Η ketchup, μπορεί να είναι η αγαπημένη σάλτσα των Αμερικάνων, -καθώς στο 97% των αμερικάνικων σπιτιών σίγουρα θα υπάρχει ένα μπουκάλι- η ιστορία της όμως έχει τις ρίζες της στην αυτοκρατορική Κίνα, και κάποια στιγμή δεν περιείχε καθόλου τομάτα.
Tο εμβληματικό αυτό προϊόν, είναι κάτι παραπάνω από μία σάλτσα που συνοδεύει τα burger, τις τηγανιτές πατάτες και τα hot dogs.
«Στην πραγματικότητα, η ειρωνεία είναι ότι αυτή η πανταχού παρούσα σάλτσα είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από…αμερικανική στην καταγωγή της· δεν προέρχεται καν από τις χώρες που τη λατρεύουν περισσότερο σήμερα» γράφει ο καθηγητής ιστορίας Ken Albala στο άρθρο, κι εξηγεί: «Ως ιστορικός τροφίμων, θεωρώ την κέτσαπ ένα πραγματικά παγκόσμιο προϊόν, η φυσιογνωμία του οποίου επηρεάστηκε από αιώνες εμπορίου. Διαφορετικοί πολιτισμοί έχουν υιοθετήσει στο παρελθόν μια μεγάλη ποικιλία εκπληκτικών χρήσεων αυτού του καρυκεύματος που γνωρίζουμε σήμερα ως Ketchup».
Σύμφωνα με το National Geographic, η καταγωγή της κέτσαπ δεν είναι αμερικανική αλλά ασιατική και προέρχεται από μια σάλτα που αναφέρεται σε ιστορικές πηγές ως «kê-tsiap», σάλτσα για ψάρια που έφτιαχναν τόσο στην Κίνα όσο και σε άλλες περιοχές της νοτιοανατολικής Ασίας χρησιμοποιώντας λαχανικά, ορισμένα θαλασσινά και τοπικά καρυκεύματα.
Με τους αιώνες, η σάλτσα kê-tsiap υιοθετήθηκε στη Χερσόνησο της Μαλαισίας κι από εκεί πέρασε στη Σιγκαπούρη για να συναντήσει τους Βρετανούς αποίκους οι οποίοι τη δοκίμασαν και την αγάπησαν τον 18ο αιώνα. Οι πηγές αναφέρουν ότι ήταν τότε που η σάλτσα αυτή, μαζί με την άλλη διάσημη ανταγωνίστριά της, τη σάλτσα σόγιας, μπήκαν στη βρετανική αρχικά κουζίνα, ως εξωτικές μεν αλλά ελαφριές σάλτσες για να συνοδέψουν ψητά και τηγανιτά κρέατα. Οι ντομάτες φαίνεται να προστέθηκαν στο μείγμα το 1790, στη Νέα Αγγλία των ΗΠΑ.
Πριν φτάσουμε όμως στο σήμερα, στη δημιουργία δηλαδή μιας βιομηχανίας κέτσαπ με πανίσχυρους παίκτες ανά τον κόσμο, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι χρειάστηκε να αντιμετωπίζουν το μείζον πρόβλημα της συντήρησης του προϊόντος. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα οι πρώτοι, ηρωικοί από μια άποψη, παραγωγοί κέτσαπ, δοκίμασαν διάφορα συστατικά (π.χ. σκόρδο, πιπέρι καγιέν, κανέλα) και διάφορες τεχνοτροπίες καθώς οι τομάτες σάπιζαν πολύ γρήγορα. Η πρώτη γνωστή δημοσιευμένη συνταγή κέτσαπ με τομάτα χρονολογείται ήδη από το 1812 και από τον επιστήμονα και κηπουρό James Mease, ο οποίος αποκαλούσε τις τομάτες «μήλα αγάπης». Η συνταγή του περιελάμβανε πολτό ντομάτας, μπαχαρικά και κονιάκ αλλά όχι όμως ξίδι και ζάχαρη. Ήταν η εποχή που η ανθρωπότητα ανακαλύπτει μέσω διαφόρων συνταγών τη δροσιά, τη γλύκα και τη γευστική πληρότητα της τομάτας. Μία σχετικά μικρή και νεοσύστατη εταιρεία εν ονόματι Heinz εισήγαγε το 1876 για πρώτη φορά τη διάσημή του συνταγή που περιείχε, τομάτες, απόσταγμα ξιδιού, καστανή ζάχαρη, αλάτι και διάφορα μπαχαρικά. Ο Henry J. Heinz, ως πρωτοπόρος, την εμφιαλώνει στο γνωστό γυάλινο μπουκάλι και ξεκινά την πρώτη μαζική παραγωγή κέτσαπ, κατακλύζοντας την αγορά, με το διαφημιστικό μότο: «Ευλογημένη ανακούφιση για τη Μητέρα και τις άλλες νοικοκυρές του σπιτιού».
Σήμερα η κέτσαπ έχει ‘επιστρέψει’ στην ασιατική κουζίνα, ακόμα και την κινεζική, όπου αξιοποιείται ως βάση για άλλες σάλτσες που συνοδεύουν πολύ δημοφιλή πιάτα όπως το γλυκόξινο κοτόπουλο. Μετά από ένα και πλέον αιώνα συστηματικής χρήσης της κι αφού έχει πλέον ενσωματώσει στην παραγωγή της κάθε τεχνολογική καινοτομία και γευστική εξέλιξη που καταγράφτηκε παγκοσμίως, η υπέροχη Ασιάτισσα ‘μετανάστρια’ είναι μια κοσμοπολίτισσα που μπαινοβγαίνει χωρίς διαβατήριο σε κάθε σπίτι και εστιατόριο.
➭ Με πληροφορίες από: History Channel, National Geographic
