Κάποτε περηφανευόμουν για την ευκολία με την οποία μπορούσα να πέσω για ύπνο σχεδόν παντού και περίπου αμέσως. Μέχρι που η κομπορρημοσύνη μου έφτασε στα αυτιά κάποιας θεότητας του ύπνου, που αποφάσισε να με τιμωρήσει. Η νέμεσή μου ήρθε με την μορφή ασταμάτητων αστικών θορύβων κατά τη διάρκεια της νύχτας. Μηχανάκια, μια κυρία – η ίδια κάθε βράδυ – που ψάχνει τη γάτα της λίγο μετά τα μεσάνυχτα, μουσικές από γειτονικά σπίτια, η σκουπιδιάρα του δήμου, το πλυντήριο της από πάνω κατά τη διάρκεια του κύκλου της στύψης, το ασανσέρ της πολυκατοικίας. Όσο κουρασμένη και να ήμουν, με το που ακουμπούσα το κεφάλι μου στο μαξιλάρι, ήταν σαν να γυρνούσα έναν αόρατο μοχλό που αύξανε το volume των αστικών ήχων. Λες και σε οριζόντια στάση ξαφνικά μεταμορφωνόμουν στον Blue Ear της Marvel.

«Έχεις δοκιμάσει playlists λευκού ή ροζ θορύβου;», με ρώτησε μια μέρα μια φίλη συνονόματη καθώς μιλάγαμε, ανοίγοντας τις διάπλατα πύλες ενός εντελώς άγνωστου κόσμου μέχρι τότε για ’μένα. Βυθίστηκα στον κόσμο του ίντερνετ, κατανάλωσα ό,τι πληροφορία βρέθηκε μπροστά μου για τις αποχρώσεις του ήχου και τις διαφορετικές τους ιδιότητες. Ανακάλυψα πως το ουράνιο τόξο στη μηχανική του ήχου είναι ευρύ, κάθε ηχητική απόχρωση έχει τις δικές της ιδιότητες, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή μουσικής, τη χαλάρωση και την περιγραφή φυσικών ρυθμών, όπως ο ανθρώπινος καρδιακός παλμός. Σιγά σιγά άρχισα να παρατηρώ τις ηχητικές αποχρώσεις που συνθέτουν το ηχοτοπίο της καθημερινότητάς μας.

Καλώς ή κακώς, ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνεχίζει να επεξεργάζεται αισθητηριακά ερεθίσματα την ώρα που το σώμα κοιμάται. Έτσι, η ξαφνική κραυγή μιας γάτας σε οίστρο ή το εξοργιστικό ταπ-ταπ μιας βρύσης που στάζει μπορούν πολύ εύκολα να γίνουν  αιτίες για άλλη μια άυπνη νύχτα. Όμως, εκείνο που έχει ενδιαφέρον είναι ότι τελικά δεν είναι ο ίδιος ο θόρυβος που μας ξυπνά, αλλά η ξαφνική αλλαγή του ηχητικού τοπίου. Οι περισσότεροι είμαστε λίγο – πολύ εξοικειωμένοι με το σταθερό συριγμό του κλιματιστικού ή το νανουριστικό γουργούρισμα ενός ανεμιστήρα. Τέτοιοι επαναλαμβανόμενοι ήχοι κατατάσσονται στην κατηγορία του λευκού θορύβου και έχουν την μαγική ιδιότητα να βυθίζουν στο background άλλους θορύβους. Εκτός από τη βελτίωση του ύπνου, ο λευκός θόρυβος φαίνεται να βοηθάει επίσης στη μνήμη και τη συγκέντρωση. Δεν είναι λίγες οι μελέτες τα τελευταία χρόνια σχετικά με την ηχοθεραπεία. Κάποιες μάλιστα επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες ηχητικές αποχρώσεις όπως το λευκό, το ροζ και το καφέ. Ποιες, όμως, είναι ακριβώς οι μεταξύ τους διαφορές;

Οι διαφορετικές αποχρώσεις θορύβου

Αν με ρωτούσε πριν λίγο καιρό κάποιος αν ακούω τα χρώματα των ήχων και των θορύβων γύρω μου, κατά πάσα πιθανότητα θα τον κοιτούσα όπως με κοιτάει ο σκύλος μου όταν τον ρωτάω αν έχει δει τα γυαλιά μου κάπου μες στο σπίτι. Προσωπικά, μου πήρε λίγο χρόνο – και αρκετή έρευνα – για να καταφέρω να συνδέσω μες στο μυαλό μου τον ήχο με τα  χρώματα και να αρχίσω να καταλαβαίνω.

Οι διάφοροι τύποι θορύβου παίρνουν ονόματα χρωμάτων χάρη σε μια ελεύθερη αναλογία του ηχητικού φάσματος με το χρωματικό. Ο λευκός θόρυβος, για παράδειγμα, περιέχει όλες τις ακουστικές συχνότητες, όπως ακριβώς το λευκό φως περιέχει όλες τις αποχρώσεις του ορατού φάσματος. Ο καθαρός λευκός θόρυβος ακούγεται σαν τα χιόνια μιας παλιάς τηλεόρασης που δεν πιάνει συχνότητα. Πρόκειται, δηλαδή, για την ταυτόχρονη και σε ίση ισχύ όλων των συχνοτήτων που μπορεί να ακούσει το ανθρώπινο αυτί.

Τα άλλα χρώματα είναι παρόμοια με τον λευκό θόρυβο αλλά με περισσότερη ισχύ είτε στο χαμηλό είτε στο υψηλό επίπεδο του ηχητικού φάσματος, γεγονός που μεταβάλει τη φύση του σήματος. Ο ροζ θόρυβος για παράδειγμα είναι σαν τον λευκό αλλά με πιο ισχυρά μπάσα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ροζ θορύβου είναι το απαλό βουητό μια ήπιας βροχόπτωσης και ο ανθρώπινος καρδιακός παλμός. Περιλαμβάνοντας ένα ευρύ φάσμα φυσικών ήχων, ο ροζ θόρυβος έχει αποκτήσει φανατικούς οπαδούς τα τελευταία χρόνια, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι τίποτα άλλο δεν τους βοηθά περισσότερο στην συγκέντρωση και τον ύπνο, ενώ φαίνεται να βρίσκουν μεγάλη ανακούφιση σε αυτόν και άνθρωποι που υποφέρουν από εμβοές.

Υπάρχουν πολλές ακόμα αποχρώσεις θορύβου, οι περισσότερες όμως δεν είναι ευχάριστες, όπως είναι ο μπλε και ο πορτοκαλί. Ο μαύρος θόρυβος θεωρείται ο ήχος της σιωπής, ενώ ο γκρι χρησιμοποιείται στην ιατρική για τη θεραπεία των εμβοών και της υπερακουσίας. Εκείνο, όμως, το είδος θορύβου που έχει κάνει μεγάλο ντόρο στο TikTok τελευταία, παίρνοντας από το πρώτο ξαδερφάκι του – το ροζ θόρυβο – τα σκήπτρα της δημοφιλίας, είναι ο καφέ ή, πιο σωστά, το λεγόμενο brown noise. Κι αυτό γιατί στην συγκεκριμένη περίπτωση το όνομα του συγκεκριμένου θορύβου δεν αναφέρεται σε χρώμα, αλλά είναι μια αναφορά στον ήχο που μιμείται την κίνηση Brown – την τυχαία κίνηση δηλαδή στερεών σωματιδίων μέσα σε ένα υγρό ή αέριο.

Οι χρήστες του TikTok, ιδιαίτερα η κοινότητα ADHD (Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας) της πλατφόρμας ορκίζονται στο θόρυβο brown. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν πάνω από 85 εκατομμύρια προβολές για το hashtag #brownnoise, ενώ η διάσημη συγγραφέας Zadie Smith σε ένα πρόσφατο podcast της Penguin Books δήλωσε: «Ακούω brown noise μέρα και νύχτα (…) Ζω σε αυτό το απογυμνωμένο ηχοτοπίο». Μερικά παραδείγματα θορύβου brown είναι οι χαμηλές, θορυβώδεις συχνότητες, όπως οι βροντές ή οι καταρράκτες. Βέβαια, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, παρά το σούρουρο στο TikTok, οι θόρυβοι brown δεν είναι για όλους, καθώς δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι δηλώνουν ότι δεν βοηθήθηκαν κάπως ή ακόμα και ότι αισθάνθηκαν δυσφορία κατά την ακρόαση.

Προσωπικές πρακτικές δοκιμές

Φυσικά, μετά την θεωρητική έρευνα μου, ήρθε η ώρα και για πρακτικές δοκιμές. Ξεκίνησα δοκιμάζοντας μία playlist λευκού θορύβου. Σίγουρα δεν ήταν για ’μένα. Μπορεί όντως να έπαψα να ακούω τους γείτονές μου, καθώς διήγαγαν τον νυχτερινό τους βίο, όμως κατέληξα τρομερά εκνευρισμένη από αυτό το ασταμάτητο, υπόκωφο κράμα συχνοτήτων στα αυτιά μου. Η playlist θορύβου brown ναι μεν δεν με εκνεύρισε, αλλά σίγουρα δεν με χαλάρωσε κιόλας τόσο ώστε να αποκοιμηθώ. Ακούγοντάς την, όμως, ξανά την επόμενη μέρα στη δουλειά, μπορώ να πω ότι ένιωσα να με βοηθά στη συγκέντρωση.  Ούτε η playlist ροζ θορύβου έκανε θαύματα, αν και, αν ήταν να δώσω άλλη μία ευκαιρία σε κάποια από τις τρεις, θα ήταν αυτή. Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να κάνει κάποιος μια δοκιμή προσωπικά, καθώς οι διάφοροι τύποι θορύβου λειτουργούν διαφορετικά στον καθένα. Όσο για ’μένα, τελικά βρήκα παρηγοριά στις κλασσικές ωτοασπίδες μιας χρήσης.