορφα ροζ, μπλε και άλλα χρώματα.

Σύμφωνα με τη Leatrice Eiseman ειδική στα χρώματα και εκτελεστική διευθύντρια του Pantone Color Institute, το ροζ στην πραγματικότητα θεωρείτο αντρικό χρώμα. Σε παλιούς καταλόγους και βιβλία, το ροζ ήταν το χρώμα των μικρών αγοριών καθώς σχετιζόταν με το βασιλικό χρώμα του κόκκινου, το οποίο ήταν φλογερό και παθιασμένο και πιο δραστήριο, πιο επιθετικό. Έτσι μία πιο απαλή απόχρωση του, το ροζ, συνδέθηκε με τα πιο μικρής ηλικίας αγόρια.

Αντίθετα, τα κορίτσια και οι νεαρές κοπέλες φορούσαν γαλάζια φορέματα, σαν τον ουρανό, που συμβόλιζε την αγνότητα και το κύρος, συνήθεια που πολλοί αποδίδουν στο γεγονός ότι η Παρθένος Μαρία στην χριστιανική Ευρώπη σχετίστηκε με το σκούρο μπλε χρώμα.

Τον 19ο αιώνα τα παιδικά ρούχα επικεντρώνονταν περισσότερο στη λειτουργικότητα παρά στη μόδα. Τα μωρά και των δύο φύλων ήταν ντυμένα με ρούχα που ήταν ουδέτερα ως προς το φύλο, όπως τα λευκά φορέματα. Με αυτόν τον τρόπο θα ήταν 1) ευκολότερο να αλλάξουν τις πάνες τους και 2) τα φορέματα θα μπορούσαν να καθαριστούν εύκολα με χλωρίνη

Ένα άρθρο με τίτλο «Pink or Blue», που δημοσιεύτηκε στο εμπορικό περιοδικό The Infants’ Department το 1918, έλεγε ότι ο γενικά αποδεκτός κανόνας είναι το ροζ για τα αγόρια και το μπλε για τα κορίτσια. «Ο λόγος είναι ότι το ροζ ως αποφασιστικό και πιο δυνατό χρώμα είναι πιο κατάλληλο για το αγόρι»

Το 1927 το περιοδικό Time κυκλοφόρησε ένα γράφημα έρευνας που δείχνει ποια χρώματα εμφανίζουν τα διάφορα πολυκαταστήματα σε όλη τη χώρα για αγόρια και κορίτσια, και τα αποτελέσματα ήταν ανάμεικτα.

Ήταν στην εποχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου τα χρώματα άρχισαν να γίνονται σημαίνοντα φύλου, και ακόμη και τότε δεν ήταν κυρίαρχα ή ευρέως αποδεκτά όπως είναι σήμερα. Οι κατασκευαστές πήγαν στην αντίθετη κατεύθυνση και αποφάσισαν ότι το ροζ ήταν για τα κορίτσια και το μπλε για τα αγόρια.

Αυτή η στροφή σημειώθηκε με την άνοδο του Ναζισμού στη Γερμανία. Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι Ναζί ανάγκαζαν τους ομοφυλόφιλους να φοράνε στολή με ένα ροζ τρίγωνο πάνω, ώστε να μπορούν να τους διαχωρίζουν. (To ροζ αυτό τρίγωνο θα γίνει αργότερα σύμβολο της LGBTQ κοινότητας και των αγώνων για τα δικαιώματά τους)

Αυτό το μαρκάρισμα, συνέδεσε στο υποσυνείδητο της κοινωνίας το ροζ χρώμα με ανθρώπους που «παρεκκλίνουν» από τη νόρμα και σταδιακά, οι ομοφοβικοί γονείς απέφευγαν να φορέσουν ροζ χρώμα στα μικρά αγόρια. Επιπλέον, η πλειοψηφία των στολών στον Πόλεμο ήταν σε μπλε χρώμα, κάνοντάς το συνώνυμο της ανδρείας και της αρρενωπότητας και παράλληλα το ροζ πουλήθηκε ως χρώμα που αναδεικνύει τη θηλυκότητα των γυναικών.

