Ζούμε εδώ και αρκετά χρόνια την εποχή της αποξένωσης και του ατομικισμού. Από τότε που μπήκαν τα social media στη ζωή μας και οι ρυθμοί των μεγαλουπόλεων έγιναν φρενήρεις, όλο και περισσότεροι άνθρωποι βγαίνουν λιγότερο από τα σπίτια τους, μειώνουν τις διαπροσωπικές επαφές, επικεντρώνονται στη φροντίδα του εαυτού και δυστυχώς μερικοί από αυτούς έχουν γίνει εξαιρετικά εγωκεντρικοί.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν καλλιεργήσει ένα διαφορετικό εγώ, ένα εγώ που έχει ξεχάσει τη διαδικασία της σύνδεσης με τον άλλον, τον φίλο, τον σύντροφο ή τον συνάδελφο. Η έλλειψη σωστής και αποτελεσματικής επικοινωνίας είναι σημείο των καιρών μας και αυτός είναι ίσως ο πιο βασικός λόγος που έχουμε οδηγηθεί στην αποξένωση.
Αρχικά, πρέπει να συμφωνήσουμε ότι η αποτελεσματική επικοινωνία δεν επιτυγχάνεται απλά με μία απάντηση η οποία μπορεί να είναι συγκαταβατική, βαριεστημένη που δείχνει ότι δεν υπάρχει νοιάξιμο για τον ομιλητή. Γιατί η ομιλία, η έκφραση των σκέψεων έχει συνήθως έναν απώτερο σκοπό, να νιώσεις ότι κάποιος σε ακούει. Χωρίς αυτό απαραίτητα να σημαίνει ότι χρειάζεται να υπάρχει και μία απάντηση.
Αν θέλουμε να ακουστούμε και τελικά καταλήγουμε να μιλάμε μόνοι μας, χωρίς καμία αλληλεπίδραση (λεκτική, σωματική, βλεμματική), συνήθως απογοητευόμαστε και η πρώτη μας σκέψη είναι «καλύτερα να είχα καθίσει σπίτι μου» ή «να μην τον είχα πάρει τηλέφωνο».
Αν όλοι μας επικεντρωθούμε στην πολύτιμη τέχνη της ακρόασης, τότε ΄μόνο θα μπορέσουν να ανθίσουν πραγματικά οι διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Η ακρόαση δεν είναι μία μηχανική πράξη που πραγματοποιείται από μόνη της όπως η διαδικασία της αναπνοής. Χρειάζεται προσπάθεια, μερικές φορές όταν είμαστε κουρασμένοι ή έχουμε αρκετά πράγματα να απασχολούν το μυαλό μας, χρειάζεται να προσπαθήσουμε περισσότερο προκειμένου να εστιάσουμε και ακούσουμε προσεκτικά όσα μας λένε. Να κατανοήσουμε, να συναισθανθούμε και στη συνέχεια να συνδεθούμε με τον άλλον.
Γιατί δεν έχει σημασία να ακούς τις λέξεις, αλλά το νόημα που υπάρχει πίσω από αυτές. Το να ακούς σημαίνει να αφήνεις τα λόγια του άλλου να διαμορφωθούν μέσα στο δικό σου μυαλό, να αντηχούν με τα συναισθήματά τους και να προσφέρουν ένα καταφύγιο για τις σκέψεις τους. Έχει να κάνει με την υπομονή, το να κρατάς χώρο για λέξεις που πασχίζουν να βρουν το δρόμο τους. Είναι να είσαι παρών, πλήρως και ολοκληρωτικά, στη στιγμή με μια άλλη ψυχή.
Η ακρόαση είναι μία μοναδική ευκαιρία ανακάλυψης των πτυχών του εαυτού. Η εισροή νέων πληροφοριών αποτελεί πάντα ένα πολύτιμο μάθημα για εμάς. Όχι για αυτές καθαυτές τις πληροφορίες αλλά για τον τρόπο που εμείς αντιδράμε σε αυτές.
Δίνοντας την απαιτούμενη προσοχή, εκτός από τις λέξεις, έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε και τη ψυχή του. Εστιάζοντας στο ρυθμό και την ένταση της ομιλίας, στις παύσεις ανάμεσα στις λέξεις, στους πιθανούς αναστεναγμούς ή τα σπασίματα στη φωνή, μπορούμε να αντιληφθούμε τη ψυχική κατάστασή του και, επομένως να προσαρμοστούμε κι εμείς σε αυτή, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι την κατανοούμε και ότι του δίνουμε την ελευθερία να εκφραστεί όπως θέλει.
