Μερικές φορές νιώθω ότι τα αρχεία του υπολογιστή μου θα «πέσουν» να με πλακώσουν. H επιφάνεια εργασίας είναι έτοιμη να εκραγεί από φωτογραφίες, mp3 και κείμενα Word, φωτογραφίες από πρώην και καλά φυλαγμένες συζητήσεις από την εποχή του MIRC και του MSN!, αποθηκευμένες φωτογραφίες σε CD από τα σχολικά μου χρόνια κι από όλες τις συναυλίες που έχω πάει, σκληροί δίσκοι με όλες τις ταινίες που έχω δει, όλα τα βίντεο που τράβηξα με το κινητό, και κάθε μήνα το icloud μου υπενθυμίζει ότι δεν υπάρχει επιπλέον διαθέσιμος χώρος αποθήκευση.  Κάθε μήνα η ίδια ιστορία, να σκέφτομαι ότι ήρθε ο  καιρός να αγοράσω (έναν ακόμη) σκληρό δίσκο επειδή δεν έχω άλλο χώρο για τα αρχεία μου. Αν νιώθετε κι εσείς έτσι, τότε το άρθρο αυτό σας αφορά άμεσα!

Αν τα εισερχόμενα emails σας ξεχειλίζουν και η μνήμη του smartphone σας είναι πάντα γεμάτη, μπορεί να είστε ένας ψηφιακός συλλέκτης. Όπως και στον φυσικό κόσμο, έτσι και στον ψηφιακό κόσμο, η συσσώρευση συνδέεται συχνά με άγχος ή άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας. Μια πρόσφατη μελέτη προσδιόρισε τουλάχιστον τέσσερα διαφορετικά είδη ανθρώπων που συσσωρεύουν ψηφιακά στοιχεία: αγχώδεις, τυχαίοι, τυπικοί και οργανωμένοι. Σε ποιο από αυτά τα είδη ανήκετε;

Έχετε εκατοντάδες (ή και χιλιάδες) μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στα εισερχόμενά σας, τα οποία λογαριάζετε ότι θα επεξεργαστείτε κάποια στιγμή, αλλά δεν βρίσκετε ποτέ τον χρόνο; Έχετε πάρα πολλές καρτέλες ανοιχτές στο πρόγραμμα περιήγησής σας που είναι πολύ σημαντικές για να τις κλείσετε, ακόμα και αν ο υπολογιστής σας γίνεται υπερβολικά αργός; Είναι πάντα γεμάτος ο αποθηκευτικός χώρος του τηλεφώνου σας;

Μπορεί να είστε ένας ψηφιακός συλλέκτης. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η φυσική ακαταστασία του σπιτιού μας έχει αρνητική επίδραση στην παραγωγικότητα και την ευημερία μας. Όμως, στον σημερινό πάντα διαδικτυακό κόσμο, πρέπει να ανησυχούμε και για την αντίστοιχη ψηφιακή ακαταστασία.

Μια έρευνα της Simform διαπίστωσε ότι ο μέσος άνθρωπος έχει 40 εφαρμογές εγκατεστημένες στο τηλέφωνό του, αλλά χρησιμοποιεί λιγότερες από τις μισές. Σύμφωνα με άλλη μελέτη τρεις στους πέντε ανθρώπους δεν διαγράφουν ποτέ τις φωτογραφίες τους. Η ύπαρξη χιλιάδων αδιάβαστων μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι τόσο συνηθισμένη που έχει γίνει ακόμα και meme. Αλλά είναι όλα αυτά υγιή;

Η ψηφιακή υπερσυσσώρευση έχει συνδεθεί με άγχος και ο Dr. Emanuel Maidenberg, καθηγητής ψυχιατρικής στο UCLA, περιγράφει την ψηφιακή υπερσυσσώρευση ως «μια νέα εκδοχή μιας παλιάς ψυχολογικής πρόκλησης». Παρόμοια με τη φυσική διαταραχή παρασυσσώρευσης (hoarding), γνωστή και ως ψυχαναγκαστικός θησαυρισμός, η ψηφιακή υπερσυσσώρευση μπορεί να είναι εξίσου επιβλαβής. Αν και η έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις της ψηφιακής υπερσυσσώρευσης είναι ακόμη σε εξέλιξη, μια έρευνα του 2018 διαπίστωσε ότι οι ψηφιακοί συλλέκτες βιώνουν αυξημένα επίπεδα άγχους. Η διαταραχή της υπερσυσσώρευσης θεωρείται ψυχική διαταραχή στο DSM-5 και οι ερευνητές παρατηρούν ότι οι αρνητικές συνέπειες της ψηφιακής  υπερσυσσώρευσης μπορεί να είναι παρόμοιες με εκείνες της φυσικής.

Η συσσώρευση πολλών δεδομένων στις συσκευές σας δεν συνδέεται μόνο με την απώλεια παραγωγικότητας και τη μειωμένη ευημερία, αλλά αυξάνει επίσης τους κινδύνους διαδικτυακής ασφάλειας. Όσο περισσότερα δεδομένα αποθηκεύετε, τόσο πιο ευάλωτοι είστε στην απώλεια δεδομένων και στην κλοπή ταυτότητας.

Τέσσερις τύποι ψηφιακής υπερσυσσώρευσης

Οι άνθρωποι συσσωρεύουν ψηφιακά αρχεία για διαφορετικούς λόγους. Μια μελέτη του 2020 προσδιόρισε τέσσερις διαφορετικούς τύπους ψηφιακών συλλεκτών:

Αγχώδεις συλλέκτες

Βάζετε σελιδοδείκτες σε εκατοντάδες σελίδες ή αποθηκεύετε παλιά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου «σε περίπτωση που» τα χρειαστείτε στο μέλλον; Μπορεί να είστε ένας αγχώδης συλλέκτης.