Αυτή η τάση στα παιδικά ρούχα σημείωσε πτώση στα μέσα της δεκαετίας του 1960 και του 1970 λόγω του γυναικείου απελευθερωτικού κινήματος. Όσοι συμμετείχαν σε αυτό το κίνημα πίστευαν ότι το ντύσιμο νεαρών κοριτσιών με θηλυκά ή στερεότυπα «κοριτσίστικα» ρούχα θα περιόριζε τις ευκαιρίες των κοριτσιών για επιτυχία και πολλοί γονείς άρχισαν να προτιμούν ουδέτερα χρώματα και μόδες. Έτσι απέφευγαν ροζ ρούχα και υιοθέτησαν ένα στυλ πιο ελεύθερο, χωρίς υποδείξεις για το φύλο.

Ενώ ένα παράλληλο κίνημα που ονομάστηκε Peacock Revolution, έλουσε με χρώματα τους άνδρες σπάζοντας τα κοινωνικά πρότυπα του ανδρισμού.

Ωστόσο, από τη δεκαετία του ’80, οι κανόνες του ροζ και του μπλε και η κωδικοποίηση των αντικειμένων ως προς το φύλο άρχισαν πραγματικά να διαμορφώνουν το καταναλωτικό κοινό. Η έκρηξη αυτή του διαχωρισμού θεωρείται ότι ήταν μία αντίδραση των ενήλικων πλέον παιδιών της προηγούμενης δεκαετίας που έζησαν σε ένα πιο unisex κλίμα.

Συγκεκριμένα, γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ’80, οι προγεννητικές εξετάσεις άρχισαν να επιτρέπουν στους γονείς να μάθουν το φύλο του μωρού τους. Τότε ήταν που το μαζικό μάρκετινγκ είχε κάνει την εμφάνισή του και έτσι μπορούσε εύκολα να επηρεάσει το καταναλωτικό κοινό προς μία τάση.

Οι έμποροι λιανικής ήξεραν ότι τα εξατομικευμένα ρούχα θα πουλούσαν καλύτερα από τα ουδέτερα, και άδραξαν την ευκαιρία να εισπράξουν χρήματα. Η ιδέα ήταν εάν κάποιος δημιουργούσε έναν κανόνα φύλου, θα παρακινούσε τους γονείς να αγοράσουν συγκεκριμένα βρεφικά προϊόντα. Κανείς δεν ήθελε να παρεκκλίνει από τη νόρμα, σωστά;  Όπως και σήμερα, οι διαφημιστές και οι έμποροι λιανικής αξιοποίησαν τις κοινωνικές συμβάσεις της κανονικότητας του φύλου για να ενισχύσουν την πώληση των προϊόντων τους.

Από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής τους τα παιδιά μπαίνουν σε στερεότυπα, σε κουτάκια που καθορίζουν το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται, τι ρούχα πρέπει να φοράνε, πώς πρέπει να παίζουν χωρίζοντας χρώματα, τάσεις, παιχνίδια ανάλογα με το φύλο τους.

Αυτά τα σεξιστικά στερεότυπα του γαλάζιου ιππότη και της ροζ πριγκίπισσας, προωθούνται έντονα από την κυρίαρχη ιδεολογία τις ταινίες και τις διαφημίσεις, θέτοντας περιορισμούς στις σχέσεις των παιδιών, πλήττοντας την αυτοεκτίμησή τους και την ελευθερη έκφραση της προσωπικότητάς τους επηρεάζοντας αργότερα την ενήλικη ζωή τους, ακόμα και τον επαγγελματικό  προσανατολισμό τους.

Οι νέες γενιές φαίνεται να προσπαθούν να αλλάξουν το αφήγημα τόσο στα χρώματα των ρούχων όσο και στα παιχνίδια. Πολλοί γονείς προμηθεύονται όσο το δυνατόν πιο ουδέτερα ως προς το φύλο μωρουδιακά προϊόντα, διακοσμούν δωμάτια με πιο ουδέτερους τόνους ώστε να σπάσουν το κατεστημένο του χρώματος και της ενασχόλησης των παιδιών με συγκεκριμένα πράγματα ανάλογα με το φύλο τους.

Φαίνεται πως υπάρχει μια γενικότερη τάση απελευθέρωσης και αποσύνδεσης της κοινωνικής πραγματικότητας από τα αυστηρά έμφυλα στερεότυπα καθώς πλέον η ενημέρωση είναι πιο εύκολη και η κοινωνία σπάει τα ταμπού των προηγούμενων δεκαετιών, καλλιεργώντας την ελπίδα ότι, ίσως σταδιακά, να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τη χρωματική συσχέτιση που συνοδεύει το μπλε και το ροζ και τις κοινωνικές συμβάσεις των δύο φύλων.

 

 

 

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News