Το να είμαστε ακροατές είναι ένα προνόμιο το οποίο πρέπει να προστατεύσουμε, γιατί πολύ εύκολα μπορούμε να το χάσουμε. Όταν επιλέγει κάποιος να μοιραστεί μαζί μας ένα μέρος του εαυτού του, να ανοίξει τις πύλες του και να μας καλωσορίσει στον κόσμο του, αυτό δε σημαίνει ότι θα αφήνει τις πύλες πάντα ανοιχτές για εμάς.
Αν νιώσει ότι αδιαφορούμε ή ότι τον κρίνουμε συνεχώς, όσο εύκολα άνοιξε τις πύλες, τόσο εύκολα θα τις κλείσει.
Αρκετοί συγχέουν την ικανότητα του να είσαι καλός ακροατής, με την ικανότητα του να δίνεις καλές συμβουλές. Η ακρόαση δεν προϋποθέτει τη συμβουλή, γιατί αυτό που έχει σημασία κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας είναι η κατανόηση της οπτικής γωνίας του άλλου, η επικύρωση των συναισθημάτων του και η αναγνώριση των εμπειριών του.
Μπορεί κάποιος να μας μιλάει για ώρα, αλλά να μη θέλει καθοδήγηση, αλλά μόνο κάποιον να τον κατανοήσει. Όταν σου λένε «ευχαριστώ που με άκουσες», τότε καταλαβαίνεις ότι τους προσέφερες αυτό που είχαν πραγματικά ανάγκη και αυτό είναι μεγάλη ικανοποίηση. Γιατί στο τέλος καταλαβαίνεις ότι αυτού του είδους η ακρόαση μπορεί να είναι για κάποιους ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που μπορείς να τους κάνεις, χωρίς όμως να το κάνεις συνειδητά. Να βγαίνει αβίαστα. Από τη ψυχή σου.
Η μαγεία της ακρόασης βρίσκεται στη μεταμόρφωση που μπορεί να φέρει. Ένα άτομο που αισθάνεται ότι ακούγεται είναι ένα άτομο που αισθάνεται ότι φαίνεται. Η πράξη της ακρόασης μπορεί να γεφυρώσει τα κενά, να θεραπεύσει πληγές και να οικοδομήσει εμπιστοσύνη. Μπορεί να μετατρέψει τους ξένους σε φίλους και τη σιωπή σε παρηγοριά. Σε αυτόν τον χώρο της κοινής σιωπής ανθίζει η αληθινή κατανόηση.
Η επιτυχημένη επιτέλεση της τέχνης της ακρόασης
«Και πώς θα καταλάβω αν είμαι καλός ακροατής;», ίσως αναρωτιέστε. Αυτό δεν θα το κρίνετε εσείς, αλλά οι άλλοι και, υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να το κάνουν.
Εκτός από το να σας το πουν ευθέως, ένας άλλος τρόπος για να το καταλάβετε είναι όταν αρχίσουν να σας εκμυστηρεύονται περισσότερα πράγματα για τον εαυτό τους και τη ζωή τους, πράγματα που ίσως δε λένε εύκολα, αλλά σε επιλεγμένους ανθρώπους. Αν είστε ένας από αυτούς, μάλλον κάτι κάνετε καλά.
Και αυτό το «κάτι» δεν είναι απλό. Το να ακούς τον άλλον, να τον ενθαρρύνεις με τη στάση σου να σου μιλήσει και να τον κατανοείς μερικές φορές είναι μία αρκετά ψυχοφθόρα διαδικασία. Απαιτεί ενέργεια και ψυχικά αποθέματα που θα σε βοηθήσουν να διαχειριστείς όσα ακούς.
Αν κάποιος είναι καλός ακροατής γενικά αυτό δε σημαίνει ότι θα είναι όλες τις μέρες το ίδιο καλός ή σε θέση να ακούσει ουσιαστικά. Στο τέλος της ημέρας είμαστε άνθρωποι και επειδή κάθε μέρα δεν είναι ίδια, είναι αδύνατο να μπορούμε πάντα να αναλαμβάνουμε επιτυχημένα αυτό το ρόλο.
Αν δεν μπορούμε να απομακρυνθούμε από τους περισπασμούς των δικών μας σκέψεων, ας είμαστε ειλικρινείς. Δε χρειάζεται να κρύψουμε ότι δεν έχουμε την ικανότητα να δείξουμε τη δέουσα προσοχή σε όσα μας λένε. Γιατί το μυστικό ενός καλού ακροατή δεν είναι μόνο η άριστη κατανόηση, αλλά και η ειλικρινής στάση του.