Σε μια ανάρτηση στο UCLA, ο Dr. Maidenberg εξηγεί ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να συσσωρεύουν δεδομένα για να καταπραΰνουν το άγχος τους. «Η πρόβλεψη ότι θα χρειαστείς κάτι [στο μέλλον] και δεν θα έχεις πρόσβαση σε αυτό είναι αυτό που παρακινεί τους ανθρώπους να συνεχίσουν να στοιβάζουν ψηφιακά δεδομένα», δήλωσε.

«Η διατήρηση δεδομένων, ακόμη και αν η αξία τους δεν είναι ξεκάθαρη για τους κατόχους τους, παρέχει ένα επίπεδο ασφάλειας και άνεσης των συμμετεχόντων», περιγράφει η μελέτη του 2020 για την ψηφιακή υπερσυσσώρευση. «Οι συμμετέχοντες ήταν επίσης ανήσυχοι να διατηρήσουν πληροφορίες που μπορεί να γίνουν σημαντικές σε κάποια μελλοντική χρονική στιγμή – αποφασίζοντας ότι η καλύτερη λύση ήταν να κρατήσουν τα πάντα, για παν ενδεχόμενο».

Τυχαίοι συλλέκτες

Τα εισερχόμενά σας ξεχειλίζουν πάντα επειδή απλά δεν ξέρετε πώς να τα διαχειριστείτε; Μπορεί να είστε ένας τυχαίος ψηφιακός συλλέκτης. Καθώς οι άνθρωποι αυτής της κατηγορίας δεν αποθηκεύουν σκόπιμα περιττά δεδομένα, ονομάζονται επίσης ανοργάνωτοι συλλέκτες. Απλώς δεν ξέρουν πώς να τα οργανώσουν.

«Αυτοί οι συμμετέχοντες είχαν μειωμένη αίσθηση ιδιοκτησίας για τα δεδομένα που είχαν αποθηκεύσει και αισθάνονταν ότι πολλά από αυτά είχαν συσσωρευτεί με την πάροδο του χρόνου και σχεδόν τυχαία», αναφέρει η μελέτη. Αυτό περιλαμβάνει επίσης τους συλλέκτες που δεν έχουν συγκεκριμένο λόγο, προσκόλληση ή άγχος για τα δεδομένα. Κάποιοι από αυτούς απλώς ξεχνούν να διαγράψουν τα άχρηστα δεδομένα τους ή απλώς δεν βρίσκουν νόημα στο να ξοδέψουν πολύτιμο χρόνο για να αποσυμφορήσουν τις συσκευές τους, αν αυτές συνεχίζουν να λειτουργούν καλά.

Τυπικοί συλλέκτες 

Αποθηκεύετε όλα τα αρχεία της εργασίας σας επειδή το αφεντικό σας λέει ότι είναι σημαντικά; Οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία πιθανότατα δεν έχουν καμία προσωπική προσκόλληση στα δεδομένα, αλλά τα διατηρούν για καθαρά εταιρικούς ελέγχους ή απλώς επειδή δεν είναι δικά τους για να τα διαγράψουν. «Η διατήρηση των δεδομένων θεωρούνταν απλώς μέρος της δουλειάς τους», αναφέρει η μελέτη. Δεδομένου ότι δεν έχουν προσωπικούς δεσμούς με τα αρχεία, είναι ανοιχτοί στο να διαγράψουν τις πληροφορίες μόλις το εγκρίνει το αφεντικό ή ο διευθυντής τους.

Οργανωμένοι συλλέκτες

Έχετε ένα περίπλοκο σύστημα αποθήκευσης όλων των πληροφοριών που θεωρείτε ενδιαφέρουσες ή χρήσιμες; Μπορεί να είστε ένας οργανωμένος συλλέκτης. Αποκαλούνται επίσης οργανωμένοι συλλέκτες, αυτοί οι άνθρωποι που έχουν «σκόπιμα αποθηκευμένα και καλά οργανωμένα ψηφιακά αρχεία». Αντί να αισθάνονται ότι ο μεγάλος όγκος των δεδομένων τους καταπλακώνει, οι άνθρωποι αυτής της κατηγορίας αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο λόγω των οργανωμένων μεθόδων τους. Γνωρίζουν ακριβώς πού είναι αποθηκευμένο το κάθε αρχείο, συνήθως με αλφαβητική ή θεματολογική οργάνωση.

Άλλα κίνητρα συσσώρευσης

Μαζί με αυτά τα κίνητρα, η ψηφιακή υπερσυσσώρευση συμβαίνει επίσης όταν κάποιος είναι πολύ προσκολλημένος στα δεδομένα ακόμη και για να σκεφτεί να τα ξεφορτωθεί. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει συνομιλίες και φωτογραφίες ενός παλιού συντρόφου, ή ακόμη και screenshots από memes που έχουν στοιβαχθεί μέσα στα χρόνια. Σε μια μελέτη του 2018, οι άνθρωποι ομολόγησαν επίσης ότι συσσωρεύουν αρχεία σε περίπτωση που χρειαστεί να τα χρησιμοποιήσουν εναντίον κάποιου στο μέλλον.

Ο καθένας έχει τους δικούς του λόγους για την συσσώρευση αρχείων, οπότε δεν υπάρχει συμβουλή που να ταιριάζει σε όλους. Ωστόσο, η γνώση για τις αρνητικές επιπτώσεις της ψηφιακής συσσώρευσης αποτελεί πρόσκληση να επανεξετάσετε τη δική σας σχέση με όλα αυτά τα αρχεία που γεμίζουν τις συσκευές σας.

Με στοιχεία από το Big Think.