Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο “British Psychological Society” σχετικά με το πως οι προγονικές μας ανάγκες επηρεάζουν τα σύγχρονα συναισθήματά μας, οι ερευνητές ανακάλυψαν κάτι θα εκπλήξει τους περισσότερους – αλλά όχι τους ιδιαίτερα ευφυείς.
Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι όταν περιβάλλονται από φίλους, οι έξυπνοι άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι όταν είναι μόνοι τους.
Οι ερευνητές της μελέτης, Norman P. Li και Satoshi Kanazawa, του Πανεπιστημίου Διαχείρισης της Σιγκαπούρης και στης Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου αντίστοιχα, ερευνούσαν τη «Θεωρία της σαβάνας» για την ανθρώπινη ευτυχία.
Η θεωρία αυτή – που ονομάζεται επίσης «Υπόθεση της εξελικτικής κληρονομιάς» και «Υπόθεση της αναντιστοιχίας» – υποστηρίζει ότι αντιδρούμε στις συνθήκες όπως θα έκαναν οι πρόγονοί μας που ζούσαν στη σαβάνα [σ.σ. ως σαβάνα χαρακτηρίζεται κάθε μεγάλη πεδινή έκταση στις τροπικές ή υποτροπικές περιοχές της Γης], παρόλο που η ανθρώπινη εξέλιξη έχει διανύσει χιλιάδες χρόνια.
Η μελέτη τους ανέλυσε δεδομένα από συνεντεύξεις που διεξήχθησαν στο πλαίσιο της Εθνικής Διαχρονικής Μελέτης για την Υγεία των Εφήβων (Add Health), την περίοδο 2001 – 2002, με 15.197 άτομα ηλικίας 18 – 28 ετών. Οι Li και Kanazawa, αναζήτησαν τη συσχέτιση μεταξύ του τόπου διαμονής (σε αγροτική ή αστική περιοχή) και της ικανοποίησης απ’ τη ζωή του. Αυτό που είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους ερευνητές, ήταν η αξιολόγηση της ευτυχίας και πώς αυτή εξαρτάται απ’ την πυκνότητα του πληθυσμού μιας περιοχής και τις φιλίες μεταξύ των κατοίκων τους.
Όταν η έρευνα ολοκληρώθηκε, διαπίστωσαν, ότι οι άνθρωποι ήταν λιγότερο ευτυχισμένοι σε περιοχές με μεγαλύτερη πληθυσμιακή πυκνότητα. Οι συγγραφείς της έκθεσης θεωρούν ότι αυτό επιβεβαιώνει την «Θεωρία της σαβάνας», επειδή αισθανόμαστε άβολα όταν βρισκόμαστε ανάμεσα σε μεγάλες κοινότητες/ομάδες και βάσει των στοιχείων που παραθέτουν, ο εγκέφαλός μας έχει εξελιχθεί με τέτοιον τρόπο, έτσι ώστε να λειτουργεί ομάδες περίπου 150 ανθρώπων:
- Συγκρίνοντας το μέγεθος του νεοφλοιού του εγκεφάλου μας με άλλα θηλαστικά και λαμβάνοντας υπόψη τα μεγέθη των ομάδων στις οποίες κατοικούν, προκύπτει ότι το φυσικό μέγεθος μιας ανθρώπινης ομάδας είναι 150 άτομα
- Προσομοιώσεις σε υπολογιστή δείχνουν ότι η εξέλιξη της αποστροφής του κινδύνου συμβαίνει μόνο σε ομάδες περίπου 150 ατόμων
- Το μέσο μέγεθος των σύγχρονων κοινωνιών είναι 148,4 άτομα
- Τα νεολιθικά χωριά στη Μεσοποταμία είχαν από 150-200 άτομα
- Όταν μια ομάδα ανθρώπων υπερβαίνει τα 150-200 άτομα, τείνει να διασπάται στα δύο, προκειμένου να διευκολύνει τη μεγαλύτερη συνεργασία και αμοιβαιότητα μεταξύ των μελών της
- Ο μέσος προσωπικός κύκλος, όπως υποδηλώνει ο αριθμός των εορταστικών καρτών που αποστέλλονται ανά άτομο ετησίως, είναι 153,5 άτομα
Ωστόσο, η μελέτη ανακάλυψε ότι η αρνητική επίδραση της παρουσίας άλλων ανθρώπων, είναι πιο έντονη μεταξύ των ατόμων μέσης νοημοσύνης. Οι ερευνητές εξηγούν, ότι οι εξυπνότεροι πρόγονοί μας ήταν πιο ικανοί να προσαρμοστούν σε μεγαλύτερες ομάδες στη σαβάνα, λόγω μεγαλύτερης στρατηγικής ευελιξίας και έμφυτης εφευρετικότητας, οπότε οι αντίστοιχοι έξυπνοι άνθρωποι του σύγχρονου κόσμου, αισθάνονται λιγότερο στρεσαρισμένοι σε αστικό περιβάλλον συγκριτικά με τους υπόλοιπους.
Ενώ φαίνεται αυτονόητο ότι οι καλές φιλίες αυξάνουν την ικανοποίηση μας, οι Li και Kanazawa σημειώνουν, παραδόξως, ότι γνωρίζουν μόνο μια μελέτη που εξέτασε τον λόγο για τον οποίο ισχύει αυτό και η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι φιλίες ικανοποιούν διάφορες ψυχολογικές μας ανάγκες, όπως η συγγένεια, η ανάγκη να νιώθει κανείς απαραίτητος και ταυτόχρονα, μια η φιλία είναι μια διέξοδος για ανταλλαγή εμπειριών. Παρόλα αυτά, ο λόγος για τον οποίο ένα άτομο έχει αυτές τις ανάγκες, για διάφορους επιστήμονες, παραμένει ανεξήγητος.
Οι ερευνητές της μελέτης, εστιάζοντας στους προγόνους μας, πιστεύουν ότι οι φιλίες ήταν ουσιαστικά συμμαχίες ζωτικής σημασίας για την επιβίωση τους, καθώς διευκόλυναν το ομαδικό κυνήγι και την ανταλλαγή τροφής, την αναπαραγωγή, ακόμη και την ομαδική ανατροφή των παιδιών.
Τα δεδομένα που ανέλυσαν υποστηρίζουν την θέση πως οι καλές φιλίες – και λίγες «καλές» είναι καλύτερες από πολλές «αδύναμες» – αυξάνουν σημαντικά το αίσθημα της ικανοποίησης που έχουμε στη ζωή μας.
Όμως, στους ιδιαίτερα ευφυείς ανθρώπους, το εύρημα αντιστρέφεται. Οι έξυπνοι άνθρωποι αισθάνονται πιο ευτυχισμένοι μόνοι τους παρά όταν υπάρχουν άλλοι, ακόμη και καλοί φίλοι, γύρω τους. Μια «υγιής» κοινωνική ζωή, στην πραγματικότητα, αφήνει τους ευφυείς ανθρώπους με λιγότερη ικανοποίηση.
Μήπως όμως αυτό συμβαίνει επειδή οι επιθυμίες τους είναι πιο φιλόδοξες και στοχευμένες, οπότε οι άλλοι άνθρωποι τους αποσπούν την προσοχή και αυτό τους ενοχλεί; Και σε αυτό το σημείο έρχεται η μεγάλη αντίφαση, καθώς η μελέτη διαπίστωσε επίσης, ότι το να αφιερώνεις μεγάλο χρόνο στην κοινωνικοποίησή σου είναι δείγμα υψηλής νοημοσύνης.
Το μεγάλο αίνιγμα της ευτυχίας και το ποσοστό ικανοποίησης της ζωής μας, και πώς αυτά σχετίζονται με τον κύκλο μας και των αριθμό των φίλων μας, παραμένει ακόμα ανοιχτό. Τουλάχιστον, σε όποια κατηγορία και να ανήκετε, έχετε πλέον επιχειρήματα να καταθέσετε προς υπεράσπισή σας.
Προσωπικά, η ευφυία μου είναι επιπέδου «λίγοι και καλοί», αφού νωρίτερα πέρασα απ’ το «όλοι οι καλοί χωράνε», το οποίο ναι μεν έφερνε προσωρινά υψηλά επίπεδα ικανοποίησης, αλλά η βουτιά που ακολουθούσε ήταν δυσανάλογη της «ευτυχίας».
