Σκεφτείτε για λίγο τον χώρο που ζείτε και εργάζεστε. Τι βλέπετε γύρω σας; Πώς οργανώνονται τα αντικείμενα που χρησιμοποιείτε καθημερινά; Αντιλαμβάνεστε ότι το περιβάλλον σας δεν είναι απλώς ένα σκηνικό στο οποίο εκτυλίσσεται η ζωή σας, αλλά ένας αόρατος, πανίσχυρος μηχανισμός που διαμορφώνει τις συνήθειες σας συχνά χωρίς να το καταλαβαίνετε. Στο βιβλίο του Atomic Habits, ο James Clear τονίζει πως οι καθημερινές μας πράξεις καθορίζονται περισσότερο από τα ερεθίσματα γύρω μας παρά από τη δύναμη της θέλησης ή την υπομονή μας και αυτό είναι ένα γεγονός που πολλοί αγνοούμε. 

Σκεφτείτε το εξής παράδειγμα: Μπαίνετε στην κουζίνα και βλέπετε ένα πιάτο με μπισκότα πάνω στον πάγκο. Πριν καλά-καλά το συνειδητοποιήσετε, έχετε πάρει ένα. Ή, κάθεστε να δουλέψετε, αλλά το κινητό σας βρίσκεται δίπλα σας γεμάτο ειδοποιήσεις. Ξαφνικά χάνεται ώρα σε ατέρμονο scrolling. Το περιβάλλον σας σπρώχνει, σας ωθεί προς τη μια ή την άλλη συμπεριφορά. Αν δεν το διαμορφώσετε συνειδητά, εκείνο θα διαμορφώσει τις συνήθειές σας και συχνά με τρόπους που δεν σας αρέσουν. 

Η επιστήμη πίσω από αυτό το φαινόμενο είναι συναρπαστική. Οι νευροεπιστήμονες μελετούν εδώ και χρόνια πως τα εξωτερικά ερεθίσματα καθοδηγούν τη συμπεριφορά μας. Ο εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος να αντιδρά αυτόματα σε όσα συμβαίνουν γύρω μας συχνά παρακάμπτοντας τη συνειδητή λήψη αποφάσεων. Κεντρικό ρόλο παίζει το βασικό γάγγλιο, ειδικά ένα μέρος το οποίο συνδέει αυτό που βλέπουμε και αισθανόμαστε με αυτά που κάνουμε. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται να σκέφτεστε κάθε πρωί πως θα βουρτσίσετε τα δόντια σας. Απλώς το κάνετε και αυτό γιατί η πράξη έχει ενσωματωθεί μέσα από επαναλήψεις και τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα. 

Το καλό νέο είναι ότι αυτή η λειτουργία μπορεί να γίνει σύμμαχός σας. Με απλές στρατηγικές μπορείτε να κάνετε τις καλές συνήθειες εύκολες και τις κακές δύσκολες, χωρίς να βασίζεστε αποκλειστικά στη θέληση ή την πειθαρχία σας. 

Πως λοιπόν κάνετε τις καλές συνήθειες εύκολες; Ο πιο απλός τρόπος είναι να διαμορφώσετε το περιβάλλον σας έτσι ώστε οι καλύτερες επιλογές να είναι οι πιο προφανείς και άμεσες. Το μονοπάτι της λιγότερης αντίστασης οδηγεί σε θετικές συμπεριφορές.

Μερικά παραδείγματα: 

• Κρατήστε ένα μπουκάλι νερό στο γραφείο σας για να σας υπενθυμίζει να πίνετε συχνά. 
• Τοποθετήστε φρούτα και λαχανικά στο ύψος των ματιών στο ψυγείο. 
• Αφήστε τα ρούχα γυμναστικής έτοιμα από το προηγούμενο βράδυ. 
• Τοποθετήστε ένα βιβλίο στο κομοδίνο αντί για το κινητό σας. 

Αντίθετα για τις κακές συνήθειες η δυσκολία λειτουργεί ως φραγμός: 

• Μην τα αγοράζετε εξαρχής. Αν δεν υπάρχουν, δεν θα τα καταναλώσετε. 
• Αφαιρέστε εφαρμογές που σας αποσπούν την προσοχή από την αρχική οθόνη του κινητού σας. 
• Αποσυνδέστε την τηλεόραση ή κάντε logout από streaming υπηρεσίες. 

Ακόμη μια ισχυρή στρατηγική που προτείνει ο James Clear είναι το habit stacking ή η “στοίβαξη συνήθειας”: συνδέστε μια νέα συνήθεια με μια ήδη υπάρχουσα. Έτσι δεν προσθέτετε τυχαία συμπεριφορές στο πρόγραμμά σας, αλλά τις ενσωματώνετε σε ήδη καθιερωμένες ρουτίνες. 

Παραδείγματα: 

• Μετά που κάθομαι στο γραφείο μου, παίρνω μια βαθιά ανάσα και ξεκινάω την πρώτη μου εργασία με συγκέντρωση. 
• Αφού βγάλω τα παπούτσια μου στο σπίτι, κάνω 10 καθίσματα. 

Αυτή η τεχνική κάνει τις νέες συνήθειες να φαίνονται φυσικές, καθώς “κουμπώνουν” πάνω σε ό,τι ήδη κάνετε. Με τον καιρό οι μικρές αυτές ενέργειες συνθέτουν σημαντικές διαρκείς αλλαγές. 

Συμπερασματικά συχνά υπερεκτιμούμε τη δύναμη της θέλησης και υποτιμούμε την επίδραση του περιβάλλοντος. Η επιτυχία βασίζεται στο να δημιουργήσετε ένα σύστημα όπου οι καλές συνήθειες είναι το προεπιλεγμένο μονοπάτι. Όταν το περιβάλλον σας ευνοεί τη θετική συμπεριφορά, η δράση γίνεται αυτονόητη και τελικά αποτελεί μέρος της ταυτότητάς σας. 

Το κλειδί, όπως επισημαίνει κι ο Clear, είναι οι μικρές, σταθερές αλλαγές που οδηγούν σε εντυπωσιακά αποτελέσματα με το πέρασμα του χρόνου. Σχεδιάζοντας συνειδητά τον χώρο γύρω σας και εφαρμόζοντας στρατηγικές όπως το habit stacking δεν χτίζετε μόνο καλύτερες συνήθειες, δημιουργείτε μια ζωή όπου η επιτυχία συμβαίνει σχεδόν αυτόματα. 

Η αλλαγή ξεκινά από τα μικρά: μια κίνηση εδώ, μια ρύθμιση εκεί και ξαφνικά ο τρόπος που ζείτε γίνεται σύμμαχος της καλύτερης εκδοχής του εαυτού σας. 

*Mε πληροφορίες από το Psychology Today. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